Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

Sygn. akt III Ca 1273/22

(...)

Wyrokiem z dnia 21 lutego 2022r. Sąd Rejonowy w Łęczycy w sprawie
z powództwa M. N. i E. D. przeciwko M. S. o wydanie nieruchomości

nakazał M. S., aby wydał M. N. i E. D. gospodarstwo rolne położone w miejscowości N., gm. K., o łącznej powierzchni 12,82ha, składające się z działek gruntu oznaczonych w ewidencji gruntów numerami 17, 61, 133/1, 133/2;

zasądził od M. S., w równych częściach, na rzecz M. N. i E. D. kwotę 1137zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty;

nakazał pobrać od M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 83,58zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w całości.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 19 lipca 2023 roku pozwany M. S. oświadczył, że nie włada przedmiotową nieruchomością począwszy od 1 września 2022 roku wobec wygaśnięcia umowy dzierżawy i wydania przedmiotowej nieruchomości powódkom. Na tejże rozprawie pełnomocnik powódek przyznał, że pozwany wydał nieruchomość w związku z wygaśnięciem okresu trwania umowy dzierżawy.

Pismem z dnia 31 lipca 2023 roku powódki cofnęły pozew, zrzekając się roszczenia. W uzasadnieniu wskazały, że pozwany po wniesieniu apelacji spełnił żądanie objęte pozwem. Wniosły jednocześnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych przed Sądem I i II instancji, podnosząc, że pozwany dał powód do wytoczenia powództwa i winien ponieść koszty postępowania w całości.

Pozwany w związku z zawiadomieniem o cofnięciu pozwu, wniósł
o zasądzenie na rzecz pozwanego od powódek kwoty 1852,86 zł tytułem: zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych za I instancję w kwocie 720 zl, o zwrot kosztów postępowania według norm przepisanych za II instancję w kwocie 360 zł, zwrot opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz o zwrot kosztów dojazdu w kwocie 755,86 zł. Pozwany wniósł także o oddalenie wniosku powódek o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany na uzasadnienie swojego stanowiska, co do kosztów postępowania wskazał, że w stanie faktycznym i prawnym sprawy nie było podstaw do wytoczenia powództwa ani że doszło do zaspokojenia roszczenia w trakcie trwania postępowania. Pozwany zaprzestał korzystania z nieruchomości po zakończeniu trwania umowy dzierżawy nieruchomości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do brzmienia art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku.

Wobec cofnięcia pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia przez stronę powodową, a nadto uznając, że cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia nie można uznać za niedopuszczalne w rozumieniu art. 203 § 4 k.p.c., Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie w sprawie (punkt 1. postanowienia).

Z uwagi na złożenie przez obie strony wniosków o zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję w związku z cofnięciem pozwu i zrzeczeniem się roszczenia poza rozprawą, należało rozważyć te wnioski na gruncie art. 203 §2 i 3 k.p.c..

W przepisie wskazano na możliwość żądania przez pozwanego zasądzenia kosztów procesu, przy czym pierwszy przepis ma zastosowanie przede wszystkim na rozprawie, drugi zaś dotyczy postanowienia wydanego na posiedzeniu jawnym – w terminie dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia o cofnięciu pozwu pozwany może bowiem wnieść o zasądzenie kosztów procesu. Treść tych przepisów sugeruje, że pozwanemu należą się koszty procesu zawsze, gdy powód cofnie skutecznie pozew. Podstawowe znaczenie mają tu jednak przepisy regulujące zwrot kosztów procesu (art. 98 i n. k.p.c.). Dodatkowo z art. 109 § 1 k.p.c. wynika obowiązek profesjonalnego pełnomocnika złożenia wniosku o zwrot kosztów procesu.

Zasadą wynikającą z art. 203 § 2 k.p.c. jest, że w wypadku cofnięcia pozwu obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, na jego żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia. Jednakże dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (zob. np. post. SN: z 6.11.1984 r., IV CZ 196/84, L., i z 12.4.2012 r., II CZ 208/11, L.; post. SA w K. z 1.2.2011 r., I ACz 34/11, L.). Innymi słowy, ponieważ w przypadku cofnięcia pozwu sąd nie bada merytorycznie sprawy, a umarza postępowanie w sprawie, przepisy dają podstawę do przyjęcia, że pozwanemu należą się koszty procesu, gdyż to powód przegrał sprawę. Sąd nie ma obowiązku badania z urzędu przyczyny cofnięcia pozwu. W związku z tym, cofając pozew, powód powinien wskazać, że doszło do tego, gdyż pozwany spełnił świadczenie wymagalne w chwili wytoczenia powództwa, przedstawiając na tę okoliczność stosowne dowody. Jeżeli takich dowodów nie przedłoży, ale strona pozwana nie zaprzeczy tej okoliczności, sąd jest uprawniony uznać ją za przyznaną (art. 230 k.p.c.).

Co do zasady cofnięcie pozwu w sytuacji, w której pozwany zaprzeczył zasadności powództwa, składając środek zaskarżenia, skutkuje obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanemu (art. 203 § 2 zd. 2 k.p.c.).

Podkreślenia wymaga, że w rozpoznawanej sprawie bezsporną okolicznością jest to, że pozwany wydał powódkom nieruchomość objętą pozwem, jednakże nastąpiło to na skutek upływu terminu, na jaki umowa dzierżawy została zawarta. Tak więc na moment cofnięcia pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia doszło do spełnienia spornego roszczenia przez pozwanego z powodu zaistnienia obiektywnego faktu ekspirowania umowy dzierżawy.

Powyższe świadczy w ocenie Sądu Okręgowego, że w rozpoznawanej sprawie uzasadnione pozostaje odstępstwo od zasady zwrotu kosztów na rzecz pozwanego wobec cofnięcia powództwa przez powódki, gdyż powódki wykazały z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw, skoro przyczyną wydania nieruchomości powódkom przez pozwanego był upływu terminu, na jaki umowa dzierżawy została zawarta.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powódek od pozwanego zarówno koszty postępowania przed Sądem I instancji jak i koszty postępowania apelacyjnego.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł zatem na podstawie art. 98§1, §1 ¹ §3 k.p.c., obciążając pozwanego, jako stronę przegrywającą, kosztami należnymi powódkom w kwocie 1.137zł, na które złożyła się opłata sądowa w wysokości 400zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720zł ustalone na podstawie § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r., w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17zł (punkt 2. postanowienia).

Ponadto zasądzono koszty zastępstwa procesowego należne powódkom
w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 360 zł ustalone na podstawie §10 ust 1 pkt1) w zw. § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r., w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.) (punkt 3. postanowienia).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2021r., poz. 2257), Sąd nakazał pobrać od M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łęczycy kwotę 83,50zł, tytułem zwrotu wydatków, zwrotu kosztów dojazdu świadków J. B. i C. K. na rozprawę w dniu 3 września 2021r. , tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa (punkt 4. postanowienia) .