Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 4 marca 2022 r., wydanym w sprawie z wniosku Miasta Ł. z udziałem M. S. o wpis hipoteki przymusowej do działu IV księgi wieczystej (...) na skutek skargi uczestnika postępowania na wpis referendarza sądowego z dnia 10 listopada 2021 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi utrzymał w mocy zaskarżony wpis.

Apelację od tego orzeczenia złożył uczestnik postępowania, zaskarżając je w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez uchylenie zaskarżonego wpisu i oddalenie wniosku o wpis hipoteki przymusowej, a także o zwrot wszelkich kosztów postępowania, w tym również kosztów ewentualnego zastępstwa prawnego podnosząc przy tym, że na skutek egzekucji prowadzonej przez będącego wierzycielem wnioskodawcę doszło już do spłaty wierzytelności, której zabezpieczeniu służy wpis hipoteki, co skutkuje wpisaniem do księgi wieczystej zabezpieczenia nieistniejącej wierzytelności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna, a Sąd I instancji zarówno prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, jak i trafnie zastosował do niego przepisy prawa, co powoduje, że Sąd odwoławczy w pełni podziela te ustalenia faktyczne i oceny prawne.

W pierwszej kolejności przypomnieć trzeba powoływany już przez Sąd I instancji (i fundamentalny dla określenia zakresu kognicji Sądu wieczystoksięgowego oraz granic możliwych do poczynienia w tym postępowaniu ustaleń) art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., zgodnie z którym przy rozpoznawaniu wniosku o wpis sąd bada wyłącznie treść i formę wniosku i dołączonych do niego dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Należy wskazać, że badanie treści wniosku polega na sprawdzeniu, czy wniosek został złożony przez osobę legitymowaną do jego wniesienia i czy przytoczone we wniosku okoliczności mogą stanowić podstawę dokonania żądanego w nim wpisu, badanie formy wniosku – na sprawdzeniu, czy odpowiada on wymaganiom formalnym przewidzianym przez przepisy proceduralne, zaś badanie treści księgi wieczystej odnosi się do stanu prawnego nieruchomości (praw jawnych) ujawnionego w księdze. Jeśli chodzi natomiast o badanie dokumentów mających stanowić podstawę wpisu, Sąd wieczystoksięgowy skontrolować winien to, czy zostały one sporządzone w formie wymaganej przez ustawę dla dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu w księdze oraz czy ich treść uzasadnia żądanie wniosku. Podstawą wpisu hipoteki przymusowej w sprawie niniejszej jest administracyjny tytuł wykonawczy, a z art. 109 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1916 ze zm.) wynika, że na podstawie takiego tytułu wykonawczego, określonego w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, wierzyciel, którego wierzytelność jest tym tytułem stwierdzona, może uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Sąd winien zatem sprawdzić, w ramach badania treści załączonego do wniosku tytułu, czy stwierdza on obowiązek zapłaty długu na rzecz wnioskodawcy, figurującego tam jako wierzyciel, natomiast w ramach badania jego formy – wyłącznie to, czy tytuł spełnia warunki formalne przewidziane w art. 27 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2505 ze zm.) oraz to, czy został załączony do wniosku o wpis hipoteki przymusowej w oryginale, odpisie lub wyciągu urzędowo poświadczonym. Oznacza to, że w niniejszym postępowaniu – z uwagi na określony w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. wąski zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego – wyłączona jest możliwość prowadzenia postępowania dowodowego w celu wykazania, że stwierdzona administracyjnym tytułem wykonawczym wierzytelność nie istniała, a w postępowaniu administracyjnym doszło do ewentualnych nieprawidłowości skutkujących wystawieniem tytułu dotyczącego nieistniejącej wierzytelności, jak również badania, czy wierzytelność objęta tytułem powołanym jako podstawa żądanego wpisu hipoteki nadal istnieje w chwili wpisu, czy też wygasła już na skutek zdarzeń, które miały miejsce po jego wystawieniu (tak np. w uchwale SN z dnia 4 maja 1972 r., III CZP 25/72, OSNC Nr 11 z 1972 r., poz. 194, w uchwale SN z dnia 4 lipca 1986 r., III CZP 35/86, OSNC Nr 7 z 1987 r., poz. 90, w postanowieniu SN z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 276/16, niepubl., i w wielu innych orzeczeniach).

Bezsporne jest zatem, że w ramach postępowania wieczystoksięgowego sąd nie jest uprawniony do rozpoznawania zarzutu dłużnika sprowadzającego się do twierdzenia, że po powstaniu tytułu wykonawczego, stanowiącego podstawę wniosku o wpis hipoteki przymusowej, wnioskodawca figurujący jako wierzyciel w tym tytule przestał być jego wierzycielem na gruncie prawa materialnego. Sąd wieczystoksięgowy rozstrzygający wniosek o wpis hipoteki przymusowej nie analizuje kwestii istnienia wierzytelności stwierdzonych dokumentem powołanym jako podstawa żądanego wpisu, ponieważ nie może rozstrzygać w postępowaniu wieczystoksięgowym żadnych sporów o prawo, ani na gruncie badania przesłanek zasadności wniosku o wpis, ani też przy samym dokonywaniu wpisu, jak również czynić ustaleń, że dokonanie wpisu zgodnie z wnioskiem doprowadzi do niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (tak np. w postanowieniu SN z dnia 29 listopada 2005 r., III CK 285/05, niepubl.). Po stwierdzeniu, iż opisane w poprzednim akapicie warunki dokonania wpisu zostały spełnione, Sąd wniosek uwzględnia, opierając się na dokumentach o należytej treści i formie, a poza jego kognicją pozostaje kwestia, czy wierzytelność, której zabezpieczeniu hipoteka ma posłużyć, nadal istnieje czy też już wygasła bądź przysługuje innej osobie niż wskazana w tytule wykonawczym. Osoba wymieniona jako wierzyciel w treści tytułu może bowiem na jego podstawie żądać ustanowienia hipoteki przymusowej dopóki ten tytuł istnieje, także wtedy, gdy po jego powstaniu utraciła status wierzyciela materialnoprawnego, zaś kwestionujący jej uprawnienia dłużnik może zwalczać ten tytuł nie w postępowaniu wieczystoksięgowym, ale w innym właściwym postępowaniu, dążąc do uzyskania tam dokumentu mogącego stanowić podstawę wykreślenia hipoteki, np. wyroku uwzględniającego powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym bądź ubiegać się o wykreślenie wpisu, uzyskując taki dokument od wierzyciela hipotecznego (tak np. w postanowieniu SN z dnia 4 września 2008 r., IV CSK 200/08, niepubl. lub w postanowieniu SN z dnia 17 września 2009 r., IV CSK 180/09, OSNC Nr 4 z 2010 r., poz. 56).

Biorąc zatem pod uwagę treść powyższych rozważań, stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy w sposób właściwy i bez przekroczenia granic art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. przeprowadził badanie treści i formy złożonego wniosku, prawidłowo ustalając, że dokument powołany jako podstawa wpisu hipoteki przymusowej spełnia przewidziane w art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1984) oraz art. 27 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2505 ze zm.) przesłanki formalne i treściowe, by taką podstawą skutecznie się stać, jak również – po zbadaniu treści księgi – słusznie przyjął, że nie istnieją przeszkody do dokonania wpisu, skoro osoba, której prawo własności ma być wpisem dotknięte, jest wpisana do działu II księgi wieczystej jako uprawniona [art. 34 zd. I ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1984)]. Prawidłowa ocena kwestii prawnych w tym zakresie na podstawie należycie ustalonego stanu faktycznego skutkować musiała wydaniem rozstrzygnięcia o utrzymaniu w mocy zaskarżonego uprzednio przez uczestnika postępowania wpisu referendarza sądowego. Orzeczenie będące przedmiotem zaskarżenia jest zatem prawidłowe, a zarzuty apelacyjne bezzasadne, czego konsekwencją jest oddalenie złożonego środka odwoławczego na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.