Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie o sygn. akt I C 580/20, z powództwa (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. przeciwko pozwanemu M. B., o zapłatę:

1.  zasądził od M. B. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 7.152,91 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od M. B. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

3.  przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokat A. M. kwotę 1.476 zł brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu udzielonej pozwanemu M. B..

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając wydane rozstrzygniecie w części, tj. w zakresie punktów 1 i 2..

Apelujący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 385 ¹ § 1 k.c. przez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że pozaodsetkowe koszty związane z umowami zawartymi przez pozwanego kształtujące jego prawa i obowiązki (a nieuzgodnione indywidualnie), wiązały go, pomimo że rażąco naruszały jego interesy i były sprzeczne z dobrymi obyczajami,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na uznaniu, że:

a.  pozwany pomimo swego upośledzenia (niepełnosprawności w stopniu znacznym, porażeniu neurologicznym mózgowym, utrwalonym, postępującym deficycie neurologicznym i upośledzeniu ruchowym) w sposób swobodny i pełny zapoznał się z treścią postawionych mu do podpisu egzemplarzy umowy i świadomie skwitował otrzymanie kwoty 4.500 zł w sytuacji, gdy w rzeczywistości nawet nie miał możliwości przeczytania w swoim stanie wielostronicowego dokumentu, napisanego w całości bardzo małą czcionką, nie miał możliwości zaznajomienia się z informacją o dodatkowych kosztach ukrytych w kwotach do spłaty, a nadto że kwituje odbiór 4.500 zł - w sytuacji, gdy otrzymał do ręki jedynie 2.500 zł, ponieważ reszta została zaliczona na spłatę pierwszej pożyczki (nr (...)) oraz na spłatę początkowych rat nowo zawartej umowy (nr (...)),

b.  dochodzona pozwem kwota była prawidłowo wyliczona i adekwatna do obowiązku zwrotu – podczas gdy nie uwzględniała wpłat rzeczywiście wpłaconych nie zawiera sumy pobranej przez świadka H. S. w dniu 14.07.2018 r. na całkowitą spłatę pierwszej pożyczki oraz trzech wpłat nieskwitowanych przez nią „papierowo”.

W związku z tak postawionymi zarzutami skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości wraz ze stosownym rozstrzygnięciem o kosztach postępowania, zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, oświadczając, przy tym iż nie zostały one pokryte ani w całości ani w części. Natomiast w razie nie podzielenia przez Sąd Odwoławczy argumentacji przedstawionej w niniejszej apelacji – o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania - na zasadzie art. 102 k.p.c. z uwagi na jego bardzo ciężką sytuację finansową i zdrowotną.

Powód, w odpowiedzi na wniesioną przez pozwanego apelację, wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego okazała się niezasadna i skutkowała oddaleniem.

Zdaniem Sądu Okręgowego wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako taki musi się ostać. Podniesione przez apelującego zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że podniesione przez apelującego zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych zgromadzonego w sprawie, a więc w konsekwencji naruszenia art. 233 k.p.c. (choć nie zostało to wprost wskazane w apelacji) nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela w pełni ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne. Sąd w uzasadnieniu odniesienie się zbiorowo do podniesionych zarzutów naruszenia art. 233 k.p.c..

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd I instancji nie naruszył powyższych dyrektyw oceny dowodów i w sposób prawidłowy dokonał ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie. Po pierwsze skarżący powołuje się na swoje upośledzenie, nie mniej jednak w całym postępowaniu pierwszoinstancyjnym był reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, który nie sformułował wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry lub neurologa na okoliczność stanu zdrowia pozwanego. Bez wątpienia ocena, w jaki sposób niepełnosprawność pozwanego w stopniu znacznym oraz postępujący u niego deficyt neurologiczny mogły mieć wpływ na świadome bądź nie - podjęcie decyzji w przedmiocie zawieranych umów z powódkę wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych.

Wiadomości specjalne ze swej definicji powinny przekraczać możliwości percepcyjne i wiedzę przeciętnego człowieka o wykształceniu ogólnym. Zdobycie tego typu wiadomości wymaga wykształcenia specjalnego dla danej dziedziny albo wykonywania w tej dziedzinie określonego zawodu. Jak wielokrotnie w doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, ponieważ jego celem jest dostarczenie sądowi wiadomości specjalnych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Z tego względu nie można go zastąpić inną czynnością dowodową, jak np. przesłuchaniem świadka, czy dokumentu prywatnego (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 r., sygn. IV CSK 12/11).

Nie ulega wątpliwości, że ustalenie, czy pozwany w sposób w pełni świadomy oraz swobodny podejmował decyzje związane z zawarciem umów pożyczek z powódką wymagało zasięgnięcia opinii biegłego sądowego, albowiem wiedza ta należy do zakresu wiadomości specjalnych. Pozwany będąc przy tym reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, powinien mieć świadomość, iż konsekwencją zaniechania realizacji swoich procesowych obowiązków może być niekorzystny dla strony wynik procesu, bowiem w niniejszym postępowaniu Sąd Rejonowy nie był władny do wymuszania tegoż obowiązku, który to wynika zarówno z przepisu art. 3 k.p.c., jak i 232 zd. 1 k.p.c..

Przechodząc do podniesionego przez pozwanego zarzutu prawa materialnego, należy wskazać, że również okazał się chybiony.

Z treści art. 385 ¹ § 1 k.c. wynika, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są klauzule umowne, które spełniają łącznie trzy przesłanki pozytywne: zawarte zostały w umowach z konsumentami, kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interesy konsumenta. Zgodzić się należy z Sądem I instancji, który uznał, że wysokość pozaodsetkowych kosztów nie przekraczała w przypadku każdej z umów górnej granicy obliczonej na podstawie art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim.

Wbrew argumentacji skarżącego, postanowienia zwartych umów dotyczące opłaty za Elastyczny Plan Spłat, pomimo że nie zostały indywidualnie uzgodnione nie kształtują jego praw i obowiązków w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385 ¹ § 1 k.c.). W ramach przedmiotowego pakietu pozwany uzyskał realne uprawnienia, pozwalające uniknąć popadnięcia w zwłokę w razie trudności ze spłatą rat pożyczki. Skorzystanie z tych uprawnień wymagało jedynie spełnienia warunków wskazanych w umowie, tj. musiały upłynąć co najmniej cztery tygodnie od daty zwarcia umowy, pozwany musiał spłacić co najmniej kwotę równą czterem pełnym ratom pożyczki oraz złożyć odpowiedni wniosek. Nie było przy tym wymagane, aby pozwany wskazywał przyczynę skorzystania z uprawnień objętych pakietem, a przy spełnieniu podanych warunków do odroczenia spłaty nie była potrzebna zgoda pożyczkodawcy. Na naruszenie interesów pożyczkobiorcy nie wskazuje także wysokość opłaty za pakiet elastyczny. Ponadto w obu w umowach zastrzeżono uprawnienie do rezygnacji z przedmiotowego pakietu za tygodniowym wypowiedzeniem. Oznacza to, że pozwany miał realną możliwość rezygnacji z Elastycznego Planu Spłaty, nawet tego samego dnia, w którym zawarto umowę, co było uzależnione wyłącznie od złożenia przez niego stosownego oświadczenia.

Reasumując, Sąd Okręgowy, w ślad za Sądem I instancji, nie dopatrzył się postanowień dotyczących pozaodsetkowych kosztów udzielenia pożyczek, które można by uznać za niedozwolone postanowienia w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c..

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4) oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. 2018 r. poz. 265.), zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w apelacji.