Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z 28 kwietnia 2022 roku w sprawie z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej w W. przeciwko R. J. o zapłatę:

• w punkcie 1 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 59.824,31 zł z umownymi odsetkami w wysokości 20 % w skali roku od 58.401,25 zł od 18 lutego 2010 roku do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, że wysokość naliczanych odsetek nie może przekraczać wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, a od 1 stycznia 2016 roku nie może przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1.423,06 zł od 19 lutego 2010 roku do dnia zapłaty;

• w punkcie 2 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 765 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

• w punkcie 3 zastrzeżono, że odpowiedzialność pozwanego z tytułu należności zasądzonych w punktach 1 i 2 pozostaje solidarna z odpowiedzialnością G. W. i R. K. wynikającą z nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanego przez Sąd Rejonowy we Września 26 lutego 2010 roku w sprawie I Nc 330/10.

W świetle uzasadnienia wskazanego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że 13 marca 2009 roku Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. W. we W. (obecnie (...) Bank spółka akcyjna w W.) zawarła z G. W. umowę pożyczki konsumenckiej nr 24/09/26, na podstawie której strona powodowa udzieliła pozwanemu na wniosek z 3 marca 2009 roku pożyczkę w kwocie 60.000 zł na okres od 13 marca 2009 roku do 13 marca 2019 roku na warunkach określonych przedmiotową umową oraz regulaminem udzielania kredytów i pożyczek (...) im. (...). W., stanowiącym załącznik nr 1 do umowy. Prowizja za udzielenie pożyczki wynosiła 3 % kwoty pożyczki to jest 1.800 zł. Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd (...) wynoszącej w dniu zawarcia umowy 9,90 % w skali roku. Całkowity koszt pożyczki miał wynieść 36.596,99 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 11,16 %. Spłata pożyczki miała następować w miesięcznych ratach płatnych bez wezwania zgodnie z planem spłaty stanowiącym załącznik nr 2 do umowy. W przypadku zmiennej stopy procentowej o każdej zmianie stopy oprocentowania (...) miał informować pożyczkobiorcę oraz poręczycieli w ten sposób, że pożyczkobiorca i poręczyciele będą odbierać informację osobiście w (...). Do informacji dla pożyczkobiorcy miał być załączany nowy plan spłaty pożyczki. Zabezpieczeniem pożyczki był weksel in blanco, poręczenie dwóch osób fizycznych oraz cesja z umowy ubezpieczenia. Opłata należna (...) związana z ustanowieniem zabezpieczenia wynosiła 2.920,88 zł. Łączna kwota wszystkich kosztów opłat i prowizji wynosiła 39.517,87 zł. W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, strona powodowa zastrzegła prawo pobierania odsetek według stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla należności przeterminowanych wynoszącej na dzień zawarcia umowy czterokrotność stopy lombardowej NBP. W przypadku uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty pożyczkobiorca miał być zobowiązany do uiszczenia na rzecz (...) każdorazowo opłaty manipulacyjnej. (...) zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia badanej umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wykonalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku gdy kredytobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenie umowy. Za zobowiązania wynikające z tytułu przedmiotowej umowy poręczyli R. J. oraz R. K., składając podpisy na dokumencie umowy.

Pismem z 16 listopada 2009 roku powód wezwał pożyczkobiorcę G. W. do dobrowolnej zapłaty istniejącego zadłużenia w wysokości 1.813,09 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. W piśmie wskazano, że w przypadku braku spłaty wymagalnego zobowiązania powód może przekazać windykację wskazanej należności zewnętrznej firmie windykacyjnej informując przy tym, iż takie działania spowodują obciążenie go kosztami działań windykacyjnych. Pismo zawierało także informację, iż w przypadku nieuregulowania powyższej należności w terminie oraz gdy działania windykacyjne okażą się bezskuteczne Zarząd (...) podejmie uchwałę o wypowiedzeniu umowy.

Pismami z tej samej daty powód powiadomił każdego z poręczycieli, to jest pozwanego R. J. i R. K., o tym iż G. W. zalega ze spłatą kredytu wraz z należnymi odsetkami, a łączna kwota zadłużenia wynosi 1.813,09 zł. W piśmie zawarto też informację, że w przypadku braku spłaty wymagalnego zobowiązania powód może przekazać windykację należności zewnętrznej firmie windykacyjnej co spowoduje obciążenie poręczycieli kosztami działań windykacyjnych.

Pismami z 30 grudnia 2009 roku powód zawiadomił pożyczkobiorcę i każdego z poręczycieli o tym, że Zarząd (...) uchwałą z 30 grudnia 2009 roku wypowiedział pożyczkobiorcy przedmiotową umowę kredytową z uwagi na zaprzestanie spłacania rat kredytu oraz z uwagi na bezskuteczne powiadamiania o zaistniałym zadłużeniu. Powód wskazał, że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni i jest liczony od dnia otrzymania przedmiotowego pisma, a nadto iż po upływie tego terminu należność z tytułu umowy staje się w całości wymagalna wraz z odsetkami i wszelkimi kosztami z niej wynikającymi, zaś po upływie okresu wypowiedzenia umowa ulegnie rozwiązaniu.

Pismami z 3 lutego 2010 roku powód w związku z upływem 30-dniowego terminu wypowiedzenia umowy wezwał pożyczkobiorcę i każdego z poręczycieli do spłaty należności z tytułu przedmiotowej umowy w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Powód wskazał, że wysokość zadłużenia na dzień sporządzenia pisma wynosi łącznie 59.344,30 zł. Nadto powód poinformował pozwanych, że w przypadku nieuregulowania należności w zakreślonym terminie Zarząd (...) skieruje sprawę na drogę postępowania sądowego.

Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. W. we W. została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego. Postanowienie w tej sprawie jest prawomocne od 24 kwietnia 2017 roku. Na podstawie decyzji Komisji Nadzoru Finansowego z 26 stycznia 2016 roku Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. W. we W. została przejęta przez (...) Bank spółkę akcyjną w W. na podstawie art. 74c ust 4 ustawy z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych. Jednocześnie zarząd majątkiem (...) został powierzony (...) Bank spółce akcyjnej w W..

W tak ustalonym stanie faktycznym zważono, że materialnoprawną podstawę dochodzenia roszczenia przez stronę powodową stanowi art. 720, a także art. 876 § 1 oraz art. 881 k.c. ¹.

Wbrew stanowisku pozwanego, za udowodnioną uznano również wysokość roszczenia, a to z racji wskazania przez powoda w pozwie, że na dochodzoną kwotę składa się kapitał pożyczki w wysokości 58.401,25 zł, kwota 908,06 zł tytułem odsetek oraz kwota 515 zł tytułem kosztów wezwań i wypowiedzenia, co w połączeniu z treścią umowy pożyczki określającą wysokość kapitału oraz sposób naliczania odsetek w razie opóźnienia w spłacie pożyczki, wykazało zasadność roszczeń również co do ich wysokości. Pozwany, w ocenie Sądu Rejonowego, wbrew obowiązkowi z art. 6 k.c. nie złożył dowodów z których wynikałoby, że wysokość roszczenia powoda jest inna niż wskazana w wyliczeniu powoda i w dokumentach złożonych do akt. W szczególności strona pozwana nie wykazała, że kwotę pożyczki pozwany spłacił w całości lub części, albo że wyliczenie odsetek jest nieprawidłowe.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek oparto na art. 481 k.c. Zwrócono przy tym uwagę, że pozwany nie kwestionował daty początkowej naliczania odsetek.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. statuującego zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Strona powodowa wygrała proces w całości, a zatem należy się jej od pozwanego zwrot kosztów procesu w pełnej wysokości.

Apelację od omówionego wyżej wyroku w całości wywiódł pozwany, działając przez swojego pełnomocnika w osobie adwokata, występującego również w I instancji. W apelacji zarzucono naruszenie zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

W zakresie prawa procesowego zdaniem apelującego doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. ² przez uznanie, że powód skutecznie złożył oświadczenie woli odnośnie wypowiedzenia umowy pożyczki konsumenckiej, poprzedzone wezwaniem do zapłaty, w sytuacji gdy oświadczenia te nie zostały podpisane przez osoby umocowane do działania w imieniu powoda oraz poprzez przyjęcie, że oświadczenia te zostały skutecznie doręczone pozwanym w sytuacji, gdy powód nie przedłożył potwierdzenia ich nadania ani doręczenia, ani dokumentu zawierającego adnotację o dwukrotnym awizowaniu tych przesyłek lub jakiegokolwiek dowodu potwierdzającego podjęcie próby ich doręczenia, zatem powód nie przedstawił dowodu, że doręczył je pozwanym w sposób umożliwiający im zapoznanie się z ich treścią, a także tym samym powód nie wykazał, że dochował terminu przyjętego przez strony dla umownego prawa odstąpienia (ust. 20 umowy pożyczki konsumenckiej nr 24/09/26), zamiast prawidłowego uznania, że materiał dowodowy nie wskazuje ażeby w przedmiotowej sprawie nastąpiło skuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki konsumenckiej (zarzut I).

W zakresie prawa materialnego zarzucono naruszenie:

• art. 5 k.c. w związku z art. 74 oraz 78a p.b. ³ poprzez uznanie skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki konsumenckiej, pomimo niepodjęcia przez bank działań zmierzających do zweryfikowania sytuacji finansowej i gospodarczej pożyczkobiorcy pod kątem możliwości spłaty pożyczki, podczas gdy przeterminowana należność była niewielka w stosunku do udzielonego kredytu, to jest obejmowała równowartość zaledwie 2-miesięcznej raty, podczas gdy kredyt został udzielony na okres 10 lat, zamiast prawidłowego uznania, że naruszenie przez pożyczkobiorcę G. W. warunków umowy pożyczki nie uzasadniało jej wypowiedzenia, zatem wypowiedzenie umowy przez (...) stanowiło nadużycie prawa podmiotowego (zarzut II);

• art. 96 w związku z art. 6 k.c. przez uznanie K. K. za osobę posiadającą umocowanie materialnoprawne do składania oświadczeń woli za (...), a w konsekwencji skuteczności złożenia zawiadomienia o wypowiedzeniu umowy pożyczki konsumenckiej, podpisanego przez K. K., pomimo że osoba ta nigdy nie widniała w KRS (...), a w aktach sprawy nie znajduje się ani oryginał dokumentu udzielonego jej pełnomocnictwa, ani jego uwierzytelniona kopia, pomimo że pełnomocnictwo takowe powinno być przedstawione pozwanym wraz z wypowiedzeniem, zamiast prawidłowego uznania, że zawiadomienie o wypowiedzeniu zostało podpisane przez osobę nieuprawnioną do reprezentowania (...), a zatem nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jego złożeniem (zarzut III);

• naruszenie art. 61 § 1 k.c. przez uznanie za skuteczne wypowiedzenia umowy pożyczki konsumenckiej, podczas gdy w sprawie niniejszej nastąpiło jedynie zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy na skutek uchwały, pomimo że wypowiedzenie stanowi jednostronną czynność prawną skierowaną do adresata, zamiast prawidłowego uznania, że uchwała stanowi akt wewnętrzny, zaś zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy na skutek uchwały, podpisane przez osobę nieuprawnioną do reprezentowania powoda, nie spełnia rygorów stawianych oświadczeniu woli, w tym jednoznaczności oraz braku wątpliwości co do samego faktu złożenia oświadczenia zawierającego treść o wypowiedzeniu (zarzut IV);

• naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, podczas gdy zastrzeżenie w umowie przez pożyczkodawcę postanowień określających koszty opłaty manipulacyjnej oraz kosztów czynności upominawczo-windykacyjnych na poziomie określonym we wzorcu ewidentnie narusza interesy konsumenta oraz kształtuje jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., godząc w równowagę kontraktową tego stosunku, zamiast prawidłowego uznania bezskuteczności postanowień w zakresie wysokości przedmiotowych opłat oraz oddalenia powództwa z zakresie tychże kwot (zarzut V).

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i – jak wskazano na rozprawie apelacyjnej ( protokół elektroniczny, k. 226 00:05:29 – 00:05:35) – oddalenie powództwa w całości wraz z zasądzeniem od powoda na rzecz apelującego kosztów postępowania sądowego za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w pełnej wysokości wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty włącznie.

W toku postępowania apelacyjnego do sprawy po stronie powodowej przystąpił interwenient uboczny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa we W., reprezentowany przez radcę prawnego, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda 59.824,31 zł z umownymi odsetkami w wysokości 20 % w skali roku od 58.401,25 zł od 18 lutego 2010 roku do dnia zapłaty oraz ustawowymi od 1.423,06 zł od 19 lutego 2010 roku do dnia zapłaty, zastrzeżeniem solidarności jak w zaskarżonym wyroku, nadto zasądzenia kosztów postępowania od pozwanego na rzecz interwenienta, według norm przepisanych (k. 141).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadną w części.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzut I jako dotyczący, zdaniem apelującego, w całości prawa procesowego. Jest to częściowo błędna kwalifikacja. Zarzut ten, w zakresie obejmującym „uznanie, że powód skutecznie złożył oświadczenie woli odnośnie wypowiedzenia umowy pożyczki konsumenckiej, poprzedzone wezwaniem do zapłaty” dotyczy w istocie kwestii materialnoprawnej, to jest zasad regulujących składanie oświadczeń woli, w szczególności przez osoby prawne. Faktem nie jest ocena, czy doszło do skutecznego złożenia oświadczenia woli. Za fakty uznać należy – przykładowo – dane osoby podpisującej oświadczenie składane w formie pisemnej, datę nadania pocztą, a następnie przekazania adresatowi przesyłki pocztowej, zawierającej oświadczenie. Fakty te podlegają ocenie w świetle prawa materialnego w procesie subsumpcji, co pozwala na ustalenie konsekwencji prawnych ich wystąpienia. Z tego też względu w ramach zarzutu I, jako dotyczącego naruszenia prawa procesowego, badaniu podlega – spośród przytoczonych – jedynie ustalenie dotarcia oświadczenia do adresata. W tym zakresie Sąd I instancji powołał się na złożone przy pozwie dokumenty w postaci wydruków zawiadomień i wezwań. Jednakże zauważyć należy, że w sprzeciwie pozwany zakwestionował, by owe powiadomienia otrzymał. Powód, mimo doręczenia odpisu sprzeciwu (k. 94), nie złożył dowodów choćby nadania owych oświadczeń. Nie sposób zatem przyjąć wykazania doręczenia owych powiadomień.

W świetle powyższych uwag ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy wymagają modyfikacji o tyle, że nie wykazano nie tylko przekazania oświadczeń załączonych do pozwu adresatowi przez doręczyciela, ale nawet nadania owych dokumentów u operatora pocztowego, ani przekazania do doręczenia w jakikolwiek inny sposób. W pozostałym zakresie, zwłaszcza co do treści zawartej umowy, a także niekwestionowanego przez pozwanego podpisania przezeń oświadczenia o udzieleniu poręczenia za dłużnika, ustalenia leżące u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia są prawidłowe, nie są zresztą kwestionowane przez pozwanego w apelacji. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu I instancji, ze wskazanym zastrzeżeniem co do braku wykazania choćby ich nadania do pozwanego jako adresata, za własne.

Należy zatem ocenić, jak owa zmiana stanu faktycznego, wpływa na treść rozstrzygnięcia.

W zakresie materialnej części zarzutu I wskazać należy w świetle ostatecznie poczynionych w sprawie ustaleń, że rację ma pozwany iż nie sposób przyjąć, by pierwotny wierzyciel – Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. kard. W. we W. – skutecznie wypowiedziała przedmiotową umowę. Skoro nie wykazano nawet nadania oświadczenia woli do adresata, tedy nie sposób mówić o jego skutecznym złożeniu. Dla porządku należy zauważyć, że doręczenie odpisu pozwu z załącznikami, co skutecznie nastąpiło dopiero 9 lutego 2021 roku (k. 51), przyjmując nawet – najkorzystniejszą dla powoda w tym zakresie – wersję iż doręczenie pełnomocnikowi procesowemu należy uznać za skuteczne względem pozwanego doręczenie oświadczeń zawartych w załącznikach do pozwu, dokonane zostało już po upływie umówionego terminu spłaty pożyczki. W tej sytuacji oświadczenie o wypowiedzeniu umowy było bezprzedmiotowe, skoro oświadczenie to ma w istocie na celu spowodowanie natychmiastowej wymagalności wynikającego z umowy roszczenia, przed umówionym terminem całkowitej spłaty pożyczki (pkt 20 umowy). Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). W okolicznościach przedmiotowej sprawy oznacza to, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało złożone 9 lutego 2021 roku, a więc bez mała dwa lata po zakończeniu okresu, na jaki umowa pożyczki została zawarta.

Powyższe czyni w istocie irrelewantnym badanie zasadności zarzutów II – IV. Odnoszą się one w całości do kwestii należytego złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy, a także zawiadomienia pozwanego o owym wypowiedzeniu. Skoro jednak jest przesądzone, że oświadczenie to nie dotarło do pozwanego przed uzgodnionym przez strony – znanym pozwanemu jako poręczycielowi, o czym świadczy jego podpis na umowie, a także brak kwestionowania poręczenia – terminem całkowitej spłaty pożyczki, tak więc nie mogło powodować jej wcześniejszej wymagalności, prawidłowość wypowiedzenia umowy pozostaje bez znaczenia dla zasadności roszczenia procesowego o tyle, że podstawą wymagalności roszczenia materialnoprawnego powoda jest sam upływ czasu, na jaki pożyczka została udzielona, a dokładniej: upływ terminu, do którego miała nastąpić całkowita spłata pożyczki, nie zaś wymagalność roszczenia wynikająca z wypowiedzenia umowy.

Podsumowując tę część rozważań wskazać należy, że pozwany odpowiada z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki jako poręczyciel, a więc za dług własny. Sąd Rejonowy prawidłowo zatem wskazał podstawę prawną odpowiedzialności pozwanego, jako poręczyciela (art. 876 § 1 k.c.), za zwrot pożyczki (art. 720 § 1 k.c.). W świetle skorygowanego stanu faktycznego należy zauważyć, że żądanie zwrotu pożyczki po upływie terminu jej zwrotu nie wymaga z punktu widzenia prawa cywilnego dokonania wypowiedzenia (art. 723 k.c.), zaś o zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika (art. 879 § 1 k.c.). Odpowiedzialność pozwanego ma przy tym charakter odpowiedzialności współdłużnika solidarnego (art. 881 k.c.), zatem odpowiedzialność pozwanego jest solidarna z odpowiedzialnością pozostałych osób, wymienionych w nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczy Sądu Rejonowego we Wrześni z 26 lutego 2010 roku w sprawie I Nc 330/10.

Pozwany kwestionuje również wysokość dochodzonego roszczenia. W szczególności podnosi niedozwolony charakter postanowień umownych określających opłatę manipulacyjną z tytułu czynności windykacyjnych (pkt 18 umowy) oraz kwestionuje sposób naliczenia odsetek. Zarzut V jawi się jako zasadny o tyle, że skutkuje koniecznością oddalenia powództwa w zakresie tych naliczeń, nawet bez konieczności analizy przez pryzmat art. 385 ¹ § 1 k.c. Otóż zgodnie z treścią umowy, opłaty te należą się za czynności: pierwszego i drugiego wezwania do zapłaty, powiadomienia o wypowiedzeniu umowy, ostatecznego wezwania do zapłaty (pkt 18 lit. a – d umowy), a nadto czynności windykacyjnych, przy czym wysokość opłaty w tym ostatnim przypadku uzależniona jest od wysokości windykowanej należności (pkt 18 lit. e umowy). Rzecz jednak w tym, jak słusznie wskazuje pozwany, że nie wykazano owych czynności. Umowa nie wiąże pobrania opłat z wystawieniem dokumentów obejmujących treść wezwań czy powiadomienia, ale z wezwaniem bądź powiadomieniem, a więc czynnością dokonaną. Analogicznie interpretować należy zapis dotyczący działań windykacyjnych: w przeciwnym razie mielibyśmy w istocie do czynienia z karą umowną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego, co jest prawnie niedopuszczalne (art. 483 § 1 k.c.). Powód – jak już wskazano – nie wykazał nie tylko doręczenia, ale nawet nadania stosownych wezwań. Podobnie rzecz się ma z czynnościami windykacyjnymi – w żaden sposób nie udowodniono ich rzeczywistego podjęcia. Opłaty nie należą się w takim stanie faktycznym, choćby nawet postanowienia umowne w tym zakresie miały wiązać pozwanego. Powództwo podlegać zatem winno oddaleniu co do owych opłat w całości.

Odnosząc się do żądania kapitału w wysokości 58.401,25 zł to zauważyć należy, że z treści samej umowy wynika iż pożyczka opiewała na 60.000 zł. Prawidłowo zatem wskazuje Sąd I instancji, że w takiej sytuacji, jeżeli zdaniem pozwanego powodowi należy się kwota jeszcze mniejsza, aniżeli dochodzona przez powoda tytułem kapitału, to pozwany winien wykazać dowodowo, że spłacie uległa większa część zadłużenia kapitałowego (art. 6 k.c.). Powód dysponuje dowodem z treści umowy, w tym zakresie niekwestionowanej przez pozwanego, na dług pozwanego poręczyciela w wysokości 60.000 zł. Sam ogranicza żądanie kapitału pożyczki do 58.401,25 zł. Dalsze ograniczenie zasadności żądania kapitałowego wymagałoby dowodu dokonania spłaty nie uwzględnionej przez powoda w wyliczeniach. Dowodu takiego pozwany nie przedstawia. T. roszczenie o zwrot kapitału pożyczki co do 58.401,25 zł podlega uwzględnieniu.

Nie sposób natomiast ustalić zasadności części dochodzonych odsetek. Do pozwu nie załączono ani regulaminu, do którego odwołuje się umowa w punkcie 1, ani też harmonogramu z punktu 7 umowy. W tej sytuacji, zważywszy w szczególności niewykazanie prawidłowości wypowiedzenia umowy, na której to wszak tezie oparte było wyliczenie odsetek, wskazane w pozwie, nie sposób weryfikować prawidłowości naliczeń powoda. Zatem roszczenie odsetkowe należało oddalić w zakresie skapitalizowanej części, zaś w części nieskapitalizowanej – za okres poprzedzający 14 marca 2019 roku.

Uwzględnić należało zaś roszczenie o odsetki za opóźnienie od 14 marca 2019 roku, jako dnia następującego po upływie terminu całkowitej spłaty pożyczki, to jest 13 marca 2019 roku (pkt 6 umowy). Wysokość odsetek wynika z umowy jako czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (pkt 17 umowy), ale musi zostać podwójnie ograniczona: po pierwsze – wysokością odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 ² k.c.), zaś po wtóre – granicą 20 %, jako żądaniem wyrażonym w osnowie pozwu.

W konsekwencji zmiany rozstrzygnięcia o głównym przedmiocie sporu, zbadać należało rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów.

Zważywszy na to, że stosownie do art. 20 k.p.c. do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego uznano, że powód wygrał sprawę ostatecznie co do: 58.401,25 zł ÷ 59.824,31 zł ≈ 97,62 %, tedy na zasadzie art. 100 zd. II k.p.c. należało przyjąć, że powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania, co uzasadnia włożenie na pozwanego obowiązku zwrotu wszystkich kosztów procesu. Koszty powoda za I instancję wyniosły łącznie 765 zł, w tym: opłata od pozwu 748 zł, skoro z 2.992 zł (k. 17, 24) zwrócono po uprawomocnieniu nakazu 2.244 zł (k. 31), nadto powód uiścił 17 zł opłaty skarbowej od przedstawienia dokumentu potwierdzającego ustanowienie prokury (k. 18).

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając apelację za zasadną w części, zmieniono zaskarżony wyrok, orzekając co do istoty (art. 386 § 1 k.p.c.).

Analogicznie przyjąć należało w konsekwencji, że powód uległ w równie nieznacznej części w ramach postępowania apelacyjnego, co skutkuje – analogicznie jak w przypadku postępowania pierwszoinstancyjnego – koniecznością przyjęcia, tym razem na zasadzie art. 100 zd. II w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c., iż to powód wygrał w całości postępowanie apelacyjne.

Nie uznano za zasadne obciążanie przegrywającego apelującego zwrotem kosztów interwenienta ubocznego po stronie powodowej. Odpowiedź interwenienta na apelację została zwrócona (k. 187), natomiast niezależnie od owego zwrotu argumentacja interwenienta nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż odnośnie głównego argumentu należy zauważyć, że postanowienie o przywróceniu terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym nie zostało prawidłowo zaskarżone w ramach apelacji. Przytoczenie stanowiska Sądu Najwyższego w sprawie IV CZ 79/19 jest o tyle chybione, że w tamtejszej sprawie kwestia prawidłowości stosowania art. 169 § 4 k.p.c. była osią środka zaskarżenia w postaci zażalenia na postanowienie o – między innymi – odrzuceniu apelacji; w niniejszej sprawie żaden środek zaskarżenia nie odnosi się do tego rozstrzygnięcia. Warto jednak wskazać, że Sąd Najwyższy w przytoczonej przez interwenienta sprawie bardzo dobitnie wskazał, powołując się przy tym również na swoje wcześniejsze orzecznictwo, że „stanowisko sądu meriti dotyczące oceny "wyjątkowego wypadku" w rozumieniu art. 169 § 4 k.p.c. podlega kontroli instancyjnej, ewentualnie także kasacyjnej, tylko wtedy, gdy jest całkiem dowolne, oderwane od okoliczności sprawy albo rażąco naruszające zasady słuszności lub rozsądku.”. Trudno mówić o rażącej dowolności stanowiska Sądu Rejonowego w sytuacji, gdy w istocie można byłoby bronić tezy, że nakaz zapłaty obecnie apelującemu pozwanemu w ogóle nie został do 9 lutego 2021 roku doręczony. W tej sytuacji Sąd Okręgowy nie przychylił się do wniosku interwenienta ubocznego, powtórzonego w piśmie datowanym na 5 maja 2023 roku (k. 193 – 195).

Należało również z urzędu zwrócić pozwanemu nadpłaconą opłatę od apelacji (art. 80 ust. 1 u.k.s.c. ⁴). Pozwany został zwolniony z opłaty od apelacji w części ponad 500 zł (k. 125), ale na poczet owych 500 zł zaliczeniu podlega 100 zł opłaty od wniosku o uzasadnienie wyroku wydanego w I instancji (art. 25b ust. 2 zd. I u.k.s.c.), zatem wobec uiszczenia 500 zł (k. 128), należało zwrócić 100 zł jako nadpłatę.

1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1610).

2 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.).

3 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 z późn. zm.).

4 Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. –Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.).

–Strona z –