Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem dnia 19 marca 2021 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Miasta Ł. przeciwko Z. G. o opróżnienie lokalu mieszkalnego

1.  nakazał Z. G. opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wraz z mieniem, którym włada;

2.  ustalił, że Z. G. przysługuje prawo do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

3.  wstrzymał wykonanie punktu pierwszego niniejszego wyroku do czasu złożenie Z. G. przez Miasto Ł. oferty najmu socjalnego lokalu;

4.  zasądził od Z. G. na rzecz Miasta Ł. kwotę 440 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 240 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy oparł powyższy wyrok na następujących ustaleniach faktycznych, które Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własne:

Lokal mieszkalny nr (...) położony w Ł. przy ulicy (...), wchodzi w skład zasobów Gminy M. Ł. i pozostaje w zarządzie jednostki budżetowej – Zarząd Lokali Miejskich. W dniu 19 grudnia 1995 roku babka pozwanej M. G. zawarła z powodem umowę najmu w/w lokalu na czas nieokreślony. Z M. G. zamieszkała jej wnuczka – pozwana Z. G.. W 2005 r najemczyni – babka pozwanej zmarła. W lokalu pozostała pozwana, która początkowo zamieszkiwała tam przez pewien czas razem ze swoimi dziećmi, potem sama. Bezpośrednio po śmierci najemczyni pozwana nie wystąpiła o uregulowanie swojego faktu zamieszkiwania w w/w lokalu.

Pismem z dnia 19 grudnia 2014 roku Administracja Zasobów Komunalnych Ł. wezwała pozwaną do dobrowolnego opróżnienia oraz wydania lokalu w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania oraz wskazała, iż na dzień 30 listopada 2014 roku pozwana nie reguluje w terminie należności z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu oraz opłat eksploatacyjnych. W piśmie zobowiązano Z. G. do zapłaty kwoty 9.554,68 złotych w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego i komorniczej egzekucji w/w należności.

W dniu 22 czerwca 2017 roku pozwana zwróciła się do powoda z wnioskiem o oddanie jej w najem lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w Ł.. Pismem z dnia 17 lipca 2017 roku Z. G. została poinformowana przez Miasto Ł., iż w świetle zebranych w sprawie dokumentów brak jest możliwości przyznania jej tytułu prawnego do przedmiotowego lokalu ze względu na upływ 6 miesięcznego terminu do wystąpienia z powyższym wnioskiem do powoda po śmierci najemczyni. Analogiczny wniosek dotyczący zawarcia umowy najmu na przedmiotowy lokal, pozwana złożyła w dniu 25 kwietnia 2019 roku do Komisji (...) i (...) Rady Miejskiej w Ł.. Ponownie wniosek został rozpatrzony negatywnie ze względu na upływ terminu do skutecznego jego złożenia.

Pismem z dnia 5 listopada 2019 roku Miasto Ł. wezwało pozwaną ponownie do dobrowolnego opróżnienia i wydania lokalu oraz zapłaty zadłużenia spowodowanego nieuregulowaną w terminie należnością z tytułu czynszu, opłat eksploatacyjnych oraz bezumownego korzystania z lokalu w wysokości 22.760,11 złotych w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową. Dnia 19 kwietnia 2017 roku oraz 7 stycznia 2019 roku pozwana zawarła ugody z powodem, dotyczące spłaty zaległości z tytułu odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w Ł.. Stosownie do § 3 umów Z. G. oświadczyła, że uznaje w całości wierzytelności określone w § 2, które na dzień 19 kwietnia 2017 roku wynosiły 30.692,75 złotych, a na dzień 31 grudnia 2019 roku 23.312,65 złotych. Pozwana nie wypełniła postanowień objętych treścią ugody, albowiem w okresie od 30 lipca 2020 roku do 30 listopada 2020 roku nie dokonywała wpłat rat w pełnej wysokości. Pozwana nadal zamieszkuje w przedmiotowym lokalu.

Z. G. ma 57 lat, jest zatrudniona na pełen etat, z wynagrodzeniem wynoszącym ok. 4.700 zł netto miesięcznie. Wynagrodzenie powyższe jest obciążone kwotą w granicach 2.200 złotych -2.300 złotych na rzecz komornika. Pozwana nie ma statusu osoby bezrobotnej. Nie otrzymuje renty ani emerytury. Nie choruje przewlekle.

Powyższy stan faktyczny w większości bezsporny, Sąd Rejonowy ustalił, opierając się na zgromadzonych w aktach dokumentach i zeznaniach pozwanej, które wzajemnie z sobą korespondowały. Sąd Rejonowy na podstawie art. 235 ² § 1 k.p.c. pominął wniosek dowodowy pozwanej o załączenie dokumentów z akt XVIII C 4859/16 na okoliczność zamieszkiwania Z. G. bez zawartej umowy i występowania zaległości, uznając, iż okoliczności powyższe są bezsporne.

W taka ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo w całości za zasadne.

Podstawą żądania pozwu jest art. 222 § 1 k.c., określający prawo żądania przez właściciela od osoby, która rzeczą faktycznie włada wydania jej. Strona powodowa, co było w sprawie niesporne, jest właścicielem budynku, w którym położony jest lokal mieszkalny nr (...), przy ul. (...) w Ł. oraz ma legitymacje procesową do wytoczenia powództwa. Pozwanej natomiast nie przysługuje żadne skuteczne względem powoda prawo do władania przedmiotowym lokalem. Ten ostatni wniosek wypływa wprost z okoliczności przedstawionych przez stronę powodową, stwierdzonych w dołączonych do pozwu dokumentach, nie podważonych skutecznie przez pozwaną.

Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie pozwana kwestionowała twierdzenia powoda by nie wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu po śmierci swojej babki M. G.. M. G. zmarła 9 listopada 2005 roku, a więc już pod rządem ustawy o ochronie praw lokatorów, która weszła w życie 10 lipca 2001 roku. W tej sytuacji podstawę materialną oceny wstąpienia w stosunek najmu stanowi art. 691 k.c. w nowym brzmieniu. Przepis ten enumeratywnie określa krąg osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu. Zgodnie z tym przepisem w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Pozwana będąc wnuczką najemczyni lokalu nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w Ł., nie znajduje się w kręgu powyższych osób, które mogą wstąpić w stosunek najmu po zmarłej M. G..

Sąd Rejonowy rozważył także kwestię, czy pozwana mogła domagać się od powoda zawarcia z nią nowej umowy. Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.150 j.t.) (dalej: u.o.p.l.) umowa najmu lokalu socjalnego może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1. Słowo „może” zawarte w treści tego przepisu wskazuje, że dyrektywa w nim wyrażona nie ma charakteru kategorycznego i nie stwarza po stronie gminy cywilnoprawnego obowiązku zawarcia umowy nawet w razie spełnienia przesłanek określonych w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 3 pkt 1 u.o.p.l. Przepis ten kreuje jedynie uprawnienie po stronie osoby spełniającej kryteria określone w uchwale rady gminy o ubieganie się o zawarcie umowy najmu lokalu socjalnego, jednakże nie jest to równoznaczne z powstaniem roszczenia o zawarcie takiej umowy.

W tym miejscu należy przywołać także uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2008 r. (III CZP 37/08, LEX nr 393761, Biul. SN 2008/6/9), zgodnie z którą: „Uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.) nie stanowi podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego dla osoby spełniającej kryteria przewidziane w tej uchwale”.

Gmina w ramach zasady swobody umów ma pełną samodzielność w wyborze najemcy. Uznanie, że przepisy uchwały dotyczące zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy nakładają na gminę obowiązek zawierania umów z osobami, które spełniają warunki wskazane w tych uchwałach stanowiłoby naruszenie wymienionej zasady, a także ingerencję w prawo własności gminy.

W związku z powyższym stwierdzić należy, iż pozwana nie wstąpiła z mocy prawa w stosunek najmu, a wobec braku zawarcia odrębnej umowy z powodem, który w sposób wyraźny artykułował brak woli nawiązania z nią takiego stosunku - zajmowała lokal bez żadnego tytułu prawnego.

Sąd Rejonowy uwzględnił zatem powództwo w stosunku do pozwanej Z. G. i nakazał jej opuszczenie zajmowanego bez tytułu wbrew woli właściciela przedmiotowego lokalu.

Biorąc pod uwagę, że pozwana zajmowała przedmiotowy lokal na podstawie użyczenia przez najemcę przysługiwał jej status lokatora w rozumieniu wskazanej wyżej ustawy o ochronie praw lokatorów. Zatem znajduje tu zastosowanie art. 14 ust. 1 u.o.p.l., zgodnie z którym w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającemu opróżnieniu. Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną (ust. 3). Rozważając sytuację życiową pozwanej, Sąd wziął pod uwagę, że jest ona co prawda zatrudniona na pełen etat, jej łączne dochody wynoszą ok. 4.700 złotych netto. Jednakże z powyższego wynagrodzenia odciągana jest kwota w granicach ok. 2.300 złotych na rzecz komornika oraz kwota 1.300 złotych z związku z zawartą między stronami ugodą. Finalnie pozwanej pozostaje więc kwota w wysokości ok. 1.000 złotych. Taka wysokość dochodów, z których utrzymuje się jedna osoba, uzasadnia założenie, że pozwana nie będzie w stanie samodzielnie wynająć lokalu mieszkalnego na wolnym rynku i jednocześnie zaspokajać, choćby w skromny sposób, swoich podstawowych potrzeb życiowych. Brak orzeczenia o lokalu socjalnym z dużym prawdopodobieństwem oznaczałby zatem dla pozwanej bezdomność.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 14 ust. 6 u.o.p.l., Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanej przez Gminę Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

O zwrocie kosztów procesu sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu ustanowioną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Powód wygrał proces w całości i poniósł koszty w łącznej kwocie 440 złotych na co złożyły się kwoty: 200 złotych z tytułu opłaty od pozwu, 240 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego świadczonego przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego zgodnie z § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia pozwu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożyła pozwana, zaskarżając go w części, t.j. w zakresie punktu 1 oraz 4., zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postepowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a to:

– art. 5 k.p.c. w zw. z art. 212 k.p.c. i art. 232 k.p.c. polegające na nieudzieleniu przez Sąd pozwanej występującej w sprawie bez fachowego pełnomocnika niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych, w szczególności w zakresie możliwości składnia wniosków dowodowych i sposobu ich formułowania, podczas gdy na potrzebę takich pouczeń wskazuje nieporadność skarżącej;

- art. 5 k.p.c. w zw. z art. 212 k.p.c. w zw. z art. 177§1 k.p.c. polegające na nieudzieleniu pozwanej pouczenia o celowości ustanowienia pełnomocnika i możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu, pomimo iż takie pouczenie było niezbędne z uwagi na widoczną nieporadność skarżącej;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy żądanie opróżnienia lokalu mieszkalnego przez pozwaną wobec obowiązywania ugody zawartej prze strony, dotyczącej spłaty zadłużenia, pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji – przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego. Nadto wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postepowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W apelacji został zawarty wniosek o przeprowadzenie dowodów z dokumentów w postaci akt sprawy Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi sygn.. akt XVIII C 4859/16 na okoliczności w nich zawarte, w szczególności porozumienia powoda i pozwanej w zakresie zawarcia umowy najmu lokalu po spłacie zadłużenia, braku konieczności składania wniosku o przydział lokalu po śmierci M. G. oraz dowodu z przesłuchania świadka G. S. na okoliczność wprowadzenia w błąd pozwanej przez administrację (...) Ł., co do braku konieczności złożenia wniosku o przydział lokalu po śmierci babki, czynności podejmowanych przez strony w celu zawarcia umowy najmu lokalu oraz na okoliczność zawarcia ugody z powodem, dotyczącej spłaty zadłużenia i jego terminowego regulowania przez pozwaną.

Nadto apelująca wniosła o nieobciążanie pozwanej kosztami postepowania na podstawie art.102 k.p.c. w przypadku oddalenia apelacji.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 381 k.p.c. w zw. z art. 235 ² §1 pkt 5 k.p.c. pominął wnioski dowodowe zawarte w apelacji pozwanej jako spóźnione i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Nietrafnie apelująca zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 5 k.p.c. w zw. z art. 212 k.p.c. i art. 232 k.p.c. oraz art. 5 k.p.c. w zw. z art. 212 k.p.c. w zw. z art. 177§1 k.p.c.. W ocenie apelującej Sąd I instancji nie udzielił pozwanej występującej w sprawie bez fachowego pełnomocnika niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych, w szczególności w zakresie możliwości składnia wniosków dowodowych i sposobu ich formułowania, podczas gdy na potrzebę takich pouczeń wskazuje nieporadność skarżącej, a nadto nie udzielił pozwanej pouczenia o celowości ustanowienia pełnomocnika i możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu, pomimo iż takie pouczenie było niezbędne z uwagi na widoczną nieporadność skarżącej. Zarzuty te sprowadzają się zatem do zaniechania, w ocenie apelującej pozwanej, przez Sąd I instancji udzielenia pouczeń pozwanej w zakresie toczącego się postępowania. Z powyższymi zarzutami nie można się zgodzić.

Zgodnie z treścią art. 5 k.p.c., w razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić stronom i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. Natomiast zgodnie z art. 212 k.p.c. z treścią § 1. na rozprawie prowadzonej bez planu rozprawy sąd przez zadawanie pytań stronom dąży do tego, aby strony przytoczyły lub uzupełniły twierdzenia lub dowody na ich poparcie oraz udzieliły wyjaśnień koniecznych do zgodnego z prawdą ustalenia podstawy faktycznej dochodzonych przez nie praw lub roszczeń. W ten sam sposób sąd dąży do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, które są sporne. § 2 tego artykułu stanowi natomiast, że w razie uzasadnionej potrzeby przewodniczący może udzielić stronom niezbędnych pouczeń, a stosownie do okoliczności zwraca uwagę na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego

Zauważyć przede wszystkim należy, że doktrynie i orzecznictwie sądów utrwalony pozostaje pogląd odnośnie przepisu art. 5 k.p.c., iż udzielanie pouczeń co do czynności procesowych nie stanowi już obowiązku sądu, lecz zostało pozostawione do swobodnego uznania sądu, o czym świadczy użycie zwrotu „sąd może”. Z art. 5 k.p.c. nie wynika powinność sądu o charakterze bezwzględnego obowiązku udzielania w każdym wypadku pouczeń osobom stającym przed sądem tylko dlatego, że występują bez zawodowego pełnomocnika. Udzielenie pouczenia musi być uzasadnione oraz zależy od oceny i uznania sądu. Sąd powinien udzielać pouczeń tak, aby zachować bezstronność i nie wywołać wrażenia lub nie narazić się na zarzut stronniczości drugiej strony. Brak pouczenia nie powoduje nieważności postępowania, lecz rozważany jest w aspekcie naruszenia przepisu postępowania (art. 5k.p.c.), mającego wpływ na wynik sprawy (art. 398 ³ § 1 pkt 2 KPC) (post. SN z 21.3.2018 r., II UK 231/17, L.). Udzielanie stronie przez sąd pouczeń co do czynności procesowych w toku postępowania można uznać za uzasadnione w celu zapewnienia równości stron wtedy, gdy sąd stwierdzi, że strona jest nieporadna, gdy napotyka niezależne od niej trudności lub przeszkody, które mogłyby prowadzić do niekorzystnego dla niej wyniku sprawy (post. SN z 12.9.2014 r., I CZ 55/14, L.). Sam fakt występowania strony bez zawodowego pełnomocnika nie uzasadnia, w świetle art. 212 § 2 k.p.c., domniemania istnienia potrzeby udzielenia jej pouczeń. Natomiast potrzebę taką uzasadnia przejawiająca się w postępowaniu nieporadność strony (wyr. SN z 14.2.2007 r., II CSK 436/06, L.). Sąd Okręgowy podziela stanowisko, że jeżeli powód, pomimo swej niepełnosprawności, wykazał w dotychczasowym postępowaniu aktywność, a także znajomość prawa w stopniu wskazującym na umiejętne popieranie powództwa, to zarzut uchybienia przepisom art. 5 i 212 KPC należy uznać za niezasadny (por. wyr. SN z 11.10.2007 r., IV CSK 174/07, L.). (tak: Komentarz do art. 5 i art. 212 k.p.c., Zieliński 2022, wyd. 11/Zieliński/Flaga-Gieruszyńska, Legalis).

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy: po pierwsze, że wbrew twierdzeniom apelacji pozwana uzyskała niezbędne pouczenia odnośnie czynności procesowych, w szczególności w zakresie możliwości składnia wniosków dowodowych i sposobu ich formułowania, a to w postaci pisemnego „Pouczenia dla pozwanego”, dostarczonego pozwanej przy doręczeniu pozwu. Ponadto na rozprawie w dniu 19 marca 2021 r. pozwana została pouczona przez Sąd w przedmiocie zgłoszonego dowodu z akt sprawy. Po wtóre, jeśli chodzi o podnoszoną w apelacji potrzebę udzielenia pouczeń pozwanej ponad te udzielone w formie pisemnej, a nadto potrzebę udzielenia pozwanej pouczenia o celowości ustanowienia pełnomocnika i możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu, to w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji trafnie nie uznał potrzeby takiego pouczenia pozwanej, wobec faktu braku stwierdzenia nieporadności po jej stronie w zakresie samodzielnego działania przed Sądem. Pozwana złożyła odpowiedź na pozew, zajmując stanowisko w sprawie, zgłaszając wnioski dowodowe, odwołując się przy tym do kontaktów ze stroną powodową na etapie przedsądowym, które wiązały się z szeregiem czynności natury prawnej (np. zawarcie ugody). Również w trakcie rozprawy pozwana zachowała aktywną postawę popierając zajęte w odpowiedzi na pozew stanowisko oraz popierając wnioski dowodowe. Zauważyć trzeba, że pozwana w odpowiedzi na pozew, ani w trakcie rozprawy, nie sygnalizowała braku rozeznania w czynnościach procesowych, czy rozumieniu prawa, czy też potrzeby uzyskania pomocy prawnej. Sąd Okręgowy podziela pogląd, że artykuł 5 k.p.c. nie nakłada na sąd powinności szczegółowego instruowania strony występującej w sprawie bez zawodowego pełnomocnika co do wszelkich możliwych jej zachowań, lecz tylko może udzielić pouczeń co do czynności procesowych z punktu widzenia prawidłowego przebiegu postępowania i gwarancji prawa strony do obrony (por. wyr. SN z 13.7.2000 r., II UKN 639/99, L.). Ponadto według Sądu Okręgowego zasadne jest stanowisko prezentowane w orzecznictwie SN, że sąd nie jest obowiązany zwracać stronie uwagi na celowość ustanowienia pełnomocnika (również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych); niepouczenie strony o możliwości ustanowienia pełnomocnika (z wyboru lub z urzędu), jeżeli jego udział w postępowaniu nie jest konieczny, nie może być ocenione jako naruszenie przez sąd art. 5 w zw. z art. 212 k.p.c. (por. wyr. SN: z 12.5.1998 r., II UKN 42/98, L. i z 28.3.2000 r., II UKN 426/99, L.). Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ani brak zwrócenia stronie uwagi na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego, o czym mowa w art. 212 k.p.c., ani brak pouczenia strony na podstawie art. 5 k.p.c. o możliwości zgłoszenia wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu, nie powoduje nieważności postępowania, jeżeli strona miała możliwość działania w postępowaniu i korzystała z tej możliwości (wyr. SN z 28.5.2002 r., II UKN 250/01, L.). Przebieg postępowania w przedmiotowej sprawie wskazuje, że pozwana miała możliwość działania w postępowaniu i korzystała z tej możliwości.

Bezzasadnym okazał się także zarzut naruszenia przepisu prawa materialnego - art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie. Według apelującej żądanie opróżnienia lokalu mieszkalnego przez pozwaną wobec obowiązywania ugody zawartej prze strony, dotyczącej spłaty zadłużenia, pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

W ocenie Sądu Okręgowego, stanowisko apelującej wynikające z powyższego zarzutu jest błędne i nie znajduje uzasadnienia w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy. Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że roszczenie powódki o eksmisję pozwanej z lokalu mieszkalnego oparte zostało na udowodnionym fakcie zajmowania lokalu przez pozwaną bez tytułu prawnego. Pozwana nie wstąpiła bowiem z mocy prawa na podstawie art. 691 k.c. w stosunek najmu, po zmarłej M. G.. Ponadto powódka nie zawarła z pozwaną odrębnej umowy, jednoznacznie artykułując brak woli nawiązania z nią takiego stosunku. W tej sytuacji obowiązywanie ugody zawartej przez strony, dotyczącej spłaty zadłużenia, pozostaje bez znaczenia dla rozpoznawanej sprawy. Posiadanie zadłużenia przez pozwaną w stosunku do powódki nie było bowiem podstawą żądania eksmisji, a podstawą taką był brak tytułu prawnego do lokalu. Roszczenie powódki zgłoszone w przedmiotowej sprawie nie pozostaje zatem w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c., gdyż powódka realizowała swoje prawo wynikające z przepisu art. 222 § 1 k.c. żądania przez właściciela od osoby, która rzeczą faktycznie włada, wydania jej.

Pozwana zaskarżyła w apelacji również punkt 4. wyroku w zakresie kosztów procesu, nie stawiając jednakże wprost zarzutu i nie odnosząc się do tego zaskarżenia w uzasadnieniu apelacji. Według Sądu Okręgowego, Sąd I instancji zastosował prawidłową podstawę do orzeczenia o zwrocie kosztów procesu, opierając rozstrzygnięcie na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, wynikającej z art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zważywszy na przegraną pozwanej. W ocenie Sądu Odwoławczego brak było podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c.. Nie zachodził w rozpoznawanej sprawie żaden szczególny przypadek uzasadniający nieobciążanie pozwanej kosztami procesu. Sąd Okręgowy podziela przy tym pogląd prezentowany w orzecznictwie, że wobec wyjątkowości stosowania instytucji nieobciążania strony kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c., nie jest wystarczającą przesłanką trudna sytuacja materialna strony.

Wobec bezzasadności zarzutów apelacji, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej na podstawie art. 385 k.p.c..