Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2017 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 270/17 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo W. B. przeciwko Gminie Ł. o zapłatę kwoty 1.747 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2016 roku, do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za niedostarczenie przez pozwaną lokalu socjalnego oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 900 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 23 sierpnia 2007 roku W. B. zawarł z R. P. umowę najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w Ł. przy ulicy (...) na czas nieoznaczony. Czynsz najmu wynosił 859,50 zł, wysokość opłaty za wywóz nieczystości stałych stanowiła koszt 7 zł na osobę. Wyrokiem z dnia 26 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt I C 199/12 nakazał R. P. oraz M. P. opróżnienie i opuszczenie powyższego lokalu mieszkalnego, przyznał uprawnienie do lokalu socjalnego oraz nakazał wstrzymać eksmisję do czasu złożenia przez Gminę Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

R. P. wyprowadził się z lokalu przy ulicy (...) w listopadzie 2012 roku dobrowolnie, bez świadomości, że został przeciwko niemu wydany wyrok nakazujący opróżnienie lokalu. Zamieszkał wówczas przy ulicy (...) w Ł. wraz ze swoją matką. Opuszczając lokal R. P. zabrał ze sobą jedynie najważniejsze dlań przedmioty. W mieszkaniu pozostały: lustro, komoda, dwa obrazy, najprawdopodobniej biurko pod komputer, kanapa i fotel. Od tego czasu w lokalu nie przebywa także M. P.. Od dnia 1 maja 2013 roku R. P. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...).PL (...)”, której głównym miejscem wykonywania działalności jest Ł., ulica (...). Aktualnie mężczyzna zamieszkuje pod adresem Ł. ul. (...). W 2016 roku nabył własność spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) przy ulicy (...) i nie znajduje się w potrzebie uzyskania lokalu socjalnego celem zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Były najemca nadal jest zameldowany przy ulicy (...).

Korespondencja kierowana do R. P. na ulicę (...) nie była przez niego podejmowana. Zarówno W. B., jak i M. M., oboje pełniący funkcję administratorów nieruchomości, nie widzieli najemcy przez kilka lat na nieruchomości. R. P. nie dokonał formalnego zdania kluczy do administracji, nie został spisany w obecności administratora protokół zdawczo – odbiorczy, co jest regułą u powoda, w przypadku zdawania lokalu przez najemcę po rozwiązaniu umowy najmu. Zarządcy nie dysponowali kluczami do lokalu numer (...), ponieważ R. P. w chwili po zawarciu umowy najmu wymienił zamki w drzwiach i jedynie on posiadał komplety kluczy do mieszkania. Wobec niemożności korzystania z lokalu, powód skierował do strony pozwanej wezwanie do zapłaty odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego, przy czym żądanie pozwu obejmuje okres marzec – kwiecień 2016 roku. Pozwana w toku postępowania nie kwestionowała wysokości dochodzonej kwoty.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że wobec niezamieszkiwania w lokalu przez najemcę i jego syna od 2013 roku w lokalu, powód nie jest uprawniony do dochodzenia odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego za okres od marca do kwietnia 2016 roku, a okoliczności te zostały potwierdzone zarówno przez samego R. P., M. M. i powoda w toku przesłuchania w niniejszej sprawie. Zdaniem Sadu Rejonowego, faktu dalszego zajmowania lokalu nie można opierać na braku zdania lokalu poprzez sporządzenie protokołu zdawczo – odbiorczego, braku zwrotu kluczy, czy pozostawieniu niektórych rzeczy ruchomych w lokalu oraz dalszym zameldowaniem R. P. przy ulicy (...). Zameldowanie jest bowiem jedynie pojęciem z płaszczyzny prawa administracyjnego i nie oznacza faktu zamieszkiwania w lokalu, zaś sporządzenie protokołu zdawczo – odbiorczego i zdanie kluczy nie wynika w żaden sposób z umowy najmu, jaką strony zawarły. Czynności te stanowią jedynie zwyczajowo przyjęty tryb związany z opuszczeniem lokalu przez byłego najemcę. Jedynym obowiązkiem najemcy wynikającym z umowy najmu z chwilą rozwiązania umowy, było opuszczenie lokalu, co w rzeczywistości nastąpiło. Brak sporządzenia protokołu oraz wydania kluczy nie potwierdza sam w sobie, że R. P. nadal zajmuje sporny lokal. Ponadto były najemca zeznał wprost, iż opuszczając mieszkanie zabrał najważniejsze rzeczy, a pozostawił te przedmioty, które nie przedstawiają znacznej wartości bez woli i zamiaru ich odebrania. Zdaniem Sądu Rejonowego, upływ czasu od chwili wyprowadzenia się z lokalu (niemalże 5 lat) oraz treść zeznań świadka wskazują na wyzbycie się własności przedmiotów pozostawionych w lokalu, zgodnie z treścią art. 180 k.c. Zmianę miejsca zamieszkania nadto uwiarygodnia fakt, że były najemca prowadzi działalność gospodarczą pod adresem Ł., ulica (...), i to od 1 kwietnia 2013 roku. Dane te były powszechnie dostępne w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. R. P. zaprzeczył także, jakoby podawał komornikowi sądowemu w toku składania wyjaśnień, że jego adresem zamieszkania jest ulica (...) numer 13, a zeznania świadka potwierdza pozostały zebrany w sprawie materiał dowodowy. Powyższe prowadzi do konkluzji, że R. P. wraz z synem od kilku lat nie zamieszkują w przedmiotowym lokalu. Reasumując Sąd Rejonowy stwierdził, iż dotychczasowy brak realizacji tytułu wykonawczego przez organ egzekucyjny nie stanowi wystarczającej podstawy do przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej gminy. Niedostarczenie lokalu socjalnego nie pozostaje bowiem samo w sobie jedyną przesłanką uzyskania odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów. Niezbędne przy tym jest wykazanie, że właściciel nie może dysponować lokalem, wobec dalszego jego zajmowania przez osoby eksmitowane, a ta okoliczność nie została w toku niniejszego postępowania udowodniona (art. 6 k.c.). Brak jest tym samym obiektywnych przeszkód do dysponowania lokalem, poza brakiem klucza do lokalu zarówno po stronie byłego najemcy, jak i właściciela.(wyrok z uzasadnieniem)

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i ustalenie, że powód nie wykazał, że nie może dysponować lokalem, podczas gdy w lokalu tym znajdują się ruchomości pozostawione przez byłego najemcę, który nie zdał klucza do lokalu. W dalszej kolejności skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to:

1)  art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (u.o.p.l.) polegające na przyjęciu, że wyrokowi nakazującemu opróżnienie lokalu może być w chwili obecnej nadana klauzula wykonalności, podczas gdy strona pozwana nie złożyła oferty najmu lokalu socjalnego, ewentualnie, iż nawet gdyby gmina taką ofertę złożyła, a ta nie zostałaby przyjęta, powód nadal nie miałby możliwości uzyskania klauzuli, w sytuacji, w której wyrok ten nie może zostać wykonany do czasu złożenia przez pozwanego oferty zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego;

2)  art. 18 ust. 5 u.o.p.l. w zw. z art. 417 § 1 k.c. polegające na uznaniu, iż odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanej uwarunkowana jest zamieszkiwaniem przez lokatorów w spornym lokalu, a nie jego dalszym zajmowaniem, podczas gdy w przepisie tym mowa o zajmowaniu lokalu, a nie o zamieszkiwaniu, a fakt jego dalszego zajmowania uniemożliwia powodowi wynajęcie lokalu;

3)  art. 180 k.c. poprzez uznanie, że R. P. wyzbył się prawa własności ruchomości poprzez nieprzebywanie w lokalu i nieodbieranie korespondencji przychodzącej, w sytuacji w której znajdują się one w zamkniętym lokalu, do którego klucza nie ma powód, co oznacza, że nie spełniono przesłanki porzucenia rzeczy.

Wobec tak postawionych zarzutów, skarżący wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci wezwania do opuszczenia lokalu skierowanego do R. P. wraz z dowodem nadania oraz potwierdzeniem odbioru przesyłki – na okoliczność wezwania byłego najemcy do zwrotu lokalu i jego bezskuteczności (apelacja).

W piśmie procesowym z dnia 8 września 2017 roku skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu urzędowego – postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt I C 199/12 oddalającego wniosek powoda o nadanie klauzuli wykonalności w zakresie nakazu opuszczenia i opróżnienia lokalu przez R. i M. P. – na okoliczność niewykonalności wyroku w tym zakresie. Wskazał, że wnioskowany dowód powstał dopiero po zamknięciu rozprawy przed sądem I instancji, a jego uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy. (wniosek dowodowy k. 98 – 99)

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie, wskazując na całkowitą bezzasadność stawianych zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się w całości zasadna.

Główny zarzut podniesiony w apelacji dotyczy naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. zgodnie z którym Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd I instancji jest zatem oceną swobodną i podlega ochronie prawnej. Należy podkreślić, iż tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo - wbrew zasadom doświadczenia życiowego, innych źródeł wiedzy - nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. W niniejszej sprawie skarżący wskazał na wadliwość dokonanej oceny materiału dowodowego przez ustalenia, że z dowodów zebranych w sprawie wynika, że R. P. nie zajmuje już spornego lokalu, mimo iż znajdują się w nim ruchomości należące do byłego najemcy co najmniej w postaci: lustra, komody, dwóch obrazów, najprawdopodobniej biurka pod komputer, kanapy i fotela. Zarzut skarżącego jest zasadny. Wskazać należy, że Sąd Rejonowy słusznie ustalił, że R. P. nie zamieszkuje w lokalu od dłuższego czasu, a w mieszkaniu przy ulicy (...) nadal znajdują się przedmioty, których jest właścicielem. Ponadto ustalono, iż zamki do drzwi mieszkania zostały przez R. P. wymienione, a ten nie przekazał, ani też nie zwrócił powodowi kluczy do lokalu. Dziwić może zatem wniosek Sądu Rejonowego, iż R. P. dokonał opróżnienia lokalu, podczas gdy, jak wyraźnie wskazano w uzasadnieniu, powód nie posiada do niego dostępu, a w mieszkaniu nadal znajdują się rzeczy byłego najemcy. Za sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego należy uznać wniosek Sądu Rejonowego, jakoby R. P. opróżnił, wydał, zapewnił swobodny dostęp do lokalu. Okoliczność ta budzi wątpliwości także wobec złożenia przez R. P. oświadczenia do protokołu spisanego przez Komornika Sądowego M. S. w toku czynności egzekucyjnych w trybie art. 760 ¹ k.p.c., że jego adresem zamieszkania pozostaje Ł., ulica (...) lokal (...).

Wobec wadliwego ustalenia faktu niezajmowania lokalu przez R. P., doszło do naruszenia art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.2014 poz. 150 t.j. – dalej: u.o.p.l.) poprzez przyjęcie, że odpowiedzialność odszkodowawcza strony pozwanej uwarunkowana jest zamieszkiwaniem przez lokatorów w spornym lokalu, podczas gdy w przepisach art. 14 – 18 u.o.p.l. mowa jest o opróżnieniu lokalu oraz o zajmowaniu lokalu, a nie zamieszkiwaniu. Jak słusznie wskazał skarżący, sąd w wyroku orzekającym eksmisję, nakazuje opuszczenie i opróżnienie lokalu. Opróżnienie lokalu jest pojęciem szerszym od jego opuszczenia ponieważ samo w sobie odnosi się zarówno do rzeczy jak i osób znajdujących się w lokalu, na co wskazuje pośrednio także treść art. 1046 § 9 k.p.c. o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej gminy jest natomiast m.in. zajmowanie lokalu przez byłego lokatora, zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 u.o.p.l., co nie musi oznaczać jego faktycznego tam zamieszkiwania. Z ustalonego stanu faktycznego wynika wprost, że R. P. pozostawił w lokalu należące do niego ruchomości, co więcej, nie zdał skarżącemu klucza do lokalu. Stwierdzić należało zatem, że R. P. nie dokonał skutecznego opróżnienia lokalu i nadal zajmował lokal bez tytułu prawnego, wobec czego skarżący nie mógł nim dysponować, co doprowadziło do poniesionej szkody. Wobec braku przedstawienia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego ziściły się przesłanki żądania odszkodowania od pozwanej gminy w myśl art. 18 ust. 5 u.o.p.l.

Nie sposób przyjąć także, że R. P. dokonał dobrowolnego wykonania wyroku eksmisyjnego, o istnieniu którego nie wiedział. Z ustalonego stanu faktycznego można jedynie stwierdzić, że R. P. opuścił lokal przy ulicy (...) poprzez wyjście z mieszkania i zamknięcie drzwi oraz niepoinformowanie administracji nieruchomości o swojej decyzji. Tymczasem Sąd I instancji sugeruje przerzucenie odpowiedzialności za zachowanie lokatora na skarżącego właściciela lokalu, co jest nieuprawnione szczególnie przy uwzględnieniu zasady ochrony własności.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 6 u.o.p.l. orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Oznacza to, że do czasu złożenia przez gminę oferty najmu lokalu socjalnego, uprawniony wierzyciel dysponujący prawomocnym wyrokiem eksmisyjnym, nie ma możliwości jego faktycznego wykonania, albowiem nie uzyska klauzuli wykonalności w tej części orzeczenia. W toku postępowania ustalono, że były najemca nie zamieszkuje w lokalu, a nadto nie jest zainteresowany uzyskaniem prawa do lokalu socjalnego. Sąd Rejonowy na tej podstawie przyjął, że nawet gdyby strona pozwana złożyła R. P. ofertę zawarcia umowy najmu lokalu, a ta nie zostałaby przyjęta, skarżący nadal nie mógłby dysponować tym lokalem wobec niemożności przeprowadzenia skutecznego postępowania egzekucyjnego.

Za niemające związku ze stanem faktycznym sprawy należy uznać twierdzenie jakoby były najemca pozbył się własności ruchomości pozostawionych w lokalu przez ich porzucenie, w myśl art. 180 k.c. Bez wątpienia w sprawie niniejszej skarżący właściciel nieruchomości nie mógłby po prostu wtargnąć do zamkniętego lokalu i objąć w posiadanie przedmiotów majątkowych tam pozostawionych, bez narażania się na zarzut przywłaszczenia cudzych rzeczy. Bezspornym w stanie sprawy było bowiem nieposiadanie przez skarżącego kluczy do mieszkania.

Reasumując, jak słusznie podnosił skarżący, lokatorzy nie dopełnili obowiązku opróżnienia lokalu: nie rozliczyli się z wynajmującym, nie przywrócili lokalu do stanu poprzedniego, a przede wszystkim pozostawili tam mienie ruchome w postaci przedmiotów codziennego użytku. R. P. wymienił zamki w drzwiach, nie oddał skarżącemu kluczy i nie doszło do faktycznego odbioru lokalu przez jego właściciela. Na marginesie wskazać należy, iż R. P. nie odpowiedział także na wezwanie powoda do opróżnienia i opuszczenia lokalu z dnia 12 lipca 2017 roku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok poprzez uwzględnienie powództwa. Zmiana rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego pociągała za sobą także zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania. Na koszty te złożyły się: kwota 88 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa oraz z kwota 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (§ 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2016 poz.1688).

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł w oparciu o ww. przepisy, art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 2 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 poz. 1800). Na koszty te złożyła się opłata od apelacji w kwocie 88 zł oraz kwota 450 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postepowaniu apelacyjnym.