Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 maja 2022 r. Sąd Rejonowy w Zgierzu w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. przeciwko M. S., o zapłatę:

1.  umarzył postępowanie co do kwoty 770 zł;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył powód, zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie punkt 2. i 3..

Skarżący zarzucił wydanemu orzeczeniu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz niewszechstronnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie polegającej na przyjęciu, że powód nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia, wobec sprzeczności zawartych w pozwie twierdzeń dotyczących wysokości roszczeń przysługujących na gruncie umowy pożyczki z jej treścią, podczas gdy fakt zawarcia umowy pożyczki został ustalony przez Sąd I instancji, a z załączonej przez powoda do akt sprawy dokumentacji wynika przysługiwanie powodowi roszczenia co najmniej w wysokości dochodzonej pozwem, a tym samym Sąd I instancji powinien był przyjąć, że wobec zawarcia umowy pożyczki pozwanego z poprzednikiem prawnym powoda, powodowi przysługuje roszczenie o zapłatę co najmniej kwoty 6.413,74 zł;

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 321 k.p.c. w zw. z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez oddalenie powództwa w całości wobec sformułowania przez powoda w treści pozwu twierdzeń faktycznych, zgodnie z którymi wysokość roszczenia powoda jest mniejsza, niż wynikająca z przedłożonej umowy fakt zawarcia, której Sąd I instancji ustalił, podczas gdy w takim wypadku Sąd I instancji powinien był uwzględnić powództwo w całości, wobec wskazania przez powoda przysługiwania roszczenia co najmniej do wysokości dochodzonej pozwem.

W związku z tak postawionymi zarzutami skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6.413,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi w wysokości 14% od dnia 22 marca 2019 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżone orzeczenie nie poddaje się weryfikacji w toku instancji. Zapadłe rozstrzygnięcie nie może się ostać w obrocie prawnym, dlatego że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, w związku z czym odnoszenie się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych stało się zbędne.

Pojęcie "istoty sprawy", o którym mowa w art. 386 § 4 k.p.c., dotyczy jej aspektu materialno-prawnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że do nie rozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy. W szczególności chodzi zaś tutaj o różnego rodzaju zaniedbania, które w ogólnym rozrachunku polegają na zaniechaniu zbadania materialnej podstawy żądania albo pominięciu merytorycznych zarzutów stron przy jednoczesnym bezpodstawnym przyjęciu, że istnieje przesłanka materialno-prawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 1936 r., C 1839/36, Zb. Orz. 1936, poz. 315; postanowienia SN z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, opubl. OSNC Nr 1/1999 poz. 22; z dnia 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, opubl. baza prawna LEX Nr 50750; z dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, opubl. baza prawna LEX Nr 519260 oraz wyroki SN z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, opubl. OSP Nr 3/2003 poz. 36; z dnia 21 października 2005 r., III CK 161/05, opubl. baza prawna LEX Nr 178635.; z dnia 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, opubl. OSNP Nr 1-2/2009 poz. 2 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2007 r., I ACa 209/06, opubl. baza prawna LEX nr 516551 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 listopada 2012 r. sygn. I ACa 486/12). Inaczej mówiąc "nierozpoznanie istoty sprawy" oznacza uchybienie procesowe sądu I instancji polegające na całkowitym zaniechaniu wyjaśnienia istoty lub treści spornego stosunku prawnego, przez co rozumie się nie wniknięcie w podstawę merytoryczną dochodzonego roszczenia, a w konsekwencji pominięcie tej podstawy przy rozstrzyganiu sprawy. Oceny, czy Sąd I instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się zaś na podstawie analizy żądań pozwu, stanowisk stron i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy, wydając zaskarżone rozstrzygnięcie, nie przeprowadził w sposób właściwy postępowania dowodowego. Sąd Rejonowy wskazał, że chociaż fakt zawarcia umowy pożyczki należało w jego ocenie uznać za przyznany przez stronę pozwaną, to powództwo podlegało jednak oddaleniu albowiem twierdzenia powoda co do wysokości dochodzonego roszczenia nie znalazły potwierdzenia w zgormadzonym materiale dowodowym.

Rzecz jednak w tym, że wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego podstawą oddalenia powództwa nie mogą być rozbieżności pomiędzy kwotami pożyczki i prowizji określonymi w umowie pożyczki i uzasadnienia pozwu. Dochodzona przez powoda w pozwie kwota określa granice sporu, zasadność roszczenia powoda oceniana być zaś musi na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności treści umowy pożyczki, której zawarcie Sąd Rejonowy uznał za przyznane.

Sąd I winien zbadać, jaką kwotę pozwany winien zwrócić powodowi w świetle postanowień zawartej umowy, ustalić czy a jeśli tak to w jakim zakresie spłata długu została dokonana. Należy przy tym zauważyć, że dokonując takiej oceny Sąd Rejonowy zobowiązany jest do zbadania umowy pod kątem zamieszczenia w niej klauzul abuzywnych, co oczywiście nie przesądza rezultatu tego badania. Obowiązek taki na sądzie z urzędu.

Oczywistym jest przy tym, że powód nie musi dochodzić w niniejszym procesie spłaty całkowitego zadłużenia pozwanego. Wobec tego argument, że kwota dochodzona w pozwie jest niższa niż wynikająca z umowy w żaden sposób nie daje podstaw do oddalenia powództwa.

Uzasadnienie Sądu Rejonowego w żaden sposób nie wyjaśnia, dlaczego w ocenie tego Sądu umowa pożyczki, którą Sąd uznał za zawartą i ważną, nie doprowadziła do istnienia po stronie powodowej wierzytelności wobec pozwanego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, zaś stwierdzone uchybienie skutkowało koniecznością wydania orzeczenia kasatoryjnego w oparciu o art. 386 § 4 k.p.c. i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, celem ponownej oceny zasadności powództwa, po uprzednim przeprowadzeniu postępowania dowodowego.

Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę winien ustalić jakiej wysokości dług powstał po stronie pozwanego względem powoda z mocy postanowień zawartej umowy pożyczki, przy czym rozważania te muszą uwzględniać podstawy i wysokości opłat pobranych przy udzieleniu pożyczki ocenionych na podstawie art.385 ¹ – 385 ³ k.c. i Dyrektywy 93/13 EWG. Następnie Sąd Rejonowy winien ustalić czy pozwany spłacił a jeśli tak to w jakiej części swoje zobowiązanie i dopiero określić w tym świetle zasadność roszczeń strony powodowej.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono z mocy art. 108 § 2 k.p.c..