Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 31 maja 2017 r. Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej w sprawie z powództwa Kancelarii (...) S.A. w K. przeciwko J. Z. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 1.190 zł z ustawowymi odsetkami od 15 lutego 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności;

4.  zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 310,29 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że w dniu 16 października 2014 r. (...) Sp. z o.o. w W. i J. Z. za pośrednictwem platformy internetowej zawarli umowę pożyczki nr 17ml8x na kwotę 1.187 zł, którą pozwana zobowiązała się spłacić razem z prowizją w kwocie 3 zł do 14 lutego 2015 r. Wedle § 6 ust. 4 umowy ramowej pożyczki pożyczkodawca może przesłać pożyczkobiorcy będącym w zwłoce wezwanie do zapłaty w formie pisemnie i/lub w formie wiadomości e-mail. Pożyczkobiorca zostanie obciążany za wezwanie do zapłaty w formie pisemnej i/lub za wiadomość e-mail następującymi kwotami: 20 zł (każdorazowo) za przesłanie pierwszego, drugiego, trzeciego i czwartego wezwania do zapłaty po odpowiednio 5, 10, 15, i 20 dniach kalendarzowych od daty upływu terminu spłaty pożyczki oraz 110 zł za przesłanie piątego wezwania do zapłaty po 30 dniach kalendarzowych od daty upływu terminu spłaty pożyczki.

W dniu 30 września 2015 r. (...) Sp. z o.o. w W. (następca prawny (...) Sp. z o.o.) dokonał cesji wierzytelności wobec pozwanej na rzecz powoda Kancelarii (...) S.A. w K.. Na wierzytelność miała składać się kwota 1.187 zł tytułem kapitału, a kwota zadłużenia łącznie została wskazana na kwotę 1.495,69 zł. W dniu zawarcia umowy strona powodowa wystawiła zawiadomienie o dokonaniu cesji wierzytelności wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 1495,69 zł.

W oparciu o powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo jest częściowo zasadne.

Zdaniem Sądu I instancji nie budziły wątpliwości fakt zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki oraz część warunków pożyczki tj. wysokość pożyczonej kwoty (1.187 zł) oraz termin zwrotu pożyczki (14 lutego 2015 roku). Zastrzeżenia Sądu Rejonowego wzbudziło natomiast twierdzenie strony powodowej, że pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty 1495,69 zł.

W pierwszej kolejności zastrzeżenia Sądu I instancji wzbudziła kwota prowizji, która zgodnie z przelewem wynosiła 3 zł, a nie jak wskazała strona powodowa 118,70 zł. Ponadto, zdaniem Sądu Rejonowego postanowienia § 6 pkt 4 umowy ramowej pożyczki wskazujące koszty monitów telefonicznych i pisemne wezwania do zapłaty na poziomie 190 zł, stanowiły w istocie zawoalowaną karę umowną, zastrzeżoną na wypadek niespełnienia świadczenia głównego będącego świadczeniem pieniężnym, wobec czego jako sprzeczne z prawem są one nieważne. Pożyczkodawca nie może wyznaczać ryczałtowo, bez szczególnego upoważnienia ustawowego, konkretnych kwot natury odszkodowawczej związanych z kosztami windykacji należności i w oderwaniu od faktycznych kosztów takich czynności windykacyjnych. Co więcej sama strona powodowa w ocenie Sądu I instancji w żaden sposób nie uprawdopodobniła, że faktycznie takie koszty, w wysokości 190 zł, poniosła i co konkretnie się na tę kwotę składało.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy oddalił powództwo ponad kwotę 1.190 zł.

O odsetkach Sąd I instancji orzekł w oparciu o art. 481 § 1 i 2 k.c., uwzględniając nowelizację, jaka miała miejsce od 1 stycznia 2016 roku.

Konsekwencją zasądzenia roszczenia orzeczeniem zaocznym było zaopatrzenie z urzędu wyroku w tej części w rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.),

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., wskazując że z kwoty 1.495,69 zł stanowiącej wartość przedmiotu sporu, zasądzona została na rzecz powoda kwota 1.190 zł, stanowiąca 79,56 % wartości przedmiotu sporu. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów strony powinny ponieść koszty w proporcjach: strona powodowa 20,44 %, a strona pozwana 79,56 %. Łączne koszty procesu wyniosły 390 zł i tylko po stronie powodowej dlatego też, należy się jej zwrot kwoty 310,29 zł od strony przeciwnej.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

⚫

prawa materialnego:

a.  art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. i kredycie konsumenckim poprzez ich błędną wykładnię, a mianowicie przyjęcie przez Sąd Orzekający, że oświadczenie woli o zwarciu umowy pożyczki dla swojej ważności wymaga formy pisemnej, w sytuacji gdy wykładnia w/w przepisów prowadzi do wniosków, iż forma pisemna zastrzeżona została jedynie dla celów dowodowych,

⚫

przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj. brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału przez Sąd Orzekający i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom, w sytuacji gdy przedmiotowe dokumenty winne być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługujące powodowi należności,

b.  art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania stron – strony pozwanej, w sytuacji gdy zdaniem Sądu (czemu powód konsekwentnie zaprzecza), w sprawie brak było środków dowodowych,

c.  art. 308 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w w/w przepisie,

d.  art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przez Sąd Orzekający, że w sprawie zachodzą uzasadnione wątpliwości, w sytuacji gdy w przedmiotowym stanie faktycznym takie wątpliwości nie wystąpiły, czego skutkiem winno być przyjęcie przez Sąd Orzekający wskazanych przez powoda twierdzeń za prawdziwe.

W konkluzji środka zaskarżenia strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżoego orzeczenia w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej kwoty 1.495,69 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. Nadto wniesiono o zasądzenie od pozwanej na rzecz strony powodowej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w całości wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej okazała się bezzasadna.

Na wstępie wyjaśnić należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹⁰ § 1 i § 2 k.p.c. orzekł na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Zaznaczyć także należy, że w postępowaniu uproszczonym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Natomiast, w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Odnosząc się do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać, że w myśl powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że – wbrew twierdzeniom apelującego – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Za chybiony uznać także należy zarzut naruszenia przepisu art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. Przepis ten stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, a więc dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie ma innej możliwości doprowadzenia do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Jest to prawo sądu, a nie obowiązek i skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny sytuacji procesowej danej sprawy, natomiast nie może być wynikiem niekorzystania ze środków procesowych przez stronę, zwłaszcza reprezentowaną przez zawodowego pełnomocnika. Nic nie stało bowiem na przeszkodzie, aby pełnomocnik powoda złożył na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron.

Chybionym jest również zarzut naruszenia przepisu art. 308 k.p.c. Przepis ten wyróżnia kategorię dowodów z urządzeń utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki, zaś katalog środków dowodowych o tym charakterze ma charakter otwarty. Ustawodawca wylicza przykładowe dowody, które powszechnie dzieli się na dwie grupy - dowody wizualne, tj. zawierające informacje postrzegane za pomocą wzroku (dowód z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów i rysunków), jak również dowody audialne, tj. zawierające informacje postrzegane za pomocą słuchu (płyty, taśmy dźwiękowe). Wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, stanowią bowiem "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku.

Sąd Rejonowy wbrew tezom zawartym w apelacji przeprowadził dowód z wydruków komputerowych i w treści swego uzasadnienia w żaden sposób nie podważał ich wiarygodności, a tym bardziej – co podnosi strona powodowa w treści apelacji, nie kwestionował oznaczenia pożyczkobiorcy, bądź też numeru rachunku, na który została przelana kwota pożyczki.

Bezzasadnym okazał się także zarzut naruszenia art. 339 § 2 k.p.c.

Podkreślić należy, że fakt, iż w sprawie wydano wyrok zaoczny, nie oznacza automatycznie, że powództwo w takim wypadku jest zawsze uwzględniane w całości. Niezajęcie przez stronę pozwaną stanowiska odnośnie żądania pozwu i stanowiących jego podstawę twierdzeń faktycznych nie zwalnia powoda z obowiązku wykazania istnienia ważnego zobowiązania łączącego strony i powołania się na okoliczności, z których wynika zobowiązanie strony pozwanej. Zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c., sąd – jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości – zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej (tj. twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych) za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Niezależnie jednak od wynikającego z powołanego przepisu domniemania, Sąd ma każdorazowo obowiązek krytycznego ustosunkowania się do przytaczanych przez powoda twierdzeń z punktu widzenia ich ewentualnej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a w przypadku powzięcia wątpliwości w tym przedmiocie, winien przeprowadzić postępowanie dowodowe z urzędu. Nie ulega więc wątpliwości, że w niniejszej sprawie Sąd był uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, a w konsekwencji poczynionych ustaleń również do oddalenia powództwa, ponieważ na dalszym etapie procesu decyzyjnego Sąd jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo.

Jak wskazano to już uprzednio Sąd Rejonowy dokonał oceny twierdzeń strony powodowej i zaoferowanych przez nią dowodów i w efekcie tej oceny doszedł do wniosków prowadzących do częściowego oddalenia powództwa. Wskazać w tym miejscu należy, że Sąd I instancji słusznie uznał, że przewidziane w umowie pożyczki opłaty w postaci prowizji oraz kosztów monitów i pisemnych wezwań noszą cechy klauzul abuzywnych, a tym samym są nieważne. Odnosząc się do prowizji wynoszącej według strony powodowej 118,70 zł Sąd Okręgowy zgadza się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że tak ustalona jej wysokość jest niczym nie uzasadniona i winna wynosić, zgodnie z podglądem przelewu 3 zł (k. 23). Z kolei odnosząc się do kosztów windykacyjnych, to zdaniem Sądu Odwoławczego tak określone koszty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązania ekonomicznego z kosztami rzeczywiście poniesionymi, a zarazem skutkują przerzuceniem na pożyczkobiorcę (tj. konsumenta) kosztów prowadzenia działalności przez pożyczkodawcę (tj. przedsiębiorcę), co w rażący sposób narusza interesy konsumenta. Sąd II instancji wprawdzie nie kwestionuje uprawnienia pożyczkodawcy do pobierania od klientów tego rodzaju opłat, jednakże stoi na stanowisku, że winny one być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. Zakres kosztów powinien zostać przedstawiony w pozwie w taki sposób, aby w świetle doświadczenia życiowego oraz logiki nie budził żadnych wątpliwości. Tymczasem kwoty wskazane przez stronę powodową nie mają żadnego przełożenia na możliwe rzeczywiste koszty związane z windykacją, a do przyjęcia takiej konstatacji wystarcza już samo doświadczenie życiowe. Należy przy tym pamiętać, że działalność windykacyjna jest zwykłą częścią działalności wierzyciela, a jej koszty stanowią po prostu koszty prowadzenia działalności gospodarczej, które bezpodstawnie zostały tu przerzucone na pozwanego jako konsumenta. W konsekwencji uznać należy, że Sąd I instancji prawidłowo ocenił powyższy zapis jako niedozwolony.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim Sąd Okręgowy uznał go za absolutnie nietrafny i nieuzasadniony z uwagi na fakt, że Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny i dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w ogóle na te przepisy się nie powoływał, a tym bardziej nie odnosił się do kwestii ważności umowy pożyczki oraz jej formy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.