Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W dniu 12 lutego 2018 roku powód M. O. wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem wydanym przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 17 listopada 2016 roku w sprawie o sygn. III Ca 1258/16, na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 19 maja 2016 roku w sprawie o sygn. akt I C 505/15. Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i ponowne rozpoznanie sprawy. Skarżący podniósł, że w związku z wydaniem przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie wyroku w sprawie VI C 204/17, który otrzymał 19 grudnia 2017 roku, zatem dotrzymał termin do wniesienia skargi, dowiedział się, że rozstrzygnięcie w sprawie I C 505/15 ma wadę, pominęło pewne aspekty prawne, gdyż nie rozpoznano tam kwestii nienależytego wykonania umowy. (skarga o wznowienie postępowania k. 4)

Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2018 roku skarżący został zwolniony od kosztów sądowych w części ponad kwotę 30 zł oraz ustanowiono dla niego pełnomocnika z urzędu, którego wyznaczyła (...) w Ł.. (wniosek k. 20, k. 27, postanowienie k. 42, pismo k. 61)

Zarządzeniem z dnia 23 kwietnia 2018 roku skarżący został zobowiązany do uzupełnienia braków formalnych skargi o wznowienie postępowania poprzez podanie podstawy wznowienia i jej uzasadnienie, wskazanie okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do złożenia skargi, sformułowanie wniosku o zmianę lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz zobowiązany do uiszczenia kwoty 30 zł tytułem części opłaty od skargi, od której nie został zwolniony – w terminie tygodnia od doręczenia wezwania, pod rygorem zwrotu skargi. (zarządzenie k. 45)

W piśmie procesowym z dnia 3 lipca 2018 roku powód, reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, wskazał, że podstawą wznowienia jest przepis art. 403 § 2 k.p.c., w tym po pierwsze, wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego, a ponadto wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Uzasadniając pierwszą podstawę wznowienia skarżący wskazał, że postępowania w sprawie I C 505/15 i VI C 204/17 dotyczą tego samego stosunku prawnego, a już w toku postępowania w sprawie I C 505/15 powód wskazał na nienależyte działanie pozwanej Spółki, nad czym nie pochyliły się Sądy obu instancji rozpoznające w/w sprawę, a na co zwrócił uwagę Sąd w sprawie VI C 204/17, co stanowi podstawę do ponownego rozpoznania sprawy.

Uzasadniając drugą podstawę wznowienia powód podniósł, że środkiem dowodowym, który mógłby mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego powód nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu w sprawie I C 505/15 są zeznania świadka W. K. – pracownika pozwanego na stanowisko Wicedyrektora Departamentu C. i (...) Zarządczej w okresie ok. 2005 roku, gdy powód i jego małżonka zaciągali zobowiązanie kredytowe, którego zeznania miałby kluczowe znaczenie z punktu widzenia ustalenia sposobu procedowania zmiany parametrów, o których mowa w § 11 ust. 2 umowy o kredyt hipoteczny, a nadto sposobu podejmowania decyzji w tym przedmiocie i jej dokumentowania. Powód nie miał obiektywnej możliwości złożenia tego wniosku w toku postępowania w sprawie I C 505/15, ponieważ nie wiedział wówczas czym jest controlling i nie wiedział, że dział ten zajmuje się zmianami oprocentowania i może partycypować w tej procedurze. Wiedzę o tym oraz o osobie W. K. uzyskał po uprawomocnieniu się wyroku wydanego w sprawie I C 505/15.

Powód wyjaśnił, że datuje rozpoczęcie biegu trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi o wznowienie od dnia 19 grudnia 2017 roku, kiedy to doręczono mu wyrok wydany w sprawie VI C 204/17.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości. Pełnomocnik skarżącego z urzędu wniósł także o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, oświadczając, że nie zostały one pokryte w całości ani w części. (pismo procesowe k. 68-72)

W piśmie procesowym z dnia 4 września 2018 roku skarżący rozszerzył podstawy wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c., powołując się na wykrycie okoliczności faktycznych dotyczących sposobu ustalania oprocentowania (głównie na podstawie LIBOR), zakresu zmiany oprocentowania i uzasadnienia zmiany oprocentowania, które to okoliczności mogłyby mieć wpływ na wynik prawomocnie zakończonej sprawy. Wyjaśnił, że z chwilą doręczenia mu odpowiedzi na pozew w sprawie VI C 1169/18 toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie – na początku sierpnia 2018 roku, z zestawienia tabelarycznego dowiedział się w jakich datach, na podstawie jakiego wskaźnika i z jakich przyczyn następowały zmiany oprocentowania. (pismo procesowe k. 87-89)

Pozwany, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o odrzucenie skargi, względnie jej oddalenie, oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. (pismo procesowe k. 126-129, protokół rozprawy k. 130-132)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 9 lutego 2015 roku M. O. wytoczył przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. powództwo o zapłatę 35.013,76 zł, a sprawa została zarejestrowana przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi pod sygn. I C 505/15. Podstawę prawną dochodzonego roszczenia stanowiły przepisy art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., gdyż roszczenie zostało oparte o twierdzenia powoda, że postanowienia § 11 ust. 2 oraz § 11 ust. 5 umowy o kredyt hipoteczny z dnia 5 maja 2003 roku, w zakresie w jakim określają warunki zmiany oprocentowania kredytu waloryzowanego kursem (...) oraz sposób ustalenia wysokości miesięcznej raty spłaty kredytu według kursu (...) wskazywanego przez pozwany bank w ramach tabeli kursowej z godziny 14.50 jako klauzule abuzywne nie wiążą stron, w związku z czym (...) Spółka Akcyjna powinna zwrócić powodowi nienależnie pobrane świadczenia.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2016 roku wydanym w sprawie o sygn. I C 505/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo. Następnie wyrokiem z dnia 17 listopada 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, w sprawie o sygn. III Ca 1258/16, oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 19 maja 2016 roku w sprawie I C 505/15.

Okoliczności dotyczące zmiany, terminu zmiany, zakresu zmiany oraz podstaw dokonywanej zmiany oprocentowania były przedmiotem postępowania dowodowego w powyższym sporze, na co wskazują dowody zgromadzone w aktach sprawy m.in. na k. 36, k. 162 i następnych, k. 173 i następnych, k. 212-225. (z załączonych akt sprawy o sygn. I C 505/15: pozew, wyrok SR z dnia 19 maja 2016 roku wraz z uzasadnieniem, wyrok SO z dnia 17 listopada 2016 roku wraz z uzasadnieniem).

W dniu 31 stycznia 2017 roku przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie M. O. wytoczył przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. powództwo o zasądzenie kwoty 1.203,90 zł, tytułem odszkodowania (obejmującego także utracone korzyści) za nienależyte wykonanie tej samej umowy kredytowej przez pozwanego w okresie od dnia 1 lutego 2006 roku do 1 marca 2007 roku, na podstawie art. 471 k.c., a sprawa została zarejestrowana pod sygn. VI C 204/17.

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2017 roku wydanym w tejże sprawie Sąd oddalił zarzut formalny pozwanego z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., tj. zarzut powagi rzeczy osądzonej, a wyrokiem z dnia 29 listopada 2017 roku oddalił powództwo. (kserokopia wyroku wraz z uzasadnieniem oraz kserokopia uzasadnienia postanowienia k. 52-60)

W dniu 6 marca 2018 roku M. O. wytoczył przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie powództwo o zasądzenie kwoty 1.499 zł, jako zwrotu kwot pobranych niezgodnie z prawem na podstawie abuzywnych zapisów umowy kredytowej w dniach od 1 marca 2015 roku do 2 lipca 2015 roku oraz w wyniku nienależytego wykonania umowy, kwestionując ponownie zapisy umowy kredytowej dotyczące zmiany oprocentowania i sposobu przeliczenia kredytu, a sprawa została zarejestrowana pod sygn. VI C 1169/18. W odpowiedzi na pozew pozwany nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie. (kserokopia pozwu, kserokopia odpowiedzi na pozew z zał.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 399 § 1 k.p.c., w wypadkach przewidzianych w Dziale VI Tytułu VI Księgi pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego, można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym wyrokiem, przy czym do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 401 ¹ k.p.c. właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy (art. 405 k.p.c.), stąd też postanowieniem z dnia 9 lipca 2018 roku (k. 74) niniejsza skarga została przekazana do rozpoznania tutejszemu Sądowi, jako właściwemu rzeczowo.

W myśl przepisu art. 403 § 2 k.p.c., na który to przepis powołał się skarżący, można żądać wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia (art. 407 § 1 k.p.c.). Skarga o wznowienie postępowania powinna czynić zadość warunkom pozwu oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia (art. 409 k.p.c.). Stosownie do przepisu art. 410 § 1 k.p.c., Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie, przy czym na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia (art. 410 § 2 k.p.c.).

Możliwość ponownego rozpoznania prawomocnie zakończonej sprawy na skutek skargi o wznowienie postępowania otwiera się tylko wówczas, gdy istnieje jedna z ustawowych podstaw wymienionych w Kodeksie postępowania cywilnego. Stwierdzenie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania nie jest ograniczone do badania, czy wskazane przez skarżącego okoliczności są oparte na podstawie przewidzianej w ustawie, lecz obejmuje także ocenę, czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje. Zgodnie z treścią art. 410 § 1 k.p.c. skarga podlega odrzuceniu nie tylko wtedy, gdy powołana w niej podstawa wznowienia została sformułowana w sposób nieodpowiadający ustawie, ale także wówczas, gdy wskazane w niej okoliczności wprawdzie dadzą się podciągnąć pod przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia, to jednak w rzeczywistości podstawa ta nie występuje (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2007 roku, III CSK 56/07) (podobnie: Karol Weitz w Komentarzu do Kodeksu postępowania cywilnego, Część pierwsza, Postępowanie rozpoznawcze, tom 2, pod redakcją Tadeusza Erecińskiego, Wydanie 3, Warszawa 2009, str. 412-413, a także M. Manowska, Wznowienie postępowania w procesie cywilnym, str. 250-255). Sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401-404 k.p.c. nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga, jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia, podlega odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.) (por. postanowienie SN z 28 października 1999 roku, II UKN 174/99, OSNP 2001/4/133).

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że skarga o wznowienie postępowania nie została oparta na ustawowych podstawach, podstawy te w rzeczywistości nie istnieją, stąd skarga zasługiwała na odrzucenie.

Późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego stanowi przyczynę wznowienia postępowania nie tylko wówczas, gdy w tym drugim procesie mógłby zostać skutecznie zgłoszony zarzut powagi rzeczy osądzonej, ale podstawa ta zachodzi również w sytuacji, gdy wcześniejsze orzeczenie ma charakter prejudycjalny dla orzeczenia objętego skargą. Komentowana podstawa występuje tylko wówczas, gdy strona, która na tej podstawie chce wznowić postępowanie, nie uczestniczyła w postępowaniu, w którym zapadło orzeczenie, na które powołuje się w skardze. W takim bowiem wypadku trudno mówić o „wykryciu” prawomocnego wyroku (por. orzeczenie SN z dnia 31 sierpnia 1936 roku, III C 1126/36, OSN 1937/9/315). Może natomiast dotyczyć następców prawnych strony, która w postępowaniu objętym skargą uczestniczyła. Późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. stanowi podstawę wznowienia tylko wtedy, gdy wykryty wyrok istniał już w czasie postępowania, którego dotyczyła skarga o wznowienie, lecz o którym strona wówczas nie wiedziała i w związku z tym strona skarżąca nie mogła się na niego powołać – gdy wykryte orzeczenie uprawomocniło się przed zakończeniem postępowania objętego skargą i gdy strona nie mogła powołać się na powyższe orzeczenie przed uprawomocnieniem się postępowania, które chce wznowić (por. orzeczenia SN w sprawach II C 1254/36, II C 3266/36, I PZ 20/67, I CKN 149/97, II UZ 10/18).

W odniesieniu do pierwszej przytoczonej podstawy wznowienia skarżący podniósł, że postępowania w sprawie I C 505/15 i VI C 204/17 dotyczą tego samego stosunku prawnego, a już w toku postępowania w sprawie I C 505/15 powód wskazał na nienależyte działanie pozwanej Spółki, nad czym nie pochyliły się Sądy obu instancji rozpoznające w/w sprawę, a na co zwrócił uwagę Sąd w sprawie VI C 204/17, co stanowi podstawę do ponownego rozpoznania sprawy.

Należy zauważyć, że już z samego uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa wznowienia nie zachodzi, zatem skarga nie została oparta na ustawowej podstawie. Po pierwsze należy zauważyć, że powód był stroną procesu, zarówno w sprawie I C 505/15, jak i w sprawie VI C 204/17, a w takim wypadku trudno mówić o „wykryciu” prawomocnego wyroku. Po drugie, wyrok w sprawie VI C 204/17 został ogłoszony w dniu 29 listopada 2017 roku, zatem nie istniał w czasie postępowania w sprawie I C 505/15 (III Ca 1258/16), którego dotyczy skarga o wznowienie. Wreszcie po trzecie, to rozstrzygnięcie w sprawie I C 505/15, której dotyczy skarga o wznowienie, miało charakter prejudycjalny dla orzeczenia w sprawie VI C 204/17, nie zaś odwrotnie. Dodatkowo wątpliwe wydaję się zachowanie terminu do wniesienia skargi opartej na tej podstawie.

Przechodząc do drugiej podstawy wznowienia postępowania, należy zauważyć, że prawomocność materialna i jej negatywny aspekt w postaci powagi rzeczy osądzonej (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 366 k.p.c.) stanowi bezwzględną i obiektywną przeszkodę procesową do orzekania merytorycznego w prawomocnie zamkniętej sprawie ( ne bis in idem procedatur). Ewentualne wykrycie dowodów lub faktów, które mogłyby mieć wpływ na wynik prawomocnie rozstrzygniętej sprawy, może jedynie uzasadniać skorzystanie z nadzwyczajnego środka zaskarżenia, jeżeli strona wykaże, że nie mogła z nich skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c.).

Wykrycie okoliczności faktycznych lub dowodów w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy faktów i środków dowodowych, które poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie zakończonym powinny być dla strony skarżącej „nieujawnialne”. Przepis ten obejmuje fakty nieujawnialne albo stronie nieznane i dla niej niedostępne. Fakty natomiast „ujawnialne”, czyli te, które strona powinna znać, tj. miała możliwość dostępu do nich, nie są objęte hipotezą tego przepisu. Niemożność skorzystania z okoliczności faktycznych czy środków dowodowych powinna być wykazana. Niewiedza strony o nich musi wynikać z przyczyn obiektywnych, a nie z zaniechania strony czy jej pełnomocnika (por. postanowienie SN z dnia 15 lutego 2018 roku, I CZ 4/18). Warunek, aby okoliczności faktyczne były „wykryte”, wskazuje ponadto, że mają to być takie okoliczności, które nie wchodziły w skład materiału procesowego w zakończonym postępowaniu. Podstawy wznowienia nie mogą zatem stanowić takie okoliczności faktyczne, które wynikały z zebranego materiału procesowego, ale nie zostały przez stronę dostrzeżone.

Niewiedza strony o środkach dowodowych musi wynikać z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niej, a nie z zaniechania działania w trakcie postępowania. Niewiedzę strony o ich istnieniu i niemożność wejścia w posiadanie tej wiedzy należy oceniać przy uwzględnieniu staranności przeciętnego uczestnika postępowania, należycie dbającego o swoje interesy. Do nowości nie zalicza się tych dowodów, które nie zostały przez stronę powołane na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby ich powołania. Podstawą wznowienia nie może być środek dowodowy powstały dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia, którego dotyczy skarga o wznowienie postępowania. Należy także podkreślić, że pod wskazaną wyżej podstawę wznowienia nie podpada sytuacja, w której skarżący dopiero zamierza wskazać bliżej nieokreślone okoliczności faktyczne i środki dowodowe (por. postanowienie SN z dnia 24 kwietnia 2018 roku, V CZ 23/18).

Skarżący nie wykazał, że druga z przywołanych przez niego podstaw wznowienia odpowiada podstawie przewidzianej w przepisie art. 403 § 2 k.p.c. oraz, że podstawa ta rzeczywiście istnieje, zarówno w odniesieniu do powołania się na nowe okoliczności faktyczne, jak i na nowe środki dowodowe.

Okoliczności dotyczące zmiany, terminu zmiany, zakresu zmiany oraz podstaw dokonywanej zmiany oprocentowania były niewątpliwie przedmiotem postępowania dowodowego w sprawie, której dotyczy skarga o wznowienie i wchodziły w skład materiału procesowego w zakończonym postępowaniu. Jak wcześniej wskazano, podstawy wznowienia nie mogą stanowić okoliczności faktyczne nie mające waloru „nowości” oraz takie okoliczności faktyczne, które wynikały z zebranego materiału procesowego, ale nie zostały przez stronę dostrzeżone. Jeżeli zaś chodzi o nowe środki dowodowe w postaci zeznań świadka –pracownika Departamentu C., skarżący nie wykazał, że nie mógł złożyć wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań tego świadka w toku postępowania w sprawie I C 505/15, nie wykazał, że ów środek dowodowy był dla niego „nieujawnialny”, zaś do nowości nie zalicza się tych dowodów, które nie zostały przez stronę powołane na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby ich powołania. Skarżący nie wykazał zresztą, że wykryte przez niego okoliczności i środki dowodowe mogłyby mieć wpływ na wynik postępowania, zatem, że ich wykorzystanie mogłoby zaważyć na wyniku sprawy. Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, który przysługuje jedynie w wypadkach wskazanych w przepisach – gdy istnieją ustawowe podstawy wznowienia, o których mowa w art. 401 – 403 k.p.c. Nie jest zwykłym środkiem odwoławczym, jak apelacja, przysługującym stronie niezadowolonej z orzeczenia zapadłego przez sądem pierwszej instancji.

Z uwagi na powyższe, brak było możliwości przyjęcia, że skarga o wznowienie postępowania została oparta na ustawowych podstawach z art. 403 § 2 k.p.c., nadto podstawy te w rzeczywistości istnieją.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy odrzucił skargę, na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wyrażoną w przepisie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 406 k.p.c. zasadą odpowiedzialności stron za wynik sporu, stąd w punkcie 2 sentencji postanowienia, zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie postępowania, ustaloną w oparciu o § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm. wyn. z Dz.U. 2016, poz. 1667).

Ponadto Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić na rzecz adw. E. W. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.476 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi M. O. w postępowaniu wywołanym skargą o wznowienie postępowania, ustaloną w oparciu o § 2, § 3, § 4 i § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2016, poz. 1714).