Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 marca 2018 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej we W. przeciwko M. G. o zapłatę.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że w dniu 4 września 2012 roku powód i pozwana zawarli umowę pożyczki gotówkowej, na podstawie której powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 16401,33 zł, z czego kwotę 9997,00 zł wypłacił bezpośrednio pozwanej, 5904,48 zł stanowiła opłatę za ochronę ubezpieczeniową, zaś prowizja od udzielonej pożyczki wynosiła 499,85 zł. Stałe oprocentowanie nominalne pożyczki wynosiło 8,14 % w stosunku rocznym, a kwota naliczonych odsetek 4412,43 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 31,82 %. Całkowita kwota do zapłaty została ustalona na kwotę 20.813,76 zł. Strony ustaliły spłatę pożyczki w 72 ratach miesięcznych po 289,08 zł każda, przy czym jako termin spłaty pierwszej raty wpisano w umowie na dzień 10 października 2012 r. Wraz z zawarciem umowy pozwana wyraziła zgodę na objęcie ochroną ubezpieczeniową udzielaną przez (...) Ltd i (...) N.-life Ltd. Do dnia wytoczenia powództwa pozwana spłaciła powodowi z tytułu przedmiotowej pożyczki kwotę 10 199,68 zł. Pismem z dnia 28 kwietnia 2016 roku powód wezwał pozwaną do uregulowania należności z tytułu zawartej umowy w wysokości 2523,46 zł. Z uwagi na zaprzestanie spłaty pożyczki powód w dniu 6 lipca 2016 roku wypowiedział pozwanej przedmiotową umowę, a następnie wezwał do zapłaty kwoty 10.319,74 zł pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego. Powód dokonał wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych z którego wynika, iż na dzień jego wystawienia należności wynosiły w sumie 9097,22 zł, na które złożyły się należność główna w wysokości 8293,61 zł, odsetki za okres od dnia 4 września 2012r. do dnia 28.08.2016r. w wysokości 613,61 zł oraz koszty, opłaty i prowizje w kwocie 190 zł. Wyciąg zawierał szczegółowe wyliczenie odsetek, z którego wynikało, iż zostały naliczone odsetki umowne w wysokości 3826,25 zł, odsetki karne w wysokości 189,34 zł, co uczyniło łączną sumę odsetek w wysokości 4015,59 zł. Od powyższej kwoty odjęto sumę odsetek zapłaconych w wysokości 3401,98 zł co w rezultacie doprowadziło do ustalenia wysokości odsetek na poziomie 613,61 zł. Na wskazane opłaty i prowizje złożyły się: opłata za (...) w wysokości 20 zł, opłata za wypowiedzenie umowy 20 zł, opłata za list przed egzekucyjny 15 zł, opłata za monit do klienta (list zwykły) (9x15 zł).

Powód w dniu 23 sierpnia 2016 roku wypowiedział umowę ubezpieczenia i dokonał zwrotu składki za niewykorzystany czas ochrony ubezpieczeniowej w wysokości 1355,02 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest częściowo zasadne. Podstawę dochodzonego roszczenia stanowią przepisy ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim /Dz.U. z 2011 nr 126 poz.715 z późn. zm./. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się do przeniesienia na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy zaś biorący pożyczkę zwrócić na jego rzecz taką samą ilość pieniędzy (art. 720 § 1 k.c.) W niniejszej sprawie poza sporem był fakt powstania zadłużenia z tytułu kapitału i odsetek od pożyczki. Pozwana otrzymała kwotę pożyczki, a zatem zobowiązana jest do jego zwrotu wraz z odsetkami. Wobec powyższego, Sąd uwzględnił powództwo w zakresie kwoty 3744,15 zł w zakresie należności głównej oraz 276,99 zł w zakresie odsetek. Powód jednak wnosił o zasądzenie kwoty 9097,22 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 29 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty. Na dochodzoną kwotę składały się kwota główna w wysokości 8293,61 zł w skład której wchodziły kapitał w wysokości 3744,15 zł (8293,61 zł - 4549,46 zł) oraz składka ubezpieczeniowa w wysokości 4.549,46 zł (5904,48 zł – 1355,02 zł); odsetki w wysokości 613,61 zł oraz koszty, opłaty, prowizje w wysokości 190 zł.

Odnosząc się do wysokości dochodzonego roszczenia Sąd Rejonowy uznał za nieuzasadnione roszczenie w zakresie składki ubezpieczeniowej. Powód nie załączył treści umowy ubezpieczenia. Z zapisów dotyczących ochrony ubezpieczeniowej zawartych w umowie pożyczki wynika jedynie, że uposażonym z umowy jest pozwana i to jej przysługuje 100% sumy ubezpieczenia oraz że pozwana objęta jest ogólnymi warunkami ochrony ubezpieczeniowej na wypadek utraty pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji albo śmierci. Samo przedstawienie warunków ubezpieczenia niespersonalizowanych w stosunku do pozwanej nie daje podstaw do uznania roszczenia w tym zakresie. Dlatego też obciążanie pozwanej zobowiązaniami z tytułu ubezpieczenia, godzi w społecznie akceptowalne i uznane zasady słuszności i współżycia społecznego. Dążenie Banku do zmaksymalizowania zysku wynikającego z trwania umowy pożyczki, kosztem majątku pożyczkobiorcy– nie zasługuje w ocenie Sądu na ochronę. Postanowienie umowy z którego bank wywodzi roszczenie o zapłatę składki ubezpieczeniowej uznać zatem należy za postanowienie nieważne (art. 58 § 1 k.c.).

Sąd Rejonowy obniżył dochodzone przez powoda roszczenie do kwoty 3744, 15 zł co stanowi 45% żądanej kwoty. Wobec powyższego stosunkowemu zmniejszeniu podlegały również naliczone odsetki. Sąd Rejonowy biorąc pod uwagę wysokość żądanych odsetek dokonał procentowego pomniejszenia zasądzając z tego tytułu kwotę 276,99 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego brak było także podstaw do zasądzenia kwoty 190 zł tytułem pokrycia kosztów opłat i prowizji. Przede wszystkim strona powodowa nie wykazała wysokości rzeczywistych poniesionych z tego tytułu kosztów. Ponadto w ocenie Sądu Rejonowego zawarte w tym zakresie zastrzeżenie w umowie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, co pozwala na przyjęcie, iż jest to klauzula abuzywna (art. art. 385 ¹ 1§ 1 k.c.). Opłaty te są wygórowane biorąc pod uwagę wysokość zadłużenia. Zastrzeżenie ich w takiej wysokości nie ma żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych zwykle za takie czynności, jak koszty wezwań i upomnień.

Powód nie udowodnił przy tym, iż postanowienie zawarte w umowie dotyczącego zgody na prowadzenie działań monitorująco-upominawczych i koszty z tym związane było z pozwaną uzgodnione indywidualnie (art. 385 ¹ § 3 i 4 k.c.). W rozważanym wypadku postanowienie to nie wiąże zatem pozwanej ex lege i ex tunc z uwagi na treść art. 385 ¹ § 1 k.c.

Postanowienie o treści podobnej do zakwestionowanego postanowienia zostało uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 9.10.2006 r. sygn. akt XVII Amc 101/05, a do rejestru niedozwolonych postanowień wzorców umowy wpisane w dniu 3.01.2007 r. pod numerem 978. W sprawie z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedziba w K., Sąd uznał za niedozwolone i zakazał stosowania postanowienia w brzmieniu: „Opłaty dodatkowe, które ponosi Zleceniodawca: za przyznanie okresu karencji w spłacie rat na 1 miesiąc – 50 PLN, za przyznanie okresu karencji w spłacie rat na 2 miesiące – 100 PLN, za wysłanie upomnienia za zwłokę w zapłacie raty – 20 PLN, za wysłanie wezwania do zapłaty raty – 30 PLN, za wysłanie przedsądowego wezwania do zapłaty – 50 PLN, za wizytę windykatorów w związku z brakiem spłaty 2 rat – 100 PLN, za telegram informujący o zadłużeniu przeterminowanym – 30 PLN, za monit telefoniczny – 20 PLN”.

W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd odnosząc się do ww. postanowienia stwierdził, co następuje: „W odniesieniu do postanowienia zakwestionowanego w punkcie g) pozwu Sąd zgodził się ze stanowiskiem powoda, według którego opłaty nałożone na konsumenta w kwestionowanym postanowieniu są rażąco wygórowane. Zgodnie z art. 735 ust. 1 k.c. za wykonanie zlecenia zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie, ponadto zleceniodawca zobowiązany jest zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia - art. 742 k.c. W przedmiotowej umowie wynagrodzenie pozwanego stanowi prowizja za zarządzanie długiem. Wysokość wprowadzonych do umowy dodatkowych opłat powinna zatem znajdować uzasadnienie w rzeczywistych nakładach jakie musi ponieść pozwany w związku z podjęciem przedmiotowych czynności. W ocenie Sądu wysokość ww. opłat ustalona została w oderwaniu od rzeczywistych nakładów pozwanego, znacznie je przewyższając. Takie postanowienie, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta uznać należało za niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w art. 385 § 1 k.c.”.

Należy dodać, iż zastrzeżenie wspomnianych opłat w wygórowanej wysokości w ocenie Sądu zmierzać również może do obejścia prawa o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.) i jako takie może zostać jako nieważne na podstawie art. 58 § 1 k.c.

Z tego względu, z uwagi na niewykazanie rzeczywistych poniesionych przez powoda kosztów wysłania do pozwanej oraz niewykazania, że taka korespondencja w ogóle miała miejsce, pozew w zakresie kwoty 190 zł podlegał oddaleniu.

Sąd Rejonowy wskazał, że zasądzeniu podlegała kwota 4021,14 zł z umownymi odsetkami w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 3744,15 zł za okres od dnia 29 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, iż roczna stopa nie przekroczy maksymalnych odsetek za opóźnienie.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia. Z uwagi na to, iż pozwana wygrała sprawę w części należał jej się zwrot kosztów w wysokości 1.004,21 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go w zakresie pkt. 2 zarzucając Sądowi Rejonowemu uniemożliwienie jej domagania się od pozwanej całości dochodzonego powództwem roszczenia.

W oparciu o tak sformułowany zarzut, apelujący wniósł o uchylenie wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, pozwana domagała się jej oddalenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Sprawa rozpoznana została w postępowaniu uproszczonym, w którym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c., apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Natomiast, w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W ocenie Sądu odwoławczego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji odpowiada prawu i jako takie, musi się ostać. Podniesiony przez stronę apelującą zarzut, że Sąd Rejonowy pozbawił ją możliwości domagania się od pozwanej roszczenia dochodzonego pozwem, nie zasługiwał na uwzględnienie. Zarzut ten stanowi nieuprawnioną polemiką z prawidłowym orzeczeniem Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym nieuzasadnione było roszczenie powoda w zakresie składki ubezpieczeniowej, kosztów opłat i prowizji. Jak prawidłowo zauważył Sąd Rejonowy dążenie banku do zmaksymalizowania zysku wynikającego z trwania umowy pożyczki, kosztem majątku pozwanej nie zasługiwało na ochronę. Zwłaszcza w sytuacji, gdy powód nie udowodnił zawarcia umowy ubezpieczenia z pozwaną, jak również nie przedstawił treści takiej umowy. Strona powodowa jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek krótkoterminowych i przy zawieraniu umów posługiwała się wzorcami umownymi. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że w świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie brak było podstaw do obciążania pozwanej należnością z tytułu umowy ubezpieczenia umowy pożyczki. Do akt sprawy nie zostały załączone żadne dokumenty, które potwierdzałyby fakt zawarcia umowy ubezpieczenia z pozwaną. Nie została przedstawiona w szczególności umowa ubezpieczenia, deklaracja ubezpieczeniowa lub dokument potwierdzający uiszczenie składki ubezpieczeniowej w imieniu pozwanej na rzecz ubezpieczyciela. Trudno więc uznać, że pozwana w ogóle do takiej umowy przystąpiła. Nawet gdyby przyjąć, że wspomniana umowa ubezpieczenia została zawarta, to tak skonstruowane postanowienia umowne należy uznać za niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. bowiem rażąco naruszały interesy konsumenta, nie były z pozwaną uzgodnione indywidulanie. Postanowienia te zostały zastrzeżone w sposób i w wysokości oznaczającej naruszenie zasad współżycia społecznego. Koszt ubezpieczenia wyniósł ponad połowę kwoty otrzymanej z tytułu pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy, a ustanowienie zabezpieczenia pożyczki warunkowało jej uruchomienie.

Prawidłowa była także ocena Sądu Rejonowego, iż zawarte w umowie pożyczki postanowienia w zakresie kosztów opłat i prowizji były sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały interesy konsumenta, nie były z pozwaną uzgodnione indywidulanie. Opłaty te były rażąco wygórowane biorąc pod uwagę wysokość zadłużenia. Zastrzeżenie ich w określonej w umowie wysokości nie miało żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych zwykle za takie czynności, jak koszty wezwań i upomnień. Należało je zatem ocenić, jak uczynił to Sąd Rejonowy, jako klauzule abuzywne (art. 385 ¹ § 1 k.c.) i nie wiążące powódkę.

W świetle powyższych okoliczności, Sąd II instancji nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji, w związku z czym, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił ją jako bezzasadną.