Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 23 stycznia 2018 r., wydanym w sprawie z powództwa Kancelarii (...) Spółki Akcyjnej w K. przeciwko A. S. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 320,92 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12 czerwca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu w kwocie 101,00 zł, oddalił powództwo w pozostałej części i nadał wyrokowi w części zasądzającej roszczenie rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od tego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając go w części oddalającej powództwo i domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz całej dochodzonej kwoty wraz z odsetkami i kosztami postępowania oraz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego; nadto wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:

1.  art. 60 k.c. w związku z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 993 ze zm.) poprzez ich błędną wykładnię, a mianowicie przyjęcie, że oświadczenie woli o zawarciu umowy pożyczki dla swojej ważności wymaga formy pisemnej w sytuacji, gdy wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosków, iż forma pisemna zastrzeżona została jedynie dla celów dowodowych;

2.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. brak wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału przez Sąd I instancji i odmówienie mocy dowodowej przedłożonym w sprawie dokumentom w sytuacji, gdy przedmiotowe dokumenty winny być traktowane jako dowody należycie wykazujące istnienie przysługującej powodowi należności;

3.  art. 232 zd. II k.p.c. w związku z art. 299 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu z przesłuchania strony pozwanej w sytuacji, gdy zdaniem Sądu (czemu powód konsekwentnie zaprzecza), w sprawie brak było środków dowodowych;

4.  art. 308 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w przepisie;

5.  art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że w sprawie zachodzą uzasadnione wątpliwości, w sytuacji gdy w przedmiotowym stanie faktycznym takie wątpliwości nie wystąpiły, czego skutkiem winno być przyjęcie przez Sąd wskazanych przez powoda twierdzeń za prawdziwych;

6.  art. 208 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i, w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd orzekający, zaniechanie wezwania strony powodowej do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu. W pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, że niniejsza sprawa rozpoznana została w postępowaniu uproszczonym, to zaś determinuje konieczność zastosowania określonych dla tego rodzaju spraw regulacji szczególnych, zwłaszcza dyspozycji przepisu art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W dalszej kolejności trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 11 i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305-306). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie. Ponadto Sąd II instancji podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd Rejonowy prawidłowe ustalenia faktyczne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa procesowego, wskazać należy, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zdaniem Sądu odwoławczego, ocena materiału obwodowego przeprowadzona przez Sąd I instancji nie narusza granic swobodnej oceny dowodów wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c., w szczególności nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania i czy doświadczenia życiowego (por. też Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. III CKN 4/98, publ. LEX nr 322031). Co więcej, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może też polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak też SN w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99, publ. LEX nr 53136 i w wyroku z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00, publ. LEX nr 56906). W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że – wbrew twierdzeniom apelującego – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez ten Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty w ogóle nie uwzględniają tego, że ustalony w pierwszej instancji stan faktyczny był bezsporny, a w szczególności Sąd ustalił niekwestionowany fakt zawarcia umowy oraz istnienia wierzytelności objętej cesją, uznając za uzasadnione roszczenie o zwrot udzielonej pożyczki, stanowiącej pod względem prawnym kredyt konsumencki. Skarżący nie tyle kwestionuje zatem ocenę dowodów w sprawie przeprowadzonych, co zarzuca brak wyprowadzenia w oparciu o te dowody właściwych jego zdaniem wniosków, co nie mieści się już w dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c.

Za chybiony uznać także należy zarzut naruszenia art. 232 zd. II k.p.c. w związku z art. 299 k.p.c. Przepis ten stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, a więc dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wtedy, gdy nie ma innej możliwości doprowadzenia do właściwego rozstrzygnięcia sprawy. Jest to prawo sądu, a nie obowiązek, i skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny danej sprawy, natomiast nie może być wynikiem niekorzystania z środków procesowych przez stronę, która wniosku o przesłuchanie pozwanego w niniejszej sprawie w ogóle nie składała. Sąd II instancji podziela stanowisko Sądu meriti, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy był wystarczający dla rozstrzygnięcia sprawy. Nietrafny jest również zarzut naruszenia art. 308 k.p.c., a Sąd odwoławczy nie może dopatrzeć się w realiach niniejszego postępowania pominięcia przez Sąd I instancji wymienionych w powołanym przepisie dowodów. Przypomnieć należy ponownie, że stan faktyczny nie był sporny w rozpoznawanej sprawie, a argumentacja apelacji sprowadza się jedynie do kwestionowania konsekwencji prawnych tak poczynionych w sprawie ustaleń.

Odnosząc się do zarzutu apelacji dotyczącego naruszenia art. 339 § 2 k.p.c., wskazać należy, że okoliczność, iż w sprawie wydano wyrok zaoczny, nie oznacza, że powództwo w takim wypadku jest zawsze uwzględniane w całości. Zgodnie z normą prawną zawartą w powołanym przepisie, sąd – jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości – zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej (tj. twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych) za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego, jednak zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym nie obowiązuje bowiem domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (zob. wyrok SN z dnia 7 czerwca 1972 r. III CRN 30/72, publ. LEX nr 7094). Skarżący wydaje się nie dostrzegać, że w sprawie niniejszej Sąd Rejonowy bynajmniej nie odmówił wiary jakimkolwiek jego twierdzeniom faktycznym, a jedynie uznał, że choć uzasadnione jest roszczenie powoda o zwrot udzielonej pożyczki, to ustalona umową prowizja służyła obejściu przepisów o odsetkach maksymalnych. Jako zupełne nieporozumienie należy potraktować pogląd apelującego, że w przypadku powzięcia przez Sąd wątpliwości co do zasadności dochodzonego pozwem roszczenia art. 208 § 1 k.p.c. obliguje tenże Sąd do wezwania powoda do przedstawienia dowodów i zajęcia stanowiska w przedmiocie tych wątpliwości. Jeszcze raz podkreślić trzeba, że przyczyną częściowego oddalenia powództwa w sprawie niniejszej nie było bynajmniej niewykazanie przez skarżącego jakiejkolwiek okoliczności faktycznej, natomiast swoje stanowisko co do zastosowania prawa materialnego powód winien był przedstawić już w pozwie.

W kontekście powyższych uwag jako oczywiście niezasadny należy też potraktować zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 60 k.c. w związku z art. 29 ust.1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 993 ze zm.), skoro Sąd I instancji w swoich rozważaniach nie kwestionował faktu skutecznego zawarcia umowy pożyczki, ani nie zgłaszał zastrzeżeń co do formy tej czynności prawnej. Skarżący wydaje się w ogóle nie dostrzegać, że podstawą częściowego oddalenia powództwa było uznanie, że okoliczności sprawy i treść zawartej pomiędzy stronami umowy pożyczki prowadzą do wniosku, iż nałożony na pozwanego obowiązek uiszczenia prowizji, przewidziany w umowie za samo jej udzielenie, stanowił naruszenie zakazu przewidzianego w art. 359 § 2 ¹ k.c., a takie postanowienie umowne traktować należy jako zmierzające do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Kwestia ta nie była jednak przedmiotem żadnego z zarzutów stawianych zaskarżonemu rozstrzygnięciu, co wydaje się być dość kuriozalne na gruncie sprawy niniejszej, zważywszy, że zastosowanie tych właśnie unormowań zadecydowało o częściowym nieuwzględnieniu zgłoszonych w pozwie roszczeń. Ponadto Sąd odwoławczy pominął zawarty w apelacji wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta, gdyż zgodnie z treścią art. 505 ¹¹ § 1 k.p.c. Sąd II instancji nie przeprowadza w postępowaniu uproszczonym postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentów. Podkreślić też należy, że złożony wniosek nie zawiera jakiejkolwiek tezy dowodowej – skarżący nie wykazał, na jaką okoliczność żąda przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, a tym samym, nie sposób uznać, aby efektem uwzględnienia takiego wniosku mogłoby być stwierdzenie faktu mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wobec bezzasadności zarzutów apelacyjnych i przy jednoczesnym braku ujawnienia okoliczności podlegających uwzględnieniu w postępowaniu odwoławczym z urzędu, apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.