Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2022 roku, wydanym w sprawie z powództwa S. S. przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W., o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz S. S. następujące kwoty:

a.  10.100 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 8 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty;

b.  4.967 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  nakazał pobrać od (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 74,87 zł, tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany w zaskarżając wyrok w części, tj.:

1.  w zakresie pkt. 1. a) wyroku co do zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania ponad kwotę 5512 zł (tj. co do kwoty 4588 zł) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 8 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty;

2.  w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania z pkt. 1. b) ww. wyroku.

Pozwany zarzucił skarżonemu orzeczeniu naruszenie:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, niezgodną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, i przyjęcie, że pozwany odpowiada także za koszt najmu pojazdu zastępczego w wysokości 4588 zł i pozostaje on w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, a oferta bezpłatnego udostępnienia pojazdu zastępczego, z której poszkodowana nie skorzystała oraz informacja o akceptowalnych przez pozwanego stawkach najmu pojazdu zastępczego w sytuacji nieskorzystania z tej oferty nie ma znaczenia w realiach niniejszej sprawy, podczas gdy:

a.  pozwany zaoferował poszkodowanej pojazd zastępczy bezpłatnie, oferta ta była wiążąca, zawierała wszystkie elementy przedmiotowo istotne i miała na celu doprowadzenie do faktycznego bezpłatnego udostępnienia pojazdu zastępczego osobie poszkodowanej;

b.  poszkodowana dysponowała dogodnymi możliwościami, które zostały jej przedstawione jako akceptowane przez pozwanego i spełniające obowiązek minimalizacji szkody, a mimo to z nich nie skorzystała;

c.  poszkodowana wybrała najem pojazdu zastępczego, wykraczający poza maksymalną dzienną stawkę najmu akceptowaną przez pozwanego, co było ekonomicznie nieuzasadnione i nosi znamiona przyczynienia się poszkodowanej do powiększenia rozmiarów szkody, a co z kolei nie powinno obciążać strony pozwanej;

d.  wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowaną, przekraczające koszty pojazdu zaproponowanego przez ubezpieczyciela, nie były ani celowe, ani racjonalnie uzasadnione;

e.  czym innym jest stosunek kontraktowy pomiędzy poszkodowaną a powodem, gdzie strony mogą ustalić dowolnie wysoką stawkę za dzień najmu na dowolnych jego warunkach, czym innym zaś zobowiązanie wynikające z deliktu pomiędzy poszkodowaną a pozwanym, gdzie o zasadności stawki za najem decyduje art. 361 § 1 k.c., poszkodowani zaś obowiązani są podejmować działania minimalizujące szkodę;

f.  zasada proporcjonalności oraz wzgląd na racjonalność ekonomiczną rozwiązań prawnych nakazuje uwzględnić godne ochrony interesy poszkodowanej i dłużnika; nie można pominąć, że proponowanie przez ubezpieczycieli (we współpracy z innymi przedsiębiorcami) pojazdów zastępczych jest - ze względu na efekt skali i związaną z tym efektywność kosztową - rozwiązaniem korzystnym dla ogółu ubezpieczonych, gdyż ogranicza koszty ochrony ubezpieczeniowej i tym samym wysokość składek

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego ti. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie oraz art. 362 k.c. i art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z art. 354 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że żądanie powoda dochodzone pozwem w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego, stanowi normalne następstwo zdarzenia z dnia 12 lutego 2021 r., w sytuacji gdy:

a.  poszkodowana miała możliwość bezpłatnego skorzystania z pojazdu zastępczego zaoferowanego przez pozwanego oraz została poinformowana o przyjętej u ubezpieczyciela maksymalnej stawce za najem pojazdu zastępczego (adekwatnej do kosztu, który w przypadku skorzystania z jego oferty poniósłby pozwany), w przypadku gdyby chciała skorzystać z najmu, wybierając jedną z wypożyczalni działających na rynku;

b.  oferta pozwanego polegająca na bezpłatnym udostępnieniu pojazdu zastępczego nie powodowała dodatkowych kosztów po stronie poszkodowanej, a jednocześnie odpowiadała potrzebom poszkodowanej w związku z czasowym brakiem możliwości korzystania z własnego pojazdu;

c.  na poszkodowanej ciążył obowiązek współdziałania w minimalizacji szkody, jeśli więc odmówiła takiego współdziałania, to jej zachowanie należy ocenić w kategoriach przyczynienia się do zwiększenia rozmiaru szkody;

d.  poszkodowana od dnia 14 kwietnia 2021 r. (czyli po zakończeniu najmu pojazdu zastępczego od powoda) wynajmowała w związku z przedmiotową szkodą pojazd zastępczy od pozwanego, a zatem brak racjonalnego wyjaśnienia, dlaczego nie skorzystała z oferty bezpłatnego pojazdu zastępczego złożonej przez pozwanego podczas zgłoszenia szkody.

W konkluzji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1. a), poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 4588 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 8 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty oraz w pkt. 1. b) poprzez stosowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję. Ponadto o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

W złożonej odpowiedzi na apelację, powód wnosił o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Na wstępie należy wskazać, iż Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne. Zdaniem Sądu odwoławczego wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako taki musi się ostać. Podniesione przez apelującą zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy uznał za niezasadne zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Apelująca doszukuje się naruszenia wskazanego przepisu w uznaniu, że pozwany nie wykazał, by zaproponował poszkodowanej najem pojazdu zastępczego, podczas gdy informował poszkodowaną o możliwości wynajęcia pojazdu bezpłatnie. Sąd nie neguje, iż poszkodowana otrzymała informację o możliwości wynajmu pojazdu od ubezpieczyciela, jednakże na tym się zakończyła propozycja. Poszkodowana kontaktowała się telefoniczne w sprawie najmu pojazdu zastępczego z pozwanym i oczekiwała na dostarczenie samochodu przez pozwanego co nie nastąpiło., co oznacza, ze propozycja wynajmu pojazdu przedstawiona przez pozwanego nie była propozycją realną. Ponadto, sama informacja nie stanowi oferty, zatem nie przekłada się na uznanie, iż poszkodowana, nie wypełniła obowiązku minimalizacji szkody. Tym bardziej, że poszkodowana była zainteresowana najmem od pozwanego pojazdu a to pozwany nie dostarczył poszkodowanej samochodu, który był jej niezbędny w związku z wychowywaniem małego dziecka.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy i doszedł do słusznego wniosku, iż najem pojazdu zastępczego przez okres 52 dni był najmem uzasadnionym i koniecznym. Najem pojazdu poszkodowana zakończyła jeszcze przed wypłatą przez pozwanego odszkodowania w dniu 9 kwietnia 2021r. Do uznania przez pozwanego szkody jako całkowitej doszło dopiero w dniu 19 kwietnia 2021 i przyznania odszkodowania.

Podsumowując, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie naruszył żadnych zasad logiki czy doświadczenia życiowego przy ocenie materiału dowodowego. Stawiane przez skarżącego zarzuty w istocie sprowadzają się do zanegowania oceny prawnej prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, co będzie przedmiotem dalszych rozważań.

Przechodząc do oceny stawianych przez skarżącego zarzutów naruszenia prawa materialnego, wskazać należy, iż były one chybione.

Zgodnie z art. 354 § 1 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2). Powyższe przepisy nakładają na strony stosunku prawnego obowiązek współdziałania. Jak trafnie zauważa apelujący, na poszkodowanym, jako uczestniku zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, ciążył obowiązek zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 621). Powyższe nie oznacza jednak, że poszkodowany ma obowiązek podjąć wszelkie, nawet uciążliwe dla niego działania, by zmniejszyć ewentualną odpowiedzialność ubezpieczyciela. Obowiązek minimalizacji skutków szkody musi być utrzymany i stosowany w rozsądnych granicach i nie powinien być wykorzystywany do nakłaniania poszkodowanego by zrezygnował z realizacji przysługujących mu praw podmiotowych. Należy bowiem wskazać, że w pierwszej kolejności to ubezpieczyciel winien podjąć wszelkie działania umożliwiające poszkodowanemu wywiązanie się z nałożonych na niego obowiązków. Nie można uznać, iż powiadomienie poszkodowanej o możliwości najmu pojazdu zastępczego, stanowiło ze strony ubezpieczyciela współdziałanie i obligowało poszkodowaną do skorzystania z przedstawionego rozwiązania i oczekiwania nie wiadomo jak długo na dostarczenie pojazdu zastępczego. Poszkodowana wykazała zainteresowanie najmem pojazdu od pozwanego, jednakże to pozwany nie dostarczył pojadu. Należy bowiem wskazać, że poszkodowana potrzebował pojazdu zastępczego natychmiast po zdarzeniu, a pozwany działał opieszale i nie można zatem oczekiwać, że poszkodowana miałby czekać z wynajmem przez bliżej nie określony czasu. Ponadto, wskazana przez pozwanego informacja o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem była jedynie lakoniczna. Ubezpieczyciel przerzucił w ten sposób wszelkie obowiązki na poszkodowaną, która winna czekać na podstawienie pojazdu. Takiego rozwiązania nie sposób zaakceptować. Skoro ubezpieczyciel, jako duży podmiot zajmujący się likwidacją szkód komunikacyjnych w ramach prowadzonej działalności, nie jest w stanie w sposób sprawny i nieuciążliwy dla poszkodowanych zorganizować najmu pojazdu zastępczego, nie można obciążać poszkodowanych konsekwencjami takiego działania. Zatem nakładane przez ubezpieczyciela limity stawki za dobę wynajmu w przypadku najmu z innej niż proponowana wypożyczalni nie mogą mieć zastosowania, bowiem wobec nieefektywnego współdziałania pozwanego w zapewnieniu najmu pojazdu zastępczego, poszkodowany może skorzystać z dowolnej oferty oferującej najem pojazdu w stawce mieszczącej się w stawkach rynkowych. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przypisania poszkodowanej nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące go, jako wierzyciela, na podstawie art. 354 k.c., wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania.

Nietrafny okazał się zarzut naruszenia art. 362 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c.

W myśl przepisu art. 361 § 1 k.c., obowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Natomiast z zasady pełnego odszkodowania ustalonej w art. 361 § 2 k.c. wynika, iż w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez pozwanego tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożnością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, Legalis nr 277761). Na skutek przedmiotowego zdarzenia poszkodowana nie mogła korzystać z samochodu w związku ze szkodą całkowitą , zatem zaistniała konieczność wynajmu samochodu zastępczego, a w konsekwencji poniesienia kosztów związanych z jego wypożyczeniem. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym opinii biegłego, należy przyjąć, iż uzasadniony i celowy okres trwania najmu pojazdu zastępczego wynosił 52 dni. Co do ceny usługi najmu należy wskazać, iż mieściła się ona w zakresie stawek obowiązujących na rynku lokalnym dla danego segmentu aut, co wynika z opinii biegłego, a co więcej nie jest to stawka z górnej jego granicy. Tak długi okres najmu pojazdu zastępczego wynikał przede wszystkim z działania pozwanego, który przedłużał postępowanie likwidacyjne i wypłacił należne odszkodowanie po dwóch miesiącach od zgłoszenia szkody. Nie można było zatem oczekiwać od poszkodowanej, że dużo wcześniej zrezygnuje z najmu pojazdu zastępczego, nie mogąc korzystać z własnego samochodu. Ponadto, jak już wyżej wskazano, pozwany nie zaproponował skutecznie i efektywnie poszkodowanej najmu pojazdu tej samej klasy na warunkach korzystniejszych. Wobec powyższego, wskazać należy, iż roszczenie powoda zasługiwało na uwzględnienie.

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.. Mając na uwadze, iż apelujący przegrał proces, a powód poniósł koszty związane z udziałem w postępowaniu apelacyjnym, należało zwrócić mu żądane koszty. Na koszty te składały się koszty ustanowienia pełnomocnika w sprawie w kwocie 450 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 z póź. zm.)