Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy w Zgierzu oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. przeciwko P. R. o zapłatę oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że strony łączyła umowa w sprawie usług i dystrybucji energii elektrycznej z dnia 16 grudnia 2008 roku nr (...). Okres wypowiedzenia tejże umowy wynosił 2 miesiące.

W dniu 6 września 2016 roku powód sporządził pismo, w którym powiadomił pozwanego o zamiarze wstrzymania dostaw energii elektrycznej z uwagi na brak płatności za faktury nr (...).

Pismem z dnia 31 października 2016 roku, doręczonym w dniu 7 stycznia 2017 roku, powód wypowiedział tę umowę powołując się na brak zapłaty za faktury nr (...). W treści pisma zastrzeżono, że jeżeli w/w należności oraz należności wynikające po dacie wypowiedzenia zostaną uregulowane przez upływem okresu wypowiedzenia, nie wywołało skutków prawnych w postaci wypowiedzenia umowy. Za datę wpłaty uważa się datę wpływu środków na rachunek bankowy powoda.

Pozwany dokonał przelewu kwoty 103,28 złotych tytułem faktury nr (...) w dniu 6 października 2016 r., kwoty 353,59 tytułem faktury nr (...) w dniu 4 listopada 2016 roku, kwoty 886,81 tytułem faktury za energię elektryczną w dniu 12 stycznia 2017 roku.

W dniu 24 lutego 2017 roku pracownicy powoda C. W. i M. C. na wniosek pozwanego na podstawie upoważnienia nr (...)-UI (...) dokonali u pozwanego kontroli, na dowód czego wystawiono protokół kontroli nr (...). W treści protokołu C. W. wpisał m.in. „ Od dnia 31 grudnia 2016 roku odbiorca zużył bez umowy (...) kWh. Od dnia 31 grudnia 2016 roku z energii elektrycznej korzystał p. R. P.”. Tekst ten został zredagowany przez pracowników powoda, pozwany nie miał wpływu na jego treść. Protokół podpisali C. W. , M. C. i pozwany. W trakcie tej kontroli pozwany nie miał świadomości, że wypowiedzenie było bezpodstawne. Dowiedział się po otrzymaniu pozwu w lutym 2018 roku oraz przeanalizowaniu swych wpłat. Gdyby wiedział wówczas, że faktury wskazane w wypowiedzeniu zostały opłacone w roku 2016 , nie złożyłby oświadczenia tej treści.

Na podstawie ustaleń zawartych w protokole kontroli nr (...) powód stwierdził, że pozwany pobierał energię elektryczną bez zawarcia umowy na sprzedaż usług przesyłowych i energii elektrycznej.

W dniu 9 marca 2017 roku pozwany złożył wniosek o rozliczenie zużytej energii bez umowy, w okresie do 31 grudnia 2016 roku do 17 lutego 2017 roku w wysokości (...) według dotychczasowej taryfy. Poinformował, ze rozliczenie końcowe otrzymał w dniu 18 stycznia 2017 roku, a w dniu 12 stycznia 2017 dokonał płatności na kwotę 886,81 złotych. Podał także, iż opóźnienie w płatnościach spowodowane było jego wyjazdem służbowym poza granice kraju.

Powód wystawił pozwanemu notę księgową nr (...) na kwotę 3.167,35 złotych zgodnie z taryfą dla usług dystrybucji energii elektrycznej (...) S.A..

W dniu 10 maja 2017 roku powód sporządził wezwanie do zapłaty pozwanego kwoty 3.167,35 złotych w terminie 7 dni od doręczenia wezwania.

Pismem z dnia 23 lutego 2018 roku, nadanym w dniu 26 lutego 2018 roku, doręczonym w dniu 5 marca 2018 roku, skierowanym do powoda pozwany uchylił się od skutków oświadczenia zatytułowanego wniosek w przedmiocie rozliczenia zużytej energii oraz w oświadczeniu złożonym w protokole kontroli nr (...) z dnia 24 lutego 2017 roku, powołując się na błąd, podnosząc iż błąd ten wykrył w dniu 19 lutego 2018 roku.

W dniu 18 stycznia 2018 roku powód wystawił fakturę VAT nr (...), za okres od 19 grudnia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku, w której wskazano do zwrotu kwotę 57,83 zł.

W dniu 17 lutego 2017 r. pozwany zawarł z (...) S.A umowę nr (...) kompleksowej sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji. Zgodnie z regulaminem wykonywania usług kompleksowych (...) S.A obowiązującego od dnia 1 lutego 2017 roku okres wypowiedzenia umowy wynosi 1 miesiąc liczony na koniec miesiąca. W chwili zawarcia umowy pozwany nie wiedział, że poprzednia umowa jeszcze obowiązuje.

Sąd Rejonowy nie dał wiary twierdzeniom pozwu, jakoby umowa z roku 2008 została wypowiedziana w dniu 31 października 2016 roku. W tej dacie zostało jedynie sporządzone pismo zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu tejże umowy, jednak powód nie złożył dowodu doręczenia w tejże dacie tego wypowiedzenia. Tym samym, należało przyjąć za prawdziwe twierdzenie pozwanego, iż otrzymał je dopiero w dniu 9 stycznia 2017 roku. W pozostałym zakresie stan faktyczny był bezsporny, a jedynie strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlega oddaleniu jako nieudowodnione. Wskazał, że stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar wykazania faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Konstrukcja ciężaru dowodu ma na celu ustalenie, po czyjej stronie leży ryzyko poniesienia ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Konsekwencją nie wykazania przez stronę prawdziwości określonych twierdzeń mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy jest niemożność oparcia na nich sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Wskazuje się, iż w świetle art. 6 k.c. rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W niniejszym postępowaniu powód dochodził od pozwanego opłaty w wysokości określonej w Taryfie dla Usług (...) S.A. zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 15 grudnia 2016 roku.

Zgodnie z przepisem art. 57 ust. 1 prawa energetycznego (tekst jedn. Dz. U. z 2017 roku poz. 220 ze zm.), w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne może:

1) pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię, opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba, że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności albo

2) dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.

Nielegalnym pobieraniem paliw lub energii, w rozumieniu przepisu art. 3 pkt 18 prawa energetycznego jest przy tym pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy.

W niniejszym postępowaniu powód dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 3.167,35 złotych za pobór energii elektrycznej bez zawartej umowy na sprzedaż energii elektrycznej. Na k. 66 bowiem pełnomocnik powoda przyznał, iż zdanie dot. ingerencji przez pozwanego w układ pomiarowy zawarte w pozwie jest omyłką pisarską, zaś roszczenie swe wywodzi z faktu korzystania przez pozwanego z energii elektrycznej bez zawartej umowy. Przyznał przy tym, że pozwany miał zawartą umowę o dostawę energii elektrycznej z (...) S.A, która jednak została rozwiązana z dniem 31 października 2016 roku. Pozwany zaprzeczał, aby otrzymał wypowiedzenie tejże umowy w tej dacie.

W myśl 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią.

Powód na dowód wypowiedzenia umowy z dnia 16 grudnia 2008 roku nr (...) o dostawę energii elektrycznej przedstawił jedynie pismo zawierające treść oświadczenia o wypowiedzeniu tejże umowy. Nie przedstawił żadnego dowodu nadania ani doręczenia tego pisma pozwanemu, zaś pozwany twierdził, iż odebrał je w dniu 7 stycznia 2017 roku. W aktach sprawy brak jest przy tym obowiązującego w dacie wypowiedzenia regulaminu, określającego okres wypowiedzenia, jednak przyjąć należy, iż wynosił on 2 miesiące, co pośrednio wynika z treści oświadczenia powoda o wypowiedzeniu umowy. Tym samym umowa ta mogłaby ulec rozwiązaniu najwcześniej z dniu 7 marca 2017 roku. Tymczasem już w dniu 17 lutego 2017 r. pozwany zawarł z (...) S.A umowę nr (...) kompleksowej sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji. Tym samym przyjąć należy za pełnomocnikiem pozwanego, iż z tym dniem dopiero uległa rozwiązaniu umowa z dnia 16 grudnia 2008 roku nr (...)- za porozumieniem stron. Nie było zatem w tym okresie ani jednego dnia, w którym pozwany pobierałby energię elektryczną bez umowy.

Konstatacji tej nie zmienia fakt, iż pozwany w protokole kontroli nr (...), jak i we wniosku z dnia 9 marca 2017 roku nie kwestionował poboru energii elektrycznej bez umowy. Działania takiego nie można kwalifikować jako niewłaściwe uznanie długu bowiem aby mogło dojść do uznania długu, musi on być skonkretyzowany. Tymczasem na datę składania obu oświadczeń przez pozwanego nie była jeszcze wystawiona nota księgowa nr (...). Tym samym pozwany nie mógł jeszcze wiedzieć o jej istnieniu, a także o istnieniu jego konkretnego długu z tego tytułu. Jego działanie kwalifikować należy zatem jako oświadczenie wiedzy.

W myśl art.. 651 k.c. przepisy o oświadczeniach woli stosuje się odpowiednio do innych oświadczeń.

Tym samym pozwany mógł się skutecznie uchylić od złożonego przez niego oświadczenia wiedzy, powołując się na swój błąd. Wbrew także twierdzeniom pełnomocnika powoda, zachował on termin na złożenie swego oświadczenia, bowiem liczy się go nie od daty złożenia oświadczenia, a od daty wykrycia błędu (art..88 § 2 k.c.), co jak podniósł pozwany - nastąpiło w lutym 2018 roku.

W doktrynie przyjmuje się także, że „stosowanie do innych oświadczeń przepisów o wadach oświadczeń woli winno następować z dużą ostrożnością. Ponieważ nie stanowią oświadczeń woli, nie ma do nich zastosowania wymóg, aby osoba składająca oświadczenie wykazywała się pełną zdolnością do czynności prawnych, wystarczy jeśli działa z dostatecznym rozeznaniem. Eliminuje to konieczność sięgania po art. 82 k.c. w zakresie, w jakim dotyczy wady w postaci braku świadomości. Z tych samych przyczyn należy raczej wykluczyć stosowanie art. 84 i 86 k.c., ponieważ także i osoba, która działa pod wpływem błędu albo podstępu, nie wykazuje dostatecznego rozeznania, a tym samym złożone przez nią oświadczenie nie wywoła żadnych skutków”.

Nawet zatem gdyby przyjąć nieskuteczność uchylenia się przez pozwanego od złożonych przez niego w tychże dokumentach oświadczeń, to przyjąć należy, iż składane były w okolicznościach, gdy nie działał on z dostatecznym rozeznaniem, i nie wywołałyby skutków prawnych. Pozwany w tymże czasie nie wiedział bowiem o okresie wypowiedzenia umowy, ani o tym, iż umowa ulega wypowiedzeniu z upływem okresu wypowiedzenia, ani fakcie zapłaty wskazywanych jako przyczyna wypowiedzenia faktur

Ta ostatnia okoliczność jest także istotna z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Otóż skoro w fakturze z dnia 18 stycznia 2017 roku nr (...), a zatem wystawionej w okresie wypowiedzenia umowy, wskazano nadpłatę ze strony pozwanego w kwocie 57,83 złote to znaczy to, iż spełnił się warunek opisany w wypowiedzeniu umowy, który powodował, iż nie wywoływało ono skutków prawnych w postaci wypowiedzenia umowy.

W konsekwencji należało przyjąć, że zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy na dostawę energii elektrycznej jest uzasadniony, a w konsekwencji do nielegalnego poboru energii elektrycznej w ogóle nie doszło. Tym samym w ocenie Sądu została zachowana ciągłość umów o świadczenie usług w oparciu o kolejne umowy na dostawę energii elektrycznej do lokalu pozwanego. W konsekwencji także naliczenie opłaty w wysokości określonej w taryfie powoda nie było zasadne.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy powództwo oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł powód. Skarżący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną w miejsce swobodnej ocenę materiału dowodowego, w szczególności zaś sprzeczną z doświadczeniem życiowym i zasadami logiki ocenę skuteczności wypowiedzenia umowy w świetle zawarcia przez pozwanego umowy kompleksowej oraz w świetle oświadczenia z dnia 9 marca 2017 r. o rozliczeniu zużytej bez umowy energii;

2.  art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwany pobierał energię elektryczną bez zawartej umowy;

3.  art. 88 § 1 i 2 k.c. oraz art. 6 k.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie polegające na uznaniu, że pozwany uchylił się skutecznie od złożonego oświadczenia wiedzy.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego (odpowiedź na apelację k. 112).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności konieczne jest odniesienie się do sformułowanych przez skarżącego zarzutów naruszenia prawa procesowego. Wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do kwestii związanych z zastosowaniem prawa materialnego. Jak stanowi art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W niniejszej sprawie kluczowe znaczenie ma zasada rozkładu ciężaru dowodu wyrażona w art. 6 k.c. Na kwestię tę trafnie zwrócił uwagę Sąd I instancji, wskazując, że powód przedstawił wprawdzie dokument wypowiedzenia umowy, jednak nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu doręczenia tego dokumentu pozwanemu, czy choćby nadania przesyłki zawierającej wypowiedzenie. A. nie odniósł się do wskazanego zagadnienia, wobec czego Sąd Okręgowy przyjmuje w ślad za Sądem Rejonowym, że powód nie udowodnił, aby wypowiedzenie zostało doręczone wcześniej niż w dniu 7 stycznia 2017 r. Ustalenie to ma podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem bieg terminu wypowiedzenia, będący skutkiem o charakterze materialnoprawnym, rozpoczyna się od daty doręczenia oświadczenia woli, niezależnie od tego, jakie wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy miał następczo pozwany i jakie w związku z tym składał oświadczenia wiedzy. A. nie wykazał zatem, aby w związku ze złożonymi przez pozwanego oświadczeniami Sąd Rejonowy powinien był dokonać określonych dalszych ustaleń, ewentualnie by poszczególne ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy były wadliwe. Sąd Okręgowy podziela zatem i uznaje za własne ustalenia dokonane przez Sąd I instancji.

Jak już zasygnalizowano, kwestia skutków prawnych doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy należy nie do sfery ustaleń faktycznych (Sąd Rejonowy ustalił bowiem zarówno fakt sporządzenia pisma, daty jego doręczenia – 7 stycznia 2017 r., jak też treść złożonych później przez pozwanego oświadczeń wiedzy), lecz do sfery subsumpcji – oceny skutków poszczególnych oświadczeń woli i wiedzy w świetle prawa materialnego. W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, że bieg terminu wypowiedzenia nie mógł rozpocząć się przed doręczeniem dokumentu wypowiedzenia pozwanemu. Termin ten wynosił 2 miesiące, a zatem nie upłynął przed dniem zawarcia przez strony kolejnej umowy. Upływ terminu jest kwestią o charakterze obiektywnym, zależną wyłącznie od daty rozpoczęcia biegu terminu oraz upływu czasu. Błędne przekonanie stron co do tego, że termin już upłynął oraz składane w związku z tym oświadczenia woli nie mają wpływu na faktyczny bieg terminu, a tym samym na datę rozwiązania umowy. Innymi słowy, data rozwiązania umowy zależy od daty doręczenia wypowiedzenia oraz upływu czasu, nie zaś od tego, jakie było wyobrażenie pozwanego na ten temat. Złożone przez pozwanego oświadczenia wiedzy w tym przedmiocie są indyferentne, nie mają mocy kształtowania istniejącego stanu prawnego.

Dodać należy, że wypowiedzenie zostało złożone z zastrzeżeniem warunku rozwiązującego, na co również zasadnie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy. Zawarto w nim bowiem zastrzeżenie, że jeżeli zaległości zostaną uregulowane przed upływem okresu wypowiedzenia, nie wywoła ono skutków w postaci rozwiązania umowy. Jak ustalił Sąd Rejonowy, a co nie było kwestionowane przez skarżącego, w dniu 18 stycznia 2017 r. powód wystawił fakturę, zgodnie z którą na koncie pozwanego widniała nadpłata. Został zatem zrealizowany warunek rozwiązujący wskazany w wypowiedzeniu (przypomnieć należy, że termin wypowiedzenia biegł od dnia 7 stycznia 2017 roku).

Z powyższych względów rację ma Sąd Rejonowy wskazując, że w rozważanym okresie nie było ani jednego dnia, w którym pozwany pobierałby energię elektryczną bez umowy. Tym samym nie znajduje zastosowania przepis art. 57 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne. Przesłanką zastosowania tegoż przepisu jest bowiem nielegalny pobór energii, do którego w niniejszej sprawie nie doszło. Sąd Rejonowy nie naruszył zatem powołanego przepisu.

Jak już podniesiono, złożone przez pozwanego oświadczenia stanowią jedynie oświadczenia wiedzy, nie zaś oświadczenia woli. Ich złożenie nie zmienia faktu, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy. Z tego względu szczegółowe rozważania co do tego, czy pozwany skutecznie uchylił się od skutków prawnych złożonych oświadczeń jest zbędne. Kwestia ta pozostaje bowiem bez wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty poniesione przez pozwanego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 450 złotych (§ 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości).