Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2020 r. w sprawie o sygn. akt II C 1854/19 z powództwa M. P. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę Sąd Rejonowy w dla Ł. w Ł.:

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. P. kwotę 20.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części powództwo oddalił;

3.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. P. kwotę 3.410,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, w oparciu o które wydał kwestionowany wyrok, a które w całości podziela i przyjmuje za własne Sąd II instancji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w części co do pkt 1 oraz 3, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania:

a)  art. 233 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie w postaci zaniechania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, w szczególności:

-

pominięcie okoliczności związanych z faktem niezapięcia pasów bezpieczeństwa przez poszkodowaną, niekwestionowania zarówno zastosowanego przyczynienia, jak i podstaw jego podniesienia, niedokonanie wszechstronnej oceny dostarczonych dowodów i niewyciągnięcia logicznych wniosków z zebranego materiału przede wszystkim dowodów z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu karnym,

-

błędnego przyjęcia, iż naruszenia zachowanie zmarłej polegające na niezapięciu pasów bezpieczeństwa nie stanowiło podstawy do zwiększonego aniżeli 20% miarkowania świadczenia,

-

błędnych ustaleń faktycznych co do sytuacji życiowej i krzywdy powódki, w tym pominięcie, że reakcja po stracie nie wykracza poza specyfikę normalnej i prawidłowej reakcji żałoby, a co za tym idzie ustalenie doznania przez powódkę krzywdy w sytuacji nieprzeprowadzenia żadnych obiektywnych dowodów potwierdzających taką okoliczność;

-

przyjęcie, że synowa poprzez sam fakt pozostawania w dobrych relacjach z teściową oraz stan przemijającej żałoby niewywołujący zaburzeń psychicznych i niedestabilizujący ról społecznych, rodzinnych, zawodowych osób najbliższych uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 446 § 4 k.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji wadliwe zastosowania skutkujące przyjęciem, że:

-

śmierć osoby w każdym przypadku determinuje konieczność wypłaty określonych świadczeń na rzecz osób najbliższych, pomimo że przywołana regulacja stwarza jedynie taką możliwość i nie jest źródłem obowiązku w tym zakresie,

-

poprzez przyjęcie, iż zmarła była najbliższym członkiem rodziny powódki, jak również, że synowa poprzez sam fakt pozostawania w dobrych relacjach z teściową objętą jest dyspozycją przywołanej regulacji, a stan przemijającej żałoby niewywołujący zaburzeń psychicznych i niedestabilizujący ról społecznych, rodzinnych, zawodowych osób najbliższych uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia,

-

przyznanie powódce zadośćuczynienia w sytuacji, gdy brak było krzywdy po stronie powódki, która wymagałaby naprawienia, a przyznane świadczenie było rażąco wygórowane względem całokształtu okoliczności istotnych dla oceny wysokości odpowiedniej sumy zadośćuczynienia;

b)  art. 362 k.c. w zw. z art. 361 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przyczynienia się poszkodowanej do powstania szkody w 20% w sytuacji, gdy z dokumentacji medycznej oraz dokumentacji zebranej w postępowaniu karnym wynikało, iż nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa, co doprowadziło do powstania urazów, które następnie doprowadziły do śmierci, co pozwala oceniać zachowanie poszkodowanej jako pozostające w bezpośrednim związku przyczynowym ze skutkiem wypadku w postaci śmierci, a co za tym idzie pozwala ocenić jej zachowanie jako rażące i stanowiące o znacznym przyczynieniu się do zaistnienia skutku w postaci śmierci, zatem biorąc pod uwagę rodzaj i powagę niebezpieczeństwa tworzonego przez nią wypadku poziom przyczynienia się o powstania szkody powinien wynosić co najmniej 50%;

c)  art. 481 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie, skutkujące bezpodstawnym zasądzeniem odsetek ustawowych od żądanej przez powoda sumy zadośćuczynienia nie od chwili wyrokowania, kiedy rozmiar szkody i krzywdy ocenionej następnie według uznania sądu nie był dłużnikowi jeszcze znany.

W konkluzji pisma procesowego pełnomocnik pozwanego wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie - zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w dalszej stosownej części.

2.  rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym stosownie do wyników postępowania,

3.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

4.  nie wniósł o przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej, zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych i nie sprzeciwił się rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja pozwanego okazała się niezasadna.

Zdaniem Sądu Okręgowego wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako taki musi się ostać. Podniesione przez apelującego zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

Podniesiony przez pozwanego zarzut sprowadzający się do naruszenia art. 233 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że – co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd I instancji nie naruszył powyższych dyrektyw oceny dowodów i w sposób prawidłowy dokonał ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie. Argument, iż fakt pozostawania powódki w dobrych relacjach z teściową oraz stan przemijającej żałoby niewywołujący zaburzeń psychicznych i niedestabilizujący ról społecznych, rodzinnych zawodowych osób najbliższych nie uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia należy uznać za całkowicie nietrafiony. Powódkę z teściową łączyła silna więź trwająca ponad 20 lat. Miały ze sobą częsty kontakt, zarówno osobisty, jak i telefoniczny. Udzielały sobie wzajemnie pomocy w ramach czynności dnia codziennego oraz porad życiowych. Powódka traktowała zmarłą jak matkę. Nie można również przyznać racji zarzutowi skarżącego, że okoliczność reakcji powódki po stracie nie została udowodniona i jej typowy przebieg nie uzasadniał przyznania odszkodowania. Pomimo faktu, iż powódka doznała adekwatnych cierpień emocjonalnych do siły traumatycznego bodźca oraz nie stwierdzono długotrwałego negatywnego wpływu śmierci na stan zdrowia powódki, to reakcja żałoby nadal jest odbywana w miernym zakresie, a powódka nadal nie dowierza, że teściowa nie żyje. Wbrew argumentacji skarżącego, na skutek śmierci teściowej, nastąpiło naruszenie dobra osobistego powódki w postaci szczególnej więzi emocjonalnej pomiędzy nią i zmarłą. W związku z powyższym Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ocenę Sądu I instancji, który uznał, iż adekwatną do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę jest kwota 20.000 zł, uwzględniając zakres przyczynienia się samego zmarłego.

Przechodząc natomiast do podniesionych zarzutów naruszenia prawa materialnego należy wskazać, że również te zarzuty okazały się całkowicie chybione.

Niezasadny okazał się podniesiony zarzut naruszenia 446 § 4 k.c. Należy w tym miejscu podkreślić, że zadośćuczynienie jest formą rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej i obejmuje swym zakresem wszelkie cierpienia fizyczne i psychiczne, które nie mogą być bezpośrednio przeliczone na pieniądze. Ustawodawca nie wprowadził przy tym żadnych kryteriów, jakimi powinien kierować się sąd przy ustalaniu wysokości należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, iż ma być ono odpowiednie. Już z powyższego wynika zatem, iż pojęcie „sumy odpowiedniej” jest pojęciem o charakterze niedookreślonym. Z tego względu w orzecznictwie, a także w doktrynie wskazuje się kryteria, którymi należy kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Kryteriami tymi są m.in. wiek poszkodowanego, stopień doznanych cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku, rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne czynniki podobnej natury (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., sygn. akt V CSK 245/07, LEX nr 369691). Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretna kwota jest „odpowiednia”, z istoty swej, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne. Zawsze musi ono opierać się tak na całokształcie okoliczności sprawy, jak i na czytelnych kryteriach ocennych, rzetelnie wskazanych w treści uzasadnienia (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 maja 2008 r., II AKa 83/08, KZS 2008/12/68). W kontekście tych uwag stwierdzić należy, że zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny w postępowaniu odwoławczym tylko wtedy, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania wysokości tego świadczenia. Tym samym praktycznie rzecz biorąc ma to miejsce przy ustaleniu kwoty symbolicznej bądź też nadmiernie wysokiej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427). Ponadto przyznane zadośćuczynienie, powinno z jednej strony o przedstawiać realną, ekonomicznie odczuwalną wartość, z drugiej zaś powinno być umiarkowane, przez co należy rozumieć kwotę pieniężną, której wysokość jest utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. W orzecznictwie ostatniego okresu podnosi się uzupełniający charakter zasady umiarkowanego zadośćuczynienia - w przyjętym wyżej znaczeniu - w stosunku do kwestii zasadniczej, jaką jest rozmiar szkody niemajątkowej, i wskazuje, że powołanie się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia na potrzebę utrzymania go w rozsądnych granicach nie może prowadzić do podważenia jego kompensacyjnej funkcji (wyroki SN z dnia 12 września 2002 r. 2002 r. sygn. IV CKN 1266/00 niepubl. oraz z dnia 30 stycznia 2004 r. sygn. I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40).

Ponadto z uwagi na fakt, że przyznanie zadośćuczynienia za doznana krzywdę opiera się na sędziowskim uznaniu, ingerencja w rozstrzygnięcie Sądu I instancji orzekającego może mieć miejsce tylko w wypadkach rażącego naruszenia kryteriów przyznawania zadośćuczynienia, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca (por. przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 października 2009 r., I CSK 83/09, LEX nr 553662 oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 stycznia 2008r., I ACa 1048/07, LEX nr 466432).

W przedmiotowej sprawie bynajmniej nie doszło do naruszenia kryteriów przyznania zadośćuczynienia. Wręcz przeciwnie biorąc pod uwagę opisane powyżej okoliczności, Sąd Odwoławczy podziela w pełni ocenę dokonaną przez Sąd I instancji w zakresie kwoty przyznanego powódce zadośćuczynienia, która jest adekwatne do doznanej przez nią krzywdy w związku z tragiczną śmiercią teściowej.

Również zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 362 k.c. w zw. z art. 361 k.c. jest całkowicie pozbawiony racji. Zgodnie z wymienionym przepisem obowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Co za tym idzie przepis art. 361 k.c. nie znajduje zastosowania na gruncie przedmiotowej sprawy, ponieważ nie można zapominać, że niniejsze postępowanie dotyczy zadośćuczynienia w związku z tragiczną śmiercią teściowej powódki spowodowaną wypadkiem, którego sprawca był objęty ochroną ubezpieczeniową OC posiadaczy pojazdów mechanicznych świadczoną przez pozwanego. Wobec sprawcy Prokurator Prokuratury Rejonowej w Zgierzu wniósł akt oskarżenia, a w ramach prowadzonego postępowania przygotowawczego przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu.

Odnosząc się z kolei do podniesionego zarzutu art. 362 k.c. należy wskazać, że również ten zarzut okazał się nietrafiony. Wbrew argumentacji skarżącego, Sąd I instancji uwzględnił przyczynienie się teściowej powódki, która nie zapięła pasów bezpieczeństwa, mimo faktu, że siedzenie było w nie wyposażone. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że przyczynienie się do szkody osoby bezpośrednio poszkodowanej, która zmarła, uzasadnia obniżenie świadczeń przewidzianych w art. 446 § 3 i 4 k.c., należnych osobom jej bliskim (porównaj między innymi wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1985 r. IV CR 398/85, niepubl., z dnia 6 marca 1997 r. II UKN 20/97, OSNP 1997/23/478, z dnia 19 listopada 2008 r. III CSK 154/08 i z dnia 12 lipca 2012 r. I CSK 660/11, niepubl.).

Uwzględniając całokształt okoliczności niniejszego postępowania, Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ocenę Sądu Rejonowego, że przyczynienie zmarłej B. P. należy przyjąć na poziomie 20%. Co za tym idzie argumentacja skarżącego, jakoby Sąd I instancji przy orzekaniu błędnie określił wysokość przyczynienia zmarłej jest całkowicie bezpodstawna.

Na końcu należy wskazać, że błędny jest pogląd apelującej, że odsetki ustawowe od przyznanego powodowi zadośćuczynienia powinny zostać zasądzone od daty wyrokowania.

Zobowiązanie dłużnika do naprawienia szkody spowodowanej czynem niedozwolonym jest zobowiązaniem o charakterze bezterminowym. Wobec tego zadośćuczynienie należy traktować jak wierzytelność bezterminową, a więc świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.). Stosownie do art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. O takim opóźnieniu można mówić, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wówczas, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia.

Wymagalność zadośćuczynienia z art. 445 k.c. i 446 k.c. i związany z nią obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie przypadają na dzień doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty przed wytoczeniem powództwa albo odpisu pozwu (ewentualnie pisma rozszerzającego powództwo, chyba że rozszerzenie nastąpiło na rozprawie w obecności dłużnika). Z charakteru świadczenia z art. 446 § 4 k.c., którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika i że od tego momentu należą się odsetki za opóźnienie (wyrok SN z 18.09.1970 r., OSNCP 1971,poz. 103). W tej sytuacji bowiem zasądzanie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowi nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniając go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenia sądu znoszące obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. 2015 r. poz. 1800) zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w apelacji.