Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2022 roku Sąd Rejonowy w Łęczycy po rozpoznaniu sprawy z wniosku J. D. z udziałem J. M., M. P. (1), J. P., R. F., K. D., Z. D., M. P. (2), Gminy M. Ł. o zasiedzenie:

oddalił wniosek,

określił wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla uczestnika postępowania J. M. – adwokata M. K., na kwotę 1.328,40 zł wraz z należnym podatkiem VAT, którą to kwotę nakazał wypłacić kuratorowi ze środków Skarbu Państwa rachunku wydatków budżetowych Sądu Rejonowego w Łęczycy,

nieuiszczone koszty przejął na rachunek Skarbu Państwa

ustalił, że każdy z zainteresowanych ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

(postanowienie k: 386)

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca zaskarżając rozstrzygnięcie w zakresie punktu 1. Wydanemu rozstrzygnięciu skarżący zarzucił:

błędne ustalenie stanu faktycznego w zakresie uznania, że po 1966 roku M. P. (3) utraciła władanie sporną działką (...) na rzecz innych osób,

naruszenie prawa procesowego poprzez naruszenie art. 233 kpc, tj. zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie przypisania zeznaniom M. P. (1) i J. P. wyżej wymienionych treści, co sugeruje przerwanie biegu przedawnienia w stosunku do M. P. (3),

pominięcie dowodów w postaci dokumentów płatności podatków od nieruchomości za lata 1965, 1967 i 1981 oraz pokwitowania z ZUS, które wskazywał, iż posiadaczem samoistnym działki była M. P. (3) i ona uiszczała opłaty we własnym imieniu,

naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów w postaci przypisania zeznaniom uczestników M. P. (1) i J. P., w szczególności w części stwierdzenia, że wnioskodawca pytał się W. P. o postawienie garażu treści niewypowiedzianych przez uczestników, w szczególności nie wskazali oni daty tego zapytania kierowanego do W. P., czy było to przed czy po śmierci M. P. (3), okoliczności tej Sąd nie wyjaśnił mimo, że przypisał jej prawie zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy – tymczasem według wnioskodawcy fakt taki miał miejsce po śmierci M. P. (3), o ile sąd uznał to za znaczący dowód winien dokonać konfrontacji tych zeznań z zeznaniami wnioskodawcy w tym zakresie. jednocześnie obaj wskazani uczestnicy przyłączyli się do wniosku o zasiedzenie uznając jej posiadanie samoistne przez wymagany czas,

naruszenie prawa materialnego tj. art. 172 kc oraz art. 336 kc i art. 337 kc poprzez przyjęcie, że posiadanie wykonywane przez M. P. (3) zostało przerwane z racji jej przeprowadzki i nie było przez nią kontynuowane aż do śmierci M. P. (3).

W konsekwencji powyższych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 1 i uwzględnienie wniosku o zasiedzenie nieruchomości składającej się z działki (...) z dniem 01 stycznia 1986 roku na rzecz M. P. (3), ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie stron przy poniesionych kosztach postępowania odwoławczego (k: 406-411).

W odpowiedzi na apelację uczestnik Gmina M. Ł. wniosła o jej oddalenie przy rozstrzygnięciu o kosztach postępowania odwoławczego (k: 457-460).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest zasadna o tyle, że konieczne było uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Nie ulega wątpliwości, iż w sprawie o zasiedzenie uczestnikami postępowania winni być właściciele nieruchomości objętych wnioskiem, ewentualnie ich następcy prawni, którzy są bezpośrednio zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy, skoro stwierdzenie zasiedzenia na rzecz danej osoby lub osób nastąpi w miejsce dotychczasowego właściciela nieruchomości (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 05.03.1996r II CRN 211/95 i z dnia 02.09.1993r II CRN 89/93/93). W przedmiotowym postępowaniu wniosek obejmował dwie nieruchomości. Właścicielami jednej z nich byli bezspornie S. K. i A. K.. Rolą Sądu I instancji w ramach niniejszego postępowania było zatem między innymi ustalenie pełnego kręgu następców prawnych wskazanych osób i umożliwienie im wzięcia udziału w postępowaniu w charakterze uczestników postępowania zgodnie z normą art. 510§2 kpc (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.05.1999r II CKU 171/97). Z niewiadomych powodów Sąd Rejonowy zaniechał podjęcia czynności w tym zakresie, pomimo, iż przynajmniej jeden z nich – A. K. - był znany w toku postępowania i przesłuchany w charakterze świadka. W takiej zaś sytuacji nie ma podstaw do dokonywania ogłoszeń o toczącym się postępowaniu w trybie art. 609§2 kpc, które są dopuszczalne dopiero po przeprowadzeniu stosownego dochodzenia celem ustalenia właścicieli nieruchomości (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.02.2015r I CSK 82/14).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego – zasadą prawną – z dnia 20 kwietnia 2010 roku, sygn. akt III CZP 112/09, OSNC z 2010 roku, nr 7-8, poz. 98, niewzięcie przez zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu nieprocesowym nie powoduje nieważności postępowania, jednakże należy je uznać za poważne uchybienie procesowe, które w wypadku, gdy pozbawia zainteresowanego prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, będzie skutkowało koniecznością uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Stosownie do art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, a zgodnie z art. 176 ust. 1 Konstytucji, postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Połączenie tych przepisów tworzy konstytucyjną zasadę kontroli orzeczeń i postępowania sądowego (określaną niekiedy niezbyt precyzyjnie jako zasada sprawiedliwości proceduralnej), stanowiącą rozwinięcie prawa do sądu, ustanowionego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Z uwagi na ograniczenia postępowania kasacyjnego udział uczestnika, dla którego interesów prawnych orzeczenie miałoby być niekorzystne, wyłącznie w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji, skutkowałby pozbawieniem go prawa do zaskarżenia niekorzystnego orzeczenia. Zarówno prawo do zaskarżenia orzeczenia,
jak i związana z nim dwuinstancyjność postępowania, muszą się urzeczywistniać
nie in abstracto, ale w stosunku do każdego, kto w danej sytuacji procesowej realizuje przysługujące mu prawo do sądu (tak m. in. Sąd Okręgowy w Świdnicy w postanowieniu
z dnia 27.06.2017 r., II Ca 322/17, Legalis nr 2160667, Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim w postanowieniu z dnia 12.04.2016 r., V Ca 108/16, Legalis nr 2181292,
Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w postanowieniu z dnia 28.09.2015 r.,
II Ca 540/15, Legalis nr 2086020). Stąd należy przyjąć, że w takim wypadku istnieje konstytucyjna podstawa do uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 roku, sygn. III CKN 948/00, OSNC z 2003 roku, nr 5, poz. 68).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 maja 2002 r., III CKN 948/00 (OSNC 2003, nr 5, poz. 68), wstąpienie zainteresowanego do udziału w sprawie dopiero
w postępowaniu apelacyjnym (art. 510 § 1 zd. I in fine k.p.c.), powodujące w okolicznościach sprawy pozbawienie go prawa do zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji
(art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji), stanowi podstawę uchylenia zaskarżonego postanowienia sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Powyższe okoliczności skłoniły Sąd Okręgowy do uznania, iż w realiach niniejszej sprawy koniecznym jest ustalenie i wezwanie do udziału w sprawie wszystkich następców prawnych S. i A. małżonków K. jako właścicieli pierwszej z nieruchomości objętej wnioskiem. Z uwagi na charakter postępowania wydaje się, iż elementarną zasadą jego prowadzenia jest przede wszystkim właśnie ustalenie przeciwko komu wniosek jest kierowany a więc osobom, którym przysługuje tytuł prawny do spornej nieruchomości. Brak wzięcia przez nich udziału w sprawie pozbawia ich w sposób rażący prawa do udziału w postępowaniu sądowym pomimo posiadania przymiotu osoby bezpośrednio zainteresowanej jej wynikiem.

Dodatkowo wskazać przy tym należy, iż w aktach sprawy brak również decyzji procesowej Sądu w związku z cofnięciem wniosku co do drugiej z nieruchomości objętej wnioskiem, co będzie przecież miało wpływ chociażby na ocenę interesu prawnego w dalszym uczestnictwie w sprawie Gminy M. Ł.. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd winien również wyjaśnić kwestię czy w sprawie występują wszyscy następcy prawni F. i M. P. (3). Brak bowiem jednoznacznych danych pozwalających na ocenę czy ich wnuk M. P. (4) syn H. pozostawił następców prawnych, czy też zmarł bezdzietnie. O ile bowiem potwierdzi się pierwsza ze wskazanych tez, koniecznym będzie również wezwanie i tych osób do udziału w niniejszym postępowaniu.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. Należy podkreślić, że orzeczenie Sądu Odwoławczego z uwagi na charakter rozstrzygnięcia w żadnej mierze nie odnosi się i nie przesądza o zasadności zarzutów skarżącego dotyczących meritum sprawy, gdyż ich analiza będzie możliwa dopiero wówczas gdy zostaną usunięte wszelkie braki podmiotowe w niniejszej sprawie.