III Ca 1665/22 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-02-13

Sygn. akt III Ca 1655/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. L. przeciwko (...) Zespół (...) w Ł. o zapłatę:

1.  umarzył postępowanie co do kwoty 969,85 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 386,40 zł od dnia 12 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od (...) Zespołu (...) w Ł. na rzecz J. L. kwotę 7.294,44 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 6.985,30 złotych od dnia 13 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

3.  oddalił powództwo w pozostałej części;

4.  zasądził od (...) Zespołu (...) w Ł. na rzecz J. L. kwotę 1.944,94 złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygniecie na ustaleniach, że powód J. L. od dnia 1 grudnia 2016 roku prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...), w ramach której świadczy usługi z zakresu ratownictwa medycznego. W okresie od 1 lipca 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku J. L. świadczył usługi z zakresu ratownictwa medycznego na podstawie umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne nr 203/19 z dnia 17 czerwca 2019 roku, która dotyczyła udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie ratownictwa na Izbie Przyjęć (...) Zespołu (...) w Ł. oraz na podstawie umowy zlecenia nr (...) z dnia 1 lipca 2019 roku, która dotyczyła wykonania czynności interwencji w ramach stosowania przymusu bezpośredniego. Za wykonywane na podstawie umowy nr (...) świadczenia zdrowotne powód otrzymywał comiesięczną zapłatę obliczoną według stawki 35 złotych brutto za 1 godzinę udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie ratownictwa medycznego w Izbie Przyjęć, zgodnie z zatwierdzonym przez niego harmonogramem, natomiast na podstawie umowy zlecenia nr (...) za wykonanie czynności w związku stosowaniem przymusu bezpośredniego wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi otrzymywał wynagrodzenie w wysokości w przypadku: do 3 interwencji w miesiącu – 50 złotych brutto, od 4 do 7 interwencji w miesiącu – 100 złotych brutto, powyżej 7 interwencji w miesiącu – 250 złotych brutto.

Minister Zdrowia, poleceniem z dnia 1 listopada 2020 roku, zmienił z dniem 1 listopada 2020 r. polecenie Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2020 r., wydane w oparciu o obowiązujący wówczas art. 10a ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.), zmienione poleceniem Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2020 r., w następującym zakresie:

1) „Punkt 1 ww. polecenia otrzymuje następujące brzmienie:

„1. Polecam Narodowemu Funduszowi Zdrowia z siedzibą w W. przy ul. (...) (kod pocztowy 02-528), przekazanie podmiotom leczniczym:

1) umieszczonym w wykazie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, wykonującym działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne oraz stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne inne niż świadczenie szpitalne w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w stosunku do których minister właściwy do spraw zdrowia albo wojewoda wydał polecenie albo decyzję na podstawie odpowiednio - art. 10 ust. 2 pkt 1 lit. b albo art. 11 ust. 1 i ust. 4 albo art. 11 h ust. 1 i 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, z późn. zm.), polecające:

a) realizację świadczeń opieki zdrowotnej na rzecz pacjentów z potwierdzonym zakażeniem (...)2 ( szpital (...) poziomu),

b) realizację świadczeń opieki zdrowotnej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19 poprzez zapewnienie w podmiocie leczniczym łóżek dla pacjentów z podejrzeniem oraz łóżek dla pacjentów z potwierdzonym zakażeniem (...)2 ( szpital (...) poziomu),

2) w których skład wchodzą jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 882) lub izby przyjęć;

(…)

(dalej zwanych również (...)), środków finansowych z przeznaczeniem na przyznanie osobom wykonującym zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 295, z późn. zm.) spełniającym warunki z pkt 1a dodatkowego świadczenia pieniężnego, wypłacanego miesięcznie, zwanego dalej „dodatkowym świadczeniem”, według zasad określonych w załączniku do niniejszego polecenia, na podstawie umowy lub porozumienia”.

2) po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu: „1a. Świadczenie dodatkowe przyznawane jest osobom, o których mowa w pkt 1, które:

a) w przypadku osób wykonujących zawód medyczny w podmiotach leczniczych, o których mowa w pkt 1 ppkt 1 uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem i z zakażeniem wirusem (...)2

b) w przypadku osób wykonujących zawód medyczny w podmiotach leczniczych, o których mowa w pkt 1 ppkt 2 - udzielają świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym lub w izbach przyjęć;

(…)

Nadto w poleceniu wskazano, że wysokość świadczenia dodatkowego powinna być równa 100% wynagrodzenia danej osoby, o którym mowa w pkt 2 lit. b oraz nie wyższa niż 15 000 zł; w przypadku świadczenia pracy przez te osoby przez niepełny miesiąc, świadczenie dodatkowe za ten miesiąc podlegać powinno proporcjonalnemu obniżeniu.

(...) Zespół (...) w Ł., decyzjami Wojewody (...), wskazany został jako podmiot leczniczy zobowiązany do realizacji świadczeń opieki zdrowotnej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19 poprzez zapewnienie w podmiocie lecznictwa odpowiedniej ilości łóżek dla pacjentów z podejrzeniem i zakażeniem wirusem (...)2 w okresie listopad-grudzień 2020 roku.

Nadto placówka ta została umieszczona w wykazie podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, w tym transportu sanitarnego, w związku z przeciwdziałaniem (...)19 jako szpital (...) poziomu zabezpieczenia.

J. L. był ujęty w wykazie osób uprawniającym do wypłaty dodatku z tytułu zwalczania epidemii (...)19. Wysokość dodatku wynosiła w październiku – 1.595 złotych, w listopadzie – 3.198,75 złotych, w grudniu 4.870 złotych, łącznie 9.663,75 złotych. Narodowy Fundusz Zdrowia zaznaczył, iż podane kwoty nie uwzględniają kosztów pracodawcy i zostały przekazane świadczeniodawcy.

Powód wystawił w miesiącach listopad-grudzień 2020 roku, obok faktur za usługi medyczne świadczone na podstawie zawartych umów, dodatkowe faktury za tzw. „dodatek covidowy”, przy czym faktury te opiewały na kwoty: listopad - 2.948,75 złotych przy wynagrodzeniu 2.948,75 złotych, grudzień - 4.620 złotych przy wynagrodzeniu 4.620 złotych.

Powód, pismem doręczonym pozwanemu w dniu 4 maja 2021 roku, wezwał go do zapłaty kwoty 7.568,75 złotych stanowiącej należne dodatkowe świadczenie pieniężne, w związku z uczestniczeniem przez J. L. w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem i zakażeniem wirusem (...)2, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

W odpowiedzi na wezwanie, datowanej na dzień 10 maja 2021 roku, (...) Zespół (...) w Ł. nie uznał roszczenia co do zasady jak i co do wysokości, wskazując, iż J. L. wykonuje zawód ratownika medycznego, jednakże nie pracuje w szpitalu na Oddziale Przejściowym Izby Przyjęć, a zatem nie jest osobą uczestniczącą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającą bezpośredni kontakt z pacjentem z podejrzeniem i z zakażaniem wirusem (...)2. Dodatkowe wynagrodzenie zostało wypłacone, w sytuacji udzielenia świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem i z zakażeniem wirusem (...)2.

W dniu 21 października 2020 roku Narodowy Fundusz Zdrowia z siedzibą w W. (NFZ) zwarł umowę ze (...) Zespołem (...) w Ł. (SP ZOZ w Ł. – uprawniony podmiot). Na jej mocy SP ZOZ w Ł. oświadczył, że będzie wykonywał działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalnego na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 295 z późn. zm.) [§ 1 ust. 1 umowy]. Uprawniony podmiot zobowiązuje się do comiesięcznego wypłacania dodatkowego świadczenia pieniężnego osobom wykonującym zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2, z wyłączeniem osób skierowanych do pracy w szpitalu na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, z późn. zm.) [§ 1 ust. 2 umowy]. Zgodnie z § 1 ust. 3 umowy wypłata comiesięcznego dodatkowego świadczenia pieniężnego przez uprawniony podmiot następuje na podstawie pisemnego oświadczenia osoby wykonującej zawód medyczny. Uprawniony podmiot będzie przekazywał dodatkowe świadczenia pieniężne osobom, o których mowa w ust. 2, w wysokości ustalonej według zasad wymienionych w umowie [§ 1 ust. 4 umowy]. Zgodnie z § 4 umowa została zawarta na czas nieokreślony.

W dniu 19 listopada 2020 roku Narodowy Fundusz Zdrowia z siedzibą w W. (NFZ) zwarł aneks nr (...) do umowy ze (...) Zespołem (...) w Ł. (SP ZOZ w Ł. – uprawniony podmiot).

Strony zgodnie postanowiły nadać nowe brzmienie umowie z dnia 21 października 2020 roku. Zgodnie z § 1 ust. 1 uprawniony podmiot, oświadcza, że wykonuje działalność leczniczą w rodzaju: świadczenia szpitalne/ stacjonarne i całodobowe świadczenie zdrowotne inne niż świadczenie szpitalne w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 295 z późn. zm.) oraz, że wobec niego minister właściwy do spraw zdrowia albo wojewoda wydał polecenie albo decyzję na podstawie odpowiednio - art. 10 ust 2 pkt 1 lit. b albo art. 11 ust. 1 i ust. 4 albo art. 11h ust. 1 i 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842), polecające: realizację świadczeń opieki zdrowotnej na rzecz pacjentów z potwierdzonym zakażeniem (...)2 ( szpital (...) poziomu), realizację świadczeń opieki zdrowotnej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19 poprzez zapewnienie w podmiocie leczniczym łóżek dla pacjentów z podejrzeniem oraz łóżek dla pacjentów z potwierdzonym zakażeniem (...)2 ( szpital (...) poziomu).

§ 1 ust. 2 umowy stanowił, że uprawniony pomiot zobowiązuje się do comiesięcznego wypłacania dodatkowego świadczenia pieniężnego osobom wykonującym zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2, z wyłączeniem osób skierowanych do pracy w uprawnionym podmiocie na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845).

Wypłata comiesięcznego dodatkowego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ust. 2, przez uprawniony podmiot następuje na podstawie pisemnego oświadczenia osoby wykonującej zawód medyczny, o której mowa w ust. 2 [§ 1 ust. 3].

Pisemne oświadczenie obejmuje zgodę na udostępnienie przez uprawniony podmiot (...) Oddziałowi Wojewódzkiemu (...) i przetwarzanie przez ten oddział oraz ministra właściwego do spraw zdrowia, w celu ustalenia wysokości dodatkowego świadczenia pieniężnego i przekazania środków finansowych na jego wypłatę, informacji o wysokości miesięcznego wynagrodzenia tej osoby w uprawnionym podmiocie na dzień udostepnienia tej informacji (w informacji o wysokości wynagrodzenia nie uwzględnia się wysokości świadczenia dodatkowego, w przypadku gdy przysługiwało danej osobie według stanu na dzień udostępnienia informacji); w przypadku osoby zatrudnionej na innej podstawie niż stosunek pracy: informacji o wysokości miesięcznego wynagrodzenia w uprawnionym podmiocie na dzień udostępniania informacji (w informacji o wysokości wynagrodzenia nie uwzględnia się wysokości świadczenia dodatkowego, w przypadku gdy przysługiwało danej osobie według stanu na dzień udostępnienia informacji) [§ 1 ust. 4].

Uprawniony podmiot będzie przekazywał dodatkowe świadczenie pieniężne osobom, o których mowa w ust. 2, w wysokości 100 % wynagrodzenia danej osoby nie więcej niż 15.000 złotych; w przypadku świadczenia pracy przez te osoby przez niepełny miesiąc, dodatkowe świadczenie pieniężne za ten miesiąc podlegać powinno proporcjonalnemu obniżeniu [§ 1 ust. 5].

Uprawniony podmiot zobowiązuje się do przekazywania do (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) pisemnej informacji o wysokości łącznej kwoty niezbędnej do zapewnienia dodatkowych świadczeń pieniężnych wszystkim osobom uprawnionym do ich otrzymania, uwzględniającej pozostające po stronie pracodawcy koszty składek na ubezpieczenia społeczne, za dany miesiąc ustalonych na podstawie informacji, o której mowa w ust. 4, przekazanej przez uprawniony podmiot do dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) raz w miesiącu, w terminie do 10. dnia każdego miesiąca, w postaci elektronicznej, w sposób zapewniający właściwą ochronę danych osobowych; informacja obejmuje informacje o osobach, które w okresie od 1 listopada 2020 r. uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem (...)2; informacja obejmuje imię i nazwisko każdej osoby uprawnionej do dodatkowego świadczenia pieniężnego, jej numer PESEL i numer prawa do wykonywania zawodu (jeśli posiada) [§ 1 ust. 6].

Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy NFZ zobowiązał się do przekazywania uprawnionemu podmiotowi środków zapewniających możliwość wypłaty dodatkowych świadczeń pieniężnych w wysokości wynikającej z informacji przekazanej przez uprawniony podmiot na podstawie § 1 ust. 6.

Jak stanowi § 2 ust. 2 środki finansowe na dodatkowe świadczenia pieniężne dla osób, o których mowa w § 1 ust. 2, przekazywane będą do uprawnionego podmiotu za okres uczestniczenia przez osoby, o których mowa w § 1 ust. 2, w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2, przypadający od dnia 1 listopada 2020 roku.

Stosownie do treści § 6 ust. 1 umowy w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają odpowiednie przepisy prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności Kodeksu cywilnego.

Umowa w powyższym brzmieniu obowiązywała do dnia 15 stycznia 2021 roku.

W dniu 4 czerwca 2021 roku Narodowy Fundusz Zdrowia z siedzibą w W. (NFZ) zawarł porozumienie ze (...) Zespołem (...) w Ł. (SP ZOZ w Ł. – uprawniony podmiot), w którym rozwiązał z dniem 31 maja 2021 r. umowę w zakresie dodatkowych środków finansowych dla osób wykonujących zawód medyczny za pracę w zawiązku ze zwalczaniem epidemii (...)19.

Nierozdysponowane środki, które nie było wypłacone osobom zatrudnionym w szpitalu zostały zgodnie z warunkami umowy zwrócone Narodowemu Funduszu Zdrowia.

Ministerstwo Zdrowia Departament Dialogu (...) pismem z dnia 3 marca 2021 roku wskazało, iż polecenie Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2020 roku (według stanu na dzień 1 listopada 2020 roku) nie uzależnia wysokości świadczenia dodatkowego od liczby świadczeń udzielonych w danym miesiącu w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem i/lub zakażeniem (...)2 oraz od wymiaru czasu, który dana osoba poświęca na udzielenie tych świadczeń w danym okresie (czy świadczenia są udzielane w sposób ciągły czy nie). W przypadku świadczenia pracy przez osoby uprawnione do świadczenia dodatkowego przez niepełny miesiąc, świadczenie dodatkowe za ten miesiąc podlegać powinno proporcjonalnemu obniżeniu. Maksymalna kwota dodatkowego świadczenia pieniężnego nie może być wyższa niż 15.000 złotych brutto i przysługuje osobom wykonującym zawód medyczny zatrudnionym na umowę o pracę lub na umowę cywilno-prawną.

(...) Oddział Wojewódzki (...) wskazał, iż w przypadku powoda J. L., (...) Zespół (...) w Ł. dokonał zwrotu większości świadczenia zgłoszonego pierwotnie na wypłatę dodatku z tytułu zwalczania epidemii (...)19 za okres trwania dodatku (...) w okresie 10.2020-12.2020 r.

W (...) Zespole (...) w Ł., w okresie epidemii, wydzielono dwie izby przyjęć: czystą (na której nie znajdowali się pacjenci z podejrzeniem zakażenia C.-19) oraz zakaźną (na której znajdowali się pacjenci oczekujący na wynik testu na C.-19 oraz zakażone (...)19).

W okresie listopad-grudzień 2020 roku J. L. pracował jako ratownik medyczny na „czystej” izbie przyjęć. W okresie tym wykonywał jednak interwencje oraz transporty sanitarne w stosunku do pacjentów ze zdiagnozowanym zarażeniem (...)2.

W okresie tym, pozwany szpital, na podstawie posiadanej dokumentacji, sporządzał comiesięczne zestawienia liczby godzin przepracowanych przez poszczególnych pracowników w bezpośrednim kontakcie z pacjentami ze zdiagnozowanym zarażeniem (...)2. Dodatek do wynagrodzenia (na podstawie umowy zawartej z NFZ z dnia 21 października 2020 roku) był wypłacany proporcjonalnie do liczby godzin ujętych w tym zestawieniu.

Według dokumentacji szpitala (...) przepracował w listopadzie 2020 roku 9 godzin i 10 minut w bezpośrednim kontakcie z pacjentami ze zdiagnozowanym zarażeniem (...)2, zaś w grudniu 2020 roku 7,5 godziny.

W dniu 11 stycznia 2022 roku strona pozwana dokonała zapłaty na rzecz powoda kwot:

a)  320,95 złotych tytułem dodatku do wynagrodzenia za udzielanie świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 w miesiącu listopad 2020 roku w wymiarze 9 godzin i 10 minut;

b)  262,50 złotych tytułem dodatku do wynagrodzenia za udzielanie świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 w miesiącu grudniu 2020 roku w wymiarze 7 godzin i 30 minut.

Pismem z dnia 13 maja 2021 roku, skierowanym do strony pozwanej, Narodowy Fundusz Zdrowia wskazał, że w świetle postanowień umów o przekazanie podmiotom leczniczym środków na świadczenia pieniężne, podmiot leczniczy zobowiązany jest do wypłaty dodatkowych świadczeń pieniężnych na rzecz osób uprawnionych (…), które wskutek kwalifikacji dokonanej przez podmiot leczniczy zostały uznane jako uprawnione do ich wypłaty. Ostatecznej oceny, czy dana osoba spełnia kryteria do otrzymania przedmiotowego dodatku dokonuje kierownik podmiotu leczniczego.

W dniu 7 maja 2020 roku Organizacje (...) działające przy (...) Zespole (...) w Ł. zawarły ze stroną pozwaną porozumienie w sprawie dodatkowego świadczenia dla pracowników zatrudnionych w Spec.P..ZOZ w Ł., którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)19.

Zgodnie z § 1 ust. 3 porozumienia strony ustaliły wypłatę dodatkowego świadczenia w postaci „dodatek (...) w wysokości 50% stawki godzinowej otrzymuje osoba, która miała bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)19 i zatrudniona na podstawie umowy cywilno prawnej.

W zakresie stanu faktycznego okolicznością sporną w niniejszej sprawie pozostawała jedynie liczba przepracowanych przez powoda godzin w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 w miesiącach listopad i grudzień 2020 roku, jak również fakt, czy godziny te były w ogóle przez szpital ewidencjonowane.

Jakkolwiek w ocenie Sądu Rejonowego przedstawiona w tym zakresie przez stronę pozwaną dokumentacja budziła istotne wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (z uwagi na brak dokumentacji źródłowej dotyczące czasu trwania poszczególnych interwencji i czynności przeprowadzania chorych z oddziałów, jak również istotne rozbieżności w zestawieniach godzinowych zawartych na k. 193 akt sprawy i k. 110 akt sprawy), to jednak strona powodowa, na podstawie zgłoszonych dowodów, nie zdołała udowodnić skonkretyzowanej liczby godzin przepracowanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 w miesiącach listopad i grudzień 2020 roku. Zeznania zarówno powoda, jak i świadków D. T. i Ł. P., były w tym zakresie nieprecyzyjne i nie mogły prowadzić do ustalenia, iż powód przepracował w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 w miesiącach listopad i grudzień 2020 roku większą liczbę godzin, niż przyznana ostatecznie przez stronę pozwaną. Niemniej, co w ocenie Sądu pozostaje wystarczające dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, bezspornym pozostaje, że w każdym z omawianych miesięcy stałą częścią pracy powoda pozostawała praca w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem i zakażeniem (...)19. Jakkolwiek praca ta w zakresie wymiaru godzin nie stanowiła większości czasu pracy powoda, to jednak czynności te miały charakter regularny i stanowiący stały element pracy powoda (część jego obowiązków pracowniczych), nie zaś przypadkowy i incydentalny.

Sąd I instancji pominął wnioski dowodowe strony pozwanej zmierzające do przedłożenia odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia na pismo z dnia 8 lutego 2022 roku oraz nagrania spotkania dyrektora szpitala z pracownikami jako niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w świetle zgłoszonej podstawy prawnej roszczenia oraz zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. W szczególności wskazać należy, iż Ministerstwo Zdrowia nie było stroną umowy z dnia 21 października 2020 roku, a tym samym ocena oświadczeń woli złożonych przez strony tej umowy przez ten podmiot – pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W rozważaniach prawnych Sąd Rejonowy uznał, że powództwo, w zakresie w jakim postępowanie nie zostało umorzone, podlegało uwzględnieniu w przeważającej części.

Postępowanie w zakresie cofniętego żądania na podstawie art. 355 k.p.c. podlegało umorzeniu zaś roszczenie pozwu ostatecznie dotyczyło jedynie okresu listopad-grudzień 2020 roku.

W ocenie Sądu I instancji, w zakresie oceny zasadności zgłoszonego przez powoda roszczenia, kluczowym pozostawała odpowiedź na pytanie o jego materialnoprawną podstawę, a ściślej rzecz ujmując, odpowiedź na pytanie, czy taka podstawa prawna w ogóle istnieje, tzn. czy istnieje norma prawna zobowiązująca stronę pozwaną do zapłaty na rzecz powoda dodatku do wynagrodzenia za udzielanie świadczeń zdrowotnych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem (...)19 (w dalszej części uzasadnienia określanego jako „dodatek covidowy”).

Zdaniem Sądu Rejonowego materialnoprawnej podstawy roszczenia powoda z pewnością nie może stanowić polecenie Ministra Zdrowia z dnia 1 listopada 2020 roku (k. 34-38). Polecenie to nie stanowi bowiem źródła prawa powszechnie obowiązującego, nie jest zresztą nawet skierowane do strony pozwanej i nie może być źródłem jej obowiązków cywilnoprawnych.

Jednocześnie z przedłożonych przez strony dowodów z dokumentów nie wynika, aby w okresie epidemii treść umów zlecenia łączących strony uległa zmianie w zakresie należnego powodowi wynagrodzenia. Innymi słowy łączące strony umowy zlecenia, na podstawie których powód świadczył usługi na rzecz strony pozwanej, również nie przewidywały obowiązku zapłaty na rzecz powoda dodatku covidowego.

W toku rozprawy z dnia 24 marca 2022 roku strona powodowa wskazała, iż podstawą prawną dochodzonego roszczenia pozostaje umowa z dnia 21 października 2020 roku zawarta pomiędzy NFZ a stroną pozwaną, która to umowa nosi cechy umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, określonej w art. 393 k.c.

Powyższy pogląd strony powodowej Sąd Rejonowy w pełni podzielił, uznając, iż ww. umowa stanowi jedyne potencjalne źródło zobowiązania strony pozwanej do zapłaty na rzecz powoda dodatku covidowego w wysokości 100% miesięcznego wynagrodzenia określonego w poleceniu Ministra Zdrowia z dnia 1 listopada 2020 roku.

Sąd meriti wskazał, że powód nie był stroną tej umowy jednakże umowa z dnia 21 października 2020 roku zawarta pomiędzy NFZ a stroną pozwaną w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) z dnia 19 listopada 2020 roku stanowi umowę o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, o jakiej mowa w art. 393 k.c., a tym samym, czy może stanowić źródło cywilnoprawnych roszczeń powoda.

Sąd Rejonowy wskazał, iż niewątpliwie treścią umowy z dnia 21 października 2020 roku zawartej pomiędzy NFZ a stroną pozwaną w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) z dnia 19 listopada 2020 roku było z jednej strony zobowiązanie się NFZ do przekazania środków zapewniających możliwość wypłaty dodatkowych świadczeń pieniężnych określonych osobom (§ 2 ust. 1 umowy), z drugiej zaś zobowiązanie się strony pozwanej do comiesięcznego wypłacania dodatkowego świadczenia osobom określonym w § 1 ust. 2 umowy.

Strony umowy postanowiły ponadto wyraźnie, że w sprawach nieuregulowanych umową zastosowanie mają odpowiednie przepisy prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności Kodeksu cywilnego (§6 ust. 1 umowy).

W konsekwencji w ocenie Sądu, stwierdzić należy, że § 1 ust. 2 w zw. z § 6 ust. 1 umowy z dnia 21 października 2020 roku zawartej pomiędzy NFZ a stroną pozwaną w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) z dnia 19 listopada 2020 roku stanowi zastrzeżenie spełnienia przez stronę pozwaną określonego w umowie świadczenia na rzecz oznaczonych osób trzecich, które, stosownie do treści art. 393 k.c., mogą żądać bezpośrednio od strony pozwanej spełnienia świadczenia.

Ponadto Sąd I instancji wskazał, iż taką wykładnię omawianej umowy potwierdziła też druga jej strona (NFZ) w piśmie z dnia 13 maja 2021 roku (k.218), w którym wskazała, iż podmiot leczniczy zobowiązany jest do wypłaty dodatkowych świadczeń pieniężnych na rzecz osób uprawnionych (…), które wskutek kwalifikacji dokonanej przez podmiot leczniczy uznane zostały za uprawnione do ich wypłaty.

W realiach niniejszej sprawy powód, przedkładając stronie pozwanej stosowne faktury VAT, a następnie wzywając do spełnienia świadczenia pismem doręczonym dnia 4 maja 2021 roku wyraźnie oświadczył, iż z zastrzeżonego na jego rzecz świadczenia zamierza skorzystać.

Reasumując powyższe rozważania Sąd Rejonowy podzielił ocenę strony powodowej, iż umowa umowy z dnia 21 października 2020 roku zawartej pomiędzy NFZ a stroną pozwaną w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) z dnia 19 listopada 2020 roku stanowi źródło cywilnoprawnych roszczeń powoda i rodzi po jego stronie cywilnoprawne roszczenie o zapłatę świadczenia określonego tą umową – w przypadku spełnienia określonych w niej przesłanek.

Przesłankami tymi były:

a)  wykonywanie zawodu medycznego w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej;

b)  uczestniczenie w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w pozwanym szpitalu;

c)  posiadanie bezpośredniego kontaktu z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2;

d)  złożenie pisemnego oświadczenia przez osobę wykonującą zawód medyczny określonego w § 1 ust. 4 umowy.

Sąd meriti stwierdził, że nie budzi w realiach niniejszej sprawy wątpliwości i pozostaje poza przedmiotem sporu, że powód spełnił przesłanki określone w ppkt a), b) i d) powyżej. W świetle ustalonego stanu faktycznego powód w trakcie uczestniczenia w udzielaniu świadczeń zdrowotnych posiadał również bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2. Jakkolwiek kontakt ten nie był kontaktem stałym (ani też obejmującym większość czasu pracy powoda), to jednak był stałym elementem jego pracy, bowiem w zakresie jego obowiązków leżało również wykonywanie zleceń, transportów i interwencji polegających na takim właśnie bezpośrednim kontakcie. Liczba godzin przepracowana w takich warunkach bywała zmienna w danych miesiącach, co jednak istotne, nie były to zdarzenia incydentalne lub przypadkowe, ale mieszczące się w zakresie obowiązków powoda. Tym samym również przesłankę z ppkt c) uznać należy za spełnioną.

Sąd I instancji podkreślił, iż spełnienie przez powoda przesłanek uprawniających do wypłaty dodatku covidowego potwierdziła również sama strona pozwana, wypłacając za każdy z miesięcy objętych pozwem część należności z tego tytułu.

Odnosząc się natomiast do wysokości należnego dodatku wskazał Sąd, że zgodnie z § 1 ust. 5 umowy uprawniony podmiot miał przekazywał dodatkowe świadczenie pieniężne osobom, o których mowa w ust. 2, w wysokości 100 % wynagrodzenia danej osoby nie więcej niż 15.000 złotych; w przypadku świadczenia pracy przez te osoby przez niepełny miesiąc, dodatkowe świadczenie pieniężne za ten miesiąc podlegać powinno proporcjonalnemu obniżeniu.

Wysokość dodatku została zatem precyzyjnie w ramach rzeczonej umowy określona – zgodnie z poleceniem Ministra Zdrowia – na 100% wynagrodzenia danej osoby. Jednocześnie jedynym kryterium pozwalającym na stosunkowe obniżenie dodatku pozostawało świadczenie pracy przez te osoby przez niepełny miesiąc (co w przypadku powoda w okresie objętym pozwem nie miało miejsca).

Tym samym postanowienia omawianej umowy, jak również polecenie Ministra Zdrowia, nie wprowadzały jakiegokolwiek mechanizmu proporcjonalnego obniżania dodatku w zależności od ilości godzin przepracowanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami zarażonymi. Innymi słowy brak było podstaw do miarkowania tegoż świadczenia w oparciu o omawiane kryterium.

W szczególności podstawy takiej nie może stanowić powoływany przez stronę pozwaną § 2 ust. 2 umowy. Postanowienie to nie określa bowiem wysokości należnego świadczenia, a jedynie okres, za jaki NFZ miał przekazywać stronie pozwanej środki pieniężne na sfinansowanie dodatków.

Sąd Rejonowy wskazał, że odwołując się do pisma NFZ z dnia 13 maja 2021 roku, iż ostateczna ocena, czy dana osoba spełnia kryteria do otrzymania przedmiotowego dodatku należy do kierownika podmiotu leczniczego (k. 218). W przypadku powoda, kierownik podmiotu leczniczego uznał, iż powód spełnia kryteria do otrzymania dodatku – skoro został on częściowo wypłacony. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej zawartym w piśmie z dnia 8 lutego 2022 roku (k. 215 akt sprawy) w piśmie NFZ z dnia 13 maja 2021 roku nie wskazano jednak, iż do kierownika podmiotu leczniczego należy także decyzja, w jakiej wysokości należny jest ten dodatek. Wysokość dodatku została precyzyjnie określona w treści umowy.

W konsekwencji Sąd I instancji uznał, że powód, jako osoba spełniająca przesłanki określone w § 1 umowy z dnia 21 października 2020 roku (co potwierdziła sama strona pozwana, wypłacając częściowo dodatek za każdy z objętych pozwem miesięcy), posiada roszczenie względem strony pozwanej o zapłatę dodatkowego świadczenia pieniężnego w wysokości 100% wynagrodzenia.

W konsekwencji przyjętej przez Sąd podstawy prawnej roszczenia bez znaczenia pozostawały kwestie związane z przesłankami należnego dodatku określonymi w poleceniu Ministra Zdrowia z dnia 1 listopada 2020 roku w pkt 1. ppkt 2) oraz 1a ppkt b), a zatem dotyczącego osób wykonujących zawód medyczny w izbach przyjęć. Rzeczona umowa nie zawierała bowiem odwołania do tego kryterium. Po drugie, w konsekwencji przyjętej przez Sąd Rejonowy podstawy prawnej roszczenia bez znaczenia pozostawało również przedłożone przez stronę pozwaną do akt sprawy porozumienie z dnia 7 maja 2020 roku . Po pierwsze, porozumienie to zostało zawarte w innych realiach prawnych niż omawiane w niniejszej sprawie (a zatem przed zmianą polecenia Ministra Zdrowia i przed zawarciem przez stronę pozwaną omawianej powyżej umowy z NFZ) i jako takie nie może być uznane za regulujące sposób wykonania przedmiotowej umowy. Po drugie, treść tego porozumienia również nie wskazuje w jakikolwiek sposób na możliwość proporcjonalnego obniżenia dodatku do wynagrodzenia w zależności od liczby przepracowanych godzin w bezpośrednim kontakcie z pacjentami zakażonymi (nie zostało w nim wskazane, iż dodatek w wysokości 50% stawki godzinowej dotyczy wyłącznie godzin przepracowanych w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)19).

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd I instancji uznał żądanie strony powodowej o zapłatę dodatku covidowego w wysokości 100% wynagrodzenia za miesiące listopad 2020 roku (w wysokości 2.948,75 złotych) i grudzień 2020 roku (w wysokości 4.620 złotych) za uzasadnione. Łącznie zatem z tego tytułu stronie powodowej przysługiwało świadczenie w wysokości 7.568,75 złotych. Uwzględniając jednak wypłacone na rzecz powoda w toku procesu z tego tytułu sumy w łącznej wysokości 583,45 złotych, zasądzeniu podlegała kwota 6.985,30 złotych (7.568,75 złotych - 583,45 złotych).

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. W zakresie żądania zasądzenia odsetek istotne jest ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Zobowiązanie dochodzone niniejszym pozwem uznać należy za bezterminowe, a zatem świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Strona powoda wezwała stronę pozwaną do zapłaty dochodzonego niniejszym pozwem świadczenia w dniu 4 maja 2021 roku, zakreślając 7-dniowy termin na jego spełnienie, który upłynął z dniem 11 maja 2021 roku. Tym samym od dnia 12 maja 2022 roku stronie powodowej należały się odsetki ustawowe za opóźnienie.

W ostatecznie zmodyfikowanym żądaniu pozwu strona powodowa domagała się odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 7.568,75 złotych od dnia 12 maja 2021 roku do dnia 12 stycznia 2022 roku (dzień częściowego spełnienia świadczenia przez stronę pozwaną) i dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 6.985,30 złotych od dnia 13 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty.

Dochodzone przez powoda odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 7.568,75 złotych od dnia 12 maja 2021 roku do dnia 12 stycznia 2022 roku (a zatem za zamknięty okres) stanowiły kwotę 309,14 złotych (por - kalkulatory.gofin.pl).

Łącznie zasądzeniu na rzecz strony powodowej podlegała zatem kwota 7.294,44 złotych (6.985,30 złotych + 309,14 złotych) wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 6.985,30 złotych od dnia 13 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty.

Powództwo podlegało natomiast oddaleniu w części, w jakiej powód domagał się zasądzenia kwoty 316,88 złotych stanowiącej równowartość 70 euro tytułem rekompensaty odzyskania wierzytelności.

Podstawą prawną tego roszczenia stanowi art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 893). Zgodnie z ust. 1 b) omawianego artykułu wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty 70 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych. Zgodnie z art. 7 ust. 1 omawianej ustawy w transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;

2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Przez transakcję handlową w rozumieniu omawianej ustawy należy natomiast rozumieć umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością (art. 4 pkt 1 ustawy).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd meriti wskazał , iż, mając na względzie podstawę prawną zasądzonego roszczenia, jaką jest umowa z dnia 21 października 2020 roku zawarta pomiędzy NFZ a stroną pozwaną w brzmieniu nadanym aneksem nr (...) z dnia 19 listopada 2020 roku – nie sposób uznać, iż omawiana należność stanowi zapłatę za transakcję handlową w rozumieniu ww. ustawy. Dochodzona przez powoda należność nie jest bowiem zapłatą za spełnione świadczenie na podstawie umowy, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, lecz swoistą formą korzyści, którą Narodowy Fundusz Zdrowia, na polecenie Ministra Zdrowia, zdecydował się przekazać określonym podmiotom w trakcie trwania stanu epidemii. Jakkolwiek jest ona powiązana funkcjonalnie ze świadczonymi przez powoda usługami, to jednak nie sposób uznać, że stanowi ona zapłatę za te usługi – ta bowiem określona została w łączących powoda ze stroną pozwaną umowach zlecenia.

Z tych względów powód nie nabył, w związku z roszczeniem dochodzonym pozwem, ani uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1 omawianej ustawy ani, w konsekwencji, uprawnienia do rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Z tych względów powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Ponadto Sąd Rejonowy uzasadnił rozstrzygniecie o kosztach postępowania.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana, zaskarżyła powyższy wyrok w części, tj. w zakresie pkt. 2. i 4.

Skarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a) art. 233 §1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, nie zaś swobodnej oceny umowy łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) (umowa z 21.10.2020 r. z późniejszymi aneksami) - uznając, że umowa uregulowała w sposób precyzyjny zasady wg jakich SP ZOZ w Ł. miał wypłacać dodatek covid wobec swoich pracowników i kontraktowców w sytuacji gdy z korespondencji łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) wynika, iż to na kierowniku podmiotu leczniczego spoczywa ciężar kwalifikowania i decydowania komu należny jest dodatek covid, a zatem umowa nie regulowała kompleksowo i automatycznie kwestii wypłaty dodatku covid, lecz pozostawiała pole do wprowadzenia zasad wewnętrznych w SP ZOZ w Ł. co do wypłaty dodatku covid;

b) art. 233 §1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej nie zaś swobodnej oceny materiału dowodowego - tj. korespondencji łączącej (...) wraz z SP ZOZ w Ł., jak i porozumienia ze związkami zawodowymi - co w konsekwencji spowodowało brak uznania przez Sąd I instancji, iż SP ZOZ w Ł. miał prawo do ustalenia zasad wypłaty dodatku covid wobec pracowników i kontraktowców, a jedynie środki na wypłatę tego dodatku pochodziły z umowy łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) wobec pracowników i kontraktowców ;

c) art. 233 §1 k.p.c. poprzez dokonanie niewłaściwej oceny postanowień umowy łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) w szczególności w zakresie konstrukcji zwrotu środków niewykorzystanych przez SP ZOZ w Ł. na wypłatę dodatku covid – w sytuacji, gdy ocena postanowień umowy dotycząca zwrotu niewykorzystanych środków wskazuje, iż umowa łącząca SP ZOZ w Ł. z (...) nie była umową na rzecz osoby trzeciej zobowiązującą bezwarunkowo SP ZOZ w Ł. do przekazania środków uzyskanych od (...) wobec pracowników i kontraktowców;

d) art. 231 k.p.c. poprzez brak uwzględnienia okoliczności wystawienia przez samego powoda rachunku za 10.2020 r. zgodnie z zestawieniem przepracowanych godzin covidowych , w sytuacji gdy z przedmiotowego faktu jednoznacznie wynika , iż powód znał , rozumiał i akceptował zasadę wypłaty dodatku covid proporcjonalnie do przepracowanych godzin covidowych , a także z niniejszego faktu wynika okoliczność, iż ilość przepracowanych godzin covidowych w stosunku do całego czasu pracy powoda był to od 3% do 26 % łącznego czasu pracy;

e) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, nie zaś swobodnej oceny ilości godzin covidowych przepracowanych przez powoda i uznanie, iż praca miała charakter stały i nie była incydentalna – w sytacji gdy praca przy pacjentach covidowych zajmowała od 3% do 26% łącznego czsu powoda w okresie 10.2020-12.2020; ,

f) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie niewłaściwej oceny komunikatu NFZ – doprecyzowania zasad wprowadzonych w 11.2021 r. przez NFZ. które w sposób jednoznaczny wskazywały na zasadność wypłaty dodatku covid proporcjonalnie do przepracowanych godzin – w sytuacji gdy Sąd I instancji uznał , iż komunikat z 11.2021 roku stanowił modyfikację zasad rozliczania dodatku covid, a nie ich doprecyzowanie - co spowodowało brak uznania przez Sąd I instancji, iż wyplata dodatku coyid w 2020 r. wg zasady proporcjonalności była właściwa i zgodna z wolą (...), który przekazywał środki wobec SP ZOZ w Ł.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a) art. 65 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na niewłaściwej interpretacji postanowień umowy łączącej SP ZOZ w Ł. oraz (...) i tym samym uznanie, iż umowa uregulowała w sposób precyzyjny zasady wg jakich SP ZOZ w Ł. miał wypłacać dodatek covid wobec swoich pracowników i kontraktowców w sytuacji gdy z korespondencji łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) wynika, iż to na kierowniku podmiotu leczniczego spoczywa ciężar kwalifikowania i decydowania komu należny jest dodatek covid, a zatem Dyrektor SP ZOZ w Ł. miał prawo ustalić zasady wypłaty dodatku covid wewnątrz SP ZOZ w Ł. ze środków pochodzących z umowy łączącej SP ZOZ w Ł. z (...) ;

b) art. 65 k.c. w związku z art. 393 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż umowa łącząca SP ZOZ w Ł. z (...) była umową na rzecz osoby trzeciej (tj. strony powodowej), która bezwarunkowo przyznawała te środki stronie powodowej, bez możliwości stosowania wewnętrznych zasad SP ZOZ w Ł. oraz z wyłączeniem oceny postanowień umowy w szczególności w zakresie konstrukcji zwrotu środków niewykorzystanych przez SP ZOZ w Ł. na wypłatę dodatku covid - w sytuacji, gdy właściwa interpretacja postanowień umowy wskazuje, że umowa łącząca SP ZOZ w Ł. z (...) nie była umową na rzecz osoby trzeciej zobowiązującą bezwarunkowo SP ZOZ w Ł. do przekazania środków uzyskanych od (...) wobec pracowników i kontraktowców, skoro środki niewykorzystane przez SP ZOZ w Ł. (bez sprecyzowania czym są środki niewykorzystane) podlegały zwrotowi wobec (...);

c) art. 393 k.c. w związku z art. 5 k.c. poprzez brak zastosowania art. 5 k.c. i brak uznania, iż dochodzenie przez stronę powodowa dodatku covid w wartości większej niż ilość przepracowanych godzin covidowych - pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego - a tym samym uznanie, iż dochodzone roszczenie polega na czynieniu ze swojego prawa użytku, który jest sprzeczny ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz zasadami współżycia społecznego, a takie działanie nie powinno zostać uznane przez Sąd za wykonywane prawa i nie powinno korzystać z ochrony, w szczególności uwzględniając treść uzasadnienia Polecenia Ministra Zdrowia, które wskazywało na to, iż środki przyznane na dodatek covid miały uatrakcyjniać warunki zatrudnienia i zachęcać do pracy przy pacjentach covidowych;

d) art. 5 k.c. poprzez brak zastosowania i nieuznanie , iż roszczenie powoda, który domaga się wypłaty dodatku covud za 100% swojego czasu pracy w sytuacji gdy przy pacjentach covidowych przepracował jedynie:

- 10.2020 – 22h 15 min( na 84 h łącznego czasu pracy)

- 11.2020 – 15 h ( na 84h i 15 min łącznego czasu pracy)

- 12.2020 – 4 h (na 132 h łącznego czasu pracy)

e) art. 393 k.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, że SP ZOZ w Ł. zobowiązane jest do wypłaty środków wobec powoda - w sytuacji gdy SP ZOZ w Ł. nie jest już dysponentem środków, których domaga się strona powodowa, a środki te zostały zwrócone wobec (...) (co zostało potwierdzone przez (...) w odpowiedzi udzielonej Sadowi I instancji).

f) art. 9 ust. 9 w związku z art. 10 ust. 2 w związku z art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w związku z art. 393 k.c. - poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 393 k.c. uznając, że umowa łącząca SP ZOZ w Ł. z (...) zobowiązywała SP ZOZ w Ł. do wypłaty pełnych środków przekazanych przez (...) wobec SP ZOZ w Ł. - pracownikom i kontraktowcom niezależnie od ustalonych zasad wydatkowania tych środków wewnątrz SP ZOZ w Ł. , w tym niezależnie od zasady realizowania wydatków publicznych zgodnie z zasadą celowości, oszczędności, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.

W konkluzji do powyższych zarzutów apelacyjnych skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa także co do kwoty 7294,44 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 6985,30 zł od dnia 13.01.2022 r. do dnia zapłaty (zmiana pkt 2) oraz zasądzenie powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego ( zmiana pkt. 4 wyroku);

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za postępowanie apelacyjne, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna w przeważającej części i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.

W pierwszym rzędzie, jeszcze przed wyjaśnieniem motywów, jakie legły u podstaw konstatacji Sądu Okręgowego o tym, że zaskarżone wywiedzioną przez pozwanego apelacją orzeczenie wymagało zreformowania, wskazać należało, że art. 382 k.p.c., nakłada na sąd II instancji obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998r., II CKN 704/97, L.). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli orzeczenia Sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed Sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo. Trzeba też pamiętać, że kognicja sądu odwoławczego obejmuje "rozpoznanie sprawy" (a nie tylko środka odwoławczego) i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien uczynić to sąd pierwszej instancji (vide: uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna - z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, Lex nr 341125). W konstrukcji prawnej rozpoznawania sprawy przez Sąd II instancji w wyniku wniesienia apelacji przez stronę lub strony postępowania, w polskiej procedurze cywilnej chodzi o skontrolowanie prawidłowości rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji i, jeżeli to potrzebne, przeprowadzenie pełnego postępowania dowodowego, a następnie wydanie orzeczenia merytorycznego. Bacząc zatem na charakter postępowania apelacyjnego, które wprawdzie jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednak zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego, Sąd Okręgowy ponownie ocenił zebrane w toku postępowania dowody, pozostając sądem merytorycznym. Sąd Okręgowy przeanalizował raz jeszcze cały zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz dokonał analizy prawnej zgłoszonego w sprawie roszczenia wraz z przedstawioną jego podstawą faktyczną. W efekcie doszedł do przekonania, że przyjęta przez Sąd I instancji ocena sprawy nie była prawidłowa, co rzutowało na konieczność zreformowania wydanego wyroku, jednakże nie wszystkie zarzuty apelacyjne były zasadne.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest prawidłowa i nie narusza przepisu art. 233 k.p.c. Sąd pierwszej instancji uwzględnił bowiem wszystkie zgromadzone w postępowaniu dowody, dokonał ich prawidłowej i wszechstronnej oceny pod względem wiarygodności. Zastosowane kryteria oceny nie budzą zastrzeżeń co do ich poprawności. Wszystkie ustalone fakty znajdują podstawę w prawidłowo powołanych dowodach. Stąd też zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. jest całkowicie bezzasadny. Jednakże analiza treści stawianych przez pozwanego zarzutów odnoszących się do naruszenia art. 233 k.p.c. wskazuje, że w istocie skarżący upatruje naruszenia tego przepisu w przeprowadzonej przez sąd meriti wykładni zapisów umowy z 21 października 2020 r. oraz polecenia Ministra Zdrowia z 4 września 2020r. w brzmieniu nadanym poleceniem z dnia 30 września 2020 r. oraz z dnia 1 listopada 2020 r. , a także powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego, co nie jest jednak kwestią ustaleń faktycznych, lecz dalszym etapem procesu oceny jurydycznej, w którym sąd stosuje właściwe przepisy prawa, dokonuje oceny prawnej ustalonych faktów i subsumpcji tych faktów pod przepis prawa, a wreszcie ustala konsekwencje prawne faktu uznanego za udowodniony na podstawie stosowanego przepisu prawa.

Przechodząc do omawiania pozostałych zarzutów za zasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 65 k.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na niewłaściwej interpretacji postanowień umowy łączącej pozwany szpital z NFZ.

Ustalenie znaczenia oświadczenia woli według reguł określonych w art. 65 k.c. oznacza, że to właśnie znaczenie (a nie wyłącznie subiektywna wola i przekonanie składającego oświadczenie) będzie podstawą do określenia wynikających stąd skutków prawnych i ukształtowania stosunków pomiędzy stronami. Wszelkie oświadczenia woli należy tłumaczyć stosownie do okoliczności, w których zostały złożone. Natomiast § 2 art. 65 k.c. uzupełnia kryteria interpretacyjne stosowane do wszystkich oświadczeń woli przez dodanie – w odniesieniu do umów, tj. czynności, w których podstawowe znaczenie ma ustalenie konsensu – dwóch dodatkowych elementów oceny, tj. celu umowy i zgodnego zamiaru stron. Kryterium zgodnego zamiaru stron oznacza odwołanie się do rzeczywistych uzgodnionych intencji stron co do skutków prawnych, które mają nastąpić w związku z zawarciem umowy. Miarodajna jest przy tym chwila złożenia oświadczenia woli przez strony, a nie wyrażone później intencje stron, których celem może być modyfikacja umowy pierwotnej.

Kluczowe znaczenie dla oceny w jakiej wysokości powodowi przysługuje dochodzony dodatek covidowy ma dokonanie właściwej wykładni zapisów umowy pozwanej placówki leczniczej z NFZ, przy uwzględnieniu polecenia Ministra Zdrowia, w świetle obowiązujących przepisów prawa. Ponadto interpretacji tejże umowy i woli stron nie można dokonywać w oderwaniu od sytuacji epidemiologicznej w naszym kraju.

Sąd Okręgowy zważył, że stan epidemii, ogłoszony na terenie RP w 2020 r., określony przez przepisy jako sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii ( art. 2 pkt 22 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1845) w zakresie wykonywania kierownictwa w administracji publicznej (w tzw. jej sferze wewnętrznej) wiązał się z wydawaniem aktów administracyjnych oraz aktów normatywnych.

Epidemia covid stała się przyczyną wprowadzenia nowej regulacji prawnej powodującej istotne zmiany w relacjach pomiędzy podmiotami administrującymi. W związku z pojawieniem się sytuacji kryzysowej, jaką jest epidemia, uchwalono możliwość stosowania różnorodnych – w tym również nienazwanych - środków – aktów kierownictwa.

W doktrynie pojawia się jednak słuszne pytanie o granice związane z możliwością wydania tego rodzaju aktów, a także następnie o powinności wynikające z faktu ich wydania. W szczególności – także z perspektywy badanej sprawy – ma to znaczenie dla takich aktów kierownictwa, które w pewien sposób mogą dotyczyć sytuacji prawnej podmiotów spoza administracji publicznej.

Mając na uwadze poczynione wyżej rozważania Sąd II instancji uznał, że przedmiotowe polecenie Ministra Zdrowia nie było aktem normatywnym i nie zawierało norm prawnych o charakterze generalnym, powszechnie obowiązującym, nadających roszczeniowy charakter opisanym w nim dodatkowym pieniężnym świadczeniom covidowym, albowiem nie zawierało norm indywidualno-konkretnych i nie nakładało ono zobowiązania bezpośrednio na pracodawców zatrudniających medyków uprawnionych do otrzymania rzeczonego dodatku covidowego.

Polecenie Ministra Zdrowia było aktem kierownictwa wewnętrznego, który obligował NFZ, jako podległy Ministrowi Zdrowia podmiot administrowany, do zawarcia z podmiotami leczniczymi stosownych umów dotyczących dodatku covidowego. Jego adresatem nie były placówki medyczne, choć ostatecznie to one były faktycznym wykonawcą w zakresie wypłaty spornych dodatków covidowych.

Wskazać też należy, że opisywane polecenie Ministra Zdrowia z 4 września 2020 r. w brzmieniu nadanym poleceniem z 30 września 2020 r. oraz z 1 listopada 2020 r., samo niebędące aktem normatywnym, miało swoje umocowanie w przepisie rangi ustawowej, albowiem pierwotnie był to przepis art. 10a. ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 z późn. zm.), który stanowił, że minister właściwy do spraw zdrowia może podejmować inne niż określone w art. 10 działania związane z przeciwdziałaniem (...)19; działania, o których mowa w ust. 1, są finansowane ze środków pochodzących z Funduszu Przeciwdziałania (...) 19 lub z budżetu państwa.

W przypadku zmian polecenia z dni 30 września i 1 listopada 2020 r. podstawą tą był natomiast art. 42 ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią (...) 19 oraz po jej ustaniu (Dz. U. poz. 1493 z późn. zm.), który stanowił, że obowiązek lub polecenie nałożone przez podmiot uprawniony na podstawie art. 10, art. 10a i art. 11 ustawy zmienianej w art. 20, w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, są wykonywane do odwołania tego obowiązku lub polecenia przez podmiot uprawniony i finansowane na zasadach dotychczasowych; obowiązek ten lub polecenie to mogły być zmieniane w tym okresie na podstawie art. 10, art. 10a i art. 11 ustawy zmienianej w art. 20.

Należy wskazać, że polecenie Ministra Zdrowia dotyczące „dodatku covidowego" dało asumpt do zawarcia przez pozwany szpital umowy z Oddziałem Wojewódzkim (...), w treści której powtórzono przesłanki nabycia prawa do tego rodzaju świadczeń przez określonych pracowników, a także skonkretyzowano obowiązki pozwanego. Z treści umowy z 21 października 2020 r. wynikają dwa zasadnicze obowiązki pozwanego istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy:

1) obowiązek przekazywania do NFZ Oddziału Wojewódzkiego pisemnej informacji o łącznej kwocie niezbędnej do zapewnienia dodatkowych świadczeń pieniężnych wszystkim osobom uprawnionym do ich otrzymania za dany miesiąc;

2) obowiązek wypłacania dodatkowego świadczenia pieniężnego osobom wykonującym zawód medyczny, które uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...) 19.

Dodatkowe świadczenie w postaci dodatku covidowego ma charakter pieniężny, a jego wysokość została dookreślona w treści umowy zawartej przez NFZ z pozwanym szpitalem. Żadna ze stron tej umowy nie była uprawniona do tego świadczenia, którego spełnienie następować miało na rzecz osób wykonujących u pozwanego zawód medyczny, co oznacza, że sąd meriti prawidłowo ocenił, że przedmiotowa umowa ma charakter umowy zawartej na rzecz osoby trzeciej (pactum in faworem tertii) w rozumieniu art. 393 § 1 k.c. Tym samym niezasadny okazał się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 393 k.c.

Sąd Rejonowy, co do zasady, właściwie uznał, że w sytuacji, gdyby pozwany szpital nie wypłacił należnego spełniającego warunki powodowi dodatku covidowego naruszając postanowienia zawartej z NFZ umowy oraz polecenia Ministra Zdrowia stanowiącego podstawę do zawarcia tej umowy, to wówczas powodowi przysługiwałoby roszczenia wobec pozwanego z tytułu zapłaty określonych kwot tytułem „dodatku covidowego”.

Jednakże Sąd Rejonowy jak już wskazano wadliwie przeprowadził wykładnię samych postanowień umowy zawartej przez pozwany Szpital z NFZ oraz polecenia Ministra Zdrowia, które dało asumpt do zawarcia takiej umowy. Sąd meriti nie tylko zatem winien był, dokonując wykładni postanowień umowy łączącej pozwany Szpital z NFZ, ustalić podmiotowy zakres regulacji dotyczącej dodatków covidowych, a zatem krąg osób uprawnionych co do zasady do tego dodatku, ale też dekodując normę prawną regulującą zachowanie pozwanego - dokonać wykładni zapisów umownych, badając sporną kwestię prawidłowości zastosowanego przez pozwanego kryterium proporcjonalności wysokości wypłacanego dodatku do rzeczywistego czasu pracy na oddziałach covidowych.

Zdaniem Sądu II instancji Sąd Rejonowy błędnie uznał, że dla oceny uprawnień powoda do spornego dodatku nie miało znaczenia kryterium rzeczywiście przepracowanego czasu przez te osoby na oddziale covidowym i w rezultacie ustalenie, że pozwany nieprawidłowo zastosował przy wypłacie tego dodatku kryterium proporcjonalności – przez przyjęcie faktycznego czasu pracy na takim oddziale - do wysokości należnego świadczenia.

Prawidłowa wykładnia zapisów umownych wymagała w pierwszej kolejności od Sądu meriti by ustalił charakter prawny samego dodatku covidowego.

Mając na uwadze powyższe, uzupełniająco Sąd II instancji wskazuje, że dodatek ten przysługiwał za czynności wykonane przez pracowników kontraktowych, w czasie wykonywania obowiązków z umowy, w ramach obowiązujących ich grafików, w miejscu i czasie wskazanym przez Szpital.

Dodatkowe świadczenia covidowe bez wątpienia miały charakter obowiązkowy, gdyż pozwany był zobowiązany poleceniem Ministra Zdrowia wypłacić je osobom wykonującym zawód medyczny w podmiotach medycznych, o których mowa w pkt1 ppkt 1. polecenia, które uczestniczyły w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i miały bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem i zakażeniem wirusem (...)2 . Tak wiec wypłata tego świadczenia z pewnością nie mogła być realizowana w sposób dowolny i uznaniowy. Również w umowie z dnia 21 października 2020 roku zawartej pomiędzy pozwanym a NFZ i w późniejszym jej aneksie z dnia 19.11.2020r. uprawniany podmiot czyli pozwany zobowiązał się do comiesięcznego wypłacania dodatkowego świadczenia pieniężnego osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośrednimi kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...) 2. Obowiązek ten, zdaniem Sądu II instancji, powstawał jednak dopiero po stwierdzeniu przez pozwanego, że zostały spełnione przez osobę wykonującą zawód medyczny odpowiednie kryteria. Pracownicy medyczni otrzymywali dodatek za rzeczywiste wykonywanie świadczeń na oddziałach covidowych i udzielanie świadczeń osobom podejrzanym i zakażonym wirusem (...)2, czyli wykonującym swe obowiązki w bezpośrednim kontakcie z takimi osobami, co było elementem ich zwykłych obowiązków. Dodatki te stanowiły tylko dodatkową zapłatę za wykonywane czynności lecznicze w ramach obowiązków świadczonych przez medyków w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...) 2. W realiach badanej sprawy pozwany dysponował środkami finansowymi wyasygnowanymi na powyższe dodatki dla medyków za rzeczywiście wykonywaną pracę na oddziałach covidowych, które były pozwanemu przekazywane z NFZ-u.

Sąd II instancji w efekcie dokonania własnej wykładni badanych zapisów umownych i polecenia Ministra Zdrowia nie podzielił poglądu Sądu Rejonowego, że w sprawie brak było podstaw prawnych i faktycznych do zastosowania do wypłaty spornego świadczenia kryterium proporcjonalnego ze względu na rzeczywisty czas faktycznie wykonywanej pracy na oddziałach covidowych, izbach przyjęć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...) 2. Pozwany szpital był szpitalem (...) stopnia zabezpieczenia covidowego. Należy wskazać, że przedmiotowe polecenie przewidywało, że dodatek ma być wypłacony osobom wykonującym zawód medyczny, którzy uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem i z zakażeniem wirusem SAR-CoV-2. Wymagane były jednocześnie dwa kwantyfikatory zachowania pracownika medycznego, które powinny zostać spełnione łącznie, tj. „uczestniczenie” a zatem „czynny udział” a nie jedynie potencjalny, czy hipotetyczny i jednocześnie „bezpośredni” kontakt z pacjentami, którzy byli z podejrzeniem zakażenia lub zakażeni wirusem (...)2. Z cytowanego sformułowania polecenia jak i zawartej umowy z NFZ pozwany zasadnie wywiódł, że osoby pracujące na oddziale „nie-covidowym” czy tez izbie przyjęć „czystej”, do których dostęp mają osoby wyłącznie z negatywnymi wynikami testów na (...) 19, nie są objęte zakresem tego polecenia.

Sąd II instancji zważył, że na przełomie 2020 i 2021 roku, a także na wiosnę 2021 r. przypadało kolejne nasilenie pandemii (...) 19 i w tym czasie znacząco wzrosła liczba hospitalizowanych. Konieczność ochrony zdrowia personelu medycznego wiązała się ze stosowaniem podwyższonych środków bezpieczeństwa (wydzielanie stref „brudnych" i „czystych”, stosowanie wymazów u pacjentów etc.), a także środków ochrony osobistej (kombinezony, dedykowane maseczki etc.).

Dodatek covidowy z jednej strony miał stanowić swego rodzaju wyrównanie dolegliwości związanych z obiektywnie konieczną zmianą charakteru wykonywanej pracy, z drugiej stanowić zachętę dla lekarzy i pracowników medycznych do świadczenia opieki medycznej w takich warunkach. Bezdyskusyjnie większe dolegliwości i większe narażenie na niebezpieczeństwo zakażenia ponosili medycy, którzy regularnie, często, a nawet stale świadczyli opiekę medyczną pacjentom zakażonym i podejrzanym o zakażenie. Przy czym „podejrzenie zakażenia”, o którym mowa w analizowanym Poleceniu Ministra Zdrowia musiało być bezpośrednie, a nie tylko potencjalne. W istniejących w tym okresie warunkach epidemiologicznych każdego można było uznać za potencjalnie zakażonego. Podejrzenie zakażenia musiało zatem być obiektywnie uzasadnione wystąpieniem objawów chorobowych sugerujących możliwość zakażenia wirusem (...) 2. Powyższe, zdaniem Sądu II instancji, także przemawia za tym, że niesłusznym byłoby ewentualne zrównywanie sytuacji pracowników, którzy sporadycznie, czy wręcz jednorazowo w danym miesiącu, świadczyli opiekę medyczną uprawniającą do otrzymania dodatku covidowego (jak w przedmiotowej sprawie powód w miesiącu listopadzie i grudniu 2020 r.), z sytuacją pracowników świadczących taką opiekę w znacznie większym wymiarze czasu czy stale .

Rację ma skarżący, że dochodzone roszczenie przez powoda w wartości większej od przepracowanych godzin w bezpośrednim kontakcie z osobami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...) 2 pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, bowiem powód nie świadczył w rzeczywistym swoim czasie pracy wykonywania obowiązków ze stosowaniem podwyższonych środków bezpieczeństwa, a także środków ochrony osobistej (kombinezony, dedykowane maseczki). Powód chciałby otrzymać dodatek covidowy w takiej wysokości jakby świadczył taką pracę w 100 % wymiarze swojego czasu pracy, w warunkach, które wiązały się z dodatkowymi obciążeniami i niedogodnościami z tytułu stosowania podwyższonych środków bezpieczeństwa i dodatkowym narażeniem na zakażenie, pomimo, iż takiej pracy nie świadczył . Trzeba wskazać, że powód w listopadzie i grudniu 2021 r. pracował na tzw. izbie przyjęć „czystej” i w niewielkim procencie do pozostałego czasu pracy świadczył pracę w warunkach bezpośredniego kontaktu z osobami podejrzanymi lub zakażonymi (...)2. Ponadto wypłata dodatku covidowego powodowi w żądanym przez niego wymiarze byłaby niesprawiedliwa i dyskryminowałby medyków, którzy poświęcili na pracę w warunkach bezpośredniego kontaktu z osobami z podejrzeniem lub zakażeniem (...)2 cały swój normatywny czas pracy z dodatkowymi obciążeniami i dodatkowymi obowiązkami. Tym samym zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 5 k.c. przez Sąd I instancji, który uznał, że powodowi przysługuje dodatek covidovy wysokości w 100% wynagrodzenia niezależnie od czasu pracy w bezpośrednim kontakcie z osobami podejrzanymi lub zarażonymi (...)19.

Zdaniem Sądu II instancji uzasadnione było różnicowanie wartości przyznanego dodatku covidowego od ilości przepracowanych godzin. Sąd doszedł do przekonania o zasadności i prawidłowości postępowania pozwanego przy określeniu zasad przyznawania dodatków covidowych medykom mając na względzie interpretację i zapisy polecenia Ministra Zdrowia jak również zapisy umowy z dnia 21 października 2021 r. i jej aneksu oraz okoliczności towarzyszące związane z epidemią (...)19.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że z uzasadnienia polecenia Ministra Zdrowia z 4 września 2020 r. wynika, że ma ono na celu uatrakcyjnienie warunków zatrudnienia osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń w szpitalach przeznaczonych dla pacjentów z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2. Gdyby takie samo wynagrodzenie otrzymywali pracownicy na oddziałach przeznaczonych dla pacjentów chorych na (...)19 oraz medycy pracujący na oddziałach „nie-covidowych”, wówczas cel ten nie zostałby spełniony.

Zdaniem Sądu Okręgowego skoro dodatek covidowy miał być zachętą dla personelu medycznego do bezpośredniej pracy w realnie istniejącym zagrożeniu w warunkach stwierdzonego zarażenia lub rzeczywistego podejrzenia zakażeniem wirusem (...)2 i to w warunkach zwiększonych dolegliwości jakie łączyły się z taką pracą ze względu na dodatkowe środki ochrony konieczne do wykonywania takiej pracy jak kombinezony, czy specjalistyczne maski, to pozwany musiał uwzględniając także cel tego dodatku, zróżnicować sytuację płacową osób wykonujących zwoje zadania na oddziałach covidowych od świadczenia obowiązków w oddziałach nie-covidowych, a także uwzględnić realny czas w jakim praca taka rzeczywiście była wykonywana na oddziałach covidowych.

Ponadto należało też uwzględnić, że pozwany szpital, jako jednostka sektora finansów publicznych, winien kierować się zasadami dokonywania wydatków publicznych zgodnie z kryteriami określonymi w art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, tj. m.in. w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Naruszenie tych zasad mogłoby bowiem, w określonych przypadkach, skutkować pociągnięciem do odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. W tym kontekście warto zauważyć, że to pozwany był faktycznie wykonawcą Polecenia Ministra Zdrowia mimo, że nie jest on adresatem tego polecenia. Na pozwanego został zatem faktycznie nałożony obwiązek wypłaty określonej kategorii osób, dodatkowego świadczenia pieniężnego na określonych warunkach, które jednak nie zostały jednoznacznie skonkretyzowane.

Ponadto w umowie w § 1 ust. 7 zastrzeżono, że placówka medyczna zwróci do NFZ dodatkowe środki finansowe:

a) które nie mogła wykorzystać zgodnie z zasadami określonymi w niniejszej umowie w terminie 3 dni roboczych od stwierdzenia braku tej możliwości ( np. rozwiązanie z danym pracownikiem stosunku pracy),

b) które zostały wykorzystane niezgodnie z zasadami określonymi w niniejszej umowie w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania do zwrotu tych środków od dyrektora (...).

Dodać należy, że środki z NFZ zostały wyasygnowane na wypłatę dodatków covidowych i przekazane do pozwanego nie po to, by zostały wypłacone w sposób automatyczny, ale po zweryfikowaniu przez pozwanego czy dana osoba spełnia warunki w danym miesiącu do otrzymania takiego dodatku.

Pozwany Szpital miał zatem obowiązek rozliczenia się z tych środków z Narodowym Funduszem Zdrowia. W konsekwencji pozwany przy wypłacaniu dodatków covidowych dysponował środkami publicznymi, ze wszystkimi tego konsekwencjami, w szczególności istnieniem odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 289).

Reasumując - przywołane powyżej argumenty przemawiają za stanowiskiem, że uzasadnione było różnicowanie przez pozwanego wartości przyznanego dodatku covidowego od ilości przepracowanych godzin przez medyka w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem (...)2. W świetle powyższe powództwo powoda jako niezasadne polegało oddaleniu w przeważającej części.

Dlatego też Sąd Okręgowy zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził w punkcie 2. tylko ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 583,45 zł - wypłaconej powodowi w dniu 12 stycznia 2022 roku z tytułu dodatku covidowego za miesiąc listopad i grudzień 2020 r. Zasądzone odsetki od w/w kwoty objęły okres od 12 maja 2021r do dnia poprzedzającego wypłatę tj. 11 stycznia 2022r. Należy bowiem wskazać, że powód o wypłacie powyżej kwoty poinformował Sąd pismem procesowym z dnia 20 stycznia 2022r. (k.205-206) cofając powództwo o zapłatę tejże kwoty ze zrzeczeniem się roszczenia. Cofniecie powództwa obejmowało kwotę 583,45zł, nie obejmowało ustawowych odsetek za opóźnienie. O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Zobowiązanie dochodzone niniejszym pozwem uznać należy za bezterminowe, a zatem świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Strona powoda wezwała stronę pozwaną do zapłaty dochodzonego niniejszym pozwem świadczenia w dniu 4 maja 2021 roku, zakreślając 7- dniowy termin na jego spełnienie, który upłynął z dniem 11 maja 2021 roku. Tym samym od dnia 12 maja 2022 roku stronie powodowej należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 583,45 zł i zostały zasądzone do daty poprzedzającej dzień uiszczenia w/w kwoty. W tym zakresie (co do żądania zasądzenia odsetek od kwoty 583,45 zł) apelacja pozwanego podlegała oddaleniu jako niezasadna na postawie art. 385 k.p.c.

W pozostałym zaś zakresie nie objętym umorzeniem postępowania (pkt 1. zaskarżonego wyroku), powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym była mowa powyżej i co znajduje odzwierciedlenie w pkt 3. zaskarżonego wyroku.

Konsekwencją zmiany wyroku była zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. Sąd Okręgowy o tych kosztach orzekł na postawie art. 102 k.p.c. odstępując od obciążenia powoda kosztami procesu uznając, że w niniejszej sprawy zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony. Należy wskazać, że odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik sporu, przewidziane w art. 102 k.p.c., rzeczywiście jest uzasadnione tylko, jeśli przemawiają za nim szczególne względy. Przepis ten jako lex specialis winien być używany w praktyce sądowej z rozwagą i należytą wnikliwością. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą „wypadki szczególnie uzasadnione”, ustawodawca pozostawił swobodnej, choć nie dowolnej ocenie sądu. Podstawę do zastosowania art. 102 k.p.c. stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem, jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej i stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 lutego 2011 r., II CZ 203/10, LEX nr 738399). Za nieobciążaniem powoda kosztami postępowania przemawiał skomplikowany charakter sprawy. Trzeba wskazać, że powód dochodził swojego roszczenia na podstawie prawnej, która nie była oczywista. Należy bowiem wskazać, że zarówno polecenie Ministra Zdrowia jak i umowa zawarta przez pozwanego z NFZ nie były jasno skonstruowane, wymagały interpretacji. Trzeba też pamiętać, że w związku z pojawieniem się sytuacji kryzysowej, jaką była epidemia, uchwalono nowe przepisy ustawowe oraz przyjęto akty wykonawcze, które nastręczały problemy interpretacyjne. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał, że obciążanie powoda kosztami procesu na rzecz pozwanego byłoby sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości.

Również na postawie art. 102 k.p.c. Sąd II instancji odstąpił od obciążenia powoda kosztami postepowania apelacyjnego. U podstaw takiego rozstrzygnięcia legły te same argumenty co u podstaw odstąpienia od obciążania powoda kosztami procesu za postępowanie pierwszoinstancyjne.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Sabina Szwed
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Data wytworzenia informacji: