Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 maja 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt XVIII C 4757/17, z powództwa (...) Bank spółki akcyjnej w W. przeciwko M. G. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

Powód (...) Bank spółka akcyjna w W., reprezentowany przez pracownika, domagał się od pozwanej M. G. 16.288,13 zł bez odsetek, tytułem niespłaconego kredytu udzielonego pozwanej przez powoda.

Pozwana, reprezentowana przez radcę prawnego wniosła o oddalenie powództwa podnosząc niewykazanie zobowiązania.

Sąd Rejonowy dokonując oceny zgromadzonego materiału dowodowego uznał, że nie sposób poczynić żadnych ustaleń przemawiających za zasadnością roszczenia powoda, ponieważ wszelkie dokumenty mające znaczenie dla spornego stosunku, zostały przez powoda złożone w niepotwierdzonych za zgodność kserokopiach.

Samodzielnej mocy dowodowej nie ma natomiast wyciąg z ksiąg rachunkowych Banku, skoro w stosunku z konsumentem znaczenie tego dokumentu jest jedynie takie, iż Bank składa oświadczenie o treści ujawnionej w wyciągu (art. 245 k.c.).

Sąd Rejonowy oddalił zatem powództwo jako nieudowodnione.

Wobec rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd ten orzekł na podstawie
art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając rozstrzygnięcie w całości
i zarzucając mu naruszenie prawa procesowego, tj.:

- art. 129 k.p.c. poprzez niezastosowanie w sprawie i przyjęcie, iż powód bez żądania pozwanego jest zobowiązany do przedłożenia oryginałów dokumentów lub też uwierzytelnionych odpisów dokumentów, co pozostaje w sprzeczności ze wskazanym artykułem,

- art. 248 k.p.c. oraz art. 129 k.p.c. poprzez niezastosowanie w sprawie i przyjęcie, iż powód bez zobowiązania Sądu winien przedłożyć oryginały dokumentów, co pozostaje w sprzeczności ze wskazanym artykułem,

- art. 309 k.p.c. poprzez niezastosowanie w sprawie skutkujące uznaniem, że w polskiej procedurze cywilnej panuje zasada numerus clausus środków dowodowych,

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak przedstawienia pisemnego uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd uznał, iż wyciąg z ksiąg banku nie jest wystarczającym dowodem na udowodnienie wysokości roszczenia przy braku jakichkolwiek przeciwdowodów.

Wobec podniesionych zarzutów skarżący wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję wg norm przepisanych.

Nadto skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:

- notarialnego odpisu ugody do umowy kredytu nr (...) – na okoliczność zawarcia pomiędzy stronami pozasądowej ugody, praw i obowiązków stron;

- szczegółowego rozliczenia umowy kredytowej - na okoliczność wysokości wierzytelności przysługującej powodowi od pozwanej, na okoliczność komponentów zadłużenia, na okoliczność spłat i sposobu ich rachowania;

- wydruków ze strony internetowej Poczty Polskiej S.A. ze śledzeniem przesyłek (dotyczy wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem oraz wypowiedzenia ugody) na okoliczność doręczenia pozwanej korespondencji;

- wezwania do zapłaty z dnia 08.07.2013 r. (oryginał) – na okoliczność istnienia zaległości pozwanej przed zawarciem ugody do umowy kredytu;

- wypowiedzenia umowy kredytu z dnia 12.09.2013 r. (oryginał) – na okoliczność złożenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Pozostawiania
w zaległości w stosunku do powoda, braku terminowego regulowania rat.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz
o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest o tyle zasadna, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku
i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Wyjaśnienia wymaga, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹⁰ § 1 i § 2 k.p.c. rozpoznał apelację na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

Zaznaczyć należy również, że w postępowaniu uproszczonym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Natomiast stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sformułowane przez powoda zarzuty podważają w szczególności przekonanie Sądu Rejonowego o nieudowodnieniu przez powoda swoich roszczeń wobec przedłożenia jedynie niepoświadczonych za zgodność z oryginałem kserokopii dokumentów, na których oparte było powództwo. Zarzuty te są zasadne, ponieważ kodeks postępowania cywilnego nie wyklucza dokonywania ustaleń faktycznych z wykorzystaniem kserokopii dokumentu,
a konsekwencje nieprzedłożenia oryginału na żądanie strony przeciwnej (art. 129 § 1 k.p.c.) podlegają ocenie w płaszczyźnie art. 233 k.p.c., z uwzględnieniem motywów tego zaniechania ( tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. I CSK 158/18, publ. Legalis nr 1806523; por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2013 r., II PK 305/12, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., III CSK 119/09, i z dnia 17 czerwca 2016 r., IV CSK 669/15). Jest to zatem kwestia okoliczności konkretnej sprawy i dokonywanej w niej oceny dowodów, która stanowi domenę Sądów meriti.

Sąd Rejonowy pominął przy tym, że obowiązek złożenia w sądzie oryginału dokumentu powstaje z chwilą zgłoszenia przez stronę przeciwną takiego żądania. Złożenie
w sprawie sądowej kserokopii dokumentów stanowi w istocie „powołanie się” na dokument, w rozumieniu art. 129 k.p.c.. Zgodnie z art. 129 k.p.c., strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest zaś na żądanie przeciwnika złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Przepis ten gwarantuje stronie prawo zapoznania się z oryginałem każdego dokumentu, na jaki powołuje się strona przeciwna, w celu zweryfikowania - na podstawie złożonego w sądzie oryginału dokumentu - czy powołana w piśmie lub przedłożona w odpisie treść istotnie odpowiada jego brzmieniu. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek złożenia w sądzie oryginału dokumentu powstaje automatycznie z chwilą zgłoszenia przez stronę przeciwną takiego żądania, a więc bez potrzeby wydawania przez sąd jakichkolwiek rozstrzygnięć w tym przedmiocie. Artykuł 129 k.p.c. nie określa expresis verbis sankcji za niepodporządkowanie się żądaniu przeciwnika. Niewątpliwie jednak zaniechanie obowiązku wynikającego z tego przepisu podlega ocenie przez pryzmat
art. 233 § 2 k.p.c. sąd powinien zatem ocenić - na podstawie własnego przekonania
i wszechstronnego rozważenia zebranego materiału - jakie znaczenie należy nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu, uwzględniając również dyrektywy wynikające
z art. 3 k.p.c., nakazującego stronom dawanie wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą oraz przedstawianie dowodów. Badając znaczenie odmowy złożenia oryginałów sąd powinien mieć na uwadze, czy została ona podyktowane względami obiektywnymi, czy też zawinionymi przez stronę ( tak też SN w postanowieniu z dnia 11 marca 2013 r., II PK 305/12, publ. Legalis nr 734517).

W konsekwencji przyjęcia przez Sąd Rejonowy niesłusznego stanowisko o braku możliwości oparcia ustaleń faktycznych o niepoświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie dokumentów, Sąd ten nie rozpoznał istoty sprawy, odniósł się jedynie do kwestii wyciągów z ksiąg rachunkowych banku, dokonując oceny tego dowodu. Sąd pierwszej instancji nie ocenił natomiast okoliczności zawarcia ugody, przyznania zadłużenia przez pozwaną i nie ocenił dowodów na poparcie twierdzeń o wysokości dochodzonego pozwem roszczenia. Zauważyć należy, że pozwana nie podnosiła zarzutu wadliwości złożonych kserokopii, nie kwestionowała treści ani prawdziwości skopiowanych dokumentów ani nie żądała ich oryginałów. Kwestionowała natomiast wysokość roszczenia, nie zaprzeczając temu, że umowa kredytu została między stronami zawarta. Ponadto odnotowania wymaga, że pozwana w odpowiedzi na apelację powołuje się na nieaktualne orzecznictwo.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.
oraz art. 108 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd Okręgowy podejmując taką decyzję procesową kierował się obowiązkiem zapewnienia stronie dwuinstancyjnego postępowania. Sąd drugoinstancyjny nie może bowiem zastępować sądu pierwszej instancji w takim zakresie, w jakim rozstrzygnięcie sprawy stałoby się w rezultacie jednoinstancyjne ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2014 r., sygn. akt II CZ 8/14, publ. LEX nr 1483949).

W przedmiotowej sprawie nie można było wydać merytorycznego rozstrzygnięcia, gdyż zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, dokonania ponownej oceny żądania pozwu i rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Pomimo, że zgodnie z treścią art. 382 k.p.c. postępowanie apelacyjne ma charakter merytoryczny i w tym znaczeniu jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przed sądem pierwszej instancji, jednakże z pola widzenia nie może schodzić wymóg zachowania instancyjności,
o której stanowi art. 176 ust. 1 Konstytucji RP. Dodać przy tym należy, że przed sądem drugiej instancji, w ramach zasady pełnej apelacji można uzupełnić postępowanie dowodowe, ale nie powinno to prowadzić do zastępowania w tym sądu pierwszoinstancyjnego
( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. V Cz 80/13,
publ. LEX nr 1433618).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy powinien ponownie ocenić materiał dowodowy i rozstrzygnąć w przedmiocie roszczenia pozwu, odnosząc się przy tym do wszystkich wskazywanych przez powoda i wymienionych wyżej okoliczności wskazujących na podstawę dochodzonego roszczenia. Dopiero tak poczynione ustalenia pozwolą Sądowi Rejonowemu na wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia.