Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 maja 2021 roku, wydanym
w sprawie z powództwa L. B. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W., o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz L. B. kwotę 13.021,42 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz L. B. kwotę 3.389,62 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka, w swej apelacji zaskarżyła wyrok w części, tj. w zakresie oddalonego powództwa o zasądzenie kwoty 960 złotych wraz z odsetkami oraz w zakresie orzeczenia o kosztach procesu, czyli co do pkt. 2. i 3. skarżonego wyroku.

Powódka zarzuciła wydanemu orzeczeniu naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a.  niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie, iż pozwany udowodnił, że otrzymany przez powódkę bonus w wysokości 960 złotych miał służyć zachęceniu powódki do oszczędzania w dłuższej perspektywie czasu, podczas gdy pozwany nie udowodnił wskazanego faktu, a powódka zeznała na rozprawie iż otrzymany bonus był promocją mająca zachęcić powódkę do zawarcia umowy z pozwanym w „starym roku” to jest do końca 2007 roku;

b.  niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i pominięcie dowodu z dokumentu prywatnego — pisma pozwanego z dnia 13 sierpnia 2013 roku (załącznik numer 13 do pozwu), w którym pozwany poinformował powódkę o wypłacie kwoty 39.200 złotych i przyznał: „wartość funduszu: 54.141,82 zł”, a pozwany nie odejmował od wskazanej sumy kwoty bonusu.

2.  art. 385 ¹ k.c., art. 385 ³ pkt 12, 13, 16 i 17 k.c. poprzez nie zastosowanie i przyjęcie, że pozwany był uprawniony do zatrzymania części zgromadzonych środków z wartości rachunku powódki w wysokości 960 złotych w sytuacji, gdy postanowienia umowy nie były indywidualnie ustalane z powódką, kształtują jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jej interesy, jak również nie dotyczą głównego świadczenia stron i w całości nie wiązały powódki;

3.  art. 385 ¹ § 2 k.c. w związku z art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c. poprzez ich niewłaściwą interpretację i w konsekwencji oddalenie powództwa co do części zatrzymanej kwoty podczas, gdy uznanie zapisu za niedozwolony skutkuje jego usunięciem z umowy w całości, w związku z czym cała zatrzymana kwota tytułem zmniejszonej wartości wykupu (swoistej opłaty likwidacyjnej) winna być zwrócona powódce.

W konkluzji powódka wniosła o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki dodatkowej kwoty 960 złotych wraz z odsetkami od dnia 18 kwietnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty. Nadto powódka wniosła o zmianę postanowienia o kosztach procesu z punktu 3. sentencji wyroku i rozliczenie kosztów procesu z uwzględnieniem wyniku postępowania apelacyjnego. Powódka wniosła także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym według norm przepisanych za postępowanie odwoławcze.

Pozwany w odpowiedzi na apelację powódki, wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg. norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się bezzasadna w całości i jako taka podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że do rozpoznania wywiedzionej w sprawie apelacji zastosowanie znajdują przepisy o postępowaniu uproszczonym. Wniesioną bowiem po wejściu w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1469 ze zm.) apelację od wyroku wydanego przed wejściem w życie tej ustawy w sprawie, która według dotychczasowych przepisów nie podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, sąd odwoławczy rozpoznaje bowiem według przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu uproszczonym, w brzmieniu nadanym tą ustawą, jeśli w świetle nowych przepisów do tego rodzaju sprawy mają zastosowanie przepisy o postępowaniu uproszczonym (porównaj - uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2021 roku, III CZP 19/20).

Idąc dalej wskazać trzeba, że w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wreszcie zaznaczyć trzeba, że apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 11 i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Podniesiony przez powódkę zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela w pełni ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne. Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach wskazywał (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Wbrew stanowisku skarżącej L. B., Sąd I instancji nie naruszył powyższych dyrektyw oceny dowodów i w sposób prawidłowy dokonał ustalenia stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie. Podniesione przez pozwaną zarzuty dotyczą w gruncie rzeczy oceny ustalonego w sprawie stanu faktycznego, której dokonanie skutkowało uznaniem, że przyznany powódce bonus, stanowił dla niej dodatkowe przysporzenie majątkowe związane z umową ubezpieczenia, oraz że w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia odpadła podstawa prawna tego świadczenia.

Przyznanie premii udowodnione zostało za pomocą złożonych do akt sprawy dokumentów, takich jak umowa polisy nr (...), czy OWU. Z materiału dowodowego niezbicie wynika, że kwota premii została alokowana na rachunek powódki z własnych środków pozwanego i nie została uzyskana z majątku skarżącej, zatem powódka nie mogła zostać o nią zubożona, a taka przesłanka jest konieczna dla przyjęcia wystąpienia stanu bezpodstawnego wzbogacenia. Mając w perspektywie wieloletni okres wpłacania przez skarżącą regularnych składek, pozwany zapewnia sobie zwrot przyznanej premii. D. umowy wynikała bowiem z samej jej istoty, a uregulowane w umowie świadczenie określone wskaźnikiem wykupu rekompensowało skutki związane z jej przedwczesnym rozwiązaniem. Żądanie zasądzenia premii od pozwanej na rzecz skarżącej należało zatem uznać w niniejszej sprawie za bezzasadne.

Słusznie Sąd Rejonowy pominął dowodu z dokumentu prywatnego — pisma pozwanego z dnia 13 sierpnia 2013 roku (załącznik numer 13 do pozwu), w którym pozwany poinformował powódkę o wypłacie kwoty 39.200 złotych i przyznał: „wartość funduszu: 54.141,82 zł”, a pozwany nie odejmował od wskazanej sumy kwoty bonusu. Należy w pełni zgodzić się z Sądem I instancji, że nie mogły stanowić dowodu w sprawie złożone do akt sprawy prywatne opnie i wyliczenia, stanowiące przedstawienie określonych poglądów, które nie są jednak dla sądu wiążące z braku ku temu podstaw prawnych.

Zamierzonego skutku nie mogły wywołać zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ k.c., art. 385 ³ pkt 12, 13, 16 i 17 k.c. Wbrew zapatrywaniom skarżącej wyeliminowanie klauzuli abuzywnej dotyczącej świadczenia określonego wskaźnikiem wykupu nie niweczy pozostałych postanowień umownych, o ile umowa może być dalej wykonywana, a taką sytuację mamy w niniejszej sprawie. Powódka zatem ponosi ryzyko związane z wykonywaniem umowy i pobieraniem innych opłat, które nie były przez nią kwestionowane. Podnieść należy, że przyznana przez pozwaną premia nie była w sposób rzeczywisty wypłacona powódce, a środki te po zaksięgowaniu na rachunku powódki, dzieliły losy środków wpłaconych przez nią samą i narażone na te same wahania wartości jednostki uczestnictwa. Na wartość rachunku powódki w dniu rozwiązania umowy wpływ miała również otrzymana od pozwanej premia. Celem przyznania bonusu było bowiem, wypracowanie wyższych wartości wobec zgromadzenia na rachunku większej ilości środków w początkowym okresie inwestycji. Natomiast wcześniejsze rozwiązanie umowy pozbawiło powódkę podstawy do zachowania korzyści, jakie miały się wiązać z dalszym trwaniem umowy. Przyznana premia stanowiła świadczenie pozwanego w stosunku do skarżącej, która zdecydowała się na zawarcie długoterminowej umowy, z czasem trwania co najmniej 10. lat. Rozwiązując umowę już w siódmym roku jej trwania, żądanie przez skarżącą zwrotu całości środków zgromadzonych na rachunku pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w tym zasadą uczciwości i lojalności kontraktowej.

Chybione okazały się również zarzuty naruszenia art. 385 ¹ § 2 k.c. w związku z art. 385 1 § 1 k.c. oraz art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c. W sprawie niniejszej świadczenie określane jako bonus stanowiło niewątpliwie premię dla powódki za zawarcie umowy długoterminowej wraz z oczekiwaniem, że nie wypowie ona umowy przed terminem jej obowiązywania. Słusznie zatem uznał Sąd I instancji, że kwota przyznanego bonusu może być w sytuacji wcześniejszego wypowiedzenia umowy postrzegana jako bezpodstawne wzbogacenie po stronie powodowej. Wskazać należy, że podstawę rozliczeń miedzy stronami stanowić musi suma uiszczonych składek bez uwzględnienia naliczonych opłat, skoro zostały zrekompensowane poprzez pomniejszenie świadczenia o koszty poniesione przy zawarciu umowy, ale i bez uwzględnienia przyznanego przez pozwanego bonusu. W tym zakresie nie doszło bowiem ze strony powódki do świadczenia nienależnego, a sam bonus został udzielony w związku z zawarciem umowy i przy założeniu umówionego czasu jej trwania. Uwzględnienie żądania w tej części nie tylko naruszałoby reguły wyrażone w art. 405 k.c. w związku z art. 410 k.c., ale prowadziłoby także do rezultatu niemożliwego do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego i stanowiłoby nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. (Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 lipca 2018 r. w sprawie o sygn. V ACa 542/17). Wobec powyższego słusznie Sad I instancji pomniejszył zasądzoną na rzecz powódki kwotę dochodzonego przez nią roszczenia o wartość otrzymanego przez nią bonusu.

Reasumując pozwana była uprawniona do zatrzymania części zgromadzonych środków z wartości rachunku powódki w wysokości 960 złotych.

W niniejszej sprawie brak było podstaw do zmiany rozstrzygnięć o kosztach postępowania zawartych w zaskarżonym wyroku, które są w pełni prawidłowe.

W tym stanie rzeczy, nie podzielając zarzutów sformułowanych w wywiedzionym środku zaskarżenia, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie artykułu 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu i zasądził od przegrywającej spór pozwanej na rzecz powoda kwotę 135 zł. Na kwotę tą złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, ustalone stosownie do § 2. pkt 2) w zw. z § 10. ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. - Dz. U. z 2018 roku, poz. 265).