Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 27 lipca 2020 r., wydanym w sprawie z powództwa Kancelarii (...) Spółki Akcyjnej w K. przeciwko B. W. o zapłatę, sygn. akt I C 18/20, Sąd Rejonowy w Brzezinach oddalił powództwo.

Apelację od tego orzeczenia wniosła strona powodowa, zaskarżając je w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanego należności dochodzonej pozwem wraz z kosztami postępowania oraz o zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w całości wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

- art. 236 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie wydania postanowień dowodowych odnoszących się do poszczególnych wniosków dowodowych, a przy tym dokonanie oceny tychże dowodów, w sytuacji gdy sąd nie może opierać postępowania dowodowego w oparciu o dowody prawidłowo niewprowadzone do postępowania,

- art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie przez sąd orzekający analizy przedstawionych przez powoda twierdzeń i dopiero po ich negatywnej ocenie przeprowadzenie postępowania dowodowego, w sytuacji gdy w/w przepis przy spełnieniu przesłanek do wydania wyroku zaocznego nakłada obligatoryjny obowiązek dokonania oceny twierdzeń powoda,

- art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. ustawa o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715) poprzez ich błędną wykładnię, a mianowicie przyjęcie przez sąd orzekający, iż oświadczenie woli o zawarciu umowy pożyczki dla swej ważności wymaga formy pisemnej, w sytuacji gdy wykładnia w/w przepisów prowadzi do wniosków, iż forma pisemna zastrzeżona została jedynie dla celów dowodowych,

- art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód nie wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne, tj. że zawarł umowę przelewu wierzytelności z (...) Sp. z o. o., podczas gdy powód przedstawił logiczne, wzajemnie uzupełniające się dowody w postaci dokumentacji dotyczącej umowy pożyczki zawartej przez powoda, której to dokumentacji uzyskać by nie mógł bez zawarcia i wykonania w/w umowy przelewu wierzytelności,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 65 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, że powód nie udowodnił swojej legitymacji procesowej czynnej, podczas gdy z dokumentacji pożyczkowej oraz umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 listopada 2017 roku., wraz z załącznikiem, stanowiącego jej integralną część, wynika że doszło do zawarcia umowy pożyczki będącej źródłem zobowiązania z którego wynika wierzytelność dochodzona pozwem jak również fakt, iż wierzytelność ta była przedmiotem umowy cesji zawartej w dniu 30 listopada 2017 roku,

- art. 233 §1 k.p.c., polegającą na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, ocenie materiału dowodowego przejawiającej się w uznaniu, że analiza załącznika do umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 listopada 2017 roku załączonego do pozwu, nie prowadzi do wniosku, iż powód zakupił zindywidualizowaną i wymagalną wierzytelność pozwanej w wysokości wskazanej w pozwie, podczas gdy we wskazanym załączniku wierzytelność pozwanego została określona za pomocą takich danych, jak numer umowy oraz części składowe roszczenia, których wysokość odpowiada wartościom zamieszczonym w pozwie, wobec powyższego analiza omawianego załącznika prowadzi do wniosku, iż umowa przelewu wierzytelności z dnia 30 listopada 2017 roku obejmowała wierzytelność pozwanej,

- art. 339 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przez Sąd orzekający, iż w sprawie zachodzą uzasadnione wątpliwości w sytuacji, gdy w przedmiotowym stanie faktycznym takie wątpliwości nie wystąpiły, czego skutkiem winno być przyjęcie przez Sąd orzekający wskazanych przez powoda twierdzeń za prawdziwych,

- art. 65 § 2 w zw. z art. 510 § 1 k.c. w zw. z. art. 509 § 1 k.c. w zw. art. 353 ¹ k.c. poprzez ich niezastosowanie i dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron umowy przelewu wierzytelności złożonych w dniu 30 listopada 2017 roku r, bez uwzględnienia zgodnej woli stron, co skutkowało przyjęciem, że umowa ta nie została zawarta, pomimo, iż z materiału dowodowego w postaci umowy cesji wraz z załącznikiem, przy zastosowaniu prymatu wykładni subiektywnej wynika, że strony umowy wyraźnie określiły zarówno strony jak i przedmiot świadczenia (essentialia negotii), będącego przedmiotem przelewu,

- art. 773 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż dokumentem w rozumieniu Kodeksu cywilnego jest wyłącznie forma pisemna poświadczona za zgodność z oryginałem, podczas gdy definicja ustawowa, wskazuje wyraźnie iż „Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią”,

- art. 5 ust. 13 ustawy z dnia 11 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że powód nie przedstawił wystarczających dowodów wskazujących na istnienie wierzytelności, ponieważ nie przedłożył podpisanych dokumentów pożyczkowych, podczas gdy z istoty umowy o kredyt konsumencki zawieranej na odległość, tj. bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, wszelkie dokumenty pożyczkowe, tj. formularze informacyjne oraz umowy pożyczki, są doręczane pozwanemu na trwałym nośniku, a pozwany wszelką dokumentację otrzymał na wskazany przez niego adres e-mail.,

- art. 308 § 1 k.p.c. przez jego niezastosowanie i zaniechanie przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów z przedłożonych w postępowaniu dokumentów jako dowodów utrwalonych za pomocą urządzeń wskazanych w/w przepisie,

- art. 208 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i - w przypadku powzięcia wątpliwości przez Sąd orzekający- zaniechanie wezwania strony powodowej do przedstawienia dowodów oraz zajęcia stanowiska, celem wyjaśnienia wątpliwości Sądu.

Ponadto skarżący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta, załączonej do apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wywiedziona apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

]

Na wstępie wyjaśnić należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹⁰ § 1 k.p.c. orzekł na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

Idąc dalej wskazać trzeba, że w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W dalszej kolejności trzeba mieć także na uwadze, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305 – 306).

Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Odnosząc się do zarzutów w ramach naruszenia art. 339 § 2 k.p.c., stwierdzić trzeba, że apelujący myli się, wywodząc, że Sąd Rejonowy w sprawie niniejszej zaniechał analizy twierdzeń faktycznych powoda przedstawionych w pozwie i etap ten pominął, przechodząc bezpośrednio do przeprowadzenia postępowania dowodowego i oceny przedłożonych dowodów. Powołany przepis wprowadza – o ile spełnione są przewidziane ustawą warunki wydania wyroku zaocznego – domniemanie prawdziwości tych twierdzeń, jednak może być ono wzruszone, jeśli Sąd dojdzie do wniosku, że twierdzenia te budzą uzasadnione wątpliwości. Nie ulega wątpliwości, że nie można wydawać wyroku zaocznego, przyjmując za podstawę prawdziwość twierdzeń powoda, jeżeli nie są one zgodne z dowodami znajdującymi się w aktach (tak np. A. Góra-Błaszczykowska [w:] „Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1-424 ¹²” pod red. A. Góry-Błaszczykowskiej, Warszawa 2020, teza 19 do art. 339); w takiej sytuacji domniemanie należy uznać za obalone. Skarżący wydaje się sądzić, że Sąd meriti podjął decyzję o niestosowaniu art. 339 § 2 k.p.c. po uprzednim przeprowadzeniu postępowania dowodowego i stwierdzenia sprzeczności ustalonego w ten sposób stanu faktycznego z twierdzeniami faktycznymi zawartymi w pozwie – tak jednak nie było. Postępowanie dowodowe polega na przeprowadzeniu dowodów, ocenie ich mocy dowodowej i wiarygodności oraz dokonaniu na ich podstawie ustaleń dotyczących okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, składających się na podstawę faktyczną powództwa i zarzutów zgłoszonych przez stronę pozwaną. Na etapie badania twierdzeń faktycznych powoda w celu stwierdzenia, czy możliwe jest poczynienie na ich podstawie ustaleń faktycznych w trybie art. 339 § 2 k.p.c., Sąd nie prowadzi jednak postępowania dowodowego w sposób przewidziany przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, nie dokonuje oceny przeprowadzonych dowodów na gruncie art. 233 § 1 k.p.c., nie ustala na ich podstawie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a tym bardziej nie konfrontuje ustalonych w ten sposób okoliczności z twierdzeniami powoda – co nie oznacza jednak, że może ignorować złożony do akt materiał dowodowy, jeśli pozostaje on w ewidentnej sprzeczności z podstawą faktyczną powództwa.

Z cała pewnością w sprawie niniejszej – jak trafnie wywiódł Sąd I instancji – zachodzi ewidentna sprzeczność pomiędzy twierdzeniami pozwu dotyczącymi zawarcia umowy pożyczki z pozwaną i załączonym do pozwu materiałem dowodowym. Zasadniczym elementem powołanej podstawy faktycznej powództwa jest fakt udzielenia przez (...) Sp. z o. o. w W. w dniu 30 marca 2016 r. pożyczki w kwocie 800,00 zł na rzecz pozwanego, podczas gdy z przedstawionych dokumentów brak jest potwierdzenia zawarcia umowy pożyczki. Załączony do akt formularz umowy pożyczki jest pusty - brak w nim jakichkolwiek danych. Ponadto brak w aktach potwierdzenia, że pozwany wypełnił wniosek o zawarcie umowy pożyczki, zarejestrował konto użytkownika na stronie internetowej, poprzez prawidłowe wypełnienie formularza internetowego i udostępnienie pożyczkodawcy danych osobowych, w tym numeru konta bankowego. Co więcej, z załączono do akt potwierdzenie przelewu kontrolnego, którym to pozwany miał niejako potwierdzić zawarcie umowy pożyczki, wynika, iż został on wykonany 13 lutego 2014 r., podczas gdy przedmiotowa umowa pożyczki miała być zawarta w dniu 30 marca 2016 r. Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że Sąd przy dokonywaniu oceny możności zastosowania art. 339 § 2 k.p.c., powinien, po pierwsze, zignorować treść tych dokumentów, którymi powód wszakże zamierzał w toku postępowania dowodowego wykazywać swoje twierdzenia, a po drugie, stwierdzić, że pomimo takich sprzeczności pomiędzy ich treścią i treścią podstawy faktycznej powództwa, prawdziwość twierdzeń faktycznych powoda nie budzi żadnych wątpliwości. Sąd II instancji nie ma wątpliwości, że nie doszło w sprawie niniejszej do naruszenia art. 339 § 2 k.p.c., a Sąd Rejonowy słusznie postąpił, stwierdzając, że przepis ten nie daje podstaw do dokonywania ustaleń na podstawie twierdzeń zawartych w pozwie.

Nie jest również zasadnym zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 236 k.p.c. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że przeprowadzenie dowodu bez wydania postanowienia przewidzianego w art. 236 k.p.c. nie jest z reguły uchybieniem mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, pod warunkiem jednak, że zebrany i rozpatrzony materiał dowodowy będący podstawą orzekania podlegał regułom kontradyktoryjności procesu. Musi być spełniony wymóg, żeby poszczególne dowody przedstawione przez jedną stronę mogły być poznane przez drugą stronę, a w wypadku przeprowadzenia dowodu z urzędu - przez obie strony (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., III CSK 92/14, niepubl. i z dnia 17 stycznia 2017 r. IV CSK 54/16, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2016 r., III CSK 413/14, niepubl.). Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy wskazać trzeba, że dowody zgłoszone przez powoda w toku postępowania znajdują się w aktach sprawy, Sąd meriti oraz strony miały możliwość zapoznać się z nimi. Materiał ten podlegał więc regułom kontradyktoryjnego postępowania, ponieważ wszystkie strony mogły odnośnie do jego zawartości i treści wyrazić własne stanowisko. Tym samym zaniechanie przez Sąd Rejonowy wydania postanowienia dowodowego w myśl art. 236 k.p.c. pozostaje bez wpływu na wynik sprawy.

Podkreślić trzeba, że zadaniem powoda w sprawie niniejszej jest nie tylko wykazanie, że w oświadczeniach woli stron umowy przelewu, jaką zawarto z (...) Sp. z o. o. w W., wymieniono wierzytelność wobec pozwanego z tytułu umowy pożyczki, ale także i to, że ta wierzytelność rzeczywiście kiedykolwiek powstała i istniała w chwili dokonywanego przelewu – tymczasem na te okoliczności nie przedstawiono jakiegokolwiek dowodu. Z całą pewnością nie można zgodzić się, że fakt zawarcia umowy przelewu i szczegółowego opisania w treści tej umowy przedmiotowej wierzytelności – poprzez podanie numeru umowy pożyczki i poszczególnych składników wierzytelności – świadczy o jej istnieniu, a nieustalenie przedmiotowej okoliczności na tej drodze stanowi naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 65 § 1 k.c. Z art. 245 k.p.c. wynika, że dokument prywatny, jakim jest umowa przelewu, stanowi dowód jedynie tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W tym wypadku oznacza to, że na podstawie przedmiotowej umowy można co prawda ustalić, że cedent oświadczył, iż taką wierzytelność przelewa na cesjonariusza, ale dowód ten nie może posłużyć wykazaniu jej istnienia, a ponadto z samego faktu złożenia oświadczenia o przelewie szczegółowo nawet opisanej wierzytelności nie sposób wywieść nawet w drodze domniemania faktycznego w trybie art. 231 k.p.c. – w zgodzie z logiką i doświadczeniem życiowym – że musi istnieć też przedmiot tego oświadczenia.

Nietrafionym jest również zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia art. 5 ust. 13 ustawy z dnia 11 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083) poprzez uznanie, że powód nie udowodnił istnienia wierzytelności, gdyż nie przedłożył podpisanych dokumentów pożyczkowych, skoro z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że podstawą kwestionowanego stanowiska Sądu meriti nie jest nieprzedłożenie podpisanych dokumentów związanych z umową pożyczki, ale nieprzedłożenie jakichkolwiek dowodów zawarcia z pozwaną opisanej w pozwie umowy pożyczki.

Podobnie oderwane od treści wywodów uzasadnienia są zarzuty naruszenia art. 60 k.c. w związku z art. 29 ust.1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083) i art. 773 k.c., skoro Sąd Rejonowy bynajmniej nie badał ważności umowy pożyczki w kontekście formy złożonych przez jej strony oświadczeń woli, gdyż doprawdy nie sposób analizować ważności umowy, której zawarcia w ogóle nie wykazano – zwłaszcza ze względu na prawidłowość jej formy.

W równej mierze chybiony jest zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. oraz naruszenia art. 65 § 2 k.c. w związku z art. 510 § 1 k.c. w związku z. art. 509 § 1 k.c. w związku z art. 353 ¹ k.c. skutkującego przyjęciem przez Sąd I instancji, że umowa przelewu nie została zawarta, gdyż powód nie wywiązał się ze swoich obowiązków dowodowych w tym zakresie, podczas gdy nie był kwestionowany fakt zawarcia tej umowy oraz to, że w jej treści wymieniono jako przedmiot cesji wierzytelność wobec pozwanego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisu art. 208 § 1 k.p.c. to wskazać trzeba, że przepis ten dotyczy podejmowania przez przewodniczącego czynności mających na celu przygotowanie rozprawy. Przepis ten nie nakłada na przewodniczącego żadnych konkretnych obowiązków. Co jednak istotniejsze, zaniechanie dokonania jakiejś konkretnej czynności przygotowującej rozprawę, nie może mieć żadnego znaczenia dla wyniku sprawy, albowiem strona procesowa może zgłaszać wszelkie środki dowodowe aż do zamknięcia rozprawy (porównaj - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r., II UKN 269/00, opublikowany w zbiorze orzecznictwa programu Lex). Zarzuty naruszenia przepisów postępowania, których skutkiem nie jest nieważność postępowania, wtedy mogą być zaś skutecznie podniesione, gdy strona skarżąca wykaże, że zarzucane uchybienie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Chybionym jest wreszcie zarzut naruszenia przepisu art. 308 k.p.c. Przepis ten wyróżnia kategorię dowodów z urządzeń utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki, zaś katalog środków dowodowych o tym charakterze ma charakter otwarty. Ustawodawca wylicza przykładowe dowody, które powszechnie dzieli się na dwie grupy - dowody wizualne, tj. zawierające informacje postrzegane za pomocą wzroku (dowód z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów i rysunków), jak również dowody audialne, tj. zawierające informacje postrzegane za pomocą słuchu (płyty, taśmy dźwiękowe). Wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym, stanowią bowiem "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku. W sytuacji nieprzedstawienia przez stronę tego typu dowodów, Sąd i instancji, dokonując weryfikacji twierdzeń pozwu w kontekście art. 339 § 2 k.p.c., nie mógł naruszyć dyspozycji art. 308 k.p.c.

Podsumowując treść powyższych rozważań, stwierdzić trzeba, że postawione w złożonym środku zaskarżenia zarzuty są oczywiście bezzasadne i nie mogą skutkować uwzględnieniem wniosków apelacyjnych. Sąd meriti prawidłowo uznał w pierwszej kolejności, że w zestawieniu z materiałem dowodowym załączonym do pozwu twierdzenia faktyczne powoda budzą na tyle poważne wątpliwości, że nie mogą stać się podstawą ustaleń faktycznych w trybie art. 339 § 2 k.p.c.. Sąd Rejonowy słusznie stwierdził, iż powodowi nie udało się wykazać, by istniała opisana w pozwie wierzytelność wobec pozwanego, będąca przedmiotem umowy przelewu zawartej przez niego z pożyczkodawcą, co powodowało z kolei niemożność przyjęcia, że skutkiem prawnym cesji było nabycie tej wierzytelności. Zgłoszony w apelacji dowód z opinii biegłego jest oczywiście spóźniony i podlega oddaleniu na podstawie art. 381 k.p.c., gdyż potrzeba wykazania istnienia wierzytelności zachodziła już w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a apelujący bez przeszkód mógł wówczas taki wniosek złożyć. W tym miejscu powiedzieć należy, że skarżący powołując nowy dowód nie wskazał nawet na jaką okoliczność ów dowód miałby być przeprowadzony, co też świadczy o jego bezcelowości.

Zaskarżone orzeczenie w pełni odpowiada prawu, a apelacja zostaje oddalona w oparciu o art. 385 k.p.c.