Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 22 czerwca 2023 roku w sprawie II C 714/22 z powództwa J. K. J. H. (...) spółki jawnej w Z. przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę:

–

w punkcie 1 umorzono postępowanie w zakresie 1.368,17 zł;

–

w punkcie 2 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 1.714,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zakresie: (a) 3.082,61 zł od 4 lutego 29022 roku do dnia zapłaty, zaś w zakresie (b) 1.714,44 zł od 11 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

–

w punkcie 3 zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 1.117 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

–

w punkcie 4 nakazano pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi od pozwanego 812,47 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od wskazanego wyżej wyroku w zakresie punktu 2 co do 1.109,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 4 lutego 2022 roku do dnia do dnia zapłaty, w zakresie punktu 2.a w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od 3.082,61 zł za okres od dnia 11 marca 2022 r. „do dnia zapłaty", nadto w zakresie punktów 3 i 4 w ich całości wywiódł pozwany, działając przez swojego pełnomocnika w osobie adwokata, występującego również w I instancji. W apelacji zarzucono naruszenie zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

W zakresie prawa procesowego zdaniem apelującego doszło do naruszenia:

–

art. 233 § 1 k.p.c.1 przez niewszechstronną analizę materiału dowodowego polegającą na: uznaniu powództwa w zakresie najmu pojazdu zastępczego co do kwoty 510 zł z pominięciem wydanej przez pozwanego decyzji z 1 marca 2022 roku, podczas gdy w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz w załączonych dokumentach pozwany wskazał, iż spełnił świadczenie w łącznej kwocie 680 zł, która stanowiła zwrot uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz pominięciu dowodów na tę okoliczność znajdujących się w aktach szkody na płycie oraz wydruków z tych akt załączonych do sprzeciwu od nakazu zapłaty, to jest decyzji z 27 stycznia 2022 roku oraz 1 marca 2022 roku (zarzut I);

–

art. 316 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie stanu rzeczy istniejącego w chwili wyrokowania, to jest okoliczności, że pozwany wypłacił na rzecz powoda w sumie w zakresie najmu pojazdu zastępczego kwotę 680 zł, a nie jedynie 170 zł (zarzut II);

–

art. 207 § 6 oraz art. 217 § 1 i 2 k.p.c. przez uznanie, iż powód kwestionował fakt wypłaty przez pozwanego kwoty 510 zł, tylko dlatego, że w tej części nie cofnęła pozwu w sytuacji gdy stanowisko takie nie znalazło miejsca w treści pozwu ani w dalszych pismach procesowych powoda, który kwestionował wyłącznie fakt zaoferowania poszkodowanemu oferty najmu pojazdu zastępczego nie zaś treść dokumentów i twierdzeń wywodzonych przez pozwanego w zakresie kwoty wypłaconej tytułem najmu pojazdu zastępczego (zarzut III);

–

art. 230 w związku z art. 233 § 1 k.p.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie i nieuzasadnione pominięcie twierdzenia pozwanego opartego na zgromadzonym materiale dowodowym, iż poszkodowanemu przyznano i wypłacono odszkodowanie w zakresie najmu pojazdu zastępczego w łącznej wysokości 680 zł, w sytuacji gdy powód ani nie zaprzeczył tym faktom, ani też nie wypowiedział co do nich co winno skutkować uznaniem ich za przyznane, a przynajmniej udowodnione przez pozwanego (zarzut IV);

–

art. 321 § 1 k.p.c. przez orzeczenie ponad żądanie powoda i zasądzenie w punkcie 2.a 3.082,61 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 lutego 2022 (choć omyłka pisarska wskazuje na datę 2022 r.) do dnia zapłaty w sytuacji, gdy powód w piśmie z 26 lipca 2022 roku wskazał, iż wnosi o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 3.082,61 zł od 4 lutego 2022 roku do 10 marca 2022 roku (zarzut V);

–

art. 233 § 1 k.p.c. przez niewszechstronną wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało ogólną błędną oceną dowodów i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie lub nie nadaniem im odpowiedniej wagi, w szczególności poprzez pominięcie okoliczności, że poszkodowany nie poinformował pozwanej o przyczynach, dla których nie chce skorzystać z pojazdu zastępczego za stawkę znacznie niższą aniżeli oferuje powód, co uniemożliwiło prawidłową likwidację szkody i przyczyniło się do zwiększenia jej rozmiarów zaś ocena warunków umów najmu wynikająca z ogólnych regulaminów była oceną post factum nieuwarunkowaną decyzją poszkodowanego, który wskazał, iż „ubezpieczyciel mówił o innym samochodzie zastępczym, ja nie skorzystałem, bo wszystko załatwiłem w J., tam gdzie oddałem swoje aut. Chciałem zrobić wszystko w jednym miejscu", także nienadanie odpowiedniego znaczenia złożonej poszkodowanemu oferty najmu pojazdu zastępczego, z której poszkodowany - należycie współpracujący z dłużnikiem w wykonaniu zobowiązania - winien był skorzystać i która to oferta winna wyznaczać stawkę dobową, na podstawie której Sąd zasądził odszkodowanie, co z kolei skutkowało zasądzeniem na rzecz powodów kosztów najmu pojazdu zastępczego, nie pozostających w normalnych związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym i przekraczających zakres powstałej szkody (zarzut VI).

W zakresie prawa materialnego zarzucono naruszenie:

–

art. 354 § 1 k.c.2 przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie, że pozwany jako dłużnik spełnił świadczenie w zakresie najmu pojazdu zastępczego w kwocie 680 zł, co odpowiadało uzasadnionym kosztom najmu pojazdu zastępczego (zarzut VII);

–

art. 361 § 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie, że pozwany pokrył straty, jakie poszkodowany poniósł w związku z najmem pojazdu, w kwocie 680 zł (zarzut VIII);

–

art. 363 § 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie, że pozwany naprawił szkodę wypłacając odpowiednią kwotę pieniężną w zakresie najmu pojazdu zastępczego w wysokości 680 zł (zarzut IX);

–

art. 354 § 2 k.c. i art. 16 ust. 1 pkt 2 u.u.o.3 poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, że poszkodowany nie musiał współpracować z pozwanym w procesie likwidacji szkody oraz dopełniać ciążących na nim obowiązków, w szczególności polegających na zapobieżeniu zwiększeniu się szkody, bowiem oferta pozwanego była mniej korzystna, w sytuacji gdy poszkodowany na etapie likwidacji szkody nie przejawił jakiekolwiek analizy w porównaniu ofert czy wskazaniu przyczyn, dla których nie chce skorzystać z oferty najmu pojazdu zastępczego czy tez wskazać jakie konkretne aspekty związane z autem zastępczym są dla niego istotne (zarzut X);

–

art. 354 § 2 k.c. przez jego niezastosowanie i pominięcie faktu, iż na poszkodowanym ciążą obowiązki w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy szkody, w szczególności polegające na współdziałaniu w wykonaniu zobowiązania oraz optymalizacja wysokości szkody (zarzut XI);

–

art. 822 § 1 oraz art. 824 ¹ § 1 k.c. przez ich błędne zastosowanie i w konsekwencji błędne przyjęcie za uzasadnione nadmiernych kosztów najmu pojazdu zastępczego, które mogły być znacznie ograniczone bez żadnego uszczerbku dla poszkodowanego, gdyby zdecydował się skorzystać z oferty pozwanej (zarzut XII);

–

art. 361 k.c. przez jego błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłowe uznanie, że w granicach normalnego następstwa szkody mieszczą się koszty najmu po stawce znacznie wyższej niż koszty najmu zaproponowanego poszkodowanemu, podczas gdy zwiększenie szkody było wywołane nielojalnym i nieracjonalnym postępowaniem osoby poszkodowanej, nadto przyjęcie, że różnica w wysokości stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego zastosowana przez powoda, względem stawek stosowanych przez firmy współpracujące z pozwanym jest uzasadniona i stanowi szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym, za skutki którego odpowiedzialny jest pozwany (zarzut XIII).

Na podstawie art. 381 k.p.c. wniesiono o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z potwierdzeń przelewów na okoliczność spełnienia świadczenia przez pozwanego w wysokości 680 zł wskazując, że konieczność powołania tego dowodu powstała dopiero teraz, gdy Sąd I instancji w żaden sposób nie odniósł się do twierdzeń pozwanego o spełnieniu świadczenia podniesionych w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz przedstawionych przez pozwanego dowodów potwierdzających przyznanie wpierw kwoty 170 zł, a następnie decyzją z 1.03.2022 dodatkowo kwoty 510 zł.

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Do zamknięcia rozprawy apelacyjnej nie zmieniono stanowisk w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadną.

Należy zauważyć na wstępie, że sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym. Oznacza to w konsekwencji, że postępowanie apelacyjne nie opiera się na modelu apelacji pełnej, lecz ograniczonej. Apelacja ograniczona wiąże Sąd II instancji, a zakres kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co w apelacji zarzuci skarżący. Innymi słowy, rozpoznając apelację w postępowaniu uproszczonym, Sąd odwoławczy jest związany podniesionymi w tej apelacji zarzutami naruszenia zarówno prawa procesowego, jak i materialnego4.

W tym postępowaniu, jeżeli Sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.), przy czym owo wyjaśnienie powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że Sąd II instancji przyjął za własne oceny Sądu I instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

Wniosek dowodowy pominięto jako spóźniony w postępowaniu apelacyjnym. Jak wskazuje sam apelujący, powód mimo cofnięcia pozwu nie zmodyfikował żądania w tej części. Twierdził zatem nadal, że nie otrzymał zapłaty. Dowody realizacji przelewów, a nie tylko tak zwanych decyzji o przyznaniu świadczenia z ubezpieczenia, należało w tej sytuacji zgłosić w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzuty w zakresie prawa procesowego, jako determinujące prawidłowość ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.

Zarzuty I – IV odnoszą się do kwestii omówionej wyżej przy okazji pominięcia wniosku dowodowego. Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że pozwany nie wykazał zapłaty, której dotyczą przedmiotowe zarzuty, albowiem tak zwana decyzja o przyznaniu świadczenia sama w sobie nie ma mocy umarzania zobowiązania. Pogląd Sądu Rejonowego co do tego, że nie sposób przyjąć iżby powód przyznał okoliczność zapłaty w tym zakresie nie jest z całą pewnością dowolna, zatem mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów. Zarzuty I – IV nie są zasadne.

Zarzut V należy ocenić w kontekście poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń fatycznych, w których wskazano dodatkową zapłatę 1.368,17 zł 10 marca 2022 roku, jako część kwoty 3.082,61 zł. W tym zakresie zatem zwrot „do dnia zapłaty” oznacza 10 marca 2022 roku.

Zarzut VI nie jest przekonujący. Poszkodowany nie ma obowiązku informowania o przyczynach odmowy skorzystania z oferty najmu pojazdu zastępczego opracowanej w porozumieniu z ubezpieczycielem i wyborem oferty rynkowej. Istotne jest to, czy wybór taki jest uzasadniony. Tymczasem pozwany nie zakwestionował ustaleń Sądu Rejonowego co do niekorzystnych aspektów tak przygotowanych ofert. Zarzut VI nie jest zasadny.

W świetle powyższych uwag ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe, ponieważ mieszczą się w granicach swobodnej – w przeciwieństwie do dowolnej – oceny przeprowadzonych dowodów jako spójne, logicznie powiązane z materiałem dowodowym, niebudzące wątpliwości w świetle życiowego doświadczenia oraz zupełne z punktu widzenia zakresu ustaleń niezbędnego do prawidłowego rozstrzygnięcia. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu Rejonowego w całości za własne.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych, przystąpić należało do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Zarzuty VII – IX odnoszą się do kwestii niewykazanej dowodowo okoliczności dopłaty do kosztów najmu pojazdu zastępczego. Ponieważ ustalenia faktyczne w tym zakresie nie zostały skutecznie podważone, nie doszło do zmiany podstawy faktycznej a w konsekwencji brak podstaw do zmiany oceny materialnoprawnej w tym zakresie.

Zarzut X nie okazał się przekonujący. Odmowa powoda okazała się w świetle poczynionych ustaleń faktycznych uzasadniona dodatkowymi opłatami, szczegółowo wskazanymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Nie sposób przekonująco wywodzić, że odmowa obiektywnie była zupełnie dowolna, a wybór oferty przygotowanej w porozumieniu z pozwanym niemiałby dla poszkodowanego żadnego znaczenia. Przy takiej, trafnej konstatacji Sądu I instancji, brak było podstaw do kwestionowania kosztów najmu pojazdu zastępczego, skoro nie jest wątpliwym, że staranność poszkodowanego winna obejmować unikanie wyboru oferty najdroższej, nie obejmuje natomiast konieczności poszukiwań oferty najtańszej. Jeżeli nawet poszkodowany nie dokonuje przeglądu wszelkich ofert występujących na rynku, to godzi się co najwyżej n ryzyko konieczności poniesienia różnicy kosztów miedzy wybraną ofertą a przeciętną ofertą rynkową, a i to jedynie w przypadku, gdy przekroczenie poziomu rynkowego ma charakter rażący, skoro art. 17 u.u.o., skądinąd nie wskazywany w apelacji jako naruszony, wymaga dla odpowiedzialności poszkodowanego bądź osoby ubiegającej się o świadczenie z ubezpieczenia obowiązkowego, winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa, czego w żadnym razie w okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób przyjmować. Zarzut X nie jest zasadny.

Zarzuty XI – XIII w istocie odnoszą się do kwestii regulowanych przez art. 17 u.u.o., nie wskazany jako naruszony. Należy zatem zauważyć, że – jak już zaznaczono przy okazji omawiania zarzutu X – dla aktualizacji odpowiedzialności poszkodowanego albo osoby ubiegającej się o świadczenie z ubezpieczenia obowiązkowego, konieczne jest wykazanie winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa. Nie sposób przyjąć takiej oceny w okolicznościach niniejszej sprawy. Skutkuje to koniecznością przyjęcia, że zarzuty XI – XIII nie są zasadne.

Tym samym Sąd Okręgowy podzielił rozważania i oceny prawne Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne.

W konsekwencji prawidłowym okazało się również rozstrzygnięcie końcowe w zakresie kosztów procesu.

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie za prawidłowe, apelację pozwanego oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

Wadliwie orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego, niemniej zmiana w tym zakresie możliwa będzie wyłącznie na podstawie art. 395 § 2 w związku z art. 394 ² § 2 k.p.c.

1 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.).

2 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).

3 Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 2500).

4 Por. np.: M. M. (red.): Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478-1217 , W. K. Polska 2021 [el.], teza 5 do art. 505 ⁹.