Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 maja 2019 roku, sygn. akt
VIII C 912/18, Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi:

1.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda K. J. kwotę 4 870,80 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 15 czerwca 2015 r.
(w tym od 1 stycznia 2016 roku jako odsetkami umownymi za opóźnienie) do dnia zapłaty oraz;

2.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda K. J. kwotę 1 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten został uzupełniony orzeczeniem z dnia 27 lutego 2020 roku, którym zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 110 zł.

Rozstrzygnięcie zapadłe w niniejszej sprawie wynikało z uznania za uzasadnione roszczenia powoda o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego. Pojazd ten został najęty w związku z uszkodzeniem samochodu M. N.. Szkoda likwidowana była z OC sprawcy wypadku. Powód nabył wierzytelność M. N. w stosunku do pozwanego z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego oraz zabezpieczenia uszkodzonego samochodu po wypadku. Pozwany nie kwestionował zasadności najmu pojazdu zastępczego ani wysokości stawki czynszu. 24 kwietnia 2015 roku pozwany uznał szkodę za całkowitą i wypłacił odszkodowanie za uszkodzony pojazd w kwocie 5 100 zł. Wysokość świadczenia ustalono z przyjęciem ujemnej korekty z tytułu braku dokumentów pojazdu. Pozwany uznał też zasadność żądania zwrotu kosztów przechowywania wraku samochodu na parkingu strzeżonym oraz najmu pojazdu zastępczego za okres od dnia najęcia pojazdu, to jest od 15 kwietnia 2015 roku, do wypłaty odszkodowania za uszkodzony samochód oraz za siedem kolejnych dni roboczych (łącznie 25 dni). Powód korzystał z pojazdu zastępczego dłużej, gdyż załatwiał formalności związane ze spłatą kredytu związanego z przewłaszczeniem na zabezpieczenie, które ustanowiono na samochodzie M. N.. Przez czas załatwiania formalności związanych
z kredytem powód przetrzymywał wrak pojazdu na parkingu strzeżonym i płacił z tego tytułu 110 zł za miesiąc. W lipcu 2015 roku M. N. zbył wrak pojazdu i uzyskał od pozwanego dodatkowe odszkodowanie w wysokości 2 200 zł.

Sąd Rejonowy uznał, że korzystanie przez poszkodowanego z samochodu zastępczego ponad okres uznany przez pozwanego pozostaje w granicach związku przyczynowego z wypadkiem, stanowi koszty celowe i ekonomicznie uzasadnione. Poszkodowany musiał rozliczyć zobowiązanie kredytowe, co wiązało się z pokonaniem szeregu utrudnień, które załatwienie formalności rozciągało w czasie. Za ten okres poszkodowany musiał też ponosić koszty przechowywania wraku pojazdu na parkingu strzeżonym. Dlatego dochodzoną kwotę 4 870,80 zł z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego uznano za zasadną i obciążającą pozwanego zgodnie z art. 822 k.c. w zw. z art. 361 k.c.
i art. 363 k.c. oraz art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym…

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając to orzeczenie w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

1.  prawa materialnego, to jest:

- art. 361 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. i art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym… wobec przyjęcia nadmiernych kosztów najmu pojazdu zastępczego
i przechowywania uszkodzonego samochodu;

- art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c. i art. 362 k.c. w związku
z przyjęciem, że poszkodowany prawidłowo współpracował
z ubezpieczycielem, choć zwlekał z przekazaniem kopii dowodu rejestracyjnego i zbyt długo przechowywał uszkodzony pojazd;

2. prawa procesowego, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia,
w szczególności:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie dłuższego okresu najmu pojazdu w związku z obciążeniem pojazdu przewłaszczeniem na zabezpieczenie, choć pozwany nie ponosi odpowiedzialności za ten fakt, a także uznanie, że poszkodowany potrzebował więcej czasu na zakup innego pojazdu, chociaż samochodu nie kupił, a sprzedaż pojazdu uszkodzonego mogła nastąpić już w chwili powiadomienia poszkodowanego o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej;

- art. 328 § 2 k.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu wyroku podstaw rozstrzygnięcia o kosztach parkowania.

Na podstawie tych zarzutów pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa z zasądzeniem kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie tego orzeczenia z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania w I instancji z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej odrzucenie w zakresie kosztów parkowania i oddalenie w pozostałym zakresie oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest zasadna, choć nie wszystkie zarzuty zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wskazać należy, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Znajdują one oparcie w materiale dowodowym sprawy, ocenionym – wbrew zarzutom apelacji – bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Ocenę tę Sąd Okręgowy w pełni aprobuje, zaś ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji przyjmuje za własne.

W apelacji postawiono zarzuty naruszenia reguł oceny dowodów, ale bez powiązania ich z podstawą faktyczną rozstrzygnięcia. Skarżący zdaje się nie dostrzegać, że dowody ocenia się w procesie ustalania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia. Fakty te kwalifikuje się następnie pod kątem stosowanego prawa materialnego. Zagadnienia przywołane w zarzutach naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczą wysokości szkody i zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela. Trzeba omówić je w ramach oceny prawnej ustalonych, bezspornych faktów.

Apelujący ma natomiast rację, kiedy zarzuca naruszenie art. 361 k.c. w zw. z art. 822 k.c. i w zw. z art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t. j. Dz. U.
z 2019, poz. 2214). Nie ma wątpliwości, że zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługuje poszkodowanemu również w przypadku wystąpienia szkody całkowitej, gdy naprawa uszkodzonego samochodu jest niemożliwa lub nieopłacalna. Właściwe jest przyjęcie, że zaistnienie szkody całkowitej uzasadnia korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego przez czas liczony od zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógłby najwcześniej nabyć pojazd o podobnym standardzie, nie dłużej jednak – co do zasady – niż do chwili wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, Legalis, a także wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2004 roku, IV CK 672/03, Legalis). W realiach niniejszej sprawy poszkodowanemu przyznano sporne świadczenie za czas do wypłaty odszkodowania za zniszczony pojazd
i za 7 kolejnych dni roboczych. Ten dodatkowy okres dawał poszkodowanemu możliwość zagospodarowania pozostałości uszkodzonego samochodu i zakupu odpowiedniego auta. Bezspornie czas ten dotyczył celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków na wynajem pojazdu zastępczego. Przyjęcie przez Sąd Rejonowy dłuższego okresu najmu wiązało się z uwzględnieniem okoliczności, które nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym
z zachowaniem, które szkodę spowodowało.

Trzeba podkreślić, że zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Pozbawienie możliwości korzystania z przedmiotów majątkowych stanowi szczególny rodzaj szkody,
w przypadku której celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego są pojęciami odwołującymi się do adekwatności przyczynowej
z art. 361 k.c. Dlatego ustalenie, że w okolicznościach sprawy poszkodowany najął pojazd zastępczy za zawyżoną stawkę lub korzystał z przedmiotu najmu zbyt długo oznacza, że koszty poniesione z tego tytułu nie mogą być kwalifikowane jako wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym przypadku mamy do czynienia z wydłużeniem okresu najmu pojazdu zastępczego ponad czas wymagany do likwidacji szkody w normalnym układzie zdarzeń. Przedłużenie czasu likwidacji szkody było następstwem okoliczności za które odpowiedzialność ponosi poszkodowany i – przede wszystkim – bank, który zabezpieczył swoją wierzytelność na uszkodzonym pojeździe (osoba trzecia). Taki układ stosunków wyłącza odpowiedzialność ubezpieczyciela, który odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody (patrz, np. uchwała Sądu Najwyższego z 15 lutego 2019 roku, III CZP 84/18, L.). Wystarczy przeanalizować wywody Sądu Rejonowego ze strony 8 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Opisano tam trudności, które musiał pokonać poszkodowany – opóźnienie w nawiązaniu kontaktu z uwagi na kłopoty komunikacyjne z bankiem, którego siedziba znajdowała się w poza miejscem zamieszkania kredytobiorcy, błędne wyliczenie przez bank pozostającej do spłacenia kwoty kredytu, oczekiwanie na poprawienie wyliczenia. Odpowiedzialności za żadną z tych okoliczności nie można przypisać pozwanemu, który bezzwłocznie zlikwidował szkodę, a po uzupełnieniu danych i dokumentów wypłacił uzupełniające odszkodowanie. Dlatego wydatki na najem pojazdu zastępczego i przechowywanie wraku uszkodzonego samochodu po upływie 25 dni, za które wypłacono sporne roszczenia, nie mogą zostać uznane za pozostające w adekwatnym związku przyczynowym
z zachowaniem, które szkodę wywołało.

Nie można natomiast zgodzić się z apelującym, że doszło do naruszenia art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c. i art. 362 k.c. Zachowanie poszkodowanego nie może być w tym przypadku uznane za naruszające obowiązek współpracy przy likwidacji szkody i dążenia do jej zmniejszenia szkody. Jednak z uwagi na omówiony wyżej brak adekwatności przyczynowej w spornym okresie, zaskarżony wyrok i tak wymagał korekty.

Na nieporozumieniu polegał zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., gdyż apelujący nie dostrzegł, że pierwotnie wyrok nie zawierał rozstrzygnięcia
o kosztach przechowywania pozostałości uszkodzonego pojazdu. Sytuacja ta uległa zmianie dopiero z chwilą uzupełnienia wyroku. Przy czym Sąd Rejonowy początkowo pozostawił bez rozpoznania wniosek powoda o uzupełnienie wyroku, który został złożony już 5 dni po wyrokowaniu. W ostateczności Sąd odwoławczy objął merytorycznym badaniem całość rozstrzygnięcia (apelacja pozwanego dotyczyła także kosztów przechowywania pozostałości), tak aby sprawę ostatecznie zakończyć. Argumentacja Sądu Rejonowego, który błędnie rozciągnął zwrot kosztów ponad uznany przez pozwanego okres 25 dni, dotyczy wszystkich zgłoszonych pod osąd wydatków poszkodowanego.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uwzględnił apelację i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w sposób opisany
w sentencji rozstrzygnięcia, a więc także z zasądzeniem kosztów procesu na rzecz strony wygrywającej (art. 98 k.p.c.). Stawka wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego wynika z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Wobec uwzględnienia apelacji w całości, zasądzono od powoda na rzecz pozwanego koszty postępowania apelacyjnego w oparciu o art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 i 108 § 1 k.p.c. Zasądzona kwota 694 zł stanowi sumę opłaty od apelacji (244 zł) i wynagrodzenia pełnomocnika za II instancję (450 zł). Przy ustalaniu wysokości kosztów zastępstwa procesowego sięgnięto do unormowań zawartych w oparciu o § 10 pkt 1 w zw. z art. § 2 pkt 3 cyt. wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.