Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

punktu 1 i 2 wyroku

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2021 r., wydanym w sprawie z powództwa Gminy M. Z. przeciwko J. P. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Zgierzu zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 2.512,66 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.374,68 zł od dnia 1 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 137,98 zł od dnia 19 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 300,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, a ponadto przyznał kuratorowi ustanowionemu dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wynagrodzenie w wysokości 360,00 zł i nakazał kwotę tę wypłacić tymczasowo ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu, nie obciążając pozwanego kosztami sądowymi poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Zgierzu.

Apelację od tego orzeczenia wniósł pozwany, zaskarżając je w części uwzględniającej powództwo o zapłatę oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych; na wypadek oddalenia apelacji wniesiono o nieobciążanie skarżącego obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego z uwagi na jego trudną sytuację. Kurator ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego domagał się ponadto przyznania mu wynagrodzenia w wysokości przewidzianej przepisami prawa i uwzględniającej należny podatek od towarów i usług. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie:

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uchybienie zasadzie swobodnej oceny dowodów wskutek zaniechania dokonania wnikliwej i wszechstronnej oceny zasadności twierdzeń strony pozwanej na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie i oparcie się wyłącznie na nieudowodnionych twierdzeniach strony powodowej, bez uwzględnienia zarzutów zgłoszonych przez pozwanego i dotyczących braku podstaw faktycznych i prawnych do wytoczenia powództwa, nieudowodnienia przez stronę powodową roszczenia tak co do zasady, jak i co do wysokości, niedoręczenia pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu lokalu socjalnego, a co za tym idzie bezskuteczności tej czynności prawnej, niekorzystania przez pozwanego z lokalu socjalnego, skoro nie przebywa on w przedmiotowym lokalu, a jego miejsce pobytu nie jest znane oraz niewykazania zajmowania lokalu socjalnego przez pozwanego;

⚫

art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wobec uwzględnienia powództwa w całości w sytuacji nieudowodnienia przez powoda swojego roszczenia tak co do zasady, jak i co do wysokości.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu. Wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu, a ustalenia faktyczne zostały poczynione przez ten Sąd w sposób prawidłowy i w pełni zasługują na to, by Sąd odwoławczy przyjął je za własne.

W pierwszym rzędzie podnieść należy, że na tle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, iż J. P. nie jest uprawniony do władania przedmiotowym lokalem, a tym samym należy go uznać za osobę nieposiadającą do tego lokalu tytułu prawnego. Sąd II instancji wprawdzie nie podziela poglądu Sądu meriti, że wynikający z art. 365 § 1 k.p.c. zakres mocy wiążącej wyroku eksmisyjnego wydanego w sprawie I C 2744/15 Sądu Rejonowego w Zgierzu rozciąga się także na kwestie prejudycjalne, które sąd w tej sprawie przesądził, dążąc do rozstrzygnięcia o żądaniu, i których rozstrzygnięcie znajduje się poza sentencją orzeczenia, a więc w tym wypadku na sporne pomiędzy stronami niniejszego postępowania zagadnienie skuteczności wypowiedzenia umowy najmu dokonanego w dniu 13 listopada 2014 r. Odmienne stanowisko w tym przedmiocie od poglądu prezentowanego przez Sąd Rejonowy słusznie zajął Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 8 grudnia 2016 r., III CNP 29/15, niepubl., w postanowieniu z dnia 28 listopada 2017 r., III CSK 202/17, niepubl., w wyroku z dnia 13 maja 2021 r., V CSKP 73/21, OSNC Nr 2 z 2022 r., poz. 19 lub w postanowieniu z dnia 30 listopada 2021 r., (...) 315/21, niepubl. Wynika stąd, że art. 365 § 1 k.c. w rzeczywistości nie stał na przeszkodzie ewentualnemu wykazywaniu w sprawie niniejszej przez pozwanego, że nie doszło do skutecznego doręczenia mu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu. Równocześnie zważyć trzeba jednak, że ostatecznie okoliczność ta okazała się bez znaczenia dla rezultatu postępowania, a Sąd Rejonowy trafnie powołał przy rozstrzyganiu tej kwestii dodatkowy argument, opierający się na bezspornym fakcie, iż umowa najmu pomiędzy stronami zawarta była na czas określony, tj. do dnia 29 sierpnia 2017 r., a wobec tego wynikający z niej tytuł prawny do władania lokalem – niezależnie od skuteczności dokonanego wcześniej wypowiedzenia – wygasł po tej dacie i w okresie czasu, którego dotyczy dochodzone pozwem roszczenie, już byłemu najemcy nie przysługiwał.

Nie można zgodzić się również z zawartą w apelacji tezą, że J. P. w tym okresie czasu nie władał przedmiotowym lokalem. Z twierdzeń przywoływanych przez skarżącego wynika, że pozwany w okresie wskazanym w pozwie nie zamieszkiwał w tym lokalu, co bynajmniej nie jest okolicznością tożsamą z niezajmowaniem go w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 725), zwanej dalej u.o.p.l. Zajmowanie lokalu należy w kontekście treści przywołanej normy prawnej utożsamić z władaniem rzeczą cudzą w zakresie odpowiadającym zakresowi władania wynikającego z prawa najmu, przy czym nie ulega wątpliwości, że władztwo takie polega na rzeczywistej możliwości jego sprawowania nad rzeczą, co powoduje, że zachodzi ono nawet wtedy, gdy nie było ono wykonywane poprzez działania odnoszące się bezpośrednio do rzeczy. Innymi słowy, były lokator zajmuje lokal nie tylko wówczas, gdy rzeczywiście w nim zamieszkuje, ale także wówczas, gdy ma możliwość korzystania z niego – czy to poprzez zamieszkanie w nim, czy to w inny sposób – zaś równocześnie takiej możności jest pozbawiony wynajmujący. W sprawie niniejszej okolicznością bezsporną i niezaprzeczoną przez pozwanego jest fakt zaniechania przez niego wydania kluczy do lokalu powodowej Gminie, co oznacza, że wynajmującemu po utracie przez pozwanego uprawnień wynikających ze stosunku najmu nie zostało przekazane władztwo nad rzeczą; uznaniu bezsporności tego faktu nie stoi z pewnością na przeszkodzie zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty stwierdzenie „(…) zaprzeczam wszelkim twierdzeniom faktycznym strony powodowej, poza wyraźnie przyznanymi przez pozwanego (…)”, które – wobec jednoznacznej treści art. 210 § 2 zd. II k.p.c. – należy uznać za procesowo bezskuteczne.

Odwołać się trzeba ponadto do pogłębionej analizy konstrukcyjnej art. 18 ust. 1 u.o.p.l. zawartej w uchwale SN z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, OSNC Nr 12 z 2008 r., poz. 137 (powtórzonej następnie w uchwale SN z dnia 21 października 2015 r., III CZP 70.15, OSNC Nr 10 z 2016 r., poz. 118), gdzie wyjaśniono, że z treści tego przepisu nie wynika, aby obowiązek zapłaty odszkodowania był zależny od zawinienia, a rezygnacja przez ustawodawcę z tej przesłanki odpowiedzialności nie pozwala kwalifikować stanów faktycznych objętych hipotezą tego unormowania jako deliktu w rozumieniu art. 415 k.c. lub innych przepisach o czynach niedozwolonych. W ocenie Sądu Najwyższego za najwłaściwsze należy uznać ujęcie odpowiedzialności osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego w rozumieniu art. 18 ust. 1 u.o.p.l. jako odszkodowawczej z tytułu naruszenia obowiązku zwrotu lokalu po wygaśnięciu tytułu prawnego, a więc jako odpowiedzialności ex contractu, o której mowa w art. 471 i n. k.c., z daleko idącymi zmianami wynikającymi z art. 18 ust. 1 u.o.p.l. w odniesieniu do przypadków dochodzenia odszkodowania w granicach czynszu, polegającymi w szczególności na wyłączeniu zastosowania zasady winy wynikającej z art. 472 k.c. i oparciu odpowiedzialności byłego lokatora na zasadzie ryzyka. Taka interpretacja art. 18 ust. 1 i 2 u.o.p.l. respektuje użycie w nich terminu „odszkodowanie” i jednocześnie pozwala objąć odpowiedzialność, której przepisy te dotyczą, systemem kodeksowej odpowiedzialności odszkodowawczej. Na gruncie przedmiotowej sprawy bezsporne jest, że strony łączyła umowa najmu przedmiotowego lokalu mieszkalnego, a z art. 675 § 1 k.c. w związku z art. 680 k.c. wynika, że po zakończeniu najmu najemca winien zwrócić lokal wynajmującemu. Po zakończeniu trwania stosunku najmu prawo J. P. do zajmowania lokalu wygasło, powstał natomiast po jego stronie umowny obowiązek zwrotu rzeczy wynajmującemu. Z obowiązku tego pozwany się nie wywiązał, w związku z czym zobowiązany jest uiścić Gminie odszkodowanie za nienależyte wykonanie zobowiązań umownych, wyrównując na zasadach określonych w art. 18 ust. 1 u.o.p.l. szkodę, jaką ta poniosła wskutek niedokonania niezwłocznego zwrotu lokalu po zakończeniu najmu. Z powyższego wynika, że bez znaczenia dla odpowiedzialności J. P. za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego w rozumieniu powołanego przepisu pozostaje okoliczność faktycznego nieprzebywania przez niego w lokalu w czasie wskazanym w pozwie czy nawet nieprzejawianie przez niego woli władania lokalem jak najemca, natomiast decydujące jest to, czy w ramach wypełnienia swych obowiązków umownych przeniósł on posiadanie lokalu z powrotem na wynajmującego czy też jednak zaistniały podstawy do przypisania mu – według reguł wynikających co do zasady z art. 471 k.c. i zmodyfikowanych brzmieniem art. 18 ust. 1 u.o.p.l. – odpowiedzialności kontraktowej za szkodę poniesioną przez powódkę wskutek niewykonania zobowiązania przez byłego najemcę.

W efekcie powyższych rozważań za oczywiście chybione należy uznać postawione w apelacji zarzuty naruszenia wymienionych tam przepisów proceduralnych w zakresie ustaleń faktycznych co do zajmowania przez J. P. przedmiotowego lokalu, jak i co do okoliczności decydujących o nieposiadaniu przez niego tytułu prawnego do władania lokalem. Nie sposób w konsekwencji zgodzić się także z zarzutem nieudowodnienia przez stronę powodową zasady dochodzonego roszczenia, skoro powyższe okoliczności – wraz z niewątpliwą szkodą, jaką poniosła Gmina, nie mogąc wynająć przedmiotowego lokalu innej osobie – wypełniają hipotezę art. 18 ust. 1 u.o.p.l. Wysokość roszczenia – co wywiódł prawidłowo już Sąd I instancji – została z kolei należycie wykazana za pomocą dokumentów w postaci umowy najmu oraz właściwych aktów prawa miejscowego, z których wynikało, jakie należności i w jakich kwotach obciążają najemców lokali socjalnych, co odpowiada przewidzianym w art. 18 ust. 2 u.o.p.l. kryteriom ustalenia rozmiaru należnego odszkodowania. Zarzut „braku podstaw faktycznych i prawnych do wytoczenia powództwa” jest zupełnie niezrozumiały przy braku jego merytorycznego rozwinięcia przez skarżącego w złożonym środku odwoławczym, zważywszy, że z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika jasno zarówno podstawa faktyczna, jak i prawna roszczenia objętego powództwem, a autorowi apelacji nie udało się skutecznie zakwestionować prawidłowości którejkolwiek z nich w jakimkolwiek zakresie.

Wobec powyższego, apelacja zostaje oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 675,00 zł, stanowiącą wynagrodzenie pełnomocnika ustalone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 listopada 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.). Nie zachodziły podstawy do uwzględnienia zawartego w apelacji wniosku o zastosowanie w sprawie niniejszej art. 102 k.p.c., który w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w oparciu o zasadę słuszności, pozwala zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zaznaczyć trzeba, że apelujący, poza niezwykle ogólnikowym powołaniem się na „trudną sytuację”, nie przytoczył żadnych okoliczności uzasadniających odstąpienie przez Sąd II instancji od obciążania J. P. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, nie wspominając o wykazaniu – a choćby nawet uprawdopodobnieniu – jakichkolwiek faktów, które mogłyby potencjalnie przemawiać za zastosowaniem wobec pozwanego instytucji z art. 102 k.p.c.