Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2018 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 271/18 Sąd Rejonowy w Pabianicach oddalił powództwo J. A. (1) przeciwko Towarzystwu (...) w W. o zapłatę oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, iż T. M. kierujący pojazdem marki S. o numerze rejestracyjnym (...) przyjął na siebie odpowiedzialność za zdarzenie z dnia 15 października 2017 roku – szkodę w pojeździe marki A. R. należącym do powoda. Przyczyną zdarzenia miało być nieudzielenie przez kierującego pierwszeństwa przejazdu N. B. kierującej pojazdem marki J. (...) w sytuacji równorzędnej. Na sprawcę nałożony został mandat karny. W piśmie z dnia 21 października 2017 roku powód zgłosił pozwanemu szkodę. Na rozprawie w dniu 4 lipca 2018 roku powód zeznał, że o kolizji dowiedział się rano następnego dnia, nie było go na miejscu wypadku. Zaparkował samochód udając się na spotkanie towarzyskie ze znajomymi. Kiedy rano wrócił po samochód, zauważył uszkodzenia i znalazł za wycieraczką kartkę z numerem telefonu. Skontaktował się ze świadkiem N. B., która poinformowała go, iż poruszała się pojazdem marki J. (...) drogą z pierwszeństwem podczas gdy inny pojazd kierowany przez T. M. zajechał jej drogę. W celu uniknięcia kolizji odbiła kierownicą w bok i uderzyła w zaparkowany na poboczu pojazd powoda. N. B. zgodziła się być świadkiem na rozprawie. J. A. (1) wyjaśnił, iż przed kolizją nie znał sprawcy wypadku ani N. B. ani jej męża T. B.. Zeznając, powód wypowiadał się o świadkach N. B. i M. B. używając formy grzecznościowej (...) i (...). Pozwany ubezpieczyciel przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w toku którego dokonał analizy materiału fotograficznego dotyczącego uszkodzeń i w dniu 12 stycznia 2018 roku odmówił wypłaty świadczenia podnosząc, iż brak jest podstaw do przyznania odszkodowania – brak korelacji uszkodzeń pomiędzy pojazdami biorącymi udział w kolizji. W trakcie rozprawy w dniu 4 lipca 2018 roku Przewodnicząca okazywała powodowi konto społecznościowe F. na osobistym komputerze. W trakcie okazywania wykonano zrzuty ekranu okazywanych stron. Powód, żona powoda E. A. (K.), N. B. i M. B. posiadają konta na ww. portalu. J. A. (1) widnieje jako J. A. (2). Powód, jego żona oraz małżonkowie B. przed rozprawą byli znajomymi na ww. portalu. Przewodnicząca ustaliła, iż chwilę przed terminem rozprawy wyznaczonej na dzień 4 lipca 2018 roku osoby te usunęły się wzajemnie ze znajomych na portalu F.. Zdjęcie nr 9 obrazuje fakt, iż N. B. miała E. A. – żonę powoda – w gronie swoich znajomych jeszcze przed rozprawą. Na zdjęciu numer 1,2 i 3 widać, iż E. A. skomentowała zdjęcie dziecka N. B. udostępnione dnia 11 maja 2016 roku słowami „B. jest”. Ilustracja najprawdopodobniej przedstawiała dziecko N. B.. Komentarz został umieszczony około 2 lat temu licząc od terminu rozprawy. E. A. wielokrotnie polubiła zdjęcia N. B. oraz M. B. na portalu F., a małżonkowie B. polubili zdjęcia E. A. udostępnione w dniu 4 lipca 2015 roku, zdjęcia z dnia 21 grudnia 2015 roku, 5 kwietnia 2016 roku, 9 kwietnia 2016 roku, 21 kwietnia 2016 roku, 11 czerwca 2016 roku, 21 maja 2017 roku. Zdjęcie numer 12 zostało wykonane podczas ceremonii ślubnej N. i M. B., które E. A. skomentowała „Para jak z żurnala dużooo szczęścia, cierpliwości i radości”. Zdjęcie skomentowano około 3 lat temu licząc od terminu rozprawy. N. B. polubiła zdjęcia udostępnione na portalu F. przez żonę powoda E. A. a dodane: 3 czerwca 2016 roku, 29 czerwca 2017 roku, 21 maja 2017 roku oraz 8 sierpnia 2017 roku. J. A. (1) i M. B. byli znajomymi na F.. M. B. polubił zdjęcie udostępnione przez powoda w dniu 29 marca 2017 roku. Z kolei powód skomentował zdjęcie M. B. opublikowane w dniu 28 czerwca 2016 roku słowami „Dobrą ma obstawę dziewczyna”. Zdjęcie skomentowano około 2 lat temu licząc od terminu rozprawy. M. B. polubił zdjęcia udostępnione przez E. A. dnia: 26 sierpnia 2016 roku, 29 czerwca 2017 roku, 16 września 2017 roku oraz 17 września 2017 roku.

W Sądzie Rejonowym w Pabianicach toczyło się postępowanie w sprawie o sygnaturze akt I C 783/17 z powództwa M. M., która dochodziła od (...) S.A. w W. odszkodowania za szkody w pojeździe. W dniu 9 kwietnia 2017 roku miało dojść do zdarzenia drogowego z udziałem powódki, którego sprawcą miała być N. B. prowadząca pojazd marki J. (...). W trakcie rozprawy powódka zeznała, iż nie znała małżonków B., nie pamiętała od kogo i kiedy nabyła swój własny pojazd, a pojazd ten w chwili sprzedaży miał dwukrotnie niższy przebieg niż w chwili zakupu.

Na tle tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy oddalił powództwo uznając zeznania powoda i świadków za niewiarygodne co do przebiegu zdarzenia drogowego. Uszkodzenia pojazdu powoda, w ocenie Sądu, nie powstały w opisywanych okolicznościach. Powód znał świadków przed rozprawą, powód i świadkowie podawali nieprawdę, stąd brak podstaw do przyjęcia, iż do zdarzenia doszło w okolicznościach wskazywanych przez powoda. Dlatego też Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. M. oraz z opinii biegłego do spraw rekonstrukcji wypadków jako nieprzydatne do rozpoznania sprawy (wyrok z uzasadnieniem).

Od powyższego wyroku apelację wywiódł powód zaskarżając wyrok w całości i zarzucając nierozpoznanie istoty sprawy poprzez odmowę przeprowadzenia zawnioskowanych przez powoda dowodów w postaci dowodu z opinii biegłego oraz z zeznań świadka zmierzających do jednoznacznego wykazania, że między uszkodzeniami w pojeździe powoda a w pojazdach S. i J. istnieje korelacja wskazująca, iż do szkody w pojeździe powoda doszło na skutek kolizji tych pojazdów.

Powód zarzucił także naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na treść rozstrzygnięcia: art. 217 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych zmierzających do ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności; art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu orzeczenia do twierdzeń powoda składanych w pozwie i w trakcie rozprawy, brak odniesienia się do załączonych do pozwu dokumentów oraz wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku polegające na jego lakonicznym sformułowaniu w zakresie odmowy przyznania waloru wiarygodności twierdzeniom powoda w sytuacji gdy pozostawały one w logicznym związku z zeznaniami świadków i dowodami z dokumentów; art. 227 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. poprzez bezpodstawne oddalenie zgłoszonych przez powoda wniosków dowodowych z zeznań świadka T. M. oraz z opinii biegłego – wobec przyjęcia, że okoliczności wskazane w tezie dowodowej nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia podczas gdy dowody te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a poprzez oddalenie wniosków o ich przeprowadzenie powód został pozbawiony możliwości dowodzenia prawdziwości swych twierdzeń; art. 210 § 3 k.p.c, art. 217 § 2 k.p.c., art. 227 k.p.c. i art. 233 k.p.c poprzez nie poczynienie własnych ustaleń faktycznych, pominięcie dowodów wykazujących podstawę faktyczną roszczenia powoda, a w konsekwencji nierozważenie całokształtu okoliczności sprawy przy jednoczesnym oparciu rozstrzygnięcia na dowolnym ustaleniu, że między powodem a uczestnikami zdarzenia istnieje osobista relacja, która to okoliczność w ocenie Sądu niweczy roszczenie powoda. W konsekwencji powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Pabianicach do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu za obie instancje, a następnie w postępowaniu przez tym sądem, dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. M. na okoliczność przebiegu i przyczyn zdarzenia z dnia 15.10.2017r, ustalenia uczestników zdarzenia i jego sprawcy, dopuszczenie dowodów z dokumentów, z opinii biegłego do spraw techniki samochodowej na okoliczność przebiegu i przyczyn zdarzenia, zakresu uszkodzeń pojazdów biorących udział w zdarzeniu i ich wzajemnej korelacji oraz na okoliczność ustalenia rynkowych dziennych stawek najmu pojazdów klasy C na terenie województwa (...) w 2017 roku oraz czasu niezbędnego do dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu należącego do powoda.

W uzasadnieniu apelacji powód wskazał, iż w jego ocenie zastąpienie ustaleń leżących w sferze kompetencji biegłego ds. rekonstrukcji wypadków własnymi dowolnymi ustaleniami winno skutkować przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania. Powód wskazał, iż Sąd I instancji nie udowodnił bezspornie znajomości miedzy powodem a świadkami a jedynie wykazał, iż byli aktywni na portalu F.. Powód nie był bezpośrednim uczestnikiem zdarzenia i nie miał osobistej styczności ze świadkiem zdarzenia stąd nie mógł w jego momencie rozpoznać czy ewentualnie osoba ta może być mu znana choćby z widzenia. Ponadto, osobista znajomość uczestników kolizji drogowej nie może być – zdaniem powoda – okolicznością przesadzającą o tym, że zeznaniom powoda i świadkom nie można przydać waloru wiarygodności. Tylko opinia biegłego ds. rekonstrukcji wypadków drogowych mogłaby wykazać, czy do zdarzenia mogło dojść w podanych okolicznościach czy też nie. Sąd I instancji nie ocenił także pozostałego materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów świadczących o wysokości szkody w pojeździe, notatki policyjnej, nie przeprowadził dowodu z zeznań świadka T. M. – a zatem powód został pozbawiony dowodzenia zasadności roszczenia w rozumieniu art. 6 k.c. (apelacja).

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych a także o oddalenie wniosków dowodowych powoda zawartych w apelacji (odpowiedź na apelację).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda J. A. (1) okazała się zasadna i skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Pabianicach.

Według dominujących w doktrynie i orzecznictwie poglądów przyjmuje się, że nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą powództwa i zachodzi, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego. Sąd Najwyższy przyjął, że oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania. Rozpoznanie istoty sprawy wymaga zatem prawidłowego zidentyfikowania jej przedmiotu. Bez tego zabiegu nie jest bowiem możliwe dokonanie oceny żądania pozwu w płaszczyźnie prawa materialnego. Pojęcie „istota sprawy” to materialny aspekt sporu. Rozpoznanie istoty sprawy oznacza więc zbadanie materialnej podstawy żądania pozwu oraz merytorycznych zarzutów. Do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi zatem, gdy sąd rozstrzygnął nie o tym, co było przedmiotem sprawy, zaniechał w ogóle zbadania materialnej podstawy żądania, pominął całkowicie merytoryczne zarzuty zgłoszone przez stronę, rozstrzygnął o żądaniu powoda na innej podstawie faktycznej i prawnej niż zgłoszona w pozwie, nie uwzględnił wszystkich zarzutów pozwanego dotyczących kwestii faktycznych czy prawnych rzutujących na zasadność roszczenia powoda (postanowienie z dnia 26 listopada 2012 r., III SZ 3/12, Lex nr 1232797). Oceny czy sąd I instancji rozpoznał istotę sprawy dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.

Obowiązkiem Sądu I instancji jest bowiem dostateczne wyjaśnienie sprawy do ostatecznego rozstrzygnięcia. W judykaturze podnosi się, że obojętna jest przyczyna zaniechania w powyższym zakresie - może zatem tkwić zarówno w pasywności sądu, jak i w błędnym przyjęciu przesłanki niweczącej lub hamującej roszczenie. Podzielić ponadto należy podgląd, iż brak oceny okoliczności faktycznych stanowiących podstawę zastosowania normy prawa materialnego będącego podstawą żądania, niewątpliwie świadczy o braku rozpoznania przez Sąd istoty sprawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 listopada 2004r., I ACa 1012/04).

Sąd Okręgowy w całości podziela zarzuty wywiedzione przez skarżącego w apelacji. Zadaniem Sądu I instancji jest merytoryczne rozpoznanie sprawy, zatem wydanie wyroku poprzedzać winno przeprowadzenie dowodów i zamknięcie rozprawy. Natomiast podstawowych czynności procesowych nie powinien przeprowadzać sąd odwoławczy, który ma przede wszystkim skontrolować prawidłowość przeprowadzenia przez sąd pierwszej instancji postępowania rozpoznawczego i zastosowanych przepisów prawa materialnego. Przed sądem drugiej instancji, w ramach zasady pełnej apelacji można jedynie uzupełnić postępowanie dowodowe, ale nie doprowadzać do zastępowania w tym sądu pierwszo-instancyjnego, skutkując w rezultacie sprzecznym z Konstytucją jednoinstancyjnym rozpoznaniem sprawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 roku , sygn. akt V CZ 80/13, Lex Nr 1433618).

W szczególności w ocenie Sądu Okręgowego słuszny był zarzut naruszenia prawa procesowego, a to art. 328 § 2 k.p.c. Przepis ten wskazuje na konieczne elementy uzasadnienia każdego wyroku, podając, że powinno ono wskazywać podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Podkreślić także należy, że sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia.

Sąd I instancji nie poczynił w istocie żadnych ustaleń faktycznych w odniesieniu zarówno do twierdzeń pozwu jak twierdzeń pozwanego zawartych w odpowiedzi na pozew. Podkreślić bowiem należy, iż powód wnosił o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 13.900 zł tytułem odszkodowania za szkodę w pojeździe marki A. R. 159 o nr rej. (...) oraz kwoty 4.494,42 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z korzystaniem przez powoda z samochodu zastępczego ujętych w fakturze VAT nr (...) – obu kwot z odsetkami. Sąd Rejonowy w części uzasadnienia obejmującej ustalenia faktyczne odnosi się prawie wyłącznie do kwestii znajomości powoda i jego żony E. A. ze świadkami N. B. i M. B. wynikającej z komentarzy i polubień na portalu społecznościowym F.. Sąd Rejonowy całkowicie pomija treść dokumentów – w postaci notatki o zdarzeniu drogowym, kosztorysu E., oferty zakupu, faktury, oświadczenia i innych załączonych do pozwu. Sąd I instancji ogranicza swe rozważania jedynie do odmowy wiarygodności zeznaniom powoda i wskazanych świadków w konkluzji wysnuwając wniosek, iż znajomość ta i jej ukrycie przez ww. podmioty przesądza o braku zdarzenia drogowego.

W ocenie Sądu Okręgowego z powyższej znajomości, choćby ukrywanej, nie sposób jednak – bez przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego do spraw rekonstrukcji wypadków, dowodu z zeznań sprawcy zdarzenia oraz analizy pozostałego zebranego w sprawie materiału dowodowego – wywieść, iż do kolizji dojść nie mogło w warunkach opisywanych przez powoda. Nie został bowiem na tą okoliczność przeprowadzony żaden dowód, a odnośnie postanowienia oddalającego wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego i zeznań sprawcy strona pozwana złożyła stosowne zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. (k.61 odwrót). Sąd poczynił ustalenia tylko co do faktu ukrycia znajomości pomiędzy powodem a świadkami i jej istnienia przed zdarzeniem. Wobec zatem braku rozstrzygnięcia wszystkich twierdzeń i zarzutów stron postępowania nie rozpoznano istoty sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego, założenie bowiem a priori, jakoby sam fakt bycia znajomymi na portalu F., fakt ukrycia tej znajomości i zaprzeczenia jej w zeznaniach wykluczał zaistnienie zdarzenia drogowego w okolicznościach podanych przez powoda nosi cechy czystej dowolności gdyż w istocie nie można z powyższego wywieść, czy do zdarzenia tego doszło czy nie. Stwierdzić jedynie można, iż ww. osoby znały się przed zdarzeniem. Nie jest to jednak wystarczające – w ocenie Sądu Okręgowego – do wykluczenia szkody, bez przeprowadzenia postępowania dowodowego w tej kwestii. Nieprzeprowadzenie w powyższym zakresie postępowania dowodowego, stanowi nie tylko naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c., ale przede wszystkim uniemożliwia przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Sąd Rejonowy w toku postępowania, ograniczając je jedynie do wykazania znajomości powoda ze świadkami, nie podjął – jak już wyżej wskazano - żadnych czynności celem rozpoznania zgłoszonych przez pozwanego wniosków dowodowych, co powinien był uczynić. Po dokonaniu powyższych czynności należało właściwie zastosować rozkład ciężaru dowodu, ustalając - w oparciu o zgłoszone w toku procesu twierdzenia i zarzuty, obowiązki dowodowe stron, zgodnie z regułą z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. Dopiero po prawidłowym przeprowadzeniu powyższych czynności Sąd może rozpoznać daną sprawę merytorycznie.

Z uwagi na to zatem, iż wydanie wyroku w przedmiotowej sprawie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, rozpoznania istoty sprawy, a także sporządzenia - po ponownym rozpoznaniu sprawy - uzasadnienia wyroku, zgodnie z dyspozycją z art. 328 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Pabianicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi, w myśl przepisu art. 108 § 2 k.p.c., rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości i rozpoznać istotę sprawy, w szczególności winien rozważyć wszystkie wnioski dowodowe stron, w tym z dokumentów wskazanych przez strony, a także z osobowych źródeł dowodowych, czy też opinii biegłego sądowego. Następnie Sąd I instancji powinien dokonać wnikliwej oceny całości zebranego w sprawie materiału dowodowego zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c., Po przeprowadzonym w ten sposób postępowaniu dowodowym powinien dokonać ustaleń stanu faktycznego, a następnie oceny zasadności roszczenia powoda przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu zgodnie z przepisami art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.