Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Łodzi –Widzewa w Łodzi wyrokiem z dnia 17 stycznia 2018 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II C 602/17 z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko S. R. o zapłatę, zasądził na rzecz powoda kwotę 49.454,57 zł oraz kwotę 670,44 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd I Instancji wskazał, iż w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód domaga się zasądzenia kwoty 49/454,57 zł (w tym: 46756,42 zł tytułem kapitału, 2055,74 zł odsetek umownych za okres korzystania z kapitału, 599,79 zł odsetek karnych i 42,62 zł opłat i prowizji), bez odsetek oraz kosztów procesu wg norm przepisanych. Nakaz zapłaty został wydany w dniu 2 stycznia 2017 roku w sprawie VI Nc-e (...).

Od tego orzeczenia pozwany wniósł sprzeciw wnosząc o oddalenie powództwa w całości i podnosząc zarzuty: nieudowodnienia istnienia, wysokości i wymagalności oraz zasadności wierzytelności objętej pozwem. W piśmie z 26 września 2017 roku (data pisma) pozwany podniósł ponadto zarzuty: spóźnienia w złożeniu przez powoda twierdzeń i dowodów (wezwania do zapłaty i wypowiedzenie umowy), brak prawidłowego umocowania pełnomocnika powoda, nieudowodnienia wydania pozwanemu środków z tytułu kredytu, złożenia dokumentów w kopiach, brak wykazania kwoty objętej pozwem (przy zakwestionowaniu mocy dowodowej załączonego do akt wyciągu z ksiąg banku, który jest jedynie dokumentem prywatnym), niepodjęcie prób polubownego załatwienia sprawy, niezłożenie oryginału (kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem) oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu, brak wykazania umocowania osoby, która zawierała umowę kredytu ze strony banku, objęcia pozwanego kosztami ubezpieczenia kredytu i nieprzedstawienia informacji co do dokonanych wpłatach.

Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 8 czerwca 2015 roku pomiędzy powodowym Bankiem a pozwanym została zawarta umowa kredytu, na podstawie której Bank zobowiązał się udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 49530,76 zł na okres 96 miesięcy, przy czym kwota całkowita kredytu do wypłaty wynosi 28500 zł, zaś całkowita kwota do spłaty 63994,09 zł (w tym kapitał, odsetki za korzystanie z kapitału, koszty). Oznaczono cel kredytu i jego koszty, poprzez wskazanie konkretnych kwot (§1 i 2 umowy). Nadto ustalono, że wysokość raty wynosi 665,47 zł, z tym że pierwszej 774,44 zł, która jest płatna do 20 lipca 2015 roku (§3 umowy). Zastrzeżono odsetki umowne w razie nieterminowej spłaty rat kredytu (§7). Nadto postanowiono (§9 umowy), że Bank jest uprawniony z zachowaniem 1 miesięcznego okresu wypowiedzenia do wypowiedzenia umowy, m.in. jeżeli kredytobiorca jest w zwłoce z zapłatą pełnych rat wynikających z harmonogramu spłat za co najmniej 2 okresy płatności po uprzednim pisemnym wezwaniu do spłat w terminie 7 dni.

Sąd I Instancji ustalił także, iż S. R. wypłacono środki wymienione w umowie kredytu, w tym kapitał, co wynikało z zaświadczenia wystawionego w dniu 6 listopada 2017 roku. (zaświadczenie k. 62. W dalszej kolejności, Sąd Rejonowy wskazał, że wezwaniem z 6 maja 2016 roku pozwany został wezwany- pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu- do uiszczenia w terminie 14 dni zaległości w wysokości 2178,83 zł. Wobec nieuregulowania tej kwoty w dniu 6 czerwca 2016 roku uprawniony do tego pracownik powoda M. M. sporządził oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu. Przed wniesieniem pozwu, pismem z 16 sierpnia 2016 roku bank wezwał powoda do uiszczenia należności: 46756,42 zł tytułem kapitału, 2055,74 zł odsetek umownych za okres korzystania z kapitału, 599,79 zł odsetek karnych i 42,62 zł opłat i prowizji, wynikających z zestawienia należności o spłat kredytu. Oba powyższe wezwania zostały sporządzone przez uprawnionego do tych czynności pracownika powoda. Ostatecznie, w dniu 13 września 2016 roku został wystawiony wyciąg z ksiąg powodowego banku, w którym wskazano, że pozwany zalega wobec Banku kwotami objętymi pozwem, dających łącznie kwotę 49454,57 zł. Wyciąg został podpisany przez Ł. I. (który występował także jako pełnomocnik procesowy w niniejszej sprawie), przy czym pełnomocnictwo zostało udzielone w dniu 1 lipca 2014 roku i obejmowało upoważnienie do do wystawiania i podpisywania wyciągów z ksiąg bankowych.

Ustaliwszy powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi uznał wszystkie podniesione zarzuty za niezasadne. Wskazał, iż dopiero po wniesieniu sprzeciwu, poznaniu zarzutów pozwanego, bank mógł podnieść wszelkie twierdzenia i zarzuty, aby zwalczać argumentację dłużnika. Podkreślił, że S. R. nie podniósł żadnych zarzutów merytorycznych co do treści pełnomocnictwa do Ł. I., ani co do treści i formy dokumentów złożonych przez stronę powodową, ale w szczególności pozwany nie złożył wniosku o zobowiązanie powoda do złożenia oryginałów tych dokumentów, co uprawniałoby Sąd do stosownego zobowiązania powoda poprzez zastosowanie odpowiednio art. 129§1 i 208§1 kpc. Wreszcie w zakresie nieudowodnienia wysokości roszczenia, Sąd Rejonowy podniósł, iż złożony wyciąg z ksiąg banku jest dopuszczalnym środkiem dowodowym. Dodał, że dokument ten wraz ze złożonym przez powoda zestawieniem należności i spłat, przy braku dokumentów (a nawet twierdzeń) pozwanego, że dokonał konkretnych (co do wysokości i daty świadczenia) wpłat musiały doprowadzić do uznania za udowodnione twierdzeń banku. Sąd I Instancji wskazał, iż strona powodowa mogła wykazać jedynie to, jakich wpłat i kiedy pozwany dokonał i że nie były one terminowe i nie pokrywały w całości należności wynikających z umowy. (wyrok – k. 70, uzasadnienie- k. 102-103)

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając wyrok w całości. Skarżący podniósł następujące zarzuty:

a)  naruszenia art. 232 kpc w zw. z art. 245 kpc wobec ustalenia stanu faktycznego na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych banku i umowy oraz przedłożonego dokumentu w postaci zaświadczenia z dnia 6 listopada 2017 roku dostarczonego po czasie; skarżący zakwestionował również ustalenie uruchomienia kredytu na podstawie tychże ksiąg banku; wszystkie te okoliczności skutkowały nieudowodnieniem istnienia i wysokości roszczenia;

b)  naruszenia art. 233 § 1 kpc polegającego na nierozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny przedstawionych w sprawie dowodów w postaci umowy kredyty, braku pełnomocnictwa, braku dowodu wypłaty kredytu oraz oświadczeń i pism, a w konsekwencji ustalenie, że umowę zawierał upoważniony pracownik banku, że pozwany otrzymał środki z kredytu, że otrzymał wypowiedzenie umowy kredytu oraz przerzucenie na pozwanego ciężaru udowodnienia prawidłowości wyliczeń będących podstawą powództwa;

c)  naruszenia art. 207 § 6 kpc i art. 217 § 2 i §3 kpc poprzez zezwolenie powodowi na dalszych wniosków dowodowych w sytuacji, gdy ten jako profesjonalista powinien wykazać wyższy stopień fachowości i zaprezentować całą argumentację już w pozwie;

d)  naruszenia art. 328 § 2 kpc poprzez brak odniesienia w uzasadnieniu do wszystkich zarzutów pozwanego;

e)  naruszenia art. 129 § 2 kpc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że przedłożone przez powoda odpisy w postaci uwierzytelnionych dokumentów mogą stanowić dowód w sprawie;

f)  naruszenia art. 98 kpc poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do bezzasadnego przyjęcia prawidłowości umocowania pełnomocnika powoda podczas gdy pełnomocnictwo do dokonania czynności procesowych winno być ustanowione odrębnie od pełnomocnictwa ogólnego.

Wobec zgłoszonych zastrzeżeń, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez powództwa w całości. Pozwany wniósł również o zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję. Wniósł również o zwolnienie od opłaty od apelacji. (apelacja – k. 105-117)

Postanowieniem z dnia 9 października 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji. (postanowienie – k. 125)

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. (odpowiedź na apelację – k. 131-133)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi. W pełni się też do nich odwołuje, bez konieczności ponownego przytaczania ich w tej części uzasadnienia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2016 roku, sygn. akt I CSK 290/15, Legalis nr 1508357).

Argumenty skarżącego koncentrowały się na wykazaniu sprzeczności ustaleń faktycznych ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

Autor apelacji w szczególności akcentował nieprawidłowości ustaleń faktycznych Sądu I Instancji dotyczące prawdziwości dokumentów przedstawionych przez stronę powodową oraz nieprawidłowego przerzucenia ciężaru dowodowego co do okoliczności związanych z zasadnością i wysokością roszczenia. Skarżący przede wszystkim starał się wykazać w apelacji, iż skutecznie obalił domniemanie prawdziwości złożonych dokumentów, choćby poprzez zakwestionowanie skuteczności pełnomocnictwa, i jednocześnie podnosząc, iż dowód z tych dokumentów nie powinien być brany pod uwagę w toku postępowania jako spóźniony w rozumieniu przepisów o prekluzji dowodowej i procesowej.

W świetle powyższego, głównym zarzutem apelującego było przede wszystkim naruszenie przez Sąd I instancji przepisów procesowych, a mianowicie art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów. Zarzut ten rzutował na ocenę prawidłowości ustaleń faktycznych, a w konsekwencji bezpośrednio wpływał ocenę zasadności powództwa.

Rozważając powyższy zarzut należy w pierwszej kolejności wskazać, iż granice oceny dowodów dokonywanej w oparciu o art. 233 k.p.c. wyznaczane są przez trzy czynniki: logiczny, ustawowy oraz ideologiczny, przez który rozumie się poziom świadomości prawnej sędziego, czyli znajomość przepisów, doktryny i orzecznictwa, a także informacje dotyczące różnych faktów życia społecznego, kultura prawna oraz system pozaprawnych reguł i ocen społecznych, do których odsyłają przepisy obowiązującego prawa (wyrok SN z 20.8.2002 r., II UKN 555/01, Legalis nr 79807).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana, jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (wyrok SN z 9.12.2009 r., IV CSK 290/09, Legalis nr 309976).

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (zob. postanowienie SN z 23.1.2001 r., IV CKN 970/00, Legalis nr 278075).

Biorąc pod uwagę powyższe, zakwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 roku, sygn. akt II CKN 572/99, Lex 53136).

Jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak np. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 28 maja 2013 roku, sygn. akt VI ACa 1466/13, Lex 1342419).

Przenosząc powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy, wbrew stanowisku skarżącego, Sąd I Instancji dokonał wszechstronnej i wnikliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W swoich rozważaniach odniósł się do poszczególnych zarzutów pozwanego.

Tym samym niezasadny był również zarzut naruszenia art. 328 kpc. Uzasadnienie odpowiadało bowiem wszystkim wymogom ustawowym.

Niezasadny był również zarzut naruszenia przepisów regulujących zasady prekluzji dowodowej – czyli art. art. 207 § 6 kpc i art. 217 §2 i §3 kpc.

Należy mieć na uwadze, iż twierdzenia i dowody przedstawione po czasie właściwym nie będą pominięte jeżeli strona uprawdopodobni, że zgłasza je później bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności (art. 217 § 2 k.p.c.). Sąd powinien uwzględnić spóźnione twierdzenia i dowody także wówczas, jeżeli nie spowoduje to zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Należy się zgodzić, że dla oceny wpływu spóźnionego powołania na możliwość przewleczenia postępowania istotny będzie stan postępowania istniejący w momencie zgłaszania danego twierdzenia lub dowodu. Jeżeli postępowanie prowadzone po uwzględnieniu spóźnionego materiału procesowego trwałoby dłużej niż postępowanie, w którym materiał ten zostałby pominięty, to sąd takich twierdzeń i dowodów uwzględnić nie może (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 lutego 2017 r., I ACa 764/16).

Na wstępie podnieść należy, że początkowy etap postępowania dowodowego był zdeterminowany specyfiką elektronicznego postępowania upominawczego. Mianowicie, na wstępnym etapie strona powodowa ma za zadanie jedynie wstępnie wykazać zasadność roszczenia. Dopiero po wpłynięciu ewentualnego sprzeciwu, otwiera się jej możliwość precyzyjnego wykazania okoliczności uzasadniających powództwo.

Specyfika takiego postępowania przemawia zatem za oceną, że po wniesieniu przez pozwanego sprzeciwu, powód powinien mieć dodatkowo możliwość powołania nowych twierdzeń i dowodów, bez ograniczeń przewidzianych przez przepisy regulujące zwykłe postępowanie rozpoznawcze dla etapu wniesienia pozwu w tym zakresie, w którym odnoszą się one do zarzutów od nakazu zapłaty. Te nowe twierdzenia i dowody powód może jednak zgłosić z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z regulacji zawartej w art. 217 § 2 k.p.c. (we właściwym czasie), a zatem niezwłocznie po doręczeniu powodowi zarzutów (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 lipca 2014 r., V ACa 151/14).

Na tym etapie rozważań warto podnieść, iż również pozwany nie przedstawił żadnej merytorycznej argumentacji kwestionując nakaz zapłaty.

W ocenie Sądu Okręgowego, nic przecież nie stało na przeszkodzie, aby S. R. już wówczas odniósł się choćby do wysokości dochodzonej od niego kwoty wskazując na nieotrzymanie kwoty kredytu. Pozwany nie wskazał, również dlaczego kwestionuje wysokość roszczenia. W ocenie Sądu Okręgowego te dwa zarzuty stoją z sobą w sprzeczności . Pozwany na ówczesnym etapie powinien wykazać, czy w ogóle nie otrzymał kredytu, bądź też otrzymał go w innej wysokości niż twierdzi powód, czy też spłacił jednak część zobowiązania i dlatego powinno ono być niższe. Brak w sprzeciwie jakichkolwiek odniesień do tej dychotomii, uzasadnia przypuszczenie, że podniesione zarzuty były jedynie wyrazem taktyki procesowej pozwanego mającej na celu proste zaprzeczanie okolicznościom podnoszonym przez powoda.

Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 232 kpc w zw. z art. 245 kpc na wstępie wskazać należy, iż strona powodowa, czyli bank – jako instytucja zaufania publicznego- udziela kredytów i generuje wszelkie dokumenty związane z tą czynnością bankową, nie w sposób dowolny, ale zgodnie z regułami przewidzianymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo bankowe - w wersji obowiązującej w dacie zawarcia umowy i wniesienia pozwu (tj. Dz.U. z 2015 poz. 128 z późn. zm.) - oraz ustawie z dnia 29 września 1994 o rachunkowości - w wersji obowiązującej w dacie zawarcia umowy i wniesienia pozwu (tj. Dz.U. z 2013 poz. 330 z późn. zm.)

Nie można zgodzić ze skarżącym, że powód nie sprostał ciężarowi dowodu, jaki na nim spoczywał i nie wykazał zasadności i wysokości dochodzonej pozwem kwoty. Złożony do akt sprawy wyciąg z ksiąg rachunkowych banku został podpisany przez przedstawiciela powoda i stanowi wiarygodny dowód co do istnienia dochodzonego roszczenia. Rzeczywiście w procesie cywilnym ciężar dowodu stawia wymaganie dostarczenia sądowi dowodów potwierdzających podane fakty pod rygorem negatywnego rozstrzygnięcia. Regułę tę trzeba jednak odnosić także do strony zgłaszającej zarzuty. Występuje ona wtedy w roli czynnej – skoro powołuje się na fakty inne niż wskazywał powód, a z którymi ustawodawca wiąże korzystne dla niej skutki prawne, polegające na zniweczeniu żądania objętego powództwem. Jak stwierdził Sąd Najwyższy (wyrok z 15.03.2012 r., I CSK 345/11, LexisNexis nr (...)), do naruszenia art. 6 k.c. dochodzi wtedy, gdy orzekający Sąd przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie niż ta, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne. Skoro powód przedstawił twierdzenia o faktach, a nadto złożył dowody na ich poparcie, to pozwany– jako strona zaprzeczająca – powinien przeprowadzić dowód przeciwny, a zatem wykazać fakty istotne dla rozstrzygnięcia i je udowodnić, czego nie uczynił. Nie można natomiast – w świetle zasady równorzędności środków dowodowych – deprecjonować dowodu prywatnego (jakim jest wyciąg z ksiąg banku), tylko dlatego, że ustawodawca zdecydował, że dokument ten nie ma mocy dokumentu urzędowego. Wykazanie zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia nie podlega w postępowaniu rozpoznawczym ograniczeniom dowodowym. Ponadto, możliwe byłe wydanie nakazu zapłaty w przypadku roszczenia banku na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych. Nie można tracić z pola widzenia, że ustawodawca nie pozbawił mocy dowodowej dokumentu w postaci wyciągu z ksiąg banku. Powód mógł zatem, wbrew twierdzeniom apelacji, za jego pomocą wykazywać zasadność i wysokość dochodzonej pozwem kwoty.

Sąd Okręgowy uznał , że strona pozwana wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. nie wykazała w żaden sposób, aby jakikolwiek dokument bankowy był podrobiony lub przerobiony.

Podkreślić należy, że samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.) / wyrok SN z dnia 22 listopada 2001 r. sygn. akt I PKN 660/00 Wokanda 2002/7-8/44/.

Dodać również należy, skarżący nie zakwestionował swojego podpisu pod umową kredytu z dnia 8 czerwca 2015 roku. Dalej, wezwanie do zapłaty zostało mu przesłane na adres w miejscowości Ł., co ma o tyle istotne znaczenie o tyle, że pozwany kwestionował – w ramach postępowania o przywrócenie terminu do wniesienia wniosku o sporządzenie uzasadnienia- adres wskazany w pozwie.

Konkludując, przedstawiona przez skarżącego ocena przebiegu postępowania I-instancyjnego stanowi własną, korzystną dla niego interpretację faktów. Wobec tego co wskazano, nie można Sądowi Rejonowemu zarzucać braku logiki, ani braku odniesienia do wskazań doświadczenia życiowego. Zarzuty apelacji w tym zakresie stanowią zatem jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami tego Sądu i tym samym nie mogą doprowadzić do merytorycznej ingerencji w zakwestionowane orzeczenie.

Sąd Okręgowy nie orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, gdyż strona powodowa, nie poniosła żadnych kosztów postępowania II-instancyjnego, była bowiem reprezentowana przez niezawodowego pełnomocnika.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.