Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. przeciwko Gminie Ł. o zapłatę:

oddalił powództwo;

zasądził od powoda Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz Miasta Ł. kwotę 917 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od opisanego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła:

naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego materiału dowodowego w sprawie, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym, prowadzącą do pominięcia przez Sąd faktu, że z chwilą zwrotu całej opłaty sądowej od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej cel zapłaty przez powódkę na rzecz pozwanej kwoty 5.000,00 złotych stał się nieaktualny;

naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 410 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe niezastosowanie i oddalenie powództwa w całości, podczas gdy z uwagi na brak celu świadczenie przez powódkę, zapłatę kwoty 5.000,00 złotych na rzecz powódki należy uznać jako świadczenie nienależne.

W konsekwencji podniesionych zarzutów powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 5.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 30 października 2021 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie należy wskazać, iż Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną.

Apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest trafny w sytuacji, gdy ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji pozostaje w zgodzie z dyrektywami zawartymi w przywołanej normie prawnej.

Do skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie konkretnych uchybień Sądu pierwszej instancji podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów - istotnych błędów logicznego rozumowania, właściwego kojarzenia faktów, sprzeczności z doświadczeniem życiowym czy pominięcia określonych dowodów prowadzących do odmiennych wniosków.

Wbrew zapatrywaniu skarżącej, Sąd Rejonowy nie pominął przy ustalaniu stanu faktycznego faktu zwrotu przez sąd całej opłaty sądowej od zawezwania do próby ugodowej, jednakże nadał temu faktowi odmienne od oczekiwań powódki znaczenie. Omawiany zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w istocie nie dotyczy błędów w ustaleniach faktycznych czy ocenie dowodów, a sprowadza się do zakwestionowania zinterpretowania faktów w kontekście przepisów prawa materialnego. Apelacja w części poświęconej temu zarzutowi rzekomego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., w istocie nie zarzuca ani jednego wadliwie ustalonego faktu, to jest istnienia bądź braku określonego układu rzeczy bądź zjawisk. Zarzut ujęty w apelacji jako dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., w rzeczywistości stanowi zarzut wadliwej subsumpcji art. 410 § 2 k.c. w zakresie ustalenia nieosiągnięcia zamierzonego celu świadczenia; jest to jednak zarzut dotyczący prawa materialnego, a zarzut ten należy uznać za chybiony.

Nieosiągnięcie zamierzonego celu nie zachodzi wtedy, gdy cel wynika z umowy, a zachodzi wówczas, gdy stron nie łączy stosunek obligacyjny i przyjmujący świadczenie nie jest ani przed spełnieniem świadczenia, ani po jego spełnieniu zobowiązany do spełnienia oczekiwanego od niego świadczenia na rzecz solvensa. Dający świadczenie musi mieć świadomość, że nie jest zobowiązany do świadczenia i jednocześnie mieć zamiar osiągnięcia celu świadczenia. Porozumienie woli stron co do podstawy prawnej świadczenia nie jest czynnością prawną, która stanowiłaby źródło roszczeń spełniającego świadczenie i dlatego może on żądać zwrotu świadczenia nienależnego jako szczególnej postaci bezpodstawnego wzbogacenia opierając się na art. 410 § 2 k.c. Cel, o którym mowa w art. 410 § 2 k.c. to przyszła podstawa prawna uzasadniająca spełnienie świadczenia (zwłaszcza zaś czynność prawna, która miała w zamierzeniu podmiotów zostać w przyszłości dokonana, stając się prawną podstawą dokonanego świadczenia), która jednak ostatecznie nie wystąpiła (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2019 r., V CSK 43/18, Legalis nr 1958754).

W niniejszej sprawie powód na podstawie ugody zawartej w formie aktu notarialnego zobowiązał się do zapłaty na rzecz Miasta Ł. kwoty 5.000 zł tytułem zwrotu części opłaty sądowej od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Opłata ta na chwilę zawierania ugody w całości została poniesiona przez pozwanego, a określony w umowie zwrot miał na celu jej pokrycie (zdaniem skarżącego w połowie) i wyrównanie związanej z tym szkody w majątku Miasta Ł.. Powódka dokonała płatności swojej części kary umownej wraz z kwotą 5.000 zł tytułem części opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w dniu 21 września 2020 roku. Zwrot całości opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej na rzecz Miasta Ł. nastąpił na podstawie postanowienia sądu z dnia 24 września 2020 roku. Zestawiając ze sobą powyższe daty należy wskazać, że w chwili spełnienia przez powódkę na rzecz pozwanej, świadczenia określonego ugodą, istniał cel, który miał być osiągnięty poprzez spełnienie tego świadczenia. Pozwana w chwili otrzymania od powódki świadczenia pozostawała zubożona z powodu poniesionej opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, a powódka poprzez zapłatę swojej części kosztów sądowych na jej rzecz spełniła przewidziany ugodą cel. W chwili dokonania zapłaty istniała podstawa spełnienia świadczenia wynikająca z zawartej umowy, powódka była świadoma, że jest zobowiązana do jego spełnienia i czyniła to w celu wywiązania się z zawartej ugody i pokrycia części kosztów, jakie poniosła pozwana tytułem opłaty od wniosku. Późniejszy fakt zwrotu pozwanej całości opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie miał znaczenia dla ustalenia wystąpienia nienależnego świadczenia. W chwili jego spełnienia świadczenie było należne.

Powódka w uzasadnieniu złożonej apelacji podkreśliła, że możliwość żądania zwrotu spełnionego świadczenia wówczas, gdy jego zamierzony cel nie został osiągnięty zachodzi wtedy, gdy zgodnie z wolą obu stron świadczenie miało być spełnione dla osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy, który nigdy jednak nie nastąpił. W przedmiotowej sprawie spełnienie świadczenia nastąpiło w celu wykonania ugody i zwolnienia się z długu w postaci pokrycia części opłaty od wniosku, a cel ten został osiągnięty w chwili dokonania zapłaty.

Późniejszy zwrot przez Sąd całej opłaty (zdaje się wbrew założeniom stron) ujawnił nowy stan faktyczny, nie przewidziany prze strony ugody, lecz nie zniweczył celu, wynikającego z ugody i nie wyłączył podstawy prawnej istniejącej w dacie spełnienia świadczenia.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż wywiedziona przez powódkę apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego i w konsekwencji podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 i w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935) i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym. Odsetki ustawowe za opóźnienie naliczane od kosztów procesu zostały zasądzone od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty stosownie do dyspozycji art. 98 § 1 ¹ k.p.c.