Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2022 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie z wniosku D. M. (1) z udziałem J. G. o podział majątku wspólnego:

1. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (1) i J. G. wchodzą:

a.  prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w miejscowości S. gmina D., o powierzchni 0,08 ha, dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 75 000 złotych,

a.  składki zaewidencjonowane na subkoncie D. M. (1) w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 33 842,44 złotych,

b.  składki zaewidencjonowane na subkoncie J. G. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 26 985,07 złotych,

c.  656, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do D. M. (1) o wartości 25 193,43 złotych,

d.  502, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do J. G. o wartości 19 293,46 złotych;

1.  dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (1) i J. G. w ten sposób, że:

a.  przyznał na wyłączną własność D. M. (1) składniki majątkowe opisane w punkcie 1a, 1b, 1d postanowienia,

a.  przyznał na wyłączną własność J. G. składniki majątkowe opisane w punktach 1c i 1e postanowienia;

1.  ustalił, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe;

2.  ustalił, iż J. G. dokonała nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty zaległości czynszowych w kwocie 5 039,40 złotych;

3.  zasądził od D. M. (1) na rzecz J. G. tytułem spłaty kwotę 43 878,67 złotych płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności;

4.  zasądził od D. M. (1) na rzecz J. G. kwotę 2 319,70 złotych tytułem spłaty zaległości czynszowych płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności;

5.  umorzył postępowanie w pozostałym zakresie;

6.  przyznał adwokat M. T. Kancelaria Adwokacka w Ł. kwotę 6 642 złotych tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestniczce J. G. z urzędu i nakazał kwotę tę wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi;

7.  przeniósł nieuiszczone koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

D. M. (1) oraz J. G. zawarli 21 kwietnia 1990 roku związek małżeński, który został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 czerwca 2014 roku (sygn. akt XII C 1661/11).

Aktem notarialnym z dnia 12 sierpnia 1996 roku (Rep. A nr. (...)) A. K. i T. K. sprzedali D. M. (1) działkę gruntu nr (...) położonej we wsi S., o powierzchni 0.08,23 ha, z przeznaczeniem pod zabudowę rekreacyjna za cenę 3 000 zł.

D. M. (1) wystąpił do urzędu rejonowego w T. o pozwolenie na budowę domku letniskowego. Decyzją z dnia 5 czerwca 1998 roku, kierownik urzędu rejonowego w T. udzielił pozwolenia na budowę budynku letniskowego o powierzchni zabudowy 30,40 m2, kubaturze 126,00 m3 na nieruchomości o numerze 86/8 położonej w miejscowości S. w gminie D.. Decyzją nr (...) z dnia 28 lipca 2005 roku, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w T. wydał pozwolenie na użytkowanie budynku letniskowego.

Koszt budowy stacji transformatorowej 15/0,4 kV w S. wynosił 10 000 zł, koszt linii kablowej niskiego napięcie wynosił 5 000 zł. Koszt budowy transformatora i linii ponieśli 14 –tu właścicieli działek w miejscowości S..

Matka D. M. (1) pracowała jako cerowaczka, utrzymywała się z emerytury i oszczędności. W 2004 roku wykupiła mieszkanie ze spłatą ratalną. J. M. otrzymywała świadczenie emerytalne, które w 1998 roku wynosiło 795,43 zł brutto miesięcznie, a w 2014 roku wynosiło 1660,76 zł brutto miesięcznie. Od 2010 roku otrzymywała również dodatek pielęgnacyjny.

Wartość nieruchomości zabudowanej o numerze 86/8, położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) według stanu na sierpień 2014 roku i cen aktualnych wynosi 75 000 zł.

W dniu 30 września 2015 roku J. G. i D. M. (1) zawarli z Administracją Zasobów Komunalnych Ł., działającą w imieniu Miasta Ł., reprezentowaną przez zastępcę Dyrektora D. K. umowę o najem lokalu mieszkalnego nr (...). Na podstawie powyższej umowy, wynajmujący (Miasto Ł.) oddało najemcom do używania lokal mieszkalny przy ul. (...). Zgodnie z par. 1 umowy, wraz z najemcami stale zamieszkiwać będą również R. M. i M. M. (1).

W okresie od 2013 roku do lipca 2015 roku, zaległości w opłatach za lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w Ł. wyniosły 6 944,15 zł. J. G. 7 lipca 2015 roku uiściła na rzecz Administracji Zasobów Komunalnych kwotę 5 390 zł tytułem „zaległości czynszowej, odszkodowania i odsetek za odszkodowanie za okres do 2013 roku do lipca 2015 roku.”

Koszty energii cieplnej dla podgrzania wody zimnej w lokalu nr (...) w Ł. przy ul. (...) w 2014 roku wynosiły 2945,04 zł, wpłacona zaliczka wynosiła 1 156,80 zł. Koszty energii cieplnej dla centralnego ogrzewania dla przedmiotowej nieruchomości wynosiły w 2014 roku 1392,46 zł, wpłacona zaliczka z tego tytułu wynosiła 1571,76 zł. Wysokość niedopłaty tytułem kosztów energii cieplnej na dzień 29 lipca 2015 roku wynosiła 1608,30 zł.

W okresie od 12 października 2015 roku do 3 maja 2016 roku J. G. wpłaciła łącznie 1600 zł tytułem rat za rozliczenie ciepłej wody i centralnego ogrzewania za 2014 rok.

Pismem z dnia 2 lutego 2016 roku J. G. wezwała D. M. (1) do zapłaty kwoty 4 955,04 zł w terminie do 29 lutego 2016 roku tytułem zaległości czynszowych, wyrównania za ciepłą wodę, ogrzewanie, energię elektryczną oraz ponowne podłączenie licznika za gaz.

Pismem z dnia 23 lutego 2016 roku D. M. (1) uznał żądanie do kwoty 2 519,70 zł, na która składają się zaległości czynszowe po orzeczeniu rozwodu.

D. M. (1) w okresie od 14 marca 2016 roku do 1 sierpnia 2016 roku przekazał J. G. łącznie kwotę 200 zł tytułem „spłaty stosownie do pisma z dnia 23 lutego 2016 roku”.

Umowa najmu lokalu została rozwiązana w stosunku do J. G. z dniem 31 stycznia 2017 roku, na skutek oświadczenia najemczyni.

Kwota składek zewidencjonowanych zgromadzonych na subkoncie w ZUS D. M. (1) do 7 sierpnia 2014 roku wynosiła 33 842,44 zł.

Kwota składek zewidencjonowanych zgromadzonych na subkoncie w ZUS J. G. do 7 sierpnia 2014 roku wynosiła 33 842,44 zł.

D. M. (1) i J. G. posiadali konta w N. – N. Otwartym Funduszu Emerytalnym. Stan konta D. M. (1) do dnia 7 sierpnia 2014 roku wynosił 656, (...) jednostek rozrachunkowych o łącznej wartości 25 193,43 zł. Stan konta J. G. do dnia 7 sierpnia 2014 roku wynosił 502, (...) jednostek rozrachunkowych o łącznej wartości 19 293,46 zł.

Wartość jednostki rozrachunkowej na dzień 7 sierpnia 2014 roku wynosiła 38,36 zł, natomiast wartość jednostki na dzień 4 grudnia 2017 roku wynosiła 47,59 zł.

J. G. pracuje w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, I Oddziale w Ł. od 2 stycznia 1990 roku. Uczestniczka pracuje na stanowisku starszego inspektora, jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 4 600 zł brutto. J. G. prowadzi gospodarstwo domowe z młodszym synem M. M. (1), który jest w 3 klasie technikum. J. G. od stycznia 2022 nie otrzymuje świadczenia „500+” z uwagi na osiągnięcie pełnoletniości przez M. M. (1).

D. M. (1) w okresie od 6 marca 2017 roku do 28 lutego 2020 roku pracował w przedsiębiorstwie handlowym (...) na stanowisku przedstawiciela handlowego na podstawie umowy o pracę na czas określony.

W okresie od 19 marca 2020 roku do 31 grudnia 2020 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony w przedsiębiorstwie (...) na stanowisku pomoc elektromontera i otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2 600 zł brutto.

Od 1 października 2021 roku D. M. (1) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 31 marca 2022 roku w przedsiębiorstwie (...) na stanowisku pracownika ogólnobudowlanego i otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2 622,22 zł brutto.

D. M. (1) w chwili obecnej pracuje jako pracownik fizyczny o otrzymuje wynagrodzenia za pracę w wysokości 3 010 zł brutto. Wnioskodawca prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił opierając się na dowodach przedstawionych w sprawie w postaci dokumentów, opinii biegłego do spraw wyceny nieruchomości oraz zeznań świadków E. H., A. M., B. W. (1) i J. K. a także na podstawie zeznań wnioskodawcy D. M. (1) oraz uczestniczki J. G..

Ustalając stan faktyczny Sąd I instancji oparł się w nieznacznej części na zeznaniach świadków E. H., A. M. i B. W. (2). Sąd nie wziął pod uwagę zeznań świadków w kwestii pomocy finansowej udzielonej D. M. (1) przez jego matkę – J. M.. Zeznania złożone przez świadków są bowiem, w ocenie Sądu niższej instancji sprzeczne i nielogiczne. Zgodnie z zeznaniami złożonymi przez świadka E. H., J. M. posiadała oszczędności, i z nich się utrzymywała, ale korzystała z pożyczek. Następnie, świadek wskazał, że „nie była świadkiem, jak mama wręczała bratu pieniądze”, a następnie świadek wskazał, że „kilka razy widziałam, jak mama dawała bratu pieniądze na kupno materiałów”. Zarówno świadkowie, jak i wnioskodawca D. M. (1) wskazywali, że J. M. pracowała jako opiekunka do dzieci i otrzymywała dobre wynagrodzenie za daną pracę. Ponadto, zgodnie z zeznaniami wnioskodawcy, J. M. miała wyjeżdżać wraz z pracodawcami i ich dziećmi. Wskazać należy, że pomimo takich dobrych warunków pracy ani świadkowie, ani wnioskodawca nie wskazali dokładnie, ile zarabiała J. M. ani u kogo pracowała. Ponadto, zgodnie z zeznaniami samego wnioskodawcy, złożonych na rozprawie w dniu 18 lutego 2021 roku (znacznik czasowy 00:49:33), J. M. miała zajmować się dziećmi stron oraz dziećmi swojej córki w czasie, gdy pracowała jako opiekunka u innych ludzi. Co więcej, Sąd Rejonowy wskazał, że matka wnioskodawcy otrzymywała niewielkie świadczenia emerytalne, które do 2001 roku nie przekraczały kwoty 1000 zł brutto.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd I instancji powziął poważne wątpliwości odnośnie pomocy finansowej J. M.. W ocenie Sądu Rejonowego, matka wnioskodawcy nie posiadała odpowiednich możliwości finansowych, aby sfinansować zakup przedmiotowej nieruchomości oraz budowy domu letniskowego. Wskazał ponadto, że wnioskodawca nie przedstawił innych dowodów na daną okoliczność, choćby dowodu z przesłuchania byłych pracodawców J. M..

Ustalając wartość jedynego składnika spadku Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłej sądowej ds. szacunku nieruchomości. Ponieważ opinia została zakwestionowana, Sąd niższego rzędu dopuścił opinie uzupełniające. W ocenie Sądu meriti, wydane przez biegłą opinie były jasne, spójne i logiczne. Wnioski biegłej zostały należycie uzasadnione z punktu widzenia argumentacji z zakresu wyceny nieruchomości. W konsekwencji Sąd I instancji uznał je za pełnowartościowe źródło wiedzy specjalnej w sprawie.

Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszym postępowaniu, wnioskodawca wniósł finalnie o ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (1) i J. G. wchodzi wierzytelność z tytułu nakładów na stanowiącą majątek osobisty D. M. (1) nieruchomość o charakterze rekreacynym w S., środki ze składek zaewidencjonowanych na subkontach stron jak i środki finansowe zgromadzone przez strony na rachunkach w (...) Polskim Otwartym Funduszu Emerytalnym.

Uczestniczka co do zasady przyłączyła się do wniosku, i wniosła o uznanie, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodziła również nieruchomość zabudowana w S., dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...)

W przedmiotowej sprawie, ustrój wspólności majątkowej powstał pomiędzy D. M. (1) i J. G. w dniu 21 kwietnia 1990 roku, kiedy to strony zawarły związek małżeński, a ustał w dniu 26 sierpnia 2016 roku z chwilą uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 czerwca 2014 roku, rozwiązującego małżeństwo stron przez rozwód.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy poczynił uwagę natury ogólnej, a mianowicie w niniejszej sprawie zastosowanie będą miały przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące składu majątku wspólnego i majątku osobistego w brzmieniu po nowelizacji ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691), która weszła w życie z dniem 20 stycznia 2005 r.

Stosownie do treści przepisu art. 31 k.r.o., z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Stosownie do treści § 2 art. 31 k.r.o., do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875).

Sąd I instancji wskazał, że rozwiązanie małżeństwa przez rozwód skutkuje ustaniem wspólności majątkowej. Od tej chwili do majątku, który był objęty wspólnością ustawową, zgodnie z art. 46 k.r.o., stanowiącym, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Także przepis art. 567 § 3 k.p.c. stanowi, iż do podziału majątku objętego wspólnością ustawową w kwestiach nie unormowanych stosuje się przepisy o dziale spadku od art. 680 do art. 689 k.p.c. Te ostatnie zaś (art. 688 k.p.c.) odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności. W świetle art. 210 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Jak wynika z powołanych powyżej przepisów normujących postępowanie o podział majątku wspólnego, w postępowaniu tym Sąd w pierwszej kolejności ustala skład i wartość majątku wspólnego. W tym zakresie, Sąd zobligowany jest do działania z urzędu (art. 684 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c.).

Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą Sąd Rejonowy ustalił skład i stan majątku wspólnego na dzień ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, zaś według cen obowiązujących w chwili orzekania (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 15 grudnia 1969 r., III CZP 12/69). Wartość przedmiotu zniesienia współwłasności ustala się na poziomie cen rynkowych (tak SN w orzeczeniu z dnia 30 grudnia 1975 r., III CRN 349/75). Dopuszczalne jest przy tym oparcie się na zgodnych oświadczeniach uczestników w zakresie wartości składników majątku, jeśli nie budzą one wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2001 r., sygn. akt sprawy V CKN 482/00).

W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, który Sąd I instancji orzekający w sprawie podzielił, zgodnie z którym art. 31 § 1 k.r.o., wprowadza domniemanie przynależności do majątku dorobkowego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej małżonków przez jedno lub oboje z nich (tak m.in. SN w postanowieniu z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 355/07; Krystyna Skiepko "Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków." Warszawa 2015 rok). W konsekwencji, przynależność przedmiotów nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku osobistego obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek (tak m.in. SN w wyroku z dnia 11 września 1998 r., I CKN 830/97, wyroku z dnia 29 czerwca 2004 r., II CKN 1409/00, wyroku z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 513/03 oraz w postanowieniu z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1721/00; Krystyna Skiepko "Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków." Warszawa 2015 rok).

Na wstępie rozważań odnośnie składników majątku wspólnego byłych małżonków M. Sąd niższego rzędu wskazał, że w niniejszym postępowaniu nie poczynił ustaleń w zakresie ruchomości z uwagi na cofnięcie wniosku przez wnioskodawcę w tym zakresie.

Główną osią sporu w niniejszej sprawie była kwestia, czy nieruchomość zabudowana nr 86/8, położona we wsi S., o powierzchni 0.08,23 ha dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) wchodzi w skład majątku wspólnego byłych małżonków M..

W ocenie Sądu Rejonowego, przedmiotowa nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego. W pierwszej kolejności wskazać należy, że D. M. (1) nabył nieruchomość 12 sierpnia 1996 roku, a zatem nabył ją będąc w związku małżeńskim z J. G.. Podkreślić należy, że dla nabycia składników do majątku wspólnego bez znaczenia jest nabycie przedmiotu przez jednego lub też oboje małżonków. Po drugie, co prawda zgodnie z umową sprzedaży nieruchomości z dnia 12 sierpnia 1996 roku D. M. (1) oświadczył, że nabywa przedmiotową nieruchomość z majątku odrębnego, jednakże zgodnie z ustalonym przez Sąd Rejonowy stanem faktycznym nie wynika, że otrzymał on pomoc finansową od swojej matki. Zdaniem Sądu niższej instancji, wnioskodawca nie wykazał, iż nabył w/w nieruchomość z majątku odrębnego. Z uwagi na powyższe, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 31 § 1 k.r.o., Sąd Rejonowy uznał, że przedmiotowa nieruchomość o wartości 75 000 zł wchodzi w skład majątku wspólnego.

Ustalając wartość nieruchomości, Sąd I instancji oparł się na omawianej opinii i ustalił wartość nieruchomości zgodnie z wyceną biegłego. W ocenie Sądu meriti opinia była prawidłowa, sporządzona zgodnie z wymaganiami przepisu art. 149 i nast. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r., poz. 1990 t.j.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2021 r., poz. 555 t.j.). Z treści opinii pisemnej oraz uzupełniających opinii pisemnych wynika, ze biegła wzięła pod uwagę wszystkie istotne cechy nieruchomości, odpowiednio je oceniła i porównała z cechami nieruchomości przyjętymi do porównania. Biegła była w stanie odpowiedzieć na wszystkie pytania i wątpliwości Uczestników, tak jeżeli chodzi o samą metodologię wyceny, jak i szczegółowe kwestie dotyczące opisania i uwzględnienia cech nieruchomości, istotnych z punktu widzenia jej wartości.

Zgodnie z ustalonym przez Sąd I instancji stanem faktycznym w sprawie, D. M. (1) oraz J. G. posiadali zaewidencjonowane składki na subkontach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zgodnie z przywołanym wcześniej art. 31 § 2 pkt. 4 k.r.o. wchodzą w skład majątku wspólnego. Zgodnie z informacją z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wysokość zaewidencjonowanych składek na subkoncie D. M. (1) wynosi 33 842,44 zł, natomiast wysokość zaewidencjonowanych składek na subkoncie J. G. wynosi 26 985,07 zł.

Zgodnie z powołanym wcześniej art. 31 § 2 pkt 4 k.r.o. do majątku wspólnego należą kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei zgodnie z art. 40e ust. 1 tej ustawy, zwaloryzowane kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowane na subkoncie, podlegają podziałowi m.in. w razie rozwodu. Podział ma być dokonany na zasadach określonych w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, dotyczących podziału środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo śmierci. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych odsyła zatem w tym zakresie do ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1906, z późn. zm.), która w szczególności w art. 126 stanowi, że w razie rozwiązania małżeństwa członka otwartego funduszu emerytalnego przez rozwód, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu. W świetle przywołanych przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy to również składek zgromadzonych na subkoncie w ZUS (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2019 r., V CSK 22/18, LEX nr 2642744).

Sąd Rejonowy wskazał, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków M. wchodziły również jednostki rozrachunkowe zgromadzone na rachunkach wnioskodawcy i uczestniczki w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym. Zgodnie z ustalonym przez Sąd I instancji stanem faktycznym w sprawie, na rachunku D. M. (1) zostało zgormadzone 656, (...) jednostek rozrachunkowych o łącznej wartości 25 193,43 zł, natomiast na rachunku J. G. zostały zgormadzone 502, (...) jednostek rozrachunkowych o łącznej wartości 19 293,46 zł.

Biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy, Sąd Rejonowy w pkt. 1 wyroku dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (1) i J. G. w ten sposób, ze:

1) przyznał na wyłączną własność D. M. (1) następujące składniki majątkowe:

a) prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w miejscowości S., gmina D., o powierzchni 0.08,23 ha, dla której Sąd Rejonowy w Turku prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 75 000 zł;

b) składki zaewidencjonowane na subkoncie D. M. (1) w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 33 842,44 zł;

c) 656, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska, należącym do D. M. (1) o wartości 25 193,43 zł;

2) przyznał na wyłączną własność J. G. następujące składniki majątkowe:

a) składki zaewidencjonowane na subkoncie J. G. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 26 985,07 zł;

d) 502, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska, należącym do J. G. o wartości 19 293,46 zł.

Przepis art. 43 kodeksu rodzinnego ustanawia zasadę, że po ustaniu wspólności majątkowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Taka zasada odpowiada normalnemu układowi stosunków wzajemnych w małżeństwie. Zdaniem Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek podstaw do ustalenia innych niż równe udziałów (punkt 2 postanowienia).

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami sąd rozstrzyga także o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567 § 1 k.p.c.).

Stosownie do przepisu art. 45 § 1 k.r.o., każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny za wyjątkiem wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

O zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty któregoś z małżonków sąd orzeka z urzędu i ustala wartość tych nakładów bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 21 lutego 2008r, w sprawie III CZP 148/07, opublikowanej w OSN z 2009/2/23/37). Tak w doktrynie jak i w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny tylko na wniosek małżonka uprawnionego do żądania zwrotu poczynionych wydatków i nakładów (art. 45 § 1 k.r.o.). Żądanie to powinno być zgłoszone w formie pisemnego wniosku zawierającego zarówno określenie wysokości żądanej kwoty, jak i przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a zgłaszający takie żądanie obowiązany jest je udowodnić zgodnie z ogólnymi regułami obowiązującymi w postępowaniu cywilnym (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.).

W niniejszej sprawie Sąd I instancji ustalił, iż J. G. dokonała nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty zaległości czynszowych w kwocie 5 039,40 zł. Powyższa okoliczność została ustalona przez Sąd Rejonowy na podstawie dowodów z dokumentów (pisma z Administracji Zasobów Komunalnych, potwierdzenia przelewów) oraz na podstawie zeznań uczestniczki. Podkreślić należy również fakt, iż dokonanie przez uczestniczkę nakładów nie było kwestionowane, ponieważ wnioskodawca uznał roszczenia powódki w kwocie 2 519,70 zł jeszcze przed postepowaniem sądowym, i uiścił na rzecz uczestniczki kwotę 200 zł. Z uwagi na dokonanie w/w nakładu, Sąd w pkt. 5 postanowienia zasądził od D. M. (1) na rzecz J. G. kwotę 2 319,70 zł tytułem spłaty zaległości czynszowych.

Wobec powyższego wartość majątku wspólnego ustalono w kwocie 180 314,40 zł. Wnioskodawca otrzymał na wyłączną własność składniki majątkowe o łącznej wartości 134 035,87 zł. Uczestniczka otrzymała natomiast na wyłączną własność składniki majątkowe o łącznej wartości 46 278,53 zł. W konsekwencji, mając na uwadze wartość przyznanych na rzecz wnioskodawcy składników majątku wspólnego do spłaty pozostała kwota 43 878,67 zł, którą zgodnie z pkt 4 postanowienia wnioskodawca ma uiścić na rzecz uczestniczki w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności.

Sąd Rejonowy uznał, że w pozostałym zakresie postępowanie podlegało umorzeniu z uwagi na cofnięcie wniosku.

W niniejszej sprawie uczestniczka J. G. wykazała w toku postępowania, że nie jest w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku dla utrzymania kosztów profesjonalnego pełnomocnika i przydzielono mu pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata toteż koniecznym, zdaniem Sądu I instancji, było orzeczenie o jego wynagrodzeniu, które zostanie poryte przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi. Zgodnie z § 10 ust.1 pkt 8 w zw. z § 8 pkt 6 i § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68). Opłata przy wartości udziału mieszczącego się w przedziale 50 – 200 tys. złotych wynosi 3.600 zł. Sąd Rejonowy podwyższył ją do 150%, tj. do kwoty 5.400 złotych i doliczył kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług. Mając na uwadze powyższe i biorąc pod uwagę nakład pracy pełnomocnika z urzędu, Sąd I instancji przyznał pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie w kwocie 6.642 zł (5400 zł + 23 % VAT).

W pkt 8 postanowienia, Sąd niższego rzędu przeniósł nieuiszczone koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego postanowienia wywiodła uczestniczka, zaskarżając je w części, w zakresie pkt l.a. i l.b. (co do przyznania składników majątkowych opisanych w pkt. l.b. i l.d. postanowienia na wyłączną własność wnioskodawcy i co do przyznania składników majątkowych opisanych w pkt. l.c. i l.e. postanowienia na wyłączną własność uczestniczki postępowania) oraz pkt 3 i 5. Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 31 § 2 pkt 3) i 4) k.r.o. w zw. z art. 43 § 1 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie, czego skutkiem był nieprawidłowy podział majątku wspólnego uczestników (tj. składek zaewidencjonowanych na subkontach uczestników w ZUS i jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunkach uczestników w funduszach emerytalnych);

2. sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, iż J. G. dokonała nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty zaległości czynszowych w kwocie 5 039,40 złotych w sytuacji, gdy uczestniczka dokonała nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w łącznej kwocie 6.539,40 zł (naruszenie art. 233 § 1 k.p.c.)

W konsekwencji podniesionych zarzutów apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

a)  co do pkt l.b.: przyznanie na wyłączną własność uczestniczki postępowania 50% składek zaewidencjonowanych na subkoncie D. M. (1) w Zakładzie (...)­łecznych w kwocie 33842,44 złotych (opisanych w pkt. 1 .b. postanowienia) i 50% z 656, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do D. M. (1) o wartości 25 193,43 złotych (opisanych w pkt. 1 .d. postanowienia),

b)  co do pkt l.a.: przyznanie na wyłączną własność wnioskodawcy składnika majątkowego, opisanego w pkt. 1 .a. oraz 50% składek zaewidencjonowanych na subkoncie J. G. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 26 985,07 złotych (opisanych w pkt. l.c. postanowienia) i 50% z 502, (...) jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do J. G. o wartości 19 293,46 złotych,

c)  co do pkt 3: ustalenie, iż uczestniczka postępowania J. G. dokonała nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 6 555,04 zł,

d)  co do pkt 5: zasądzenie na rzecz uczestniczki J. G. od wnioskodawcy D. M. (1) kwoty 3.269,70 zł tytułem zwrotu od wnioskodawcy połowy nakładów uczestniczki postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny, płatną w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności.

Ponadto apelująca wniosła o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej uczestniczce postępowania J. G. w postępowaniu apelacyjnym z urzędu, które nie zostały opłacone ani w całości ani w części.

Apelację od wskazanego orzeczenia wniósł również wnioskodawca, zaskarżają go w części, tj. w zakresie pkt 1. ppkt a., d. i e., kolejnego pkt oznaczonego również cyfrą 1., pkt 3., pkt 4.. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez:

• pominięcie dowodu z dokumentu „wstępnej umowy kupna-sprzedaży działki re­kreacyjnej” z dnia 14.07.1996 r. ( k- 110 akt), którą matka wnioskodawcy zawarła na miesiąc wcześniej niż umowa notarialna nabycia przez jej syna i przy której zapłaciła zadatek w kwocie stanowiącej 1/6 część ceny nabycia, a który to dokument w powiązaniu z innymi dowodami wskazuje na fakt dokonania przez matkę wnioskodawcy darowizny pieniężnej celem nabycia tej działki już bezpośrednio jako składnika majątku osobistego syna w ramach wyposażania swoich dzieci - istotny dla rozstrzygnięcia fakt nieustalony przez Sąd I instancji,

• pominięcie dowodu z dokumentu - umów o dostawę wody w 2003 oraz 2007 r. (k-111 i k-180) jako wskazujących na dalsze finansowanie przez J. M. majątku osobistego wnioskodawcy - nieruchomości rekreacyjnej w S. - istotny dla rozstrzy­gnięcia fakt nieustalony przez Sąd I instancji,

• pominięcie dowodu z zeznań świadka A. M. (protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. 01:16:26 oraz 01:16:44 - 01:17:18, z których jednoznacznie wynika, J. M. wyłożyła pieniądze na zakup wyłącznie dla syna działki w S., a dla córki zostawi bloki oraz że J. G. miała świadomość, iż nabycie działki w S. na­stąpiło ze środków teściowej na wyłączną rzecz (do majątku osobistego) wnioskodawcy; a nadto tychże zeznań {protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. 01:18:15 - 01:20:23), wskazujących że przez okres 3-4 lat J. M. dorabiała w charakterze opiekunki do dzieci - istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez Sąd I instancji - przekazania przez J. M. pieniędzy synowi na nabycie przez niego działki rekreacyjnej w S., dodatkowe do­chody J. M.,

• pominięcie dowodu z informacyjnych wyjaśnień wnioskodawcy ( protokół z roz­prawy w dniu 14 listopada 2017 r. 00:07:54 - 00:10:05), w których wskazał zarówno na zamiar matki nabycia dla niego działki, a pozostawienia swego mieszkania córce, otrzymanie od matki całej kwoty ceny na nabycie działki podczas bytności u notariusza, jak i dodatkowe zarobki matki po przejściu na emeryturę za opiekowanie się dzieckiem (00:19:25 - 00:19:54 oraz 00:20:21 - 00:20:50) - istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez Sąd I instancji - przekazania przez J. M. pieniędzy synowi na nabycie przez niego działki rekreacyjnej w S.­chocicach, dorabianie przez J. M. do emerytury,

• pominięcie dowodu z informacyjnych wyjaśnień uczestniczki (protokół z rozprawy w dniu 14 listopada 2017 r. 00:35:00 - 00:35:11 i 00:48: 52 „nie wiedziałam skąd po­chodziły pieniądze na zakup działki. W 1996 r. kwota 3.000 zł to było bardzo dużo", 00:42:14 - 00:42:27 - „teściowa zajmowała się naszym dzieckiem od września 1996 r., gdy ja wróciłam do pracy" oraz 00:52:56"mój zasiłek wychowawczy wynosił ok. 400 zł" - - istotne dla rozstrzygnię­cia fakty nieustalone przez Sąd I instancji - możliwość dorabiania przez J. M. do emerytury przed nabyciem działki w S., niewielkie dochody uczestniczki przez za­kupem działki,

• pominięcie dowodu z dokumentów - wydruku z internetowego wydania Gazety (...) informacji o wysokości minimalnej oraz przeciętnej emerytury pozwalającego na po­równanie ich z emeryturą wypłacaną J. M. i dokonanie oceny jej możliwości wyłożenia pieniędzy na zakup nieruchomości w S., który to dokument mimo złoże­nia go do protokołu rozprawy w dniu 10 września 2020 r. nie znajduje się w aktach sprawy, w zw. z czym załączam go ponownie dodatkowo - istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez Sąd I instancji - sytuacja majątkowa matki wnioskodawcy, pozwalająca na darowizną pieniężną dla syna z zamiarem nabycia działki,

• pominięcie dowodu z dokumentów - zeznania dla celów podatku dochodowego (PIT) wnioskodawcy za 1996 r. (k-112) oraz zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń wniosko­dawcy w latach 1992-2000 (k1 13), a wskazujących na jego niewysokie dochody, uniemożliwia­jące zgromadzenie oszczędności pozwalających na zakup nieruchomości - istotny dla rozstrzy­gnięcia fakt nieustalony przez Sąd I instancji.

2.  mającą wpływ na treść orzeczenia, obrazę przepisów postępowania - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

• nierozważenie zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego zawarcia przez J. M. przedwstępnej umowy nabycia działki rekreacyjnej, jej obecności wraz z synem u no­tariusza, wręczenia pieniędzy na zakup działki synowi u notariusza i nabycia wówczas działki przez syna jako faktu dokonania przez nią darowizny pieniężnej na określony cel wyposażenia syna - nabycia nieruchomości do jego majątku osobistego,

• nierozważenie zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego sposobu wyposażania ob­ojga dzieci przez J. M. przez wcześniejsze sfinansowanie nabycia działki przez syna, dofinansowywanie go w trakcie prowadzonej budowy domku na działce i jej wyposażania, a następne - po ukończeniu wspomnianej budowy nabycie („wykupienie") własnego komunal­nego lokalu mieszkalnego z rozłożeniem ceny na roczne raty i przeznaczeniem go dla córki,

• brak rozważenia zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życio­wego możliwości finansowych uczestników w dacie nabycia nieruchomości w S., czyli w 1996 r., kiedy to łączny dochód 3-osobowej rodziny wynosił 1.150 zł miesięcznie, a więc poniżej 400 zł na osobę, co wskazywało na niemożność poczynienia oszczędności na zakup nie­ruchomości oraz w zestawieniu z możliwościami finansowymi matki wnioskodawcy w tym czasie (emerytura brutto w 1998 r. - 795,43 zł plus dodatkowe dochody),

• sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego wymaganie, aby dorosły, osobno mieszkający syn miał szczegółową orientację z imienia i nazwiska, u kogo jego matka dodatkowo pracowała, zwłaszcza że od tego czasu minęło ponad 20 lat,

• swobodne, bez pełnego ich rozważenia odrzucenie zeznań świadka E. H. na tej tylko zasadzie, iż znalazło się w nich stwierdzenie, że „mama miała oszczędności, korzystała z pożyczek", mimo że z ciągu zeznań (protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. 01:36:52 i nast.) wynika, że pożyczki zakładowe były na bardzo dobrych warunkach, a notoryjnością powszechną jest objęty fakt, że pożyczki zakładowe w tamtych latach były nieoprocentowane, co pozwalało na swobodne operowanie nimi; z jednoczesnym pominięciem z tych zeznań informacji, iż matka wnioskodawcy pracowała w charakterze opiekunki dzieci u lekarzy i jakiejś manager (mówiąc współczesnym językiem) - 00:13:00 w/w protokołu, że (co niemal oczywiste) świadek nie utrzy­mywał kontaktów z tymi ludźmi, a było to 20 lat temu - 00:20:00 w/w protokołu, że mama dawa­ła bratu pieniądze na zakup materiałów do budowy domu - 00:16:44 w/w protokołu.

a w konsekwencji

3.  obrazę prawa materialnego art. 33 pkt 10 k.r.o. przez jego niezastosowanie i zaliczenie do majątku wspólnego małżonków nieruchomości o charakterze rekreacyjnym położonej w miej­scowości S. nabytej przez wnioskodawcę za środki pieniężne otrzymane w da­rowiźnie od matki,

4.  obrazę prawa materialnego art. 45 § 1 k.r.o. przez brak rozliczenia nakładu z majątku wspólnego w postaci części kosztów wybudowania domku rekreacyjnego i pozostałego zagospo­darowania stanowiącej majątek osobisty wnioskodawcy nieruchomości o charakterze rekreacyj­nym położonej w miejscowości S., gm. Dobra, uregulowanej w księdze wie­czystej (...) Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Turku,

5.  obrazę prawa materialnego - art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. przez jego niewła­ściwą, sprzeczną z przyjętą w judykaturze wykładnię poprzez ustalenie wartości jednostek rozra­chunkowych zgromadzonych na rachunkach należących do wnioskodawcy i do uczestniczki w Otwartym Funduszu Emerytalnym (...) Polska według stanu z daty ustania wspólności majątkowej uczestników, a więc nie stanowiącej wartości na datę orzekania (lub zbliżoną) i zasądzenie według stanu z tej daty kwoty wyrównania udziałów miedzy uczest­nikami,

6.  obrazę prawa materialnego - art. 126 i 127 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organi­zacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych w zw. z art. 40e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 paź­dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez jego niezastosowanie i przyznanie każdemu z uczestników znajdujących się na jego subkoncie w Zakładzie (...)­nych zaewidencjonowanych składek oraz zasądzenie tytułem spłaty (choć powinno być dopłaty) od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwoty wynikającej z wyrównania wartości ich składek zaewidencjonowanych na subkontach zamiast przyznania każdemu z uczestników połowy kwot sumy tych składek,

7.  obrazę prawa materialnego - art. 126 i 127 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organi­zacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych przez jego niezastosowanie i przyznanie każdemu z uczestników jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na jego rachunku w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym oraz zasądzenie tytułem spłaty od wnio­skodawcy na rzecz uczestniczki kwoty wynikającej z wyrównania wartości tych jednostek rozra­chunkowych na rachunkach OFE każdego z uczestników w (...) Polska zamiast przyznania każdemu z uczestników połowy sumy tych jednostek rozrachunkowych zgromadzonych w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym.

W konkluzji wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia:

-

w pkt 1.a. przez ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (2)­nickiego i J. G. wchodzi wierzytelność z tytułu nakładów z majątku wspólnego na stanowiącą majątek osobisty D. M. (1) nieruchomość o charakterze rekreacyjnym położoną w miej­scowości S., gmina D., uregulowaną w księdze wieczystej (...) Wydziału V Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Turku o warto­ści 18.780.- złotych,

-

w pkt 1.d. i e. przez pominięcie wartości jednostek rozrachunkowych zgromadzonych przez każdego z uczestników na rachunkach w (...) Polska Otwartym F.­szu Emerytalnym,

-

w pkt również oznaczonym jako 1, a kolejnym - obejmującym dokonanie podziału majątku wspólnego byłych małżonków D. M. (1) i J. G. przez przyznanie:

⚫

D. M. (1) wierzytelności, opisanej w pkcie 1.a., kwoty składek za­ewidencjonowanych na jego subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpie­czeń społecznych w kwocie 30.413,75 zł oraz środków finansowych zgromadzonych na rachunku w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku nr (...) należącym do D. M. (1) w liczbie 579, (...) jednostek rozrachunkowych/zaś J. G. kwoty składek zaewidencjonowa­nych na jej subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w kwocie 26.985,07 zł oraz na takimże subkoncie D. M. (1) w kwocie 3.428,68 zł) oraz środków finansowych zgromadzonych na rachunku w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym na rachunku nr (...) należącym do J. G. (poprzednio M.) w liczbie 502, (...) jednostek rozrachunkowych oraz na rachunku nr (...) należącym do D. M. (1) w tymże Otwartym Funduszu w liczbie 76, (...) jednostek rozrachunkowych.

-

w pkt oznaczonym jako 3. ustalenie, że J. G. dokonała nakładu ze swego majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 4.639,40 zł w postaci zapłaty zaległości czynszowych,

-

w pkt oznaczonym jako 4. przez zasądzenie od D. M. (1) na rzecz J. G. tytułem spłaty z majątku wspólnego kwoty 9.390.- złotych w miejsce kwoty 43.878,67 zł z pozostawieniem orzeczonych warunków spłaty

oraz o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w II-ej instancji.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy uczestniczka wniosła o oddalenie tej apelacji i zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej uczestniczce z urzędu, które nie zostały opłacone w całości ani w części.

W pierwszym piśmie procesowym wnioskodawcy, apelujący w części, w jakiej apelacja uczestniczki odnosi się do zarzutu dotyczącego sposobu podziału składek zaewidencjonowanych na subkontach uczestników w ZUS oraz jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunkach uczestników w (...) Polska Otwartym Funduszu Emerytalnym, wskazał, że apelacja ta koresponduje z zarzutami apelacji wnioskodawcy, jednakże wnioski co do treści zmiany postanowienia w tym zakresie są nieprawidłowe. W zakresie zarzutów dotyczących pkt 3 i 5 postanowienia wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji w tej części.

W związku ze znacznym upływem czasu od daty wydania przez biegłego opinii w przedmiocie wartości nieruchomości będącej składnikiem majątku wspólnego stron, uczestniczka wniosła o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ds. szacowania wartości nieruchomości na okoliczność aktualnej jej wartości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki była o tyle zasadna, że skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia, a w pozostałym zakresie podlegała oddaleniu. Apelacja wnioskodawcy była bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Wstępnie należy odnotować, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie sprawy (art. 227 k.p.c.) nie są obarczone błędem i znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy przyjmuje zatem wskazane ustalenia za własne.

Niemniej, wobec dezaktualizacji opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłej sądowej mgr inż. K. Z. (1) na okoliczność aktualnej wartości nieruchomości zabudowanej drewnianym domem letniskowym, położonej w S. gmin D., o powierzchni 0,08 ha, dla której Sąd Rejonowy w Turku, V Wydział Ksiąg wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Wobec treści opinii biegłego Sąd odwoławczy ustalił, że aktualna wartość rynkowa (...) prawa własności nieruchomości zabudowanej położonej w S. woj. (...), powiatu tureckiego, gmina D. według stanu z sierpnia 2014 r. i cen rynkowych z dnia 31 października 2023 r. podejściem porównawczym, metodą porównywania parami określono na kwotę 133.000 zł (opinia biegłego K. Z. – k. 507 - 523).

Konsekwencją przeprowadzenia dowodu i dokonania powyższych ustaleń była zmiana orzeczenia w ten sposób, że wartość opisanej nieruchomości określoną na 75.000 złotych Sąd Okręgowy podwyższył do kwoty 133.000 złotych. Mając na uwadze wzrost wartości nieruchomości Sąd Okręgowy zmienił postanowienie w zakresie wysokości spłaty w ten sposób, że wysokość spłaty ustalonej na kwotę 43.878,67 zł podwyższył do kwoty 66.500 zł, stanowiącej połowę wartości nieruchomości, o czym orzekł w punkcie 4 postanowienia.

Przechodząc do rozważań dotyczących wniesionych przez strony środków zaskarżenia i odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji uczestniczki, wskazać należy, że podniesiony przez nią zarzut naruszenia art. 31 § 2 pkt 3 i 4 k.r.o. w zw. z art. 43 § 1 k.r.o. zasługiwał na uwzględnienie i skutkował zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Na podstawie art. 31 § 2 pkt 3 i 4 k.r.o. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków należą do majątku wspólnego, tak samo jak kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941). Z regulacji art. 126 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 roku o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych wynika, że w przypadku rozwiązania małżeństwa przez rozwód lub jego unieważnienia, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu. Celem gromadzenia środków na rachunku otwartego funduszu emerytalnego jest zabezpieczenie w przyszłości odpowiedniej wysokości świadczenia emerytalnego. Wypłata transferowa – jak stanowi art. 127 wyżej wymienionej ustawy – jest dokonywana przez otwarty fundusz w terminie, o którym mowa w art. 122, po przedstawieniu funduszowi dowodu, że środki zgromadzone na rachunku członka funduszu przypadły byłemu współmałżonkowi. Z kolei zgodnie z art. 128 ustawy, jeżeli były współmałżonek uprawniony nie posiada rachunku w otwartym funduszu i w terminie 2 miesięcy od dnia przedstawienia dowodu, o którym mowa w art. 127, nie wskaże rachunku w jakimkolwiek otwartym funduszu, otwarty fundusz, do którego należy drugi z byłych współmałżonków, niezwłocznie otworzy rachunek na nazwisko byłego współmałżonka uprawnionego i przekaże na ten rachunek, w ramach wypłaty transferowej, przypadające mu środki zgromadzone na rachunku jego byłego współmałżonka. Z chwilą otwarcia rachunku były współmałżonek uprawniony uzyskuje członkostwo w funduszu. Fundusz niezwłocznie potwierdza na piśmie warunki członkostwa uprawnionego współmałżonka.

Analogiczne rozwiązanie zostało przewidziane dla kwot zewidencjonowanych na subkoncie w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 40e ust. 1 tej ustawy zwaloryzowane kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej, zewidencjonowane na subkoncie, podlegają podziałowi w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo w przypadku śmierci osoby, dla której Zakład prowadzi subkonto, na zasadach określonych w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, dotyczących podziału środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo śmierci. Natomiast w myśl ust, 2 wskazanego przepisu, część składek zewidencjonowanych na subkoncie, która w wyniku podziału przypada małżonkowi, z zastrzeżeniem ust. 3, jest ewidencjonowana na subkoncie tego małżonka. Jeżeli dla małżonka nie jest prowadzone subkonto - Zakład zakłada subkonto.

W świetle powyższych przepisów wydaje się jednoznaczne, że w ramach postępowania o podział majątku wspólnego podział kwot składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS oraz jednostek zgromadzonych na otwartym funduszu emerytalnym powinien nastąpić poprzez przyznanie każdemu z małżonków kwot składek ZUS oraz liczby jednostek OFE odpowiadającej ich udziałowi w majątku wspólnym. Za takim stanowiskiem przemawia fakt, że ze środków zgromadzonych na subkoncie ZUS można korzystać dopiero z chwilką przejścia na emeryturę, natomiast wartość jednostek w otwartym funduszu emerytalnym ma charakter zmienny i tego względu celowe jest, aby w przypadku ustania wspólności majątkowej małżeńskiej przyznać byłym małżonkom taką samą kwotę składek zgromadzonych na subkontach oraz taką samą liczbę jednostek uczestnictwa, a nie obciążać któregokolwiek z nich obowiązkiem spłaty lub dopłaty, która nie uwzględni realnej wartości tych składek i jednostek podlegających spieniężeniu, co do zasady, dopiero w momencie realizacji prawa do emerytury (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2016 r., V CSK 323/15, LEX nr 2020483).

Natomiast Sąd Rejonowy rozstrzygnął to zagadnienie inaczej, albowiem zdecydował się na pozostawienie przy stronach zgromadzonych przez nich składek na subkontach ZUS oraz jednostek rozrachunkowych w OFE, nakazując odpowiednie spłaty z tego tytułu stosownie do ich udziałów w majątku wspólnym. W przedmiotowej sprawie powyższego rozwiązania nie można zaakceptować. Wobec powyższego Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wyeliminował z opisów składników majątku wspólnego w postaci jednostek rozrachunkowych OFE wskazane przez Sąd Rejonowy wartości tych jednostek, bowiem jak wskazano wyżej wartość tychże jest zmienna. W dalszej kolejności Sąd odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że dokonał podziału wskazanych składek zaewidencjonowanych na subkontach ZUS oraz jednostek rozrachunkowych OFE. Na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do J. G. zostało zgromadzone 502, (...) jednostek rozrachunkowych, natomiast na rachunku nr (...) w (...) Polska należącym do D. M. (1) zostało zgromadzone 656, (...) jednostek rozrachunkowych. Tym samym do majątku wspólnego małżonków wchodziło łącznie (...), (...) jednostek rozrachunkowych, a wobec równych udziałów każdego z małżonków w majątku wspólnych, każde z nich w wyniku podziału winno otrzymać 579, (...) jednostek. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy dokonał podziału w ten sposób, że na wyłączną własność D. M. (1) przyznał jednostki rozrachunkowe zgromadzone na należącym do niego rachunku OFE, ograniczając je do wynikającej z podziału liczby 579, (...). Natomiast na wyłączną własność J. G. Sąd Okręgowy przyznał całość środków zgromadzonych na należącym do niej rachunku OFE w liczbie 502, (...) oraz brakującą część jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku należącym do D. M. (1) w liczbie 76, (...), wyrównując w ten sposób jej udział.

Odnośnie składek zaewidencjonowanych na subkontach małżonków Sąd Okręgowy również dokonał ich podziału stosownie do udziałów małżonków w majątku wspólnym. Na subkoncie D. M. (1) zostały zgromadzone składki w kwocie 33.842,44 zł, a na subkoncie J. G. składki w kwocie 26.985,07 zł. Wobec powyższego w skład majątku wspólnego małżonków weszły składki w łącznie kwocie 60,827,51 zł, zatem każdemu z małżonków w wyniku podziału majątku przypadły środki w wysokości 30.413,75 zł. Tym samym przyznając kwotę składek zaewidencjonowanych na subkoncie D. M. (1) na jego wyłączną własność, ograniczył ich sumę do 30.413,75 zł, natomiast w odniesieniu do J. G. Sąd odwoławczy przyznał na jej wyłączą własność całość składek zgromadzonych na jej subkoncie w wysokości 26.985,07 zł, wyrównując jej udział w majątku wspólnym poprzez przyznanie na jej rzecz kwoty składek zaewidencjonowanych na subkoncie D. M. (1) w ZUS w wysokości 3.428,68 zł.

Wskazany wyżej sposób podziału majątku wspólnego byłych małżonków znalazł odzwierciedlenie w punkcie 1 ¹ postanowienia, błędnie oznaczanego w orzeczeniu Sądu Rejonowego jako zduplikowany punkt 1, o czym orzeczono w punkcie 4.

W pozostałym zakresie apelacja uczestniczki podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a stawiany w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Apelująca zakwestionowała ustaloną przez Sąd Rejonowy okoliczność, iż dokonała nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty zaległości czynszowych w kwocie 5.039,40 zł, podczas gdy jej zdaniem nakład ten wynosił łącznie 6.539,40 zł. Wezwanie do zapłaty kwoty 4.955,04 zł datowane na 2 lutego 2016 r. wyraźnie wskazywało, iż obejmuje uregulowane przez uczestniczkę zaległości czynszowe, wyrównanie za ciepłą wodę i ogrzewanie oraz inne wyszególnione. Skoro więc obejmowało ono należności za ciepłą wodę, nie sposób doliczyć do tej kwoty sum przelewów z tego tytułu dokonanych we wcześniejszym okresie, gdyż są one objęte wskazanym wezwaniem.

Przechodząc do apelacji wnioskodawcy wskazać należy, że nie zawierała zarzutów mogących skutkować zmianą zaskarżonego orzeczenia, a w konsekwencji podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Stawiany przez skarżącego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych jest zasadny wtedy, gdy sąd ustalił stan faktyczny w oderwaniu od zgromadzonych dowodów (tzw. błąd braku), jak i wtedy, gdy podstawą ustaleń faktycznych uczyniono wprawdzie wszystkie ujawnione w toku rozprawy dowody, lecz dokonano ich nieprawidłowej oceny z punktu widzenia zasad logiki, wskazań wiedzy czy doświadczenia życiowego (tzw. błąd dowolności). Zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie jest odrębnym zarzutem apelacyjnym. Błąd w ustaleniach faktycznych nie jest błędem samym w sobie, ale efektem naruszanie przez Sąd jakiegoś innego przepisu normującego postępowanie dowodowe – najczęściej art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych powinien więc być sformułowany w ten sposób, że najpierw należy wskazać naruszony przepis i sposób jego naruszenia, a dopiero uzasadniając ten zarzut wykazać błędne ustalenie stanu faktycznego jako następstwo tego naruszenia. Rzeczą skarżącego nie jest przedstawienie własnej wersji wydarzeń, lecz wykazanie, iż to Sąd pierwszej instancji błędnie ustalił fakty z punktu widzenia swobodnej oceny dowodów. Błąd w ustaleniach faktycznych jest skutkiem naruszenia przepisów postępowania, gdyż przeprowadzenie postępowania zgodnie ze wszystkimi zasadami i regułami procesu prowadzi do poprawnych (z punktu widzenia procesowego) ustaleń faktycznych.

Mając powyższe na uwadze, należało uznać, iż postawione przez skarżącego zarzuty nie spełniały wskazanych kryteriów, a stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Treść wskazywanych rzekomych błędów w ustaleniach faktycznych w istocie wskazuje na zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Nie można się zgodzić z apelującym, że Sąd Rejonowy pominął przy ustalaniu stanu faktycznego wskazywane w apelacji dowody. Wbrew przekonaniu wnioskodawcy, przedłożona umowa wstępna kupna- sprzedaży działki rekreacyjnej z dnia 14 lipca 1996 r. nie może stanowić podstawy do uznania, że działka nabyta przez D. M. (1) została zakupiona ze środków darowanych mu przez matkę. Wskazać przede wszystkim należy, że z aktu notarialnego nabycia nieruchomości nie wynika, by umowa sprzedaży była w jakikolwiek sposób powiązana z umową wstępną zawartą przez matkę apelującego. W umowie sprzedaży nie ma wzmianki, by była ona wykonaniem wcześniej zawartej umowy wstępnej. Ponadto zachodzi dysonans między wskazanymi w umowach stronami (stroną umowy wstępnej była J. M., podczas gdy kupującym w umowie sprzedaży był D. M. (1)) oraz cenie kupowanej nieruchomości. Na koniec jedynie wskazać należy, że w akcie notarialnym zostało wskazane, że kupujący uiścił całość ceny nabycia, nie uwzględniając w żaden sposób zadatku przewidzianego w umowie wstępnej zawartej przez J. M.. W tych okolicznościach nie można uznać, by J. M. uiściła choćby wskazywaną przez wnioskodawcę 1/6 ceny nabycia działki, a już z pewnością wskazana umowa wstępna nie potwierdza nabycia działki rekreacyjnej za pieniądze uzyskane od matki w wnioskodawcy.

Umowy o dostawę wody w 2003 i 2007 roku nie stanowią wystarczającego dowodu na potwierdzenie, że J. M. finansowała w dalszym ciągu majątek osobisty wnioskodawcy. Samo wskazanie w umowach jako usługobiorcy matki D. M. (1) nie jest równoznaczne z uznaniem, że to właśnie ona ponosiła koszty związane z dostarczaniem wody.

Wbrew zapatrywaniu wnioskodawcy, zeznania świadka A. M. nie stanowią wystarczającej podstawy do uznania, że J. M. wyłożyła pieniądze na zakup wyłącznie dla syna działki w S.. Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy wskazane depozycje świadka stoją w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, z którego wynika, że J. M. nie miała możliwości finansowych pozwalających jej na zgromadzenie środków na zakup działki.

Sąd Rejonowy słusznie pominął twierdzenia zawarte w informacyjnym wysłuchaniu wnioskodawcy i uczestniczki. Wskazać należy, że zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem, przesłuchanie informacyjne stron zmierza wyłącznie do ujawnienia istotnych faktów spornych w sprawie i przytoczenia dowodów, nie jest samo w sobie środkiem dowodowym i nie ma mocy dowodowej w świetle art. 233 k.p.c. Celem tej czynności nie może być więc uzyskanie dowodu, gdyż procedura cywilna przewiduje dowód z przesłuchania stron. Informacyjne wysłuchanie strony nie może służyć weryfikacji twierdzeń, z których strony wywodzą skutki prawne, a składane podczas rozprawy wyjaśnienia informacyjne nie mogą ze swej istoty być zaliczone w poczet materiału dowodowego i sąd w oparciu o tę czynność procesową nie może dokonywać ustaleń, stanowiących podstawę faktyczną późniejszego rozstrzygnięcia o istocie sprawy.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego wydruki z internetowego wydania Gazety (...) nie stanowią wystarczającej podstawy do określenia wysokości emerytury uzyskiwanej przez J. M. i jej możliwości finansowych. Wskazać należy, że nie wiadomo, na jakiej podstawie podane liczby zostały ustalone, bowiem co do wysokości minimalnej emerytury jako źródło zostały podane dane własne, nie jest znany sposób ich pozyskania i wyliczenia. Co do wysokości emerytury przeciętnej, w sprawie nie wykazano, by matka wnioskodawcy taką emeryturę rzeczywiście uzyskiwała.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego zeznania PIT za 1996 r. oraz zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy w latach 1992- 2000 nie stanowią wystarczającego dowodu dla uznania, że wnioskodawca nie miał możliwości na zgromadzenie środków na zakup nieruchomości. W pierwszej kolejności należy wskazać, że działka została zakupiona po 6 latach trwania małżeństwa, zatem był to długi czasu pozwalający na zgromadzenie na ten cel odpowiednich środków. Należy również zaznaczyć, że przed urodzeniem dzieci uczestniczka pracowała zawodowo i osiągała dochód składający się na majątek wpsólny małżonków, zatem niemiarodajnym jest odnoszenie możliwości finansowych rodziny jedynie do zarobków męża.

Wobec powyższego wskazać należy, że zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie mogą się ostać.

Z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Dlatego w sytuacji, gdy na podstawie zgromadzonych dowodów możliwe jest wyprowadzenie konkurencyjnych wniosków co do przebiegu badanych zdarzeń, dla podważenia stanowiska orzekającego sądu nie wystarcza twierdzenie skarżącego o wadliwości poczynionych ustaleń odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie, jakich to konkretnie uchybień w ocenie dowodów dopuścił się sąd orzekający naruszając w ten sposób opisane wyżej kryteria, wiążące w ramach swobodnej oceny dowodów. Nie ulega wątpliwości, że prezentacja własnej wersji stanu faktycznego przy braku obalenia logicznego i zgodnego z doświadczeniem życiowym rozumowania sądu nie stanowi dostatecznej podstawy do zmiany ustaleń faktycznych przez sąd odwoławczy. Sąd I instancji ma autonomię wynikająca z art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie oceny materiału dowodowego i jeśli realizując zasadę bezpośredniości sąd ten wyrobi sobie pogląd na wiarygodność poszczególnych dowodów i da temu wyraz w uzasadnieniu, to sąd odwoławczy nie ma podstaw do ingerencji w ustalony stan faktyczny.

Przekładając powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że Sąd Rejonowy nie uchybił żadnym zasadom logiki ani doświadczenia życiowego, a poczynione ustalenia znajdują oparcie w zebranym materiale dowodowym. Wskazywane przez wnioskodawcę rzekome naruszenia art. 233 § 1 k.c. w istocie stanowią polemikę z prawidłowo poczynionymi ustaleniami Sądu I instancji. Wbrew zapatrywaniu skarżącego, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Jak już wyżej wskazano, fakt zawarcia umowy przedwstępnej na zakup działki w S. przez J. M. nie jest powiązany z zakupem tej nieruchomości przez D. M. (1). Wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał, że jego matka darowała mu pieniądze na zakup wskazanej nieruchomości. Twierdzenia apelującego, iż dostał pieniądze od matki u notariusza są gołosłowne. Wnioskodawca nie wykazał, by do takiej darowizny doszło, nigdzie jej nie zgłosił. Jak już wyżej wskazano, wobec ujawnionej sytuacji majątkowej J. M. trudno zakładać, by miała możliwości zgromadzenia tak dużej kwoty, znacznie przekraczającej jej możliwości. Apelujący zarzuca Sądowi I instancji nierozważenie sposobu wyposażenia obojga dzieci przez J. M. poprzez sfinansowanie zakupu działki i jej wyposażenia dla syna oraz przeznaczenia wykupionego mieszkania komunalnego dla córki. Podkreślić jednak należy, że do przedstawionego przez skarżącego wyposażenia nie doszło. Choć skarżący utrzymuje, iż otrzymał darowiznę na zakup działki i późniejsze prace na niej, a dla jego siostry było przeznaczone mieszkanie, twierdzenia te nie znajdują żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym. Wskazać należy, że mieszkanie komunalne, które rzekomo było przeznaczone dla siostry wnioskodawcy, zostało wykupione w 2004 roku ze spłatą ratalną rozłożoną na 4 lata. J. M. zmarła w 2014 roku. Choć od zakupu mieszkania do jej śmierci upłynęło 10 lat, kobieta nie podjęła żadnych kroków, by przekazać mieszkanie córce. J. M. nie darowała mieszkania córce, nie sporządziła również testamentu, z którego wynikałoby, że jej wolą jest przejście mieszkania na własność córki. Skoro, jak twierdzi wnioskodawca, już przed zakupem jego działki w 1996 roku, planowane było przekazanie mieszkania córce, wydaje się nieprawdopodobnym, by przez kolejnych niemal 20 lat J. M. nie poczyniła żadnych kroków, by jej plany zostały zrealizowane. Córka J. M. nabyła bowiem mieszkanie dopiero na skutek darowania jej przez brata swojej części, otrzymanej w wyniku spadkobrania, z uwagi na starania wnioskodawcy o wykup mieszkania komunalnego, w którym zamieszkiwał. Skoro zatem nie wykazano, by J. M. realizowała plany wyposażenia swoich dzieci poprzez pomoc w nabyciu nieruchomości, nie sposób uznać, w kontekście pozostałych okoliczności, że kobieta sfinansowała zakup działki, a następnie pomagała finansowo w budowie domu i jej wyposażeniu.

Sąd Rejonowy, wbrew zapatrywaniu apelującego, prawidłowo uznał, że sytuacja finansowa uczestników w zestawieniu z możliwościami finansowymi J. M., uprawdopodobnia możliwość poczynienia przez nich oszczędności na zakup działki. Skarżący wskazuje w apelacji na sytuację finansową stron w dacie zakupu nieruchomości w S., utrzymując, że trzyosobowa rodzina uzyskiwała miesięczny dochód w wysokości 1.150 zł, podczas gdy jego matka otrzymywała w 1998 roku emeryturę brutto w wysokości 795,43 zł plus dodatkowe dochody. W pierwszej kolejności należy wskazać, że wnioskodawca wskazuje na dochody rodziny w dacie nabycia nieruchomości, tj. w 1996 r. odnosząc je do emerytury matki w 1998 r., jako uzyskiwanych w tym samym czasie. Wnioskodawca wskazując dochód rodziny wziął pod uwagę zasiłek wychowawczy żony, w zupełności pomijając fakt, że w tym samym miesiącu, kiedy została nabyta działka, uczestniczka wróciła do pracy po urlopie wychowawczym i otrzymywała pensję, wyższą od zasiłku wychowawczego i dochody rodziny zwiększyły się, czego jednak wnioskodawca już nie uwzględnił. Ponadto należy podkreślić, że zakup nieruchomości jest inwestycją długofalową, wcześniej przemyślaną, na którą co do zasady przez dłuższy okres czyni się oszczędności, zatem ustalenie możliwości finansowych i poczynienia oszczędności jedynie na chwilę dokonania zakupu jest niemiarodajne. Zważyć należy, że strony nabyły wskazaną nieruchomość po 6 latach trwania małżeństwa, przez okres około 4 lat, przed narodzinami pierwszego dziecka, obydwoje pracowali i osiągali dochody. Sytuacja finansowa małżonków była na tyle dobra, by czynić oszczędności.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, że sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego było wymaganie, by dorosły, osobno mieszkający syn, miał orientację, u kogo pracowała dodatkowo jego matka. Biorąc pod uwagę treść zeznań wnioskodawcy nie jest niczym szczególnym oczekiwanie, by znał dane pracodawców swojej matki. Wskazać bowiem należy, że wnioskodawca utrzymywał, że jego matka pracowała albo 7 albo 5 dni w tygodniu, przez cały dzień (miała całodzienne wyżywienie) jako opiekunka do dzieci, wyjeżdżała z pracodawcami co drugi weekend, wyjeżdżała z nimi na wakacje. Przy takim stopniu zażyłości, ilości spędzanego czasu przez J. M. z pracodawcami zupełnie normalnym zdaje się oczekiwanie, by nawet dorosłe dzieci znały personalia tychże pracodawców. Trudno sobie wyobrazić, że członkowie najbliższej rodziny nie znają danych osób, z którymi J. M. spędzała prawie cały swój czas.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zeznania E. H.. Wskazać bowiem należy, że zeznania te nie mogły stanowić podstawy do ustalenia, że J. M. pomagała finansowo wnioskodawcy i sfinansowała zakup działki. Jak słusznie Sąd I instancji zauważył, z jednej strony świadek twierdziła, że jej matka miała oszczędności, z drugiej, że korzystała z pożyczek. Nielogiczną zdaje się być argumentacja apelującego, jakoby notoryjnością powszechną był objęty fakt, że pożyczki zakładowe w tamtych latach były nieoprocentowane, co pozwalało na swobodne operowanie nimi. Wskazać należy, że od 1990 roku J. M. była na emeryturze, zatem nie była pracownikiem, który mógłby korzystać z pożyczek zakładowych, a jeżeli po tej dacie brała pożyczki, robiła to na zasadach komercyjnych, z oprocentowaniem. Trudno zatem przyjąć, że osoba, która ma oszczędności, korzysta z pożyczek, narażając się na ponoszenie dodatkowych kosztów w postaci odsetek. Doświadczenie życiowe i zasady logiki wskazują, że z pożyczek korzystają osoby, które nie mają wystarczających środków na realizowanie własnych potrzeb. Skoro zatem J. M. korzystała z pożyczek, nie sposób przyjąć, by osiągała dochody pozwalające jej na czynienie oszczędności i sfinansowanie zakupu działki przez wnioskodawcę.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż wywiedzione zarówno przez wnioskodawczynię, jak i uczestnika apelacje nie zawierały zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego i w konsekwencji obie podlegały oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Konsekwencją powyższych rozważań jest uznanie, że w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia art. 33 pkt 10 k.r.o. i art. 45 § 1 k.r.o., a zarzuty w tym zakresie są nietrafne.

Zgodnie z art. 33 pkt 10 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W niniejszej sprawie wnioskodawca utrzymuje, że nabył działkę w S. w zamian za darowiznę otrzymaną od matki do majątku osobistego, jednakże okoliczność ta w żadnej mierze nie została wykazana. Ustalona w postępowania sytuacja materialna J. M. nie dała asumptu do wyciągnięcia wniosku, że miała wystarczające środki do poczynienia znacznych na tamten okres oszczędności na zakup nieruchomości. Od 1990 roku J. M. utrzymywała się jedynie z emerytury, korzystała z pożyczek. Co prawda wnioskodawca utrzymywał, że dodatkowo pracowała jako opiekunka do dzieci i z tego tytułu osiągała znaczne dochody, jednakże okoliczność ta nie została wykazana. W pierwszej kolejności należy wskazać, że członkowie najbliższej rodziny nie potrafili wskazać danych osób, u których miała rzekomo pracować. Ponadto, jak wykazano, w okresie pomiędzy przejściem na emeryturę a zakupem działki, J. M. zajmowała się dziećmi zarówno swojej córki, jak i stron. Trudno zatem domniemywać, że poza codziennym sprawowaniem opieki nad wnukami, miała jeszcze czas na dodatkową pracę, zwłaszcza w takim zakresie, jaki wskazywał wnioskodawca: 5-7 dni w tygodniu, niemal przez cały dzień, wyjeżdżając z pracodawcami co drugi weekend i w wakacje. Natomiast przed przejściem na emeryturę J. M. pracowała jako cerowaczka, zatem trudno domniemywać, by osiągała wysokie dochody, pozwalające na czynienie oszczędności.

Skoro zatem wnioskodawca nie wykazał, by otrzymał darowiznę od matki oraz, że była to darowizna do majątku osobistego, Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że działka została nabyta ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków, zatem art. 33 pkt 10 k.r.o. nie będzie miał w sprawie zastosowania.

W konsekwencji uznania, iż działka rekreacyjna w S. należy do majątku wspólnego małżonków, nie powstała potrzeba rozliczenia nakładów z majątku wspólnego małżonków w postaci części kosztów wybudowania domku rekreacyjnego i pozostałego zagospodarowania. Stosownie do art. 45 k.r.o. rozliczeniu podlegają wydatki i nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka bądź wydatki i nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny. W niniejszej sprawie zachodzi sytuacja czynienia nakładów z majątku wspólnego na majątek wspólny, zatem nie ma podstaw do rozliczania tych nakładów.

Mając na uwadze, iż Sąd Okręgowy dokonał szerokich rozważań dotyczących sposoby podziału składek zaewidencjonowanych na subkontach byłych małżonków w ZUS oraz jednostek rozrachunkowych zgromadzonych w OFE przy okazji rozpoznawania apelacji uczestniczki, powielanie wskazanej argumentacji w tym miejscu w odniesieniu do stawianych przez apelującego zarzutów naruszenia art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. oraz art. 126 i 127 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych Sąd odwoławczy uznał za zbędne, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że zarzuty w tym zakresie nie były trafne.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy nie znalazł dostatecznych podstaw, by odstąpić od zasady zawartej przez ustawodawcę w przepisie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym uczestnicy ponoszą koszty postępowania zgodnie ze swoim udziałem w sprawie. Postępowanie w równym stopniu wyjaśniło sytuację prawną byłych małżonków, do czego zmierzali uczestnicy postępowania.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej uczestniczce w postępowaniu apelacyjnym z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 8 w zw. z § 8 pkt 6 i § 4 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2631).