Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 maja 2019 r., w sprawie III C 167/19 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi nakazał (...) Spółce Akcyjnej Oddziałowi w Ł. usunięcie stacji transformatorowej 15/04 KV nr (...) typu (...) 20/630-3 typu „słup ogłoszeniowy” z nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) działka nr (...) obręb B-36, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...), w terminie 1 roku od dnia ogłoszenia wyroku; zasądził od (...) Spółki Akcyjnej Oddziału w Ł. solidarnie na rzecz J. K. i P. K. kwotę 2.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 1.800 zł od dnia 1 lipca 2018 r. do dnia zapłaty i od kwoty 200 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 457 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd Rejonowy ustalił i zaważył, że Z. K. była właścicielką nieruchomości przy ul. przy ul. (...) oznaczonej nr 109/1 o powierzchni 45 m ², dla której prowadzona była księga wieczysta (...). Aktualnie współwłaścicielami tej nieruchomości są powodowie – małżonkowie J. K. i P. K.. Na przedmiotowej działce (...) SA posadowił linie kablowe i stację transformatorową typu „słup ogłoszeniowy”. Zasilają one odbiorców na ulicy (...). Z. K. wyraziła zgodę na posadowienie stacji na swojej działce. Z. K. reprezentowana przez syna - P. K. zawarła w dniu 19 grudnia 2006 r. z (...) SA w Ł. reprezentowanym przez M. D. – Kierownika (...) sieciowym umowę najmu nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) oznaczonej nr 109/10. Najmowana działka gruntu miała być wykorzystywana dla potrzeb stacji transformatorowej słupowej. W pisemnej umowie najemca zobowiązał się płacić Z. K. czynsz w wysokości 200 zł rocznie. Umowa została zawarta od dnia 1 lipca 2006 r. na okres pięciu lat. Czynsz w łącznej kwocie 300 zł został zapłacony Z. K. w dniu 28 grudnia 2007 r. (za część 2007 roku i 2008 rok). W następnych latach (od 2008 do połowy 2011 roku) pozwany nadal płacił czynsz w kwocie 200 zł rocznie (100 zł za połowę 2011 r.). W 2011 r. pozwany przelał kwotę na konto Z. K., która już nie żyła od 2010 r. W związku z tym bank zwrócił kwotę przelewu. W 2007 r. J. K. i P. K. weszli w posiadanie nieruchomości przy ul. (...) w Ł. po śmierci Z. K., która wynajęła część nieruchomości na okres 5 lat umową najmu z dnia 19 grudnia 2006 r. Z. K. od 2007 r. nie była właścicielką nieruchomości. Pismem z dnia 8 czerwca 2018 r. (...) Ł. K., powołując się na działanie z upoważnienia (...) SA Oddział Ł., zwrócił się do powodów z prośbą o wyrażenie zgody na budowę przyłącza kablowego niskiego napięcia ze stacji transformatorowej przy ul. (...) oraz na wymianę tego transformatora. Po wygaśnięciu umowy najmu, na skutek upływu okresu, na jaki została zawarta, powodowie wzywali pozwanego do dokonania demontażu stacji w terminie do 30 listopada 2018 r. oraz zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z ich gruntu. Pismami z dnia 10 maja 2011 r. i 13 czerwca 2011 r., pozwana Spółka wystąpiła do Z. K. i P. K. z propozycją aneksowania umowy najmu w celu jej przesłużenia. Powód nie odpowiedział na te propozycję. Pismem z dnia 20 grudnia 2018 r. pozwany zwrócił się do powodów z informacją, że czynsz wynikający z umowy najmu został w całości opłacony. (...) SA nie planuje usunięcia przedmiotowej infrastruktury energetycznej, jednak chciałaby uregulować na przyszłość zasady korzystania z działki. Pozwany zaproponował ustanowienie służebności przesyłu za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 5.000 zł. Na wniosek pozwanego toczyło się także postępowanie administracyjne w przedmiocie ograniczenia sposobu korzystania z części nieruchomości przy ul. (...) stanowiącej własność powodów. Decyzją Prezydenta Miasta Ł. z 15 kwietnia 2019r. orzeczono o odmowie ograniczenia sposobu korzystania z części nieruchomości przy u. Nasiennej 6a w celu bodowy odcinka kablowej linii energetycznej oraz o odmowie udostepnienia nieruchomości w celu wykonania remontu stacji na tej działce.

Jak ustalił dalej Sąd Rejonowy, przy założeniu, że wszystkie kwestie prawne i organizacyjne są już załatwione, na przeniesienia stacji w inne miejsce, technicznie potrzeba około tygodnia - dwóch tygodni. Montaż i demontaż mógłby kosztować około 100.000 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie zawarli w pozwie dwa żądania: o przywrócenie stanu zgodnego z prawem oraz o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Pierwsze żądanie okazało się zasadne w całości, drugie w części.

Apelację od tego wyroku złożyła pozwana (...) Spółka Akcyjna Oddział w Ł.. Zarzuciła skarżonemu wyrokowi naruszenie prawa procesowego tj.: art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy w przedmiocie usunięcia stacji transformatorowej typu słup ogłoszeniowy posadowionej na części nieruchomości powodów oznaczonej jako działka nr (...) położonej w Ł. przy ul. (...) poprzez nierozpoznanie jakich ograniczeń doznają powodowie w związku z posadowieniem stacji na ich nieruchomości; zakresu potencjalnych szkód po stronie pozwanego w związku z usunięciem stacji; ustalenia kosztów usunięcia stacji; technicznych możliwości jej przebudowy; pozbawienia dostaw energii wielu odbiorców oraz faktycznego czasu niezbędnego na zmianę lokalizacji stacji; naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak oceny materiału dowodowego w postaci zeznań świadków A. Z. i R. N. w zakresie potencjalnych szkód po stronie pozwanego w związku z usunięciem stacji; ustalenia kosztów usunięcia stacji; technicznych możliwości jej przebudowy; pozbawienia dostaw energii wielu odbiorców oraz faktycznego czasu niezbędnego na zmianę lokalizacji stacji; brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, który wymagał wiedzy specjalnej - opinii biegłych sądowych: z zakresu projektowania, z zakresu budowy i eksploatacji linii elektroenergetycznych oraz z zakresu elektroenergetyki; przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez samoistne wyliczenie wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w sytuacji gdy powodowie w żaden sposób nie udowodnili wysokości dochodzonego wynagrodzenia, a do wyliczenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania wymagana jest wiedza specjalna -opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego; naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie biegłego z zakresu projektowania, z zakresu budowy i eksploatacji linii elektroenergetycznych, biegłego sądowego z zakresu elektroenergetyki w celu ustalenia współczynnika ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości powodów, możliwości usunięcia stacji z nieruchomości powodów, usytuowania stacji poza nieruchomością bez naruszenia praw osób trzecich, czasu trwania oraz kosztu takiej przebudowy przy uwzględnieniu całego procesu inwestycyjnego oraz biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego w celu wyliczenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w sytuacji gdy zgłoszone wnioski zmierzały do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wymagających wiadomości specjalnych, które nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione. Zarzuciła dalej naruszenie prawa materialnego tj.: art. 5 k.c. w zw. z 222 § 2 k.c. poprzez naruszenie interesu publicznego na rzecz jednostki polegające na uwzględnieniu roszczenia powodów sprzecznego z zasadami współżycia społecznego takim jak prawo do nieprzerwanego zaopatrzenia odbiorców w energię elektryczną oraz zakres potencjalnych szkód mogących powstać na skutek jej usunięcia, niewspółmiernych do szkody jaką doznają powodowie z tytułu jej posadowienia; art. 140 k.c. poprzez jego niezastosowanie, które skutkowało nieuznanie, iż będące w posiadaniu oświadczenie z dnia 1 lipca 2006r. zezwalające na posadowienie stacji transformatorowej na części nieruchomości powodów oznaczonej jako działka nr (...) położonej w Ł. przy ul. (...) kształtuje nowy stan prawny, powodujący nawiązanie pomiędzy stronami stosunku prawnego charakteryzującego się trwałością i ciągłością do czasu istnienia urządzeń energetycznych na nieruchomości; art. 225 k.c. w zw. z art. 224 k.c. poprzez przyznanie wynagrodzenia ze bezumownego korzystanie z nieruchomości w wysokości 2.000 zł, w sytuacji gdy strona pozwana w żaden sposób nie udowodniła wysokości dochodzonego wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania , a ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył,

co następuje:

Apelacja częściowo jest zassana, a to na skutek zmiany stanu faktycznego jaka nastąpiła po wydaniu przez Sąd I instancji skarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy ustalił, iż prawomocnym postanowieniem z dnia 22 czerwca 2023 r., w sprawie II Ns 738/19 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi m.in. ustanowił na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), w obrębie B-36, dla której w Sądzie Rejonowym dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), służebność przesyłu o przebiegu oznaczonym symbolem SG1, punkty 1277-1-2- (...)- (...), o powierzchni 19 m ², wyznaczonym przez biegłego geodetę H. Z. na mapie z dnia 2 sierpnia 2021 roku, zaewidencjonowanej w dniu 23 sierpnia 2021 roku w ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego za numerem P. (...)-9.2021. (...), polegającą na: znoszeniu istnienia posadowionych na nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych w postaci stacji transformatorowej 15/0,4 kV nr (...) typu (...) 20/630-3 „słup ogłoszeniowy" oraz linii kablowej 0,4 kV służącej do przesyłu energii elektrycznej i prawie korzystania z wyżej opisanej nieruchomości w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, przebudowy urządzeń i instalacji elektromagnetycznych (w tym wprowadzaniu nowych obwodów w pasie służebności) wraz z prawem wejścia i wjazdu, wyjścia i wyjazdu (wraz z niezbędnym sprzętem).

Odpadła więc podstawa faktyczna i prawna roszczenia powodów o ochronę ich prawa własności. Strona pozwana bowiem dysponuje urządzeniami elektroenergetycznymi posadowionymi na gruncie powodów w oparciu o służebność przesyłu, ma więc tytuł prawny podlegający ochronie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.

W pozostałej części, dotyczącej odszkodowania z bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów – apelacja jest bezzasadna. Sąd I instancji z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów zasądził od strony pozwanej kwotę 2.000 zł za okres 10 lat – od roku 2008 do roku 2018 licząc po 200 zł rocznie. Bezspornym w sprawie jest, że w okresie tym strona pozwana dysponowała nieruchomością powodów bez tytułu prawnego, albowiem umowa najmu/dzierżawy wygasła. Bezspornie też – powodom za ten okres należy się odszkodowanie. Sąd I instancji ustalając wysokość odszkodowania oparł się na ustalonej poprzednio stawce czynszu po 200 zł rocznie. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można podzielić stanowiska strony pozwanej, iż takowy czynsz wyliczyć może wyłącznie biegły sądowy. To Sąd dokonuje wszystkich ustaleń i to Sąd, a nie biegły podejmuje decyzje. Istotnym jest to tylko, czy ustalenia Sądu oparte są na realiach sprawy. Skoro w okresach poprzednich ustalono czynsz ( na co strona pozwana przecież wyraziła zgodę) na kwotę 200 zł rocznie, to nawet nie patrząc na procesy inflacyjne – uznać należy, że racjonalnym było przyjęcie przez Sąd meriti tej kwoty. Również w części obejmującej rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję apelacji za zasadną uznać nie można, albowiem w stanie faktycznym istniejącym w dacie skarżonego orzeczenia, oddalone teraz roszczenie – było usprawiedliwione.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy, w pozostałej części apelację na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.