Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgierzu z 15 lipca 2022 roku w sprawie I C 279/22 z powództwa E. D. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G. przeciwko A. M. o zapłatę:

–

w punkcie 1 oddalono powództwo;

–

w punkcie zasądzono od powoda na rzecz pozwanej 1.800 zł tytułem „kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu”.

W świetle uzasadnienia wskazanego wyroku Sąd I instancji ustalił, że 9 maja 2019 roku (...) sp. z o.o. w W. zawarł z pozwaną umowę konsolidacyjną na 4.005,57 zł, z czego 3.000 zł zostało przekazane na rachunek bankowy pozwanej, a pozostałe 1.005,57 zł na rachunek bankowy pożyczkodawcy jako spłata niespłaconej pożyczki na dzień zawarcia umowy konsolidacyjnej. Pożyczka konsolidacyjna miała być spłacona w 36 ratach miesięcznych po 239,58 zł, przy czym ostatnia rata 239,20 zł; termin spłaty ostatniej raty przypadał
na 11 kwietnia 2022 roku.

W lipcu 2019 roku pozwana zaprzestała spłaty pożyczki z uwagi na utratę pracy.

Dwunastego listopada 2019 roku pdający pożyczkę sporządził dokument (bez podpisu) – wezwanie do zapłaty wraz z wypowiedzeniem umowy elastycznej pożyczki ratalnej adresowane do pozwanej na ul. (...) w Z., w którym pożyczkodawca oświadczył iż w związku z niewywiązywaniem się przez pozwaną ze spłaty pożyczki, wypowiada umowę i wzywa do zapłaty całkowitej kwoty pożyczki wraz z należnymi kosztami.

Pozwana nie otrzymała informacji o wypowiedzeniu umowy pożyczki.

Dwudziestego trzeciego sierpnia 2019 roku pożyczkodawca zawarł z E. D. 2 Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym w G. ramową umowę przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji, na mocy której strony postanowiły podjąć współpracę polegającą na cyklicznym nabywaniu przez powoda pakietów wierzytelności należących do zbywcy, każdorazowo określanych przez zbywcę w poszczególnych umowach cesji, z zastrzeżeniem możliwości przystąpienia do umowy nowego nabywcy zgodnie z postanowieniami ust. 5 poniżej – przy czym jak ustalił Sąd Rejonowy, przedmiotowy fragment nie został ujawniony na egzemplarzu umowy złożonym do akt niniejszej sprawy. Nabycie poszczególnych pakietów wierzytelności miało odbywać się na podstawie zawieranych pomiędzy stronami oddzielnych umów cesji zwanych dalej Poszczególnymi umowami, które stanowiły integralną część umowy. Dodatkowo każdorazowo
do zawartej Poszczególnej umowy zbywca miał dostarczyć do nabywcy spis wierzytelności (portfel) w formie plików E. zabezpieczonych hasłem na płycie CD oraz za pośrednictwem poczty e-mail na adres nabywcy wskazany w umowie, aktualnych na dzień określony w ust. 5 poniżej, określony jako „Dzień rozliczenia” oraz zgodny z dokumentami źródłowymi poszczególnych wierzytelności, spis wierzytelności w formie papierowej oraz w formie plików E. na płycie CD będzie stanowił załącznik do Poszczególnej umowy. Zgodnie z § 5 umowy, wierzytelności z danego portfela przechodziły na nabywcę w dniu zapłaty ceny nabycia pod warunkiem uiszczenia przez nabywcę całości ceny nabycia zgodnie z § 4 ust. 1 i 2 umowy (Dzień przeniesienia). Za dzień zapłaty uznawano się dzień uznania kwoty na rachunku zbywcy.

Dwudziestego czwartego stycznia 2020 roku pożyczkodawca zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji „Poszczególna umowa”, na mocy której powód (Nowy nabywca) przystąpił do umowy ramowej oraz zyskał prawo do nabycia portfela z dnia rozliczenia 2 grudnia 2019 roku. Strony potwierdziły, iż poprzez zawarcie niniejszej umowy Nowy nabywca staje się stroną umowy ramowej obok Nabywcy. Zgodnie z § 5 Umowy ramowej wierzytelności przechodziły na Nowego nabywcę w dniu zawarcia umowy pod warunkiem uiszczenia ceny nabycia.

W załączniku nr 4 – Wykaz wierzytelności do umowy przelewu wierzytelności
w ramach transakcji sekurytyzacji z 24 stycznia 2020 roku zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...) wskazano wierzytelność z tytułu pożyczki nr (...)
w kwocie należności 1223,81 zł, w tym 1000 zł kapitału, 191,80 zł prowizji, 2,41 zł odsetek umownych i 29,60 zł odsetek umownych za opóźnienie z dnia 19 czerwca 2019 r. z datą wymagalności 24 sierpnia 2019 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym uznano za zasadny zarzut braku wykazania legitymacji procesowej czynnej. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że powód przedłożył fragmenty ramowej umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z 23 sierpnia 2019 roku, zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. a E. D. 2 Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym, fragmenty Umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji „Poszczególna umowa” z dnia 24 stycznia 2020 roku zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. a E. D. Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym jak i fragment załącznika nr 1 - Wykaz wierzytelności do umowy przelewu wierzytelności w ramach transakcji sekurytyzacji z 24 stycznia 2020 roku zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. a (...). Załącznik ten dotyczy zatem umowy niż opisana w pozwie, z której powód wywodzi swoje roszczenie. Powód nie wykazał, aby przedmiotem umowy cesji była wierzytelność określona w pozwie. Sąd Rejonowy wskazał nadto, że w umowie ramowej przelewu wierzytelności przewidziano możliwość przystąpienia do umowy Nowego nabywcy zgodnie z postanowieniami ust. 5 poniżej (co miało miejsce w niniejszej sprawie), jednakże przedmiotowy fragment nie został ujawniony na egzemplarzu umowy złożonym do akt niniejszej sprawy, wobec czego nie wiadomo, jakie były warunki tego przystąpienia i czy zostały spełnione w niniejszej sprawie.

Co więcej, w ocenie Sądu I instancji nie wykazano skuteczności wypowiedzenia umowy. Brak jest dowodu doręczenia, czy chociażby wysłania dokumentu zawierającego treść oświadczenia o wypowiedzeniu. Pozwana zeznała natomiast, iż nie zostało jej doręczone pismo z wypowiedzeniem umowy. Poza tym numery umowy podane w wypowiedzeniu nie zostały wskazane w umowie załączonej do akt. Powód nie wykazał zatem również, aby przedmiotowe wypowiedzenie dotyczyło pożyczki, z której wywodzi swoje roszczenie. W tym przypadku Sąd Rejonowy zauważył jednak, że spłata pożyczki miała nastąpić do 11 kwietnia 2022 roku, wobec czego w dacie zamknięcia rozprawy roszczenie z tytułu całej niespłaconej pożyczki stało się wymagalne.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, w przedmiocie kosztów orzeczono na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.1).

Apelację od omówionego wyżej wyroku w całości wywiódł powód, działając przez swojego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, niewystępującego w I instancji. W apelacji zarzucono naruszenie:

–

art. 129 § 4 k.p.c. w związku z art. 208 § 1 pkt 4 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. przez ich niezastosowanie przy powziętych wątpliwościach co do treści, formy sprzedaży wierzytelności i niezobowiązanie powoda do złożenia oryginału dokumentów, a zamiast tego arbitralne uznanie, że złożone przez powoda dokumenty są niewystarczające do wykazania skutecznego przelewu wierzytelności na powoda (zarzut I);

–

art 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c.2 poprzez przyjęcie, że strona powodowa nie przedłożyła wystarczających dowodów świadczących o dokonaniu przelewu wierzytelności dochodzonej w przedmiotowym postępowaniu i nie wykazała jakoby z umowy cesji wierzytelności z 24 stycznia 2020 roku i załącznika do umowy cesji wierzytelności, które zostały częściowo zanonimizowane wynikało, że dotyczą one wierzytelności pozwanej i wykazują legitymację czynną powoda, podczas gdy strona powodowa nie tylko zaoferowała powyższe dowody ale także pozostałe w postaci umowy sekurytyzacji z załącznikiem, umowy pożyczki nr (...), harmonogramu spłaty pożyczki, potwierdzenia wypłaty środków, wypowiedzenia umowy pożyczki, wezwania do zapłaty oraz zawiadomienia o dokonaniu cesji a których treść i spójność nie powinna budzić wątpliwości, gdyż ich integralność wprost wynika z treści dołączonych do pozwu dowodów i wykazała legitymację czynną (zarzut II);

–

art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia całokształtu materiału dowodowego, przejawiające się w uznaniu, że przedstawione przez powoda umowa cesji wierzytelności z 24 stycznia 2020 roku wraz z załącznikiem do umowy stanowiącym wykaz wierzytelności objętych cesją i zawierające dane identyfikujące wierzytelność w stosunku do pozwanej są niewystarczające, podczas gdy dostatecznie określa on wierzytelność pozwanej i zawierają wszelkie niezbędne dane umożliwiające indywidualizację przeniesionej wierzytelności i nie ulega wątpliwości, że dotyczy umowy pożyczki nr (...) (zarzut III);

–

art. 233 § 1 k.p.c. przez nieprawidłowe przeprowadzenie postępowania dowodowego przejawiające się w nierozważeniu w sposób wszechstronny dowodów przedstawionych przez powoda i tym samym wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z nim sprzecznych a mianowicie takich, że powód nie udowodnił, iż dochodzona wierzytelność została skutecznie przeniesiona na powoda, podczas gdy okoliczności te zostały należycie wykazane przez powoda przedłożonymi do akt sprawy dokumentami a co potwierdza już samo dysponowanie przez powoda dokumentami pożyczki oraz danymi pozwanej (zarzut IV);

–

art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia całokształtu materiału dowodowego, przejawiające się w uznaniu, powód nie wykazał legitymacji czynnej podczas gdy przedstawiony przez powoda ogół dokumentacji w tym złożone wraz z pozwem kluczowe oświadczenie o zapłacie ceny za zakup wierzytelności wykazują, że doszło do skutecznej sprzedaży wierzytelności (zarzut V).

W apelacji powód złożył również wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z załączonego do apelacji dokumentu podnosząc, że potrzeba przeprowadzenia dowodu powstała w wyniku zapoznania się ze stanowiskiem Sądu I instancji.

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości na koszt pozwanej według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Złożono również wniosek o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, a na wypadek uchylenia wyroku i skierowania sprawy do ponownego rozpoznania – o pozostawienie Sądowi Rejonowemu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwana, reprezentowany przez adwokata ustanowionego z urzędu, występującego w imieniu pozwanej również w I instancji, wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadną.

Zarzut I jest całkowicie chybiony. Powód jest zawodowym uczestnikiem obrotu. W toku procesu był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. Obowiązkiem Sądu I instancji było zatem dokonanie oceny dowodów zaoferowanych przez powoda. To strony odpowiadają za jakość przedstawianych przez siebie środków dowodowych. Nieprzedstawienie dowodów wystarczających do poczynienia ustaleń zgodnych z oczekiwaniami powoda co do zasady nie ma skutkować wzywaniem do uzupełnienia stanowiska, lecz – jak w niniejszej sprawie – dokonaniem ustaleń faktycznych na podstawie tego, co zaoferowano. Tylko wyjątkowo Sąd Rejonowy byłby ewentualnie uprawniony do udzielenia pouczeń co do czynności procesowych, a i to wyłącznie w przypadku braku zawodowej reprezentacji (art. 5 k.p.c.). Trzeba bowiem pamiętać, że każdy przypadek tego rodzaju aktywności po stronie Sądu rodzi kwestię relacji dokonywanych pouczeń do obowiązku zachowania bezstronności. Nie ma najmniejszych podstaw do tego, by jakikolwiek Sąd miał doradzać powodowi co do tego, jakie dowody winien przedłożyć, aby sprawę wygrać. Stanowiłoby to jaskrawe zaprzeczenie ustrojowej roli sądów i prawidłowo Sąd I instancji takich działań nie podejmował, ograniczając się do dokonania wszechstronnej oceny dowodów zaoferowanych w sprawie przez obie strony. Należy również podkreślić, że również przywoływany w zarzucie art. 129 § 4 k.p.c. nie stanowi zobowiązania dla Sądu orzekającego, a jedynie uprawnienie. Przepis ten służyć ma pomocą Sądowi orzekającemu do rozstrzygnięcia wątpliwości co do rzetelności odpisu dokumentu, umocowując tenże Sąd do zażądania w każdym przypadku, także z własnej inicjatywy, złożenia dokumentu w oryginale. Tymczasem w niniejszej sprawie nie chodziło o rzetelność odpisu, a o wskazane szczegółowo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku braki w materiale dowodowym zaoferowanym przez powoda. Jak już wskazano, rolą Sądu Rejonowego w takiej sytuacji było oddalenie powództwa jako nieudowodnionego, co trafnie uczyniono, a nie wskazywanie powodowi, jakie dowody winien złożyć dla osiągnięcia oczekiwanego wyniku postępowania.

Również zarzut II nie mógł przynieść oczekiwanego przez powoda rezultatu. Po pierwsze, art. 232 k.p.c. podobnie jak przywołany art. 129 § 4 k.p.c., nie wprowadza po stronie Sądu orzekającego żadnego obowiązku. Rzeczywiście art. 232 k.p.c. został naruszony, ale przez powoda, przedkładającego Sądowi I instancji niekompletne dowody. Jest to jednak ryzyko powoda. Nie ma natomiast najmniejszych wątpliwości, co do prawidłowości zastosowania art. 6 k.c. – ciężar wykazania legitymacji procesowej czynnej spoczywa w oczywisty sposób na powodzie. Nie jest jasne, na czym miałoby polegać naruszenie tego przepisu przez Sąd Rejonowy w badanej sprawie. Godzi się zauważyć, że dawno przesądzono w orzecznictwie iż nawet gdy z danych dowodów da się w zgodzie z zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, dałoby się wysnuć wnioski odmienne od tych przyjętych ostatecznie przez Sąd I instancji, to i tak – o ile tamtejszy Sąd zachował wskazane kryteria – ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy nie mogą ulec zmianie, jako że Sąd ów korzysta z ustrojowo chronionej swobody oceny dowodów. Apelujący powód nie wykazał tymczasem żadnego naruszenia reguł logiki, wskazań wiedzy ani życiowego doświadczenia, jakiego mianoby się dopuścić w ramach ustaleń poczynionych w I instancji.

Zarzuty III – V są w istocie polemiką ze stanowiskiem Sądu I instancji w zakresie oceny dowodów. Tymczasem Sąd Rejonowy przekonująco wskazał, dlaczego nie poczynił ustaleń oczekiwanych przez powoda na podstawie przedstawionych w sprawie dowodów. Sąd I instancji wskazał na skonkretyzowane braki: niekompletność umowy, brak odniesienia do bezpośrednio zawartej z pozwaną umowy. Pozostają aktualne w tej mierze uwagi poczynione już przy okazji oceny zarzutu II. Z tych przyczyn również zarzuty III – V nie okazały się zasadne.

Należało również oddalić wniosek dowodowy. Jest on oczywiście spóźniony. Dokument mógł zostać przestawiony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Proces przed Sądem I instancji nie jest jakąś próbą generalną, lecz forum podjęcia rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach poddanych osądowi, a strony muszą liczyć się z tym, że zapadłe w wyniku przeprowadzonego procesu rozstrzygnięcie będzie ostatecznym. W szczególności nie mogą oczekiwać, że po rozstrzygnięciu wydanym w I instancji, w zależności od jego treści, przedstawią „ostateczne” dowody swoich racji. Działanie takie jest wprost sprzeczne z art. 6 § 2 k.p.c., wobec czego choćby z tego powodu nie może przynosić oczekiwanego rezultatu.

W świetle powyższych uwag ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe, ponieważ mieszczą się w granicach swobodnej – w przeciwieństwie do dowolnej – oceny przeprowadzonych dowodów jako spójne, logicznie powiązane z materiałem dowodowym, niebudzące wątpliwości w świetle życiowego doświadczenia oraz zupełne z punktu widzenia zakresu ustaleń niezbędnego do prawidłowego rozstrzygnięcia. Jako takie nie mogą być skutecznie zwalczane polemicznymi twierdzeniami apelującego. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu I instancji w całości za własne.

W konsekwencji prawidłowym okazało się również rozstrzygnięcie końcowe. Skoro powód nie wykazał legitymacji procesowej czynnej, to nie jest uprawniony do żądania zapłaty, skoro zwrotu pożyczki może domagać się tylko dający pożyczkę (art. 720 § 1 k.c.), albo podmiot od dającego pożyczkę wywodzący swoje uprawnienia. Skoro powód nie zdołał wykazać przejścia na siebie owych uprawnień dającego pożyczkę, a nie jest sporne, że sam pożyczkodawcą nie był, tedy słusznie powództwo oddalono.

W konsekwencji prawidłowe jest również zasądzenie kosztów procesu od powoda, jako przegrywającego sprawę, na rzecz pozwanej. Wskazać jedynie należy, że całkowicie zbędnie Sąd Rejonowy rozważał konstytucyjność przepisów regulujących stawki opłat adwokackich w przypadku reprezentacji z urzędu. Ponieważ w niniejszej sprawie wygrywającym sprawę jest podmiot reprezentowany z urzędu, tedy koszty owej reprezentacji z urzędu pokrywa przegrywająca strona przeciwna (art. 122 § 1 zd. I k.p.c.). Nie jest zatem spełniona hipoteza z § 1 r.o.a.SP3, gdyż ponoszącym koszty nie jest Skarb Państwa, zatem ten akt prawny w ogóle nie znajduje zastosowania w sprawie, a w konsekwencji wszelkie uwagi poczynione przez Sąd I instancji co do tego rozporządzenia, są w niniejszej sprawie bezprzedmiotowe.

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie za prawidłowe, apelację powoda oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c. Na koszty postępowania apelacyjnego pozwanej złożyło się 900 zł tytułem kosztów adwokackiego zastępstwa procesowego według stawki minimalnej w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem Okręgowym. Powód obowiązany jest zwrócić te koszty w całości pozwanej, przy czym koszty te w całości należą się – z wyłączeniem pozwanej – pełnomocnikowi z urzędu (art. 122 § 1 k.p.c.). Należało uwzględnić również obowiązek uiszczenia odsetek za opóźnienie od kosztów postępowania apelacyjnego.

1 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).

2 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (j.t. – Dz. U. z 2019 r. poz. 18 z późn. zm.).