Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 lipca 2022 r., wydanym w sprawie z powództwa M. W. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Pabianicach:

1)  zasądził od Towarzystwa (...) S.A. na rzecz M. W. kwoty:

a.  26 740,94 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty,

b.  297,50 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

c.  5 769 (pięć tysięcy siedemset sześćdziesiąt dziewięć ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

2)  nakazał zwrot z sum Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pabianicach na rzecz pozwanego kwoty 622,59 złotych tytułem pozostałości zaliczki.

Apelację od tego orzeczenia wniosła strona pozwana, zaskarżając je w zakresie pkt 1 wyroku, w podpunkcie a) - w części zasadzającej kwotę 6 522,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty; w podpunkcie b) - w całości, oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartych w podpunkcie c).

Apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy,
a mianowicie:

a.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 2352 § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o zobowiązanie powoda do złożenia faktur i rachunków potwierdzających zamówienie części, podczas gdy dowody te były przydatne do wykazania danych faktów i miały wykazać fakty, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy - tj. wobec zeznań świadka M. M. (1), który zeznał, że naprawiał pojazd u powoda miały wskazać, przy użyciu jakich części i za jaką kwotę naprawa ta nastąpiła;

b.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewszechstronną wybiórczą
i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało dowolną oceną dowodów i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie lub nienadaniem im odpowiedniej wagi, w szczególności poprzez:

i.  dowolną ocenę opinii biegłego sądowego Ł. G. poprzez błędne ustalenie, że koszt naprawy przedmiotowego pojazdu przy zastosowaniu części oryginalnych i alternatywnych (...), P oraz stawki za roboczogodzinę 110 zł netto wynosi 38 563,91 zł brutto, podczas gdy z opinii podstawowej biegłego wynika, że koszty naprawy przy zastosowaniu części oryginalnych i alternatywnych (...), P oraz stawki za roboczogodzinę 110 zł netto wynoszą 30 479,63 zł a Sąd pominął, że w opinii uzupełniającej biegły wyliczył także koszty naprawy przy zastosowaniu części oryginalnych i alternatywnych o jakości (...) oraz stawki za roboczogodzinę 110 zł netto na kwotę 38 563,91 zł brutto, co w konsekwencji doprowadziło do tego, że Sąd rozważył jedynie
2 warianty kosztów naprawy i nie wziął pod uwagę kosztów naprawy przy zastosowaniu części oryginalnych i alternatywnych o jakości (...), które to koszty powinny zostać uwzględnione przy rozstrzygnięciu sprawy;

ii.  dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym pominięcie przy ocenie dowodów, dokumentu w postaci z raportu z (...), historiipojazdu.gov.pl oraz dokumentów z akt szkody likwidowanej przez (...), w tym z dokumentów dot. innych szkód znajdujących się na płycie CD, skutkujące przyjęciem, że brak jest podstaw do uznania, by części uszkodzone, nie były częściami oryginalnymi podczas gdy z w.w. dowodów wynikało, że przed przedmiotową szkodą przedmiotowy pojazd miał inne rozległe szkody w tej samej strefie uszkodzeń co szkoda z 2018 r.;

(...).  błędne uznanie, że części użyte do naprawy pojazdu winny być opatrzone logo producenta podczas gdy świadek M. M. (1) zeznał, że po przedmiotowej szkodzie auto zostało naprawione i nie potwierdził, że użyto części oryginalnych do naprawy pojazdu, a więc nie można przyjąć, że auto było naprawiane przy użyciu części oryginalnych;

iv.  błędną ocenę materiału dowodowego, w tym dowodu z opinii biegłego skutkująca przyjęciem, że koszt naprawy samochodu marki M. nr rej. (...) po szkodzie z dnia 3 marca 2018 r. wynosił przy uwzględnieniu technologii naprawy, zastosowaniu części nowych oryginalnych i stawki obserwowanej na rynku napraw pojazdów za roboczogodzinę (110 zł netto) – 45 539,89 zł brutto, podczas gdy mając na uwadze wiek pojazdu (rok produkcji 2011), wcześniejsze liczne
i obszerne szkody oraz stan techniczny pojazdu, to zasadne było wykorzystanie do naprawy części jakości Q, albowiem naprawa pojazdu przy zastosowaniu części o jakości Q przywraca pojazd do stanu sprzed zdarzenia

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a.  art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. w zw. z art. 16 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez ich błędną wykładnię i nieuwzględnienie przez Sąd I instancji, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika natomiast:

i.  koszty ustalone z pominięciem faktu, że poszkodowany dokonał naprawy przedmiotowego pojazdu oraz z uwagi na wiek pojazdu (rok produkcji 2011), wcześniejsze liczne i obszerne szkody oraz stan techniczny pojazdu zasadne było użycie części oryginalnych Q a koszty wyższe nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym szkodę;

ii.  koszty kalkulacji naprawy przedłożonej przez powoda nie pozostają
w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym szkodę;

b.  art. 361 § 2 k.c., art. 805 k.c. oraz art. 824(1) § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji zasądzenie odszkodowania przekraczającego wysokość poniesionej szkody, co w odniesieniu do całokształtu zebranego materiału dowodowego nie było uzasadnione i stanowi kwotę nieadekwatną do wysokości poniesionej szkody.

Wobec powyższego strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz o zmianę zawartego w punkcie 1 podpunkt c) wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu. Sąd odwoławczy podziela ustalenia poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, uznając je w konsekwencji za własne i stwierdzając, że na ich gruncie Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego.

Zupełnie chybione są zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., które koncentrują się na wynikającej z materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadka M. M. okoliczności w postaci dokonania naprawy uszkodzonego pojazdu przy czym nie wykazano
w jaki sposób i przy wykorzystaniu jakich części poszkodowany naprawił pojazd co, zdaniem skarżącego, stanowi fakt niezwykle istotny dla rozstrzygnięcia sprawy i powinno było doprowadzić Sąd I instancji do wniosku, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż zarówno uszkodzone jak i nowo zamontowane części były częściami oryginalnymi. Stąd, w ocenie skarżącego koszt przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed szkody winien opierać nie na kosztach naprawy z wykorzystaniem części o jakości Q.

Stanowisko ubezpieczyciela należy uznać za niemożliwe do zaakceptowania. Zagadnienie wysokości świadczeń z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy kolizji drogowej wypłacanych przez zakład ubezpieczeń na rzecz właściciela pojazdu uszkodzonego w wyniku kolizji było już przedmiotem licznych już wypowiedzi Sądu Najwyższego, które szczegółowo podsumowano w postanowieniu tego Sądu z dnia 7 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, OSNC Nr 9 z 2019 r., poz. 94, podkreślając tam wprost, że kwestia ta nie budzi obecnie poważnych wątpliwości prawnych. Stwierdzono tam mianowicie, że
w świetle utrwalonego stanowiska judykatury nie jest kwestią sporną, iż odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego nie musi ograniczać się do równowartości wydatków poniesionych na naprawę pojazdu, lecz jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy. Za równie utrwalony w orzecznictwie uznano pogląd, że pokrycie kosztów naprawy pojazdu jest jedynie szkodą następczą, natomiast szkodą bezpośrednią jest uszkodzenie pojazdu i to
w momencie wystąpienia szkody bezpośredniej powstaje odpowiedzialność sprawcy
i ubezpieczyciela. W konsekwencji dla istnienia roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym dla określenia zakresu odszkodowania, nie jest koniecznym warunkiem to, czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odszkodowanie odpowiada zatem niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem całości należnego świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie mają zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania. Skoro bowiem roszczenie odszkodowawcze powstaje z chwilą powstania obowiązku naprawienia szkody, a nie po pokryciu kosztów naprawy pojazdu, to wiąże się z tym brak obowiązku po stronie poszkodowanego udowadniania konkretnych wydatków poniesionych na naprawę pojazdu, ponieważ ma on prawo zadecydować, czy skonstruuje swe żądanie, domagając się zwrotu wydatków faktycznie poniesionych na naprawę pojazdu, czy też wnosząc o zasądzenie równowartości celowych
i ekonomicznie uzasadnionych kosztów, których poniesienie przywróciłoby pojazd do stanu sprzed powstania szkody. W żadnym razie nie można się więc zgodzić ze skarżącym, który sugeruje określenie wysokości odszkodowania w zupełnym oderwaniu od rozmiaru szkody bezpośredniej i twierdzi, że miernikiem tej wysokości winno być to, czy i w jakim zakresie poszkodowany zdecydował się naprawić uszkodzony samochód oraz jakie wydatki z tego tytułu poniósł.

Wobec powyższego oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosku dowodowego
o zobowiązanie powoda do złożenia faktur i rachunków potwierdzających zamówienie części do naprawy pojazdu było uzasadnione, gdyż okoliczności które chciał wykazać pozwany są nieistotne dla rozstrzygnięcia. Stąd zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt. 3 i 5 k.p.c. należało uznać za chybiony.

Wbrew twierdzeniu skarżącego, również znajdująca się w aktach sprawy dokumentacja dotyczące przeszłych szkód jakie miały miejsce na przedmiotowym pojeździe, nie pozwala na przyjęcie, iż w pojeździe w chwili zdarzenia zamontowane były części inne niż oryginalne, tym bardziej, iż w kosztorysach napraw znajdujących się na załączonej płycie CD widnieją części
z oznaczeniem O. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, w sprawie nie zostało udowodnione, by w pojeździe powoda były zamontowane inne części niż oryginalne. Sam fakt, iż pojazd był w przeszłości naprawiany nie jest wystarczającą przesłanką do uznania, że w pojeździe były zamontowane części inne niż oryginalne, a tym bardziej, by uznać, że właśnie te, które uległy uszkodzeniu w wyniku zdarzenia, nie były oryginalne. Ciężar dowodowy w tej kwestii spoczywa w całości na stronie pozwanej. W ocenie dowodów, która przeprowadził Sąd I instancji nie wykazano żadnych sprzeczności, przemilczeń czy nielogiczności. Były więc podstawy do przyjęcia, że ocena ta spełnia wymogi swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił opinie biegłego z zakresu mechaniki jako rzetelne, sporządzone zgodnie z wymogami wiedzy specjalistycznej, zawierające pełne, fachowe ustosunkowanie się do pytań Sądu, zarzutów i pytań pełnomocników. Sąd I instancji wyciągnął z opinii prawidłowe i w pełni uzasadnione wnioski, iż naprawa pojazdu przy użyciu części oryginalnych nie spowoduje wzrostu wartości pojazdu względem stanu sprzed szkody, nawet przy założeniu, iż w miejsce używanych elementów zamontowano nowe oryginalne. Jednocześnie biegły w sposób zdecydowany wskazał, iż pełną restytucję uszkodzonego pojazdu zapewni w niniejszej sprawie wyłącznie wykorzystanie części oryginalnych.

Wskazać należy, że opinia biegłego miała charakter wariantowy, uwzględniający również podnoszoną przez stronę pozwaną, możliwość naprawy pojazdu przy użyciu części jakości (...). Podkreślenia natomiast wymaga, iż opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny już zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast sama być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłego. Samo przedstawienie w opinii wariantu zgodnego ze stanowiskiem prezentowanym przez stronę postępowania, nie obliguje sądu do jej przyjęcia, a przychylenie się przez Sąd do wariantu mniej korzystnego dla strony nie stanowi samo w sobie przejawu dowolnej oceny materiału dowodowego.

W dalszej kolejności należy odnieść się do zarzutu dotyczącego uznania przez Sąd Rejonowy, że zlecenie sporządzenia ekspertyzy szacującej wysokość kosztów naprawy uszkodzonego auta było niezbędne dla efektywnego dochodzenia roszczeń przez powoda,
a tym samym, że koszt tej usługi pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z deliktem, za który odpowiada pozwany ubezpieczyciel. Zlecenie osobie trzeciej przez podmiot dochodzący roszczeń odszkodowawczych wykonania stosownej ekspertyzy na potrzeby dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela pozostaje w normalnym związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z wypadkiem komunikacyjnym, a koszt tej usługi wchodzi w określony w art. 361 § 2 k.c. zakres szkody objętej odszkodowaniem należnym od ubezpieczonego (i tym samym od ubezpieczyciela), o ile w stanie faktycznym sprawy, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, zlecenie ekspertyzy, jak i jej koszt, były celowe, niezbędne, konieczne, racjonalne, wystarczająco uzasadnione z punktu widzenia efektywnej realizacji roszczenia odszkodowawczego. Odnotować należy, że w uchwale składu 7 sędziów SN z dnia 29 maja 2019 r., III CZP 68/18, OSNC Nr 10 z 2019 r., poz. 98 i uchwale składu 7 sędziów SN z dnia 2 września 2019 r., III CZP 99/18, OSNC Nr 2 z 2020 r., poz. 13, wskazano, iż w razie zlecenia ekspertyzy przez cesjonariusza wierzytelności odszkodowawczej, okoliczności miarodajne do ustalenia istnienia związku przyczynowego odnoszą się do cesjonariusza, gdyż roszczenie o zwrot kosztów ekspertyzy stanowi jego własne roszczenie, które ma oparcie w roszczeniu nabytym i w jego dynamice.

W tym kontekście należy przywołać wywody apelującego, który stara się przekonać Sąd odwoławczy, że dochodzone roszczenie odszkodowawcze związane z poniesieniem wydatków na koszty sporządzenia ekspertyzy nie przysługuje powodowi, podnosząc z jednej strony, że przedmiotem umowy przelewu nie były wierzytelności przyszłe i równocześnie wskazując, że wydatki te nie wchodziły w zakres szkody poniesionej przez poszkodowanego, gdyż zostały poniesione przez powoda po dokonaniu przelewu. Zgodzić się należy z autorem apelacji, że skoro bezspornie to powód poniósł koszty ekspertyzy i to w jego majątku powstał z tego tytułu uszczerbek, nie można tu mówić o poniesieniu szkody przez będącego cedentem właściciela pojazdu. Niemniej jednak fakt, że przedmiotowe roszczenie odszkodowawcze nie przysługiwało właścicielowi pojazdu i nie było przedmiotem umowy przelewu, nie prowadzi jeszcze do koniecznego wniosku, że nie służy ono powodowi i nie jest związane ze szkodą, za którą odpowiada ubezpieczyciel. Wydatki na ekspertyzę zleconą przez nabywcę wierzytelności odszkodowawczej osobie trzeciej na potrzeby dochodzenia odszkodowania mogą wejść
w skład szkody spowodowanej wypadkiem komunikacyjnym i tym samym spowodować zwiększenie świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela wobec nabywcy wierzytelności, na takich samych zasadach, na jakich wydatki na ekspertyzę zleconą przez samego poszkodowanego mogą wejść w skład doznanej przez niego szkody i tym samym spowodować zwiększenie należnego mu odszkodowania od ubezpieczyciela. Skoro szkoda ma charakter dynamiczny i roszczenie o odszkodowanie może objąć nie tylko uszczerbek powstały wraz ze zdarzeniem sprawczym, ale i uszczerbek wynikły z późniejszych następstw pozostających
z tym zdarzeniem w normalnym związku przyczynowym, to przy spełnieniu wymagań art. 361 k.c. wydatek na ekspertyzę powypadkową może spowodować zwiększenie szkody objętej ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej zarówno wtedy, gdy ekspertyzę zlecił poszkodowany, jak i wtedy, gdy zlecił ją nabywca roszczenia przysługującego poszkodowanemu wobec ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej. Możliwość domagania się przez nabywcę od ubezpieczyciela w ramach dochodzonego odszkodowania równowartości kosztów ekspertyzy zleconej przez nabywcę osobie trzeciej nie opiera się na nabyciu na podstawie art. 509 § 2 k.c. oddzielnego uprawnienia wobec ubezpieczyciela, ale jest jego własnym roszczeniem powstałym w konsekwencji poczynienia wydatku na sporządzenie ekspertyzy w związku z nabyciem od poszkodowanego roszczenia odszkodowawczego wobec ubezpieczyciela (tak w przywołanej już uchwale składu 7 sędziów SN z dnia 29 maja 2019 r., III CZP 68/18, OSNC Nr 10 z 2019 r., poz. 98). Postawione w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego poprzez przyznanie powodowi legitymacji czynnej
w zakresie dochodzenia przedmiotowego roszczenia są oczywiście chybione.

Podsumowując, Sąd Rejonowy prawidłowo zinterpretował pojęcie szkody i uwzględnił wszystkie elementy szkody, które pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, które szkodę wywołało i pozostające w granicach odpowiedzialności ubezpieczyciela. Nie można więc mówić o naruszeniu art. 361 § 1 i 2 k.
z w zw. z przepisami, które regulują odpowiedzialność ubezpieczyciela (art. 16 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych…, art. 824 § 1 i art. 824 ¹ § 1 k.c.

Z uwagi na bezzasadność podniesionych zarzutów i prawidłowość kontrolowanego rozstrzygnięcia apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie Sąd II instancji orzekł zgodnie z wynikającą z art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając od przegrywającego sprawę ubezpieczyciela na rzecz powoda kwotę 900,00 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika, ustalone stosownie do § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964).