Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 lipca 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda K. J. kwotę 10.749,80 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 lutego 2019 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 4.367 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu pozwana zarzuciła naruszenie:

przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, dowolną, jednostronną i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. dowodu z zeznań świadka P. S., a także z przesłuchania powoda, nagrania rozmowy telefonicznej z dnia 20 października 2018 r., wiadomości e-mail powoda z dnia 22 października 2018 r., wiadomości mailowej oraz pisma pozwanego z dnia 22 października 2018 r., a także umowy o współpracy w zakresie organizacji pojazdów zastępczych z dnia 14 sierpnia 2018 r., polegającą na błędnym, sprzecznym z zasadami logiki i życiowego doświadczenia wyprowadzeniu z ww. dowodów wniosków, jakoby:

• przedstawiona przez pozwanego informacja w przedmiocie możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego miała charakter ogólny i nie zawierała wszelkich niezbędnych i istotnych dla poszkodowanego warunków wynajmu, podczas gdy z treści wiadomości e-mail oraz pisma pozwanego z dnia 22 października 2018 r., jak również z informacji przekazanej w trakcie telefonicznego zgłoszenia szkody wynikały szczegółowe warunki proponowanego najmu pojazdu zastępczego, w tym bezkosztowy charakter najmu, zniesienie udziału własnego, brak kaucji, bezpłatne podstawienie i odbiór, dostępność wszystkich klas pojazdów, zapewnienie pojazdu segmentu analogicznego jak uszkodzony, a zatem informacja w tym zakresie z całą pewnością nie była ogólnikowa, a nawet była bardziej szczegółowa niż warunki najmu przedstawione poszkodowanemu przez powoda w treści umowy najmu, a co przy tym istotne,

• działanie powoda, polegające na skierowaniu do pozwanego w dniu 22 października 2018 r. wiadomości e-mail stanowiło wyraz zainteresowania poszkodowanego propozycją najmu pozwanego, zaś rzekomy brak należytej odpowiedzi na tę wiadomość stanowić miał uzasadnioną przyczynę rezygnacji z tego najmu, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż zapytanie to miało charakter pozorny, albowiem odpowiedź na większość kwestii sformułowanych w ww. zapytaniu udzielona została przez pozwanego już w propozycji najmu (stawka za dzień wynajmu, brak kaucji i opłat dodatkowych, brak limitu kilometrów), zaś pozostałe zapytania nie były w jakikolwiek sposób związane z realnymi potrzebami poszkodowanego (zapytanie o możliwość wyjazdu za granicę, w tym na Ukrainę, podczas gdy poszkodowany na rozprawie zeznał wprost, że w okresie likwidacji szkody nie wyjeżdżał za granicę);

• brak jest możliwości weryfikacji stawki dobowej najmu do kwoty wskazanej przez pozwanego w sytuacji, gdy pełnomocnik poszkodowanego rzekomo nie otrzymał od pozwanego wyczerpującej informacji co do warunków najmu, pozwalającej na porównanie jej z warunkami powoda i umożliwienie tym samym poszkodowanemu podjęcia decyzji co do wyboru wypożyczalni, podczas gdy z zeznań poszkodowanego P. S. wynikało wprost, że nie podjął on jakiegokolwiek zainteresowania propozycją najmu ze strony pozwanego, nie brał jej pod uwagę, nie interesował się warunkami najmu, a nadto poszkodowany osobiście nigdy nie skontaktował się z pozwanym celem negocjacji warunków najmu, czy też szczegółowego zapoznania się z warunkami proponowanej mu usługi;

• uzasadnioną przyczyną rezygnacji poszkodowanego z najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego miał być fakt, iż pozwany nie wskazał od razu konkretnego modelu pojazdu, jaki jest w stanie zorganizować dla poszkodowanego, podczas gdy z zasad logiki i życiowego doświadczenia wynika, że wskazanie konkretnego modelu pojazdu możliwe jest dopiero w momencie przesłania konkretnego zlecenia do wypożyczalni partnerskiej i ustalenia, która z nich podstawia pojazd dla konkretnego poszkodowanego, albowiem pozwany współpracuje z wieloma wypożyczalniami, z których każda posiada liczne, zróżnicowane floty pojazdów; każdorazowo jednak pozwany organizuje pojazd zastępczy segmentu analogicznego jak uszkodzony; a ponadto w realiach niniejszej sprawy oczywistym jest, że to nie konkretny model pojazdu zastępczego był dla poszkodowanego najistotniejszy, skoro najmował on od powoda dwa różne samochody i każdy z nich należał do segmentu niższego niż uszkodzony;

• w realiach niniejszej sprawy doszło do zlecenia powodowi przez poszkodowanego odpłatnego przechowania uszkodzonego pojazdu na parkingu, podczas gdy powód nie przedłożył jakichkolwiek dowodów na fakt zawarcia z poszkodowanym umowy w tym zakresie,

które to uchybienia doprowadziły Sąd do niesłusznego przyjęcia, że powodowi należny jest w niniejszej sprawie zwrot kosztów najmu po stawce 170 zł netto oraz kolejno 410 zł netto wraz z dodatkową opłatą za podstawienie pojazdu poza godzinami pracy, podczas gdy uzasadniony pozostawał wyłącznie koszt dobowy najmu wynosił 95 zł netto oraz kolejne 180 zł netto za dobę, bez dodatkowego kosztu podstawienia pojazdu,

przepisów prawa materialnego, tj.:

art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że koszty najmu pojazdu zastępczego po stawkach zastosowanych przez powoda wraz z dodatkowym kosztem podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego stanowiły normalne następstwo zdarzenia komunikacyjnego wywołującego szkodę, podczas gdy normalne następstwo szkody stanowił koszt najmu pojazdu zastępczego po niższej stawce, tj. stawce, po jakiej pozwany był w stanie zorganizować dla poszkodowanego najem w wypożyczalni partnerskiej, bez kosztów podstawienia i odbioru,

art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że osoba poszkodowana nie naruszyła obowiązków współdziałania z dłużnikiem oraz minimalizacji rozmiarów szkody decydując się na najem pojazdu zastępczego w wypożyczalni zewnętrznej, po stawce znacznie wyższej niż wskazana przez pozwanego w trakcie rozmowy zgłoszenia szkody.

W konsekwencji podniesionych zarzutów strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto apelujący wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna, podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć tylko na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie lub naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

Natomiast stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Podkreślić należy, iż w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku, OSNC Nr 6 z 2008 r. poz. 55).

Wskazać również należy, iż Sąd II instancji podziela wszelkie ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego oraz ocenę dowodów wyrażoną w pisemnych motywach rozstrzygnięcia i przyjmuje je za własne, co skutkuje równocześnie ograniczeniem uzasadnienia do rozpoznania przedstawionych w apelacji zarzutów dotyczących prawa procesowego i materialnego (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga od strony skarżącej wykazania na czym, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów polegała nieprawidłowość postępowania sądu, w zakresie ich oceny i poczynionych na jej podstawie ustaleń. W szczególności ma wykazać, dlaczego obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń, nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i (lub) zasadami logicznego rozumowania, czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia. Nie oparcie stawianego zarzutu na tych zasadach, wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną, nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką z ustaleniami sądu niższej instancji.

Ponadto nie można tracić z pola widzenia, że swobodna ocena dowodów stanowi jeden z podstawowych elementów składających się na jurysdykcyjną kompetencję sądu, który dowody bezpośrednio przeprowadza. Ma to m.in. i takie następstwo, że nawet w sytuacji, w której z treści dowodów można, w zakresie ustaleń, wyprowadzić równie logiczne, chociaż przeciwne do przyjętych przez sąd I instancji wnioski, to zarzut naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c., pomimo to nie zostanie uznany za usprawiedliwiony. Dopóki przeprowadzona przez sąd ocena mieści się w granicach wyznaczonych przez tę normę procesową i nie doznały naruszenia wskazane tam jej kryteria, sąd odwoławczy obowiązany jest ocenę tę, a co za tym idzie, także wnioski z niej wynikające dla ustalań faktycznych, aprobować (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 września 2021 r., I ACa 226/20, L. ).

Wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, a dokonana ocena dowodów nie budzi żadnych zastrzeżeń pod kątem jej zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Apelujący wywodzi szereg skutków prawnych zarówno z udzielonej telefonicznie powodowi informacji o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, jak również wiadomości e-mail wysłanej powodowi w dniu 22 października 2018 roku. Nie można uznać, jak chce tego pozwany, by informacja udzielona telefonicznie oraz zawarta w piśmie ubezpieczyciela o możliwości najmu pojazdu zastępczego stanowiła ofertę oraz była wiążąca dla poszkodowanego. Poszkodowany został poinformowany o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, jednakże dopytywał w kolejnej wiadomości e-mail m. in. o kwalifikację segmentu uszkodzonego pojazdu, marki i model auta mającego być podstawionym poszkodowanemu, ewentualne ograniczenia w korzystaniu z pojazdu zastępczego oraz odpowiedzialność użytkownika, jednakże wiadomości ta została bez odpowiedzi. Powyższe wskazuje, że poszkodowany wykazał zainteresowanie złożoną przez pozwanego propozycją najmu pojazdu zastępczego, jednakże to brak współdziałania ze strony ubezpieczyciela i brak odpowiedzi na zadane pytania spowodowały nieskorzystanie z tej propozycji. Jak bowiem wynika z przedstawionych przez powoda pytań, złożona przez pozwanego propozycja najmu pojazdu zastępczego nie zawierała istotnych dla poszkodowanego warunków najmu. Tak lakonicznie przedstawione przez pozwanego informacje nie mogą być uznane za ofertę złożoną poszkodowanemu, a tym bardziej wiążącą go, zwłaszcza, że pozwany nie zareagował na zadawane przez powoda pytania dotyczące warunków najmu. Nie można uznać, by zapytanie powoda skierowane do pozwanego w wiadomości z dnia 22 października 2018 r. było pozorne. Powód dopytywał o kwestie istotne z punktu widzenia poszkodowanego, które pozostały bez odpowiedzi. Jednocześnie nie można uznać, by część pytań nie była w jakikolwiek sposób związana z realnymi potrzebami poszkodowanego. Fakt, iż poszkodowany w okresie likwidacji szkody nie wyjeżdżał za granicę nie świadczy o tym, by w momencie najmu pojazdu zastępczego poszkodowany tego nie planował bądź takiej możliwości nie przewidywał, zatem pytanie dotyczące możliwości wyjazdu za granicę pojazdem zastępczym mogło dotyczyć jego realnych potrzeb.

Brak przedstawienia przez pozwanego wyczerpujących informacji dotyczących warunków najmu pojazdu zastępczego uniemożliwił poszkodowanemu kompleksowe porównanie ofert, a w konsekwencji poszkodowany skorzystał z najmu pojazdu oferowanego przez powoda, znając szczegółowe jego warunki.

Odnośnie zarzutu dotyczącego zlecenia powodowi odpłatnego przechowania uszkodzonego pojazdu wskazać należy, że okoliczność ta została przez powoda wykazana za pomocą dowodów z zeznań świadka P. S. i faktury nr (...). Jednocześnie zauważenia wymaga, że przepisy ustawy nie przewidują dla ważności umowy szczególnej formy, zatem umowa przechowania może być zawarta w formie ustnej, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

Podsumowując, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie naruszył żadnych zasad logiki czy doświadczenia życiowego przy ocenie materiału dowodowego.

Sąd odwoławczy nie podzielił stawianych przez skarżącego zarzutów naruszenia art. 361 § 1 k.c. i art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c.

Zgodnie z art. 362 k.c., jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. W myśl art. 826 § 1 k.c., w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. W niniejszej sprawie nie ma podstaw do przyjęcia, że poszkodowany przyczynił się do zwiększenia szkody poprzez nieskorzystanie z najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego. Nie powielając wyżej wskazanej argumentacji należy wskazać, że informacja przekazana poszkodowanemu nie stanowiła oferty i nie wiązała poszkodowanego. Pozwany nie udowodnił złożenia poszkodowanemu propozycji najmu pojazdu zastępczego na warunkach korzystniejszych od powoda. Jednocześnie zaważyć należy, że z treści złożonej propozycji nie wynika stawka, za jaką ten najem byłby realizowany. Wskazana przez pozwanego kwota 240 zł za dobę nie dotyczyła bowiem stawki najmu oferowanego przez ubezpieczyciela, a zakresu weryfikacji stawki, pozwany w żaden sposób nie udowodnił, by były to rzeczywiście ponoszone przez niego koszty najmu w wypożyczalni współpracującej z pozwanym. Tym samym poszkodowany, nie otrzymując od pozwanego oferty najmu pojazdu zastępczego, mógł skorzystać z najmu pojazdu w wybranym przez siebie miejscu, a wynikające z tego koszty najmu były ekonomicznie uzasadnione i celowe, bowiem mieściły się w granicach stawek rynkowych. Najem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wywołującym szkodę, był uzasadniony i nie wpłynął w żadnej mierze na zwiększenie rozmiarów szkody.

Zgodnie z art. 354 § 1 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2). Powyższe przepisy nakładają na strony stosunku prawnego obowiązek współdziałania. Jak trafnie zauważa apelujący, na poszkodowanym, jako uczestniku zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym, ciążył obowiązek zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 621). Powyższe nie oznacza jednak, że poszkodowany ma obowiązek podjąć wszelkie, nawet uciążliwe dla niego działania, by zmniejszyć ewentualną odpowiedzialność ubezpieczyciela. Obowiązek minimalizacji skutków szkody musi być utrzymany i stosowany w rozsądnych granicach i nie powinien być wykorzystywany do nakłaniania poszkodowanego by zrezygnował z realizacji przysługujących mu praw podmiotowych. Należy bowiem wskazać, że w pierwszej kolejności to ubezpieczyciel winien podjąć wszelkie działania umożliwiające poszkodowanemu wywiązanie się z nałożonych na niego obowiązków. Nie można uznać, iż przekazanie poszkodowanemu informacji o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego, stanowiło ze strony ubezpieczyciela współdziałanie i obligowało poszkodowanego do skorzystania z przedstawionego rozwiązania, zwłaszcza w sytuacji, gdy pozwany nie udzielił poszkodowanemu odpowiedzi na pytania dotyczące propozycji najmu pojazdu zastępczego zawarte w wiadomości z dnia 22 października 2018 r.. Wskazana przez pozwanego informacja o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem nie była kompletna. Skoro ubezpieczyciel, jako duży podmiot zajmujący się likwidacją szkód komunikacyjnych w ramach prowadzonej działalności, nie jest w stanie w sposób sprawny i nieuciążliwy dla poszkodowanych zorganizować najmu pojazdu zastępczego, nie można obciążać poszkodowanych konsekwencjami takiego działania. Zatem nakładane przez ubezpieczyciela limity stawki za dobę wynajmu w przypadku najmu z innej niż proponowana wypożyczalni nie mogą mieć zastosowania, bowiem wobec nieefektywnego współdziałania pozwanego w zapewnieniu najmu pojazdu zastępczego, poszkodowany może skorzystać z dowolnej oferty oferującej najem pojazdu w stawce mieszczącej się w stawkach rynkowych. Również, co istotne, wskazać należy, że pozwany poinformował poszkodowanego o akceptowanej przez niego stawce dobowej najmu, jednakże w żadnej mierze nie udzielił informacji, że stawka ta jest adekwatna do kosztu, jaki poniósłby ubezpieczyciel w przypadku skorzystania z jego oferty. Co więcej, z brzmienia informacji w żadnej mierze nie wynika, by stawka wskazana przez zakład ubezpieczeń była rzeczywiście przez niego ponoszonym kosztem w przypadku skorzystania z jego oferty.

Nie można również czynić poszkodowanemu zarzutu, iż przyczynił się do zwiększenia szkody poprzez brak kontaktu z ubezpieczycielem w celu skorzystania z oferty najmu. Nie powielając wyżej wskazanej argumentacji, skoro pozwana jako profesjonalny podmiot nie jest w stanie zorganizować w sposób szybki i sprawny najmu pojazdu zastępczego, trudno oczekiwać od poszkodowanego potrzebującego pojazdu, iż będzie oczekiwał na udzielenie mu istotnych informacji, wykonywał kolejne telefony, a następnie czekał na kontakt z odpowiednią wypożyczalnią i podstawienie samochodu zamiast skorzystać z oferty, która zapewni mu najem pojazdu w jak najkrótszym czasie.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przypisania poszkodowanemu nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące go, jako wierzyciela, na podstawie art. 354 § 2 k.c., wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania. Nie można również wysnuć wniosku, by poszkodowany w jakikolwiek sposób przyczynił się do zwiększenia szkody.

W tym stanie rzeczy Sąd odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.. Mając na uwadze, iż apelujący przegrał proces, a powód poniósł koszty związane z udziałem w postępowaniu apelacyjnym, należało zwrócić mu żądane koszty. Na koszty te składały się koszty ustanowienia pełnomocnika w sprawie w kwocie 1.800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2018 r., poz. 1800 z późn. zm.).