Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W dniu 8 października 2018 r. Skarb Państwa-Prezydenta Miasta Ł. złożył wniosek o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) H. L. 5a, oznaczonej jako działka nr (...), w obrębie S-2 o pow. 0,0364 ha.

Do wniosku załączono wypis z rejestru gruntów oraz wyrys z mapy ewidencyjnej (...). (...). (...).2018.1 oraz analizę geodezyjno-prawną dotyczącą nieruchomości objętej wnioskiem.

Jako podstawę wpisu prawa własności wskazano art. 713 Kodeksu N..

Postanowieniem z 8 lutego 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w osobie referendarza sądowego oddalił wniosek .

Postanowieniem z 16 września 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn., Nr Dz.Kw. 42589/18 oddalił skargę na orzeczenie referendarza sądowego.

Powyższe rozstrzygnięcie wnioskodawca zaskarżył w całości apelacją, zarzucając naruszenie:

- art. 713 Kodeksu N. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że nieruchomość posiadała właściciela, podczas gdy wnioskodawca udowodnił zlecając specjalistycznej jednostce z dziedziny kartografii i geodezji wykonanie analizy, która wykluczyła możliwość ustalenia w oparciu o jakiekolwiek dostępne dokumenty własności tejże nieruchomości na rzecz jakiegokolwiek podmiotu. Wskazując przy tym, iż takowej analizie przysługuje domniemanie prawdziwości i zgodności z prawdą oraz, że stanowi ono dokument urzędowy na podstawie art. 76 k.p.a., co sprawia, iż udowodniono okoliczność braku właściciela dla nieruchomości objętej wnioskiem pomiędzy dniem 22.07.1807 r. a 31.12.1946 r.

- art. 233 k.p.c. poprzez:

- uznanie, iż R. C. była właścicielką nieruchomości, podczas gdy była ona najpewniej jedynie najemcą bądź zarządcą, wskazując na wspomniany już w skardze na postanowienie referendarza sądowego zwyczaj przepisywania danych z Ksiąg Inwentarzowych dla nieruchomości których właściciel figurował jako „nieznany”.

- uznanie, iż objęta wpisem nieruchomość stała się własnością gminy M. Ł. na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Ł. z 3.07.2015 r. znak DAR-UA-V.10.2015. w brzmieniu ustalonym decyzją Wojewody (...) z 15.10.2015 r. Nr (...). podczas gdy wspomniana nieruchomość stała się własnością Skarbu Państwa z dniem 31.12.1946 r. na podstawie art. 713 Kodeksu N., by następnie na podstawie ustawy z dnia 1 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, stać się w wyniku tzw. komunalizacji własnością Gminy Ł..

W oparciu o tak przedstawione zarzuty skarżący wniósł o:

uchylenie zaskarżonego postanowienia i dokonanie przez Sąd wpisów zgodnie z żądaniem we wniosku Nr Dz.Kw.42589/18, tj. założenie księgi wieczystej dla działki nr (...) o pow. 0,0364 ha, w obrębie S-2 oraz ujawnienie w dziale II nowo założonej księgi wieczystej tytułu własności Skarbu Państwa na podstawie art. 713 Kodeksu N..

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlegała oddaleniu

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wskazać należy, że zgodnie z jego treścią Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena materiału obwodowego przeprowadzona przez Sąd I instancji nie narusza granic swobodnej oceny dowodów, wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. ani nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego i mieści się w ramach swobody sądu (por. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. III CKN 4/98). Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może też polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99, oraz w wyroku z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00).

Mając na uwadze powyższe Sąd w żadnej mierze nie mógł się zgodzić z zapatrywaniem strony skarżącej jakoby R. C., widniejąca w dokumentach geodezyjnych jako właścicielka nieruchomości objętej wnioskiem była jedynie jej zarządczynią lub też najemczynią, jak podnoszono w apelacji. Powołując się na zwyczaj wpisywania do dokumentacji geodezyjnej nieruchomości informacji zawartych w Księgach Inwentarzowych gdy ich właściciel był nieznany. Sąd Okręgowy potraktował tę argumentację z dużym dystansem, jako pewną próbę podważenia znaczenia informacji dotyczących właściciela spornej nieruchomości, które nie mogły jednak przynieść spodziewanego skutku, choćby z uwagi na fakt braku jakiegokolwiek dowodu na okoliczność pełnienia przez R. C. jedynie jak podawał skarżący zarządu nad wspomnianą nieruchomością. Są to jedynie twierdzenia strony nie poparte żadnymi okolicznościami faktycznymi czy prawnymi choćby uwiarygadniającymi zaprezentowane stanowisko.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że wbrew wywodom apelanta w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez ten Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego.

W odniesieniu do dalszych kwestii to jak zauważył Sąd Rejonowy zgodnie z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, Sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Jak stanowi art. 626 ⁸ § 1 k.p.c. wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach.

Według art. 626 ² § 3 k.p.c. do wniosku o dokonanie wpisu należy dołączyć dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Natomiast w stosunku do § 106 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2016 r. poz. 312), do wniosku dołącza się dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości. A w ust. 2 jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma urzędowo poświadczonego odpisu tego dokumentu, powinien powołać inne dowody stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku.

Stosownie do treści art. 713 Kodeksu N. (dalej k.c. N..) dobra nie mające pana należały do narodu. Przepis ten może stanowić podstawę do ujawnienia prawa własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej w razie wskazania przez Skarb Państwa okoliczności faktycznych przedstawiających jej stan faktyczny i prawny w okresie obowiązywania art. 713 Kodeksu N. tj. w okresie od 22 lipca 1807 roku do 31 grudnia 1946 roku. (por. postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12 oraz uchwała SN z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13). Sąd wieczystoksięgowy jedynie w wyjątkowych sytuacjach może powołać przepis prawa, jako samoistną podstawę wpisu prawa własności, kiedy nie ma wątpliwości co do stanu prawnego nieruchomości.

Tymczasem z załączonego do wniosku opracowania geodezyjnego wynika, że działka (...) stanowiła niegdyś własność R. C., do takiego wniosku należało dojść z przedłożonej do wniosku analizy geodezyjno- prawnej nieruchomości, a w szczególności dokumentów z okresu międzywojennego tj. planu nieruchomości z 1929 r. oraz z planu gruntów z 1931 r. wynika z nich, że nieruchomość nosząca dziś nr 312/4 wchodziła w skład niehipotekowanej nieruchomości R. C.. W tym stanie rzeczy stwierdzić wypada, że w okresie obowiązywania k.c. N.. sporna działka oznaczona nr (...) posiadała jednak właściciela, zatem dyspozycja art. 713 wspomnianej ustawy nie może znaleźć zastosowania w przedmiotowej sprawie. Ponadto podkreślić należy, że wszelkie wzmianki o podmiotach zarządzających, czy też posiadających powyższą nieruchomość tj. (...), Zarządu Dróg i M. miasta Ł. i innych pochodzą z okresu w którym Kodeks Napoleona przestał obowiązywać czyli po 31 grudnia 1946 r. W związku z powyższym Sąd Okręgowy stanął na stanowisku wyrażonym w przywołanym już postanowieniu Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2012 r. I CSK 220/12 gdzie stwierdzono, iż to Skarb Państwa składający wniosek o założenie księgi wieczystej i wpisanie jego prawa własności do nieruchomości na podstawie art. 713 Kodeksu N. powinien wykazać, że w czasie obowiązywania tego przepisu dana nieruchomość była nieruchomością niemającą właściciela. Jak już wspomniano skarżący nie zadośćuczynił temu obowiązkowi i nie przedstawił żadnych dowodów podważających ustalenia poczynione przez Sąd I instancji opartych na dokumentach z analizy geodety w odniesieniu do stosunku własnościowego nieruchomości objętej wnioskiem w okresie obowiązywania Kodeksu. W tym samym postanowieniu Sąd Najwyższy wskazał również, iż art. 713 Kodeksu N. zawiera domniemanie prawne, którym zgodnie z art. 234 k.p.c. sąd jest związany, jednak domniemanie prawne jest jedynie normatywnym nakazem wyciągania z określonych faktów, stanowiących podstawy domniemania, konkretnych, ustawowo określonych wniosków, natomiast przesłanki faktyczne, czyli podstawy domniemania musi wykazać wnioskodawca, zgodnie z ogólnymi regułami ciężaru dowodzenia przewidzianymi w art. 6 k.c. Skarb Państwa wnioskujący o wpis na podstawie art. 713 Kodeksu N. swojego prawa własności do nieruchomości nie mającej właściciela musi zatem udowodnić istnienie podstawy faktycznej domniemania prawnego zawartego w tym przepisie, a więc musi udowodnić, że w określonym momencie obowiązywania art. 713 Kodeksu N., najpóźniej w dniu 31 grudnia 1946 r., przedmiotowa nieruchomość była nieruchomością nie mającą właściciela. Nie chodzi o przedstawienie w tym przedmiocie określonego dowodu z dokumentu, co jest niemożliwe, lecz o przedstawienie okoliczności faktycznych obrazujących stan faktyczny i prawny nieruchomości w tym czasie i zgłoszenie dowodów potwierdzających te okoliczności. Okoliczności te mogą być przedmiotem badania w postępowaniu wieczystoksięgowym dotyczącym założenia księgi wieczystej dla nieruchomości, która jej nie miała i nie ma też dokumentu nabycia własności nieruchomości przez wnioskodawcę. Jak była mowa wcześniej skarżący nie sprostał ciążącemu obowiązkowi wykazania okoliczności braku właściciela dla działki nr (...), bądź też innych okoliczności faktycznych pozwalających na zastosowanie art. 713 k.c. N.., ani nie powołał żadnych przekonywujących dowodów na potwierdzenie swoich twierdzeń. Podsumowując założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu na rzecz wnioskodawcy jako właściciela tej nieruchomości w realiach przedmiotowej sprawy nie mogło mieć miejsca, bowiem dokonało by się ono nie na podstawie dyspozycji art. 713 k.c. N.., ale z jej pogwałceniem, bowiem zaprezentowany materiał dowodowy jasno wskazuje, że nieruchomość ta w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona miała właściciela. A. tego faktu nie podważył, w szczególności samo jego stwierdzenie, wskazujące na okoliczność, że nie posiada żadnych dokumentów stanowiących tytuł własności przedmiotowej nieruchomości, nie może zostać uznany za wystarczający do spełnienia przesłanki warunkującej ujawnienie nabycia prawa własności przez Skarb Państwa w trybie art. 713 Kodeksu N..

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13), przepis art. 713 Kodeksu N. może stanowić samodzielną podstawę wpisu prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Przez „dobra nie mające właściciela” należy przy tym rozumieć także nieruchomości, których właściciel jest nieznany. Skarżący nie wykazał też, aby w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona właściciel dzisiejszej działki o nr (...) mógł być uznany za nieznanego. Na podstawie załączonego do wniosku opracowania geodety, stwierdzić można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że przedmiotowa nieruchomość w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona (1808 r.-1946 r.) stanowiła własność osoby fizycznej. Utrata lub brak dokumentu stwierdzającego nabycie własności nieruchomości nie powoduje sama przez się utraty tego prawa. W takim przypadku właściciel, nieposiadający tytułu własności może wykazać swoje prawo własności na podstawie innych dowodów w trybie § 106 ust. 2 powołanego wcześniej rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 15 lutego 2016 r. Sam fakt, że w rozpatrywanej sprawie skarżący nie był w stanie wykazać swojego prawa, także na podstawie innych dowodów, sprawia, iż nie sprostał on wymogom określonym w art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. co przesądziło o oddaleniu apelacji, która nie mogła wywołać oczekiwanego przez skarżącego rezultatu.

W Podsumowaniu powyższego wywodu stwierdzić należy, iż wywiedziona przez wnioskodawcę apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.