Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2022 r., wydanym w sprawie z powództwa Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych reprezentowanego przez Marszałka Województwa (...) przeciwko A. P. (1) i P. K. o zapłatę, Sąd w Zgierzu:

1.  oddalił powództwo;

2.  ustalił i przyznał kuratorowi dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego P. K. – adw. S. K. wynagrodzenie w kwocie 442,80 zł, którą to kwotę nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu;

3.  ustalił i przyznał kuratorowi dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej A. P. (1) – adw. I. P. wynagrodzenie w kwocie 442,80 zł, którą to kwotę nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu.

Apelację od tego orzeczenia wniósł strona powód, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w szczególności art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1433 z późn. zm.) w zw. z art. 12 ust. 1 i art. 16 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń ..., przez uznanie, że z przedstawionych przez powoda dowodów nie wynika, że firma pozwanych (...) A. P. (1), (...) s.c. z siedzibą w Ł. została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej, a tym samym, że pozwani trwale zaprzestali wykonywania działalności gospodarczej, co nie uprawniało powoda do dokonania wypłaty na rzecz byłego pracownika pozwanych w trybie ustawy o ochronie roszczeń,

2)  naruszenie prawa procesowego w szczególności:

a)  art. 243 ² k.p.c. przez pominięcie znajdującego się w aktach sprawy dokumentu urzędowego sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. Departament Pracy, (...) i (...), Biuro (...), Oddział Ewidencji Działalności Gospodarczej w postaci wypisu z ewidencji działalności gospodarczej z dnia 31 maja 2019 r., z którego wynika, że (...) s.c. A. P. (1), P. K. z siedzibą w Ł. została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 31 grudnia 2010 r.,

b)  art. 243 ² k.p.c. przez pominięcie znajdującego się w aktach sprawy dokumentu urzędowego sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. w postaci danych jednostkowych z systemu P. w dniu 18 października 2019 r., z którego wynika, że pozwany P. K. nie jest zameldowany na pobyt stały lub czasowy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

c)  art. 243 ² k.p.c. przez pominięcie znajdującego się w aktach sprawy dokumentu urzędowego sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. w postaci danych jednostkowych z systemu P. w dniu 5 września 2019 r., z którego wynika, że pozwana A. P. (1) jest zameldowana na pobyt stały w Z. przy ul. (...),

d)  art. 244 § 1 k.p.c. przez odmowę uznania mocy dokumentu urzędowego w postaci sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. Departament Pracy, (...) i (...), Biuro (...), Oddział Ewidencji Działalności Gospodarczej wypisu z ewidencji działalności gospodarczej z dnia 31 maja 2019 r., z którego wynika, że (...) s.c. A. P. (1), P. K. z siedzibą w Ł. została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 31 grudnia 2010 r., a co za tym idzie odmowę uznania tego co w nim zostało zaświadczone, a mianowicie, że (...) s.c. A. P. (1), P. K. z siedzibą w Ł. została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej z dniem 31 grudnia 2010 r.,

e)  art. 252 k.p.c. przez przyjęcie domniemania, że pozwani, a ściślej rzecz biorąc kuratorzy działający w ich imieniu, udowodnili, że twierdzenia powoda jakoby pozwani byli niewypłacalni od 2010 r. są nieprawdziwe, które to naruszenia procesowe w konsekwencji doprowadziły do wadliwej oceny materiału dowodowego i niezgodnego z prawem wyrokowania.

W konsekwencji podniesionych zarzutów pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie solidarnie od pozwanych A. P. (2) (...), P. K., P. (...) wspólników spółki cywilnej pod firmą (...) A. P. (1), (...) s.c. z siedzibą w Ł. na rzecz powoda Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych kwoty 2.343,80 zł, wymagalnej od dnia 19 czerwca 2019 r., wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczonymi od dnia 20 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu za postępowanie apelacyjne w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

We wniesionej apelacji powód wniósł ponadto o dopuszczenie dowodu w postaci:

1.  wniosku byłego pracownika pozwanych G. M. o wypłatę świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

2.  świadectwa pracy G. M.,

3.  wyroku zaocznego Sądu rejonowego dla Łodzi-Ś. w Ł. z dnia 19 stycznia 2011 r., sygn.. akt XI P 404/10, zasądzającego od pozwanych na rzecz byłego pracownika G. M. m.in. kwotę 2.343,80 zł,

4.  postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu C. K. z dnia 13 października 2014 r., sygn. akt Km 1574/13, o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanym z powodu bezskuteczności,

5.  postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi K. P. z dnia 27 czerwca 2018 r., sygn. akt Km 60611/15, o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przeciwko pozwanym z powodu bezskuteczności,

na okoliczność wykazania, że G. M. była zatrudniona w pozwanej spółce cywilnej i która to spółka nie dokonała płatności na jej rzecz świadczeń pracowniczych co oznacza, że była niewypłacalna i co znajduje potwierdzenie w postanowieniach komorników o umorzeniu egzekucji z powodu bezskuteczności.

W odpowiedzi na apelację kurator pozwanego P. K. wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od na swoją rzecz wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, przy czym oświadczył, że wynagrodzenie to nie zostało uiszczone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu. Przedmiotowa sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, a w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, zaś celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, zarzuty podnoszone w apelacji ograniczonej wiążą sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zaskarżonemu wyrokowi zarzuci w swej apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55) . Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Przed przejściem do rozważań dotyczących zarzutów apelacji wskazać należy, że Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe strony powodowej zgłoszone w apelacji na podstawie art. 381 k.p.c., gdyż były spóźnione. W ocenie Sądu skarżący nie udowodnił, iż potrzeba powołania się na nie wynikła dopiero po zakończeniu postępowania przed Sądem I instancji. Za nowe fakty i dowody w rozumieniu art. 381 k.p.c. należy uznać takie, które nie istniały wcześniej lub o których istnieniu stronie nie było wiadomo w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji. W świetle uregulowań art. 381 k.p.c., strona, która powołuje w postępowaniu apelacyjnym nowe fakty lub dowody powinna wykazać, że nie mogła ich powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji lub że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Strona powinna przynajmniej uprawdopodobnić wystąpienie okoliczności, o których mowa w art. 381 k.p.c. dotyczyły zdarzeń, które zaistniały po wydaniu orzeczenia przez sąd I instancji, a więc ich powołanie w tamtym postępowaniu nie było możliwe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 lutego 2019 roku, I AGa 317/18, publ. LEX nr 2693434). W niniejszej sprawie powód nie uprawdopodobnił, by konieczność dopuszczenia wskazanych w apelacji dowodów z dokumentów wystąpiła dopiero po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji. Strona mogła zgłosić wskazane dowody na każdym etapie postępowania pierwszoinstancyjnego. Podkreślenia wymaga, że powód w postępowaniu był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zatem nie było rzeczą Sądu przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach zgodnie z art. 3 k.p.c., a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Jednocześnie należy mieć na względzie, że potrzeba powołania nowego dowodu nie może być reakcją na niekorzystne dla strony rozstrzygnięcie. Z tych przyczyn wnioski powoda nie mogły zostać uwzględnione.

Wobec sformułowania przez skarżącego zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, należało odnieść się do zarzutów naruszenia przepisów procedury w pierwszej kolejności, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania, co do kolejnych zarzutów apelacyjnych. Jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania, mogą być bowiem podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Wszystkie zarzuty naruszenia art. 243 ² k.p.c. były nietrafne.

Zgodnie z brzmieniem wskazanego przepisu dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia. Pomijając dowód z takiego dokumentu, sąd wydaje postanowienie. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie pominął żadnego ze wskazanych i załączonych do akt sprawy dokumentów, bowiem nie wydał w tym przedmiocie postanowienia, zatem podlegały one ocenie na podstawie art. 233 § 1 k,p.c.. W rzeczywistości apelujący kwestionuje brak ustaleń wynikających ze wskazanych dokumentów. Jednakże wskazać należy, że okoliczności te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Nie może się ostać zarzut naruszenia art. 244 § 1 k.p.c.

Artykuł 244 § 1 k.p.c. normuje formalną moc dowodową dokumentu urzędowego i nakazuje traktować jako udowodnioną jedynie jego treść. Materialna moc dowodowa dokumentu urzędowego i jego znaczenie dla wyniku postępowania podlegają ocenie według zasad przewidzianych w art. 233 k.p.c.. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie zakwestionował mocy dowodowej sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. Departament Pracy, (...) i (...), Biuro (...), Oddział Ewidencji Działalności Gospodarczej wypisu z ewidencji działalności gospodarczej z dnia 31 maja 2019 r., jednakże nie dokonał interpretacji faktu z niego wynikającego zgodnie z intencją powoda w świetle prawa materialnego.

W przedmiotowej sprawie nie doszło również do naruszenia art. 252 k.p.c.

W myśl wskazanego przepisu strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Wbrew zapatrywaniu skarżącego kuratorzy działający w imieniu nieznanych z miejsca pobytu pozwanych nie zaprzeczali prawdziwości dokumentu urzędowego, jak również nie twierdzili, że oświadczenie w nim zawarte są niezgodne z prawdą. W skonstruowanym zarzucie naruszenia art. 252 k.p.c. powód usiłuje przerzucić ciężar dowodzenia na pozwanych, podczas gdy to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia zaistnienia przesłanek wypłaty świadczenia na podstawie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, a następnie żądania zwrotu wypłaconej kwoty, czemu powód nie podołał. Samo wykazanie, że w dniu 31 grudnia 2010 r. (...) s.c. A. P. (1), P. K. została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej nie jest wystarczające dla ustalenia, że powód był uprawniony do wypłaty na rzecz byłego pracownika pozwanych.

Przechodząc do oceny zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego wskazać należy, że zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121 ze zm.), w razie niewypłacalności pracodawcy niezaspokojone roszczenia pracownicze, zwane dalej „roszczeniami:”, podlegają zaspokojeniu ze środków Funduszu. Jak stanowi ust. 2 pkt 2 e) omawianego przepisu, zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności główne z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, o którym mowa w art. 171 § 1 Kodeksu pracy, przysługującego za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy, oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający. Zgodnie z ust. 5, roszczenia wymienione w tym przepisie podlegają zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące po tej dacie. Zgodnie z ust. 6, roszczenia wymienione w ustawie podlegają zaspokojeniu także w przypadku, gdy uprawnienie do nich powstanie w dniu stanowiącym datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w dniu ustania stosunku pracy.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 pkt 6 ww., niewypłacalność pracodawcy zachodzi, gdy w postępowaniu krajowym w razie niezaspokojenia przez pracodawcę roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych zgodnie z przepisami art. 7-7i ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178, ze zm.) lub przepisami o swobodzie działalności gospodarczej organ ewidencyjny wykreśli pracodawcę będącego osobą fizyczną z Ewidencji Działalności Gospodarczej w wyniku zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej lub stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania przez pracodawcę działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 8 ust. 2, datą niewypłacalności jest data dokonania wykreślenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 6.

Stosownie do art. 16 ust. 1, wypłata świadczeń może nastąpić także na podstawie wniosku pracownika, byłego pracownika lub uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika.

Podkreślenia wymaga, że w odniesieniu do przesłanek uregulowanych w art. 8 ustawodawca zastrzegł wyraźnie, że niewypłacalność zachodzi w razie niezaspokojenia przez pracodawcę roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych. Zastrzeżenie to nie było potrzebne – już w art. 1 ustawy ustawodawca wyraźnie wskazał, że niewypłacalność zachodzi w razie niemożności zaspokojenia roszczeń pracowniczych. Wyraźne podkreślenie w art. 8, że niezaspokojenie roszczeń następuje z braku środków finansowych, może być spowodowane tym, że część okoliczności wskazanych w art. 8 – zwłaszcza w pkt 2–6 – niekoniecznie musi się łączyć z problemami finansowymi przedsiębiorcy, co jest dość oczywiste w przypadkach wskazanych w art. 3, które łączą się z ogłoszeniem upadłości lub otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego (tak Latos – Miłkowska M., Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Komentarz, wyd. II, publ. LEX, 2018).

Z przedłożonych przez powoda w postępowaniu dowodów nie wynika, że doszło do niewypłacalności w rozumieniu art. 8 ww. ustawy, uzasadniającej wypłatę na rzecz byłego pracownika pozwanych. Powód wykazał, za pomocą sporządzonego przez Prezydenta Miasta Ł. Departament Pracy, (...) i (...), Biuro (...), Oddział Ewidencji Działalności Gospodarczej wypisu z ewidencji działalności gospodarczej z dnia 31 maja 2019 r., że w dniu 31 grudnia 2010 roku doszło do wykreślenia spółki cywilnej pozwanych z ewidencji działalności gospodarczej, jednakże z treści wskazanego dokumentu w żadnej mierze nie wynika, by wykreślenie to wiązało się z problemami finansowymi przedsiębiorcy, a w konsekwencji, by niezaspokojenie roszczeń pracowniczych było wynikiem braku środków finansowych. Wskazane w ust. 2 art. 8 ustawy stwierdzenie, że datą niewypłacalności jest data dokonania wykreślenia, w kontekście brzmienia całości przepisu art. 8 ustawy, dotyczy jedynie sytuacji, gdy wykreślenie nastąpiło w związku z problemami finansowymi pracodawcy. Jeżeli wykreślenia dokonano z innych przyczyn, nie można uznawać tej okoliczności za jednoznaczną z niewypłacalnością. Z tego też powodu należy wskazać, że wobec braku wykazania przyczyny wykreślenia z ewidencji w postaci problemów finansowych, brak był podstaw do uznania niewypłacalności pozwanych. Powód, poza dokumentem potwierdzającym wykreślenie z ewidencji, nie zaoferował żadnego innego dowodu, który przemawiałby za uznaniem, iż pozwani nie spełnili wobec pracownika świadczenia z powodu niewypłacalności.

Z uwagi na bezzasadność podniesionych zarzutów i prawidłowość kontrolowanego rozstrzygnięcia apelacja strony powodowej podlegała więc oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Wysokość wynagrodzenia kuratorów adwokat S. K. oraz adwokata I. P. została ustalona w kwotach po 180 zł na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej ( Dz. U. 2018 r., poz. 536) w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964), którą to kwotę Sąd nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu.