Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem wydanym w dniu 15 października 2020 r. Sąd Rejonowy w dla Ł. w Ł. w sprawie o sygn. akt II C 591/20 z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeciwko J. B., o zapłatę:

1.  oddalił powództwo,

2.  zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając wydane rozstrzygnięcie w całości. Skarżący zarzucił wydanemu orzeczeniu:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw wyroku, że powód nie wykazał, że doszło do zawarcia umowy, a polegające w szczególności na:

a.  wybiórczym potraktowaniu materiału dowodowego, bezpodstawnym uznaniu, że dokumenty przedstawione przez powoda nie dowodzą zasadności roszczenia o umowę pożyczki (...), potwierdzenia przekazania kwot pożyczek (...), potwierdzenie uiszczenia przez pozwaną opłaty za prowizję za przedłużenie terminu spłaty pożyczki (...), a także potwierdzenia częściowej spłaty pożyczki dokonywane przez pozwaną na rachunek pożyczkodawcy tytułem spłaty pożyczki (...), które w pełni potwierdzają zasadność dochodzonego roszczenia;

b.  wybiórczej i stronniczej interpretacji treści zapisów umowy pożyczki oraz Regulaminu Świadczenia Usług (...) elektroniczną i tym samym błędnym ustaleniu, że Ramowa Umowa P. nie może stanowić dowodu tego, że pozwana zawarła umowę pożyczki na warunkach w niej określonych, podczas gdy zarówno umowa, jak i regulamin określa wszelkie procedury związane z utworzeniem profilu klienta na stronie internetowej oraz kolejnych wniosków o pożyczkę, o których pozwana została uprzednio poinformowana;

c.  wybiórczej i stronniczej interpretacji treści zapisów umowy pożyczki oraz Regulaminu Świadczenia Usług (...), w szczególności ustaleniu, że umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej i podpisana, podczas gdy zapis umowy jasno precyzuje formę zawarcia umowy przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość,

d.  poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego materiału z pominięciem treści zapisów ww. dokumentów i tym samym błędnym przyjęciu, że odesłanie podpisanej umowy przez pożyczkobiorcę stanowi o ważności zawartej umowy, podczas gdy podpisanie i odesłanie dokumentów stanowi jedynie pisemne potwierdzenie poprawności danych osobowych pożyczkobiorcy, zaś rzeczywistą chwilą zawarcia umowy jest chwila złożenia oświadczenia woli w postaci elektronicznej dokonanego online w momencie jego przejścia do systemu informatycznego prowadzonego przez odbiorcę, to jest w momencie przyjęcia oświadczenia przez serwer odbiorcy i zarejestrowania na nim odpowiednim danych, tj. w chwili wprowadzenia właściwych danych i kliknięcia ikony „weź pożyczkę" (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2003 r., sygn. akt. V Cz 127/03),

2.  naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na wynik sprawy, a to art 231 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów i ustalenie stanu faktycznego z pominięciem faktów mających istotne znaczenie dla sprawy, w szczególności pominięcie dowodu z takich dokumentów, jak potwierdzenie uiszczenia przez pozwaną opłaty za prowizję za przedłużenie terminu spłaty pożyczki o nr (...) oraz potwierdzenia częściowych wpłat dokonywanych tytułem pożyczki (...) które stanowią dowód, że pozwana otrzymała środki pieniężne i uznała zadłużenie.

Skarżący wskazał, że mając na względzie zasady logiki i doświadczenia życiowego nie można uznać, iż pozwana dokonywała wpłat na rzecz powoda bez żadnego tytułu prawnego. W konsekwencji twierdzenia pozwanej, w których kwestionowała on przedłożoną przez powoda umowę pożyczki, zaprzeczając, aby taka umowę kiedykolwiek zawierała, nie zasługują na wiarę. Zgodnie z orzecznictwem nawet fakt odebrania pieniędzy może zostać potraktowane jako wystarczający dowód zawarcia umowy pożyczki (wyrok Sądu Apelacyjnego, sygn. akt ACa 37/2007, podobnie Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, I ACa 332/15);

3.  naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na wynik sprawy, a to art. 309 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że przedłożone przez powoda wydruki komputerowe nie mogą stanowić dowodu zawarcia umowy, podczas gdy umowa stanowiąca wydruk elektroniczny stanowi inny środek dowodowy i dopuszczalne jest skorzystanie z niego jako źródle informacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jeśli tylko nie jest sprzeczne z przepisami prawa. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 listopada 2008 r. I CSK 138/08 o ile wydruki komputerowe nie stanowią dokumentu w rozumieniu art. 244 i 245 k.p.c., to należy je jednak dopuścić jako dowód w świetle przepisów art. 309 k.p.c.;

4.  naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż powód nie udowodnił, że doszło do przekazania kwoty pożyczki, podczas gdy powód przedstawił potwierdzenia przelewów kwot pożyczek w łącznej wysokości 7.500 zł na rachunek bankowy należący do pozwanej J. B., zrealizowany tytułem (...), a także załączył potwierdzenia wpłat dokonanych przez pozwaną na konto pożyczkodawcy oznaczonych jako spłata pożyczki nr (...). Tym samym powód udowodnił fakt przekazania środków pieniężnych, zaś strona przeciwna poza zakwestionowaniem tych okoliczności nie wykazała żadnej inicjatywy dowodowej celem wykazania, że środków tych nie otrzymała (np.: poprzez przedstawienie wyciągu z rachunku) lub poprzez wykazanie, że rachunek ten nie należy do niej;

5.  naruszenie art. 60 k.c. w zw. z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez ich błędną wykładnię i stwierdzenie, że Umowa zawarta za pośrednictwem Internetu bez podpisów stron nie może stanowić o źródle zobowiązania pozwanej i tym samym przyjęcie, że zawarcie umowy pożyczki dla swojej ważności wymaga formy pisemnej w sytuacji, gdy wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosków, iż forma pisemna zastrzeżona została jedynie dla celów dowodowych, zaś moc dowodową samej umowy należy oceniać w ujęciu kompleksowym, w odniesieniu do reszty przedstawionych przez powoda dowodów;

6.  naruszenie art. 5 ust. 13 w zw. z art. 5 ust. 17 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, ze powód nie wykazał dowodu zawarcia umowy ponieważ nie przedstawił podpisanych dokumentów podczas, gdy dokumenty były doręczane i przechowywane w formie elektronicznej na trwałym nośniku, w systemie pożyczkodawcy, bez obowiązku ich podpisania (tok: Tomasz Czech, Komentarz do art. 29 ustawy o kredycie konsumenckim, LEX, podobnie B. Kobyliński, Uwagi dotyczące wymogów formy jako czynnika determinującego możliwość zawarcia umowy kredytu konsumenckiego na odległość, Młody Jurysta, grudzień 2013 r.; D. Rogoń, Uprawnienia..., s. 14; por. też G. Kott, [w:] M. Chruściak i in., Ustawa..., s. 122-124; Z. Ofiarski, Ustawa..., s. 239; J. Pisuliński, [w:] System Prawa Prywatnego..., t. 8, s. 443).

W konkluzji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za I instancję oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu na II instancję. Jednocześnie na wypadek uznania przez Sąd, że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach za I i II instancję sądową według norm przepisanych

Pozwana, w odpowiedzi na apelację wniesioną przez powodową spółkę, wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda okazała się niezasadna i jako taka skutkowała oddaleniem.

Zdaniem Sądu Okręgowego wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako taki musi się ostać. Podniesione przez apelującą spółkę zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

Na aprobatę nie zasługują podniesiony przez skarżącą zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.. W myśl przywołanego art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c., polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów, przeprowadzonych w danej sprawie, wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, albowiem obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana przezeń ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dało się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, L., który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela). Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może również polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dlań oceny materiału dowodowego, jak również na tym, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906, jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 205/08, L.).

Wbrew stanowisku powódki, Sąd I instancji nie naruszył powyższych dyrektyw oceny dowodów. W szczególności Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że wobec tego, iż na złożonych przez powoda dokumentach, nie widnieje podpis żadnej ze stron, tym samym do zawarcia umowy pożyczki między stronami nie doszło. Zaoferowane przez powoda dowody dotyczące rzekomo zawartej umowy pożyczki z pozwaną stanowią jedyne niepodpisane wydruki komputerowe lub kserokopie.

A zatem zarzuty strony skarżącej spółki wypadało uznać za niezasadne, podkreślić należy, iż zgodnie z rozumieniem art. 245 k.p.c. elektroniczny wydruk tekstu nie jest uznawany za dokument. O ile dokument prywatny pozostaje jednym z dowodów wymienionych w k.p.c. i podlega ocenie jak inne dowody, więc może stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania, z uwzględnieniem wszystkich dowodów w sprawie wedle reguł z art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 czerwca 2013 r., III APa 7/13, Legalis nr 739414), o tyle, jak już wyżej wskazano, sam wydruk i to bez podpisu nie może być uznany za dowód prywatny i jako taki nie podlega analizie w łańcuchu dowodowym. Niepodpisany wydruk z komputera nie jest wszak dokumentem w rozumieniu art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2015 r., I ACa 1833/15, Legalis nr 1326376) i sąd na jego podstawie nie może kreować domniemania, bez potwierdzenia jego treści przez zeznania świadków lub stron. Sąd Rejonowy nie mógł, zatem w oparciu o ten materiał wnioskować o istnieniu umowy między stronami zaakceptowanej przez pozwaną jej podpisem.

Wprawdzie umowa kredytu nie wymaga dla swojej ważności zachowania formy pisemnej, to podobnie jak umowa pożyczki, jednakże w okolicznościach niniejszej sprawie powodowa spółka nie przedstawiła żadnego dowodu, z którego wynikałaby wyartykułowana zgoda pozwanej na zawarcie umowy pożyczki. W tym miejscu należy wskazać, że nie mógł odnieść spodziewanego skutku podniesiony zarzut naruszenia art. 61 k.c., albowiem jak twierdził powód, strona pozwana złożyła oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej. Wbrew twierdzeniom apelującego fakt złożenia przez jedną ze stron oświadczenia za pomocą środków komunikacji elektronicznej (aplikacja, strona www) w żaden sposób nie zwalnia powoda z obowiązku wykazania, że istotnie między stronami doszło do zawarcia umowy określonej treści. Natomiast ze złożonych przez powoda szeregu dokumentów stanowiących wyłącznie wydruki komputerowe, nieopatrzone podpisem żadnej ze stron, nie stanowić dowodu na okoliczność, że pozwana faktycznie złożyła oświadczenie woli dotyczące zawarcia umowy pożyczki z powodową spółką.

W dalszej kolejności należy podkreślić, że w sposób nieprawidłowy został przez apelującego sformułowany zarzut naruszenia art. 6 k.c. w zw. art. 232 § 1 k.p.c. Wyjaśnić należy, że art. 232 k.p.c. jest adresowany do stron postępowania, gdyż określa ich obowiązki w zakresie wykazywania faktów, z których wywodzą skutki prawne. Przepisu tego Sąd Rejonowy nie mógł zatem naruszyć w sposób i w formie zarzucanej przez skarżącego. Przepis ten nie stanowi podstawy wyrokowania sądu i z tego względu nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 426/07, Legalis nr 150213). Adresatem komentowanej normy są strony, a nie sąd, co oznacza, że to strony obowiązane są przedstawiać dowody, a sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać. Nie może również co do zasady zastępować stron w jego wypełnieniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 293/07, LEX nr 487510).

W związku z powyższym całkowicie chybiony jest również zarzut naruszenia art. 6 k.c. Przepis ten rozstrzyga o ciężarze dowodu w sensie materialnoprawnym i wskazuje, kogo obciążają skutki niewypełnienia obowiązku udowodnienia istnienia prawa. Do jego naruszenia dochodzi wtedy, gdy sąd orzekający przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie, niż ta, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne. Natomiast wbrew odmiennemu stanowisku wyrażonemu w apelacji poza dyspozycją tego przepisu pozostaje ocena, czy strona, na której spoczywa obowiązek dowodowy w należyty sposób się z niego wywiązała. Tego rodzaju uchybienia mogą być zwalczane wyłącznie za pomocą zarzutów naruszenia prawa procesowego.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, nie budzi żadnych wątpliwości, że uznanie przez Sąd I instancji za nieudowodnione faktów przedstawionych w pozwie, nie może być w drodze apelacji skutecznie zwalczane za pomocą zarzutu naruszenia art. 6 k.c. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że wbrew argumentacji zawartej w apelacji, powództwo podlega oddaleniu ze względu na niewywiązanie się przez powoda z ciążących na nim obowiązków dowodowych, a dopiero w razie sprostania przez powoda obowiązkom dowodowym, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia wszelkich faktów uzasadniających oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2013 r., sygn. akt II PK 304/12, publ. LEX nr 1341274).

Nie ma także racji apelujący zarzucając Sądowi Rejonowemu obrazę przepisu 309 k.p.c. Mianowicie powodowy fundusz przedłożył dokumenty w formie niepoświadczonych za zgodność kserokopii. Na tym tle całkowicie chybiona jest karkołomna wręcz konstrukcja zaprezentowana przez stronę powodową, że kserokopie dokumentów należy traktować tak, jak każdy inny dowód z dokumentu. Co do zasady tego typu sytuację są wprawdzie dopuszczalne (np. trudności z pozyskaniem czy przedstawieniem oryginału lub konieczność dysponowania oryginałem przez uprawnionego dla innych celów), ale wówczas ustawodawca wprowadza dalsze obostrzenia. Przykładowo kserokopia może pełnić funkcje dowodowe o ile przy jej złożeniu do wglądu Sądu zostanie zaprezentowany oryginał. Podobnie rzecz się ma z powszechną praktyką poświadczania kserokopii za zgodność przez fachowych pełnomocników. Ustawodawca wychodzi tutaj z założenia, że adwokat i radca prawny dokonują stosownej weryfikacji dokumentu z jego kopią, a wykonywany przez nich zawód daje gwarancję i rękojmię, co do miarodajności zdziałanych przez nich czynności. Związane z tym zagadnienia wielokrotnie były tematem rozważań Sądu Najwyższego, przy czym wszystkie te wypowiedzi były ze sobą zgodne. Mianowicie w wyrokach z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 557/08, opubl. baza prawna LEX Nr 584200 oraz z dnia 10 lipca 2009 r., II CSK 71/09, opubl. baza prawna LEX Nr 584201 SN podkreślił, że dokumentem w aspekcie przepisów k.p.c. o dowodach jest oryginał, zaś kserokopia – jako odwzorowanie oryginału – może być uznana za odpis dokumentu, jednakże pod warunkiem, poświadczenia jego zgodności z oryginałem. Analogiczne stanowisko SN zajmował też wcześniej, czego odzwierciedlenie można znaleźć w wyroku z dnia 16 czerwca 2000 r., IV CKN 59/00, opubl. baza prawna LEX Nr 533122; w postanowieniu z dnia 27 lutego 1997 r., III CKU 7/97, opubl. baza prawna LEX Nr 50764 oraz kluczowej w tym temacie uchwale z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 37/97, opubl. baza prawna LEX Nr 4066. Oprócz tego Sąd Najwyższy zdyskredytował też próby przyporządkowania kserokopii dokumentów do kategorii tzw. innych środków dowodowych, o których mowa w art. 308 k.p.c. W tej jednak kwestii jednoznaczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2007 r., II CSK 406/06, opubl. baza prawna LEX Nr 453727. Zgodnie z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu do wskazanego wyroku, niepoświadczona kserokopia nie jest dokumentem. Jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c. Odmienne ujęcie tego zagadnienia prowadziłoby do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentu. Poza tym wymienione w art. 308 k.p.c. środki dowodowe ustawodawca zaliczył do "przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki". Oznacza to, że środki te, w tym także fotokopie, mają przedstawiać rzeczywistość poprzez zawarte w nich obrazy lub dźwięki, a nie przez opisy wyrażane pismem. Zbliżone stanowisko zajął też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 listopada 2002 r., I CKN 1280/00, opubl. baza prawna LEX Nr 78358. Sąd podkreślił, że przepis art. 308 k.p.c. wymienia fotokopie, do których nie zalicza się odbitek ksero. Przytoczona linia orzecznicza ze względu na swą jednoznaczność tym bardziej sprzeciwia się możliwości przychylenia się do zarzutów apelacyjnych opiewających na udowodnienie roszczenia za pomocą kserokopii. Na tej płaszczyźnie strona powodowa wykazała się wyjątkowym brakiem staranności i dbałości o własne interesy graniczącym nawet z niechlujstwem. Reasumując należy stwierdzić, że podstawą rozstrzygnięcia wskazaną w uzasadnieniu Sądu I instancji było przede wszystkim niesprostanie przez stronę powodową jej obowiązkom dowodowym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako całkowicie bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4) oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokatów z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. 2015 r. poz. 1800 ze zm.) zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.