Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2021 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa R. K., G. S., S. K. i A. K. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę:

I.  w sprawie z powództwa R. K. i G. S. (II C 1552/20):

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. K. kwotę 3.100 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

2.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz G. S. kwotę 3.100 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

3.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

4.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. K. kwotę 686,99 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

5.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz G. S. kwotę 686,99 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

6.  nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi solidarnie na rzecz R. K. i G. S. kwotę 1 złotych tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od pozwu;

II.  w sprawie z powództwa R. K., S. K. i A. K. (III C 900/15):

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. K. kwoty:

a.  15.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,

b.  11.361,62 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania,

2.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz S. K. kwoty:

a.  19.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,

b.  3.806 złotych, tytułem odszkodowania, z odsetkami:

i.  ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty liczonymi dla kwoty 1.406 złotych,

ii.  ustawowymi od dnia 24 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty liczonymi dla kwoty 2.400 złotych,

3.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. K. kwotę 4.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,

4.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

5.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. K. kwotę 516,84 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

6.  nie obciążył S. K. i A. K. kosztami procesu,

7.  nakazał pobrać od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 4.472 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od opisanego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części, tj. w całości co do punktu II. 1 a i II. 1 b wyroku; w całości punktu II. 2 a, II. 2 b, II. 2i oraz II.2ii wyroku; w konsekwencji również w pkt II. 5, II. 6 i II. 7 wyroku, co do rozstrzygnięcia o kosztach, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zaskarżonemu orzeczeniu skarżąca zarzuciła naruszenie:

1.  przepisów prawa materialnego:

•

art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że ubezpieczyciel jest zobowiązany do wypłaty zadośćuczynienia z uwagi na wystąpienie związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy zdarzeniem z dnia 28 czerwca 2012 roku a obrażeniami powódki i powoda, podczas gdy związek w niniejszej sprawie nie zaistniał, a ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania;

•

art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 36 § 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (j.t. Dz.U. 2013r., nr 392) poprzez ich niezastosowanie i pominięcie, iż dla zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego pomiędzy szkodą a działaniem sprawcy kolizji musi zachodzić normalny, adekwatny związek przyczynowy;

•

art. 444 § 1 k.c. poprzez błędne uznanie, że w sprawie wystąpiły przesłanki uzasadniające przyznanie na rzecz powodów odszkodowania, podczas gdy analiza stanu sprawy prowadzi do wniosku o niezasadności zgłoszonych roszczeń;

•

art. 445 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i zasądzenie na rzecz powódki kwoty w wysokości 19.000,00 zł, na rzecz powoda R. K. 15.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, na rzecz powoda A. K. 4.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, a tym samym uznanie, że ww. kwota zadośćuczynienia jest „odpowiednią” w znaczeniu tej normy;

•

art. 445 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji przyjęcie w stanie faktycznym niniejszej sprawy, że odpowiednią dla powódki kwotą zadośćuczynienia jest kwota 19.000,00 zł, dla powoda R. K. 15.000,00 zł, a dla powoda A. K. 4.000,00 zł podczas gdy brak jest uzasadnienia dla takiego stanowiska w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a przedmiotowe kwoty są rażąco wygórowane i nieadekwatne w realiach przedmiotowej sprawy.

2.  przepisów prawa procesowego, tj.

- naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów oraz poprzez brak wszechstronnego i pełnego rozważenia materiału dowodowego, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, a w konsekwencji:

a)  pominięcie, że powodowie w związku ze zdarzeniem nie doznali urazów, które wiązałyby się z trwałym uszczerbkiem na zdrowiu;

b)  ustalenia, że materiał dowodowy przedmiotowej sprawy, uzasadnia uznanie, iż zasądzona na rzecz powódki kwota 19.000,00 zł, na rzecz powoda R. K. 15.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, a na rzecz powoda A. K. 4.000,00 zł za krzywdy stanowi sumę adekwatną do ustalonych w sprawie cierpień powódki i powodów, podczas gdy brak jest uzasadnienia dla takiego stanowiska w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, a powyższa kwota stanowi wartość nadmierną i nieodpowiednią w stosunku do doznanej krzywdy w związku ze zdarzeniem z dnia 28 czerwca 2012 roku;

c)  poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego, tj. opinii biegłego sprzecznych z doświadczeniem życiowym, że powódka doznała krzywdy w rozmiarze, który uzasadnia przyznanie na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 19.000 zł, powód R. K. krzywdy uzasadniającej przyznanie zadośćuczynienia w wysokości 15.000,00 zł, a powód A. K. krzywdy uzasadniającej przyznanie zadośćuczynienia 4.000,00 zł podczas gdy okoliczności sprawy nie pozwalały na uwzględnienie roszczenia powódki i powodów w powyższej wysokości;

W konsekwencji podniesionych zarzutów strona pozwana wniosła o zmianę wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa, zmianę dotychczasowego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w pkt II. 5, II. 6 i II. 7 wyroku poprzez ich zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jak również ich ocenę prawną, dokonaną w zgodzie z dyrektywami art. 233 § 1 k.p.c., co w konsekwencji zarzut naruszenia wskazanej normy prawnej nakazuje uznać chybionym.

Formułując zarzut uchybienia art. 233 k.p.c., odnoszący się do błędów w ocenie materiału dowodowego, konieczne jest wskazanie, który dowód został nieprawidłowo oceniony przez niezasadne danie mu wiary czy przypisanie mocy dowodowej bądź też przez bezpodstawną odmowę obdarzenia go przymiotem wiarygodności, czy mocy dowodowej. Zarzut ten mógłby zostać uwzględniony tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 maja 2022 r., I ACa 107/21, Legalis nr 2712599, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 czerwca 2022 r., I ACa 771/21, Legalis nr 2712624).

Wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, a dokonana ocena dowodów nie budzi żadnych zastrzeżeń pod kątem jej zgodności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Stawiane przez apelującą zarzuty w istocie nie dotyczą błędów w ustaleniach faktycznych czy ocenie dowodów, a sprowadzają się do zakwestionowania zinterpretowania faktów w kontekście przepisów prawa materialnego. Apelacja w części poświęconej zarzutowi rzekomego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., w istocie nie zarzuca ani jednego wadliwie ustalonego faktu, to jest istnienia bądź braku określonego układu rzeczy bądź zjawisk. Zarzuty ujęte w apelacji jako dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., stanowią zarzuty wadliwej subsumpcji art. 445 § 1 k.c. w zakresie ustalenia doznania krzywdy przez powodów i adekwatności zasądzonego zadośćuczynienia do jej rozmiarów; są to jednak zarzuty dotyczący prawa materialnego.

Zarzuty naruszenia art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. oraz art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 36 § 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 392) nie zasługują na uwzględnienie.

W myśl przepisu art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (§ 1). Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2). Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (§ 4). Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przewiduje w swym art. 34 ust. 1, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Natomiast jak stanowi art. 35, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W celu przypisania odpowiedzialności za powstanie szkody należy zbadać, czy pomiędzy zdarzeniem a szkodą zachodzi związek przyczynowy za pomocą testu conditio sine qua non), a następnie zbadać, czy jest to związek o charakterze adekwatnym („normalny” związek przyczynowy). Test warunku koniecznego pozwala stwierdzić, czy między zdarzeniem a szkodą zachodzi obiektywna zależność. W tym celu należy zbadać, czy niewystąpienie zdarzenia powodowałoby, że szkoda także nie wystąpiłaby. Test conditio sine qua non może prowadzić do stwierdzenia braku takiej zależności, co jest równoznaczne z nieistnieniem związku przyczynowego i niemożliwością przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej. Natomiast pozytywny wynik testu oznacza, że dane zdarzenie stanowi warunek konieczny wystąpienia szkody. Nie przesądza on jeszcze o spełnieniu przesłanki związku przyczynowego, ale umożliwia przejście do drugiej operacji, w której zostanie dokonana ocena następstw, w celu wyselekcjonowania tych, z którymi system prawny wiąże obowiązek odszkodowawczy (tak: A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Tom III. Zobowiązania – część ogólna, wyd. II, publ. LEX, 2014). Za normalne przyczyny powstania szkody uznaje się te przyczyny, które każdorazowo zwiększają możliwość (prawdopodobieństwo) wystąpienia badanego skutku. W orzecznictwie następstwo uznawane jest za „normalne”, jeśli „w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest zwykłym następstwem” tego zdarzenia (tak: K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 22, rok 2019). Normalności nie należy utożsamiać z ich typowością. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż nietypowość czy sporadyczność następstw nie przekreśla adekwatności związku przyczynowego, normalność następstw nie jest bowiem pochodną ich typowości, lecz raczej kwestią zdatności przyczyny do wywołania określonego rodzaju skutków, który to pogląd Sąd odwoławczy podziela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2013 roku, II CSK 364/12, publ. Legalis nr 661549).

Nie ulega wątpliwości, że w chwili wystąpienia szkody, sprawca kolizji miał zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z pozwanym. Wobec udowodnienia zaistnienia zdarzenia, pozwany był odpowiedzialny za jego skutki. Między udziałem powodów w wypadku drogowym a zaistnieniem szkody w postaci urazów fizycznych i psychicznych istnieje adekwatny związek przyczynowy.

Wskazać należy, Sąd Rejonowy szeroko opisał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku urazy, jakich doznali poszkodowani, nie tylko te fizyczne, ale również psychiczne, dlatego Sąd Okręgowy nie widzi potrzeby ponownego ich przytaczania. Niemniej, z całą pewnością należy stwierdzić, że w wyniku zdarzenia, w którym uczestniczyli powodowie, a za które pozwany ponosi odpowiedzialność, poszkodowani doznali krzywdy w postaci bólu i cierpienia fizycznego i psychicznego, co potwierdziły także opinie biegłych. Szkoda była normalnym następstwem wypadku.

Nietrafnym jawi się zarzut naruszenia art. 444 § 1 k.c.

W myśl art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty związane z osobą poszkodowanego. Zobowiązany do odszkodowania ponosi więc odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Wbrew twierdzeniom pozwanej, analiza stanu sprawy doprowadziła Sąd Rejonowy do słusznego wniosku o zasadności roszczeń. Powodowie dowiedli w postępowaniu sądowym, że ponieśli szkodę, będącą następstwem wypadku. W wyniku zdarzenia odnieśli urazy fizyczne i psychiczne, wymagające leczenia, z którego tytułu ponieśli koszty. Powód R. K. i powódka z uwagi na konsekwencje wypadku wymagali opieki osób trzecich. Wszystkie te koszty podlegały uwzględnieniu.

Sąd Okręgowy za niezasługujące na uwzględnienie uznał zarzuty naruszenia dyspozycji art. 445 § 1 k.c.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 2020 r., III CSK 149/18 (Legalis nr 2522405) wyraził trafny pogląd, który to Sąd Okręgowy podziela, iż zadośćuczynienie przewidziane w art. 445 § 1 k.c. ma charakter kompensacyjny, stanowi sposób naprawienia krzywdy w postaci doznanych cierpień fizycznych i ujemnych przeżyć psychicznych, zarówno istniejącej w chwili orzekania, jak i takiej, którą poszkodowany będzie w przyszłości na pewno lub z dającym się przewidzieć z dużym stopniem prawdopodobieństwa odczuwać. Zasadniczą przesłankę określającą jego wysokości stanowi więc stopień natężenia doznanej krzywdy, tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, ich intensywność, nieodwracalność ujemnych skutków zdrowotnych, a w tym zakresie stopień i trwałość doznanego kalectwa i związana z nim utrata perspektyw na przyszłość oraz towarzyszące jej poczucie bezradności powodowanej koniecznością korzystania z opieki innych osób oraz nieprzydatności społecznej. Celem, jakiemu ma służyć zadośćuczynienie, jest nie tyle przywrócenie stanu przed wyrządzeniem krzywdy, ile załagodzenie negatywnego przeżycia poszkodowanego. Powszechnie akceptowana jest w judykaturze zasada umiarkowanego zadośćuczynienia, przez co rozumieć należy kwotę pieniężną, której wysokość jest utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, określanej przy uwzględnieniu występujących w społeczeństwie zróżnicowanych dochodów różnych jego grup. Zasada ta trafnie łączy wysokość zadośćuczynienia z wysokością stopy życiowej społeczeństwa, bowiem zarówno ocena, czy jest ono realne, jak i czy nie jest nadmiernie zawyżone lub nadmiernie zaniżone, a więc czy jest odpowiednie, pozostawać musi w związku z poziomem życia.

Indywidualny charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretna kwota jest „odpowiednia”, z istoty swej, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne. Zawsze musi ono opierać się tak na całokształcie okoliczności sprawy, jak i na czytelnych kryteriach ocennych, rzetelnie wskazanych w treści uzasadnienia (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 maja 2008 r., II AKa 83/08, KZS 2008/12/68). W kontekście tych uwag stwierdzić należy, że zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny w postępowaniu odwoławczym tylko wtedy, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania wysokości tego świadczenia. Tym samym praktycznie rzecz biorąc ma to miejsce przy ustaleniu kwoty symbolicznej bądź też nadmiernie wysokiej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427). Ponadto w ocenie Sądu odwoławczego należy pamiętać, że określenie rozmiaru procentowego uszczerbku na zdrowiu jest tylko jednym z wielu kryteriów, które Sąd Rejonowy powinien brać pod uwagę przy ocenie wysokości należnego powodom zadośćuczynienia. Należy przy tym wskazać, że stopień doznanego przez poszkodowanego trwałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ma tylko pomocniczy charakter i nie stanowi podstawy do matematycznego wyliczenia wysokości zadośćuczynienia. Niewłaściwym uproszczeniem jest odnoszenie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia wyłącznie do ustalonego w toku postępowania procentowego uszczerbku na zdrowiu.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w orzecznictwie i doktrynie ugruntowane jest stanowisko, że zarzut naruszenia przepisu art. 445 § 1 k.c. przez zawyżenie lub zaniżenie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia pieniężnego może być uwzględniony tylko wyjątkowo, w razie oczywistego naruszenia tych kryteriów, przez sąd drugiej instancji. Podkreślenia wymaga, że z uwagi na obecność sędziowskiego uznania ingerencja w rozstrzygnięcie Sądu I instancji orzekającego o wysokości zadośćuczynienia może mieć miejsce tylko w wypadkach rażącego naruszenia kryteriów jego przyznawania, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca (por. przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 października 2009 r., I CSK 83/09, LEX nr 553662 oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 stycznia 2008r., I ACa 1048/07, LEX nr 466432).

Wyrażone wyżej poglądy Sąd Odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne, a w jego ocenie Sąd I instancji słusznie określił wysokość zadośćuczynienia na rzecz powodów. Zasądzone kwoty nie są rażąco zawyżone, mając na uwadze sytuację życiową powodów, rozmiar ich krzywdy, cierpienia i bólu, który wprawdzie niezwykle trudno ocenić, jednakże dla potrzeb ustalenia zadośćuczynienia należy ewaluować. Zadośćuczynienie winno spełniać rolę nie tyle ekwiwalentu, ile namiastki złagodzenia bólu i cierpienia. Zasądzonych kwot nie można uznać za rażąco wygórowane także mając na uwadze obecny poziom wynagrodzeń, koszty utrzymania, przeciętną stopę życiową społeczeństwa. Suma zadośćuczynienia nie jest zawyżona również w odniesieniu do poniesionej krzywdy.

Powód R. K. w wyniku przedmiotowego wypadku doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, naderwania elementów więzadeł kręgosłupa odcinka szyjnego, rany tłuczonej palca 4 ręki lewej. Konieczna był 3- dniowa hospitalizacja, a następnie kontynuacja leczenia pod opieką specjalistów z zakresu chirurgii, ortopedii, neurologii, przyjmowanie leków. Doznanym przez powoda w wypadku obrażeniom fizycznym towarzyszyły od początku dysfunkcje psychiczne (obniżenie samopoczucia, rozkojarzenie, niepokój, uczucie napięcia, zaburzenia snu, natrętne wspomnienia wypadku, stany lękowe) w związku z czym powód był poddawany terapii psychologicznej, którą musiał przerwać z powodu trudnej sytuacji życiowej wynikającej z pogorszenia funkcjonowania rodzinnego i zawodowego. Toczące się postępowanie karne (zakończone finalnie uniewinnieniem powoda od głównego zarzutu) pogłębiało zły stan emocjonalny R. K..

Psychopatologicznym następstwem wypadku z dnia 28 czerwca 2012 roku i jego skutków było wystąpienie zaburzeń adaptacyjnych prowadzących do powstania długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5 % (co istotne, nie jest to uszczerbek stały). Cierpienia psychiczne powoda wynikające z tego zdarzenia i jego następstw były dość duże, zwłaszcza w początkowym okresie po wypadku (2-3 miesiące), potem stopniowo malały z okresowymi wahaniami nasilenia wynikającymi z późniejszych uwarunkowań sytuacyjnych. Związane przyczynowo z przedmiotowym wypadkiem dysfunkcje psychiczne, miały niekorzystny wpływ na funkcjonowanie powoda we wszystkich jego obszarach.

Wypadek wpłynął na życie zawodowe i rodzinne powoda, małżeństwo powodów przeżywało poważny kryzys. Często wybuchały awantury, powodowie nie potrafili ze sobą rozmawiać. R. K. był zamknięty w sobie, ukrywał emocje i stres, stał się agresywny, obwiniał się za wypadek, nie pamiętał zdarzenia, nie mógł zrozumieć jak do niego doszło. Przeżycia małżonków groziły rozpadem związku. Powód nie potrafił też zaakceptować stanu psychicznego żony, jej emocji związanych ze skutkami wypadku. Zdarzenie miało też wpływ na sferę majątkową małżonków. Małżonkowie K. nie mogli pracować, zaciągnęli pożyczki. Brakowało środków na opłaty, koszty utrzymania, opłacenie pomocy prawnej, kosztów procesu w związku z toczącym się postępowaniem o wykroczenie.

Bezpośrednio po wypadku z uwagi na ograniczoną mobilność i złe samopoczucie powód wymagał pomocy ze strony osób trzecich, co dla osoby młodej i aktywnej jak powód było szczególnie dolegliwe. Przed wypadkiem R. K. był osobą zdrową, bez problemów emocjonalnych, nie wymagał specjalistycznego leczenia.

Należy uwzględnić okoliczność, iż powód w wyniku zdarzenia nie odniósł długotrwałego albo trwałego uszczerbku na zdrowiu z punktu widzenia neurologicznego i ortopedycznego. Przebyty uraz głowy oraz uszkodzenie więzadeł kręgosłupa szyjnego nie wymagają już korzystania z rehabilitacji. Nie stwierdzono u powoda upośledzenia funkcji narządu ruchu. Aktualny stan psychiczny powoda jest dobry, nie ma wskazań do terapii psychiatrycznej. Powód nie kontynuuje już leczenia specjalistycznego z wyjątkiem pozostawania pod opieką kardiologa z powodu nadciśnienie tętniczego. Co prawda nie można kategorycznie wykluczyć wpływu przewlekłego stresu, jakiego doświadczył powód po przebytym wypadku na wystąpienie nadciśnienie tętniczego, ale przewlekły stres jest jednym z dalszych czynników ryzyka po obciążeniu rodzinnym, nadmiernym spożyciu alkoholu, nadwadze, braku aktywności fizycznej.

Szereg następstw wypadku, zwłaszcza w sferze zdrowia psychicznego powoda uzasadniało przyznanie zadośćuczynienia w kwocie 15.000 złotych i suma ta nie jawi się jako zawyżona.

Powódka S. K. w wypadku komunikacyjnym z dnia 28 czerwca 2012 roku doznała urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, naderwania więzadeł kręgosłupa szyjnego oraz powierzchownego urazu klatki piersiowej. Konieczna była hospitalizacja i kontynuacja leczenia w warunkach ambulatoryjnych.

W przedmiotowym wypadku powódka doznała obrażeń somatycznych (w tym urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu) oraz urazu psychicznego (stres około- i powypadkowy). skutkujących wystąpieniem długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 6%.

Podjęte wkrótce po tym zdarzeniu badania i leczenie psychiatryczne i psychologiczne wskazywały na związek czasowo- przyczynowy stwierdzonych zaburzeń z przedmiotowym wypadkiem. Pomimo równolegle prowadzonej psychoterapii i farmakoterapii, powypadkowe dysfunkcje psychiczne utrzymywały się dość długo (ponad 2 lata), powodując pogorszenie funkcjonowania zarówno w życiu codziennym jak i zawodowym (długotrwałe zwolnienia lekarskie udzielone przez psychiatrę - 182 dni ), przez 12 miesięcy powódka pobierała też świadczenie rehabilitacyjne z przyczyn psychiatrycznych. Nie można też wykluczyć, że odczuwane dolegliwości somatyczne ze strony układu pokarmowego mają podłoże psychogenne, uwarunkowane skutkami przewlekłego stresu spowodowanego wypadkiem. U powódki wystąpiły także stany lękowe dotyczące ruchu komunikacyjnego (zwłaszcza jazdy samochodem), zaburzenia snu, trudności w koncentrowaniu uwagi, obniżenie nastroju, uporczywie nasuwające się wspomnienia dotyczące wypadku, zaburzenia snu, uczucie ciągłego napięcia i niepokoju, drażliwość. Powódka miała koszmary, nie miała siły wstać z łóżka, nie radziła sobie z opieką nad synem. Małoletni po wypadku zaczął się moczyć. Powódka nie wiedziała jak pomóc dziecku.

Cierpienia psychiczne powódki wynikające z tego zdarzenia i jego następstw były dość duże, zwłaszcza w początkowym okresie po wypadku (2- 3 miesiące), potem stopniowo (ale powoli) zmniejszały swoje nasilenie. Do chwili obecnej utrzymuje się dyskomfort emocjonalny dotyczący określonych sytuacji. Zaburzenia psychiczne związane przyczynowo z wypadkiem wymagały psycho - i farmakoterapii.

Po wypadku z uwagi na zły stan emocjonalny powódka wymagała pomocy osób trzecich w czynnościach życia codziennego , również w zakresie opieki nad synem, co dla młodej matki musiało być szczególnie obciążające i stresogenne. Powódka nadal ma wyrzuty sumienia, że nie pomogła w wystarczający sposób swojemu synowi bezpośrednio po zdarzeniu.

Stan psychiczny powódki ulegał poprawie bardzo powoli, najdłużej utrzymywał się lęk przed jazdą samochodem (do tej pory jako pasażerka siada tylko z tyłu, a jako kierowca prowadzi samochód rzadko i tylko poza miastem) oraz obniżenie samopoczucia. Przed wypadkiem powódka nie korzystała z pomocy psychiatrycznej ani wsparcia psychologicznego, nie leczyła się z powodu przewlekłych chorób układowych, nie doznała urazu głowy z utratą przytomności. Wcześniej była osoba towarzyską, otwartą, lubiła rozmawiać. Po zdarzeniu stała się nerwowa, zamknięta w sobie. Miała problemy w kontaktach z innymi, w tym w czasie rozmów kwalifikacyjnych przy poszukiwaniu pracy, reagowała lękowo na pytania o historię zatrudnienia i przerwę w pracy spowodowaną wypadkiem, zaczynała się denerwować, gubić w rozmowie. Brak pracy dla powódki był osobistą porażką, zawsze była aktywna zawodowo

Zdarzenie ma nadal wpływ na stan emocjonalny powódki, nadal miewa ona dni z gorszym nastrojem, powtarza, że „do niczego się nie nadaje”. Jest już samodzielna ale „załatwianie spraw” zleca innym osobom.

Z drugiej strony jednak przedmiotowy wypadek nie pozostawił u powódki następstw o charakterze neurologicznym i ortopedycznym skutkujących powstaniem trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Rozpoznany przez neurologa nerwoból nerwu trójdzielnego nie jest skutkiem przebytego wypadku z dnia 28 czerwca 2012 roku. Powódka nie wymaga już specjalistycznej opieki, a aktualny stan psychiczny powódki jest dobry, nie ma wskazań do leczenia psychiatrycznego.

Zważywszy na szereg bólu i cierpienia powódki, zwłaszcza psychicznego, odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jawi się łączna kwota 25.000 złotych. Mając na uwadze, że powódce w toku postępowania likwidacyjnego przyznano kwotę 6.000 zł, zasadnym było zasądzenie ponadto kwoty 19.000 złotych.

Powód A. K. na skutek wypadku z dnia 28 czerwca 2012 roku przeżył sytuację traumatyczną - rozlany strach w sytuacji zdarzenia. Dziecko (powód w chwili wypadku miał 3 lata) nie miało świadomości co do powodu, źródła zdarzenia. W niedługim okresie czasu zaskutkowało to reakcjami mogącymi mieć podłoże lękowe Małoletni po wypadku był bardzo płaczliwy, bał się zostać sam, miał problemy ze snem. Bał się jeździć samochodem. Nie pozwalał się wkładać do auta, zapierał się rękami, płakał. Nie chciał też jeździć komunikacją miejską, miał problemy z wypróżnianiem się. Zaczął się znowu moczyć. Po rozpoczęciu edukacji w przedszkolu trzymał się blisko jednej z opiekunek albo innej osoby dorosłej. Nie uczestniczył w zabawach z dziećmi. Bał się huku, hałasu, przeszkadzała mu muzyka. Nerwowo reagował na nagłe sytuacje.

Negatywne doznania emocjonalne miały bezpośredni związek z przedmiotowym wypadkiem i jego okolicznościami. Zakres negatywnych emocji był krótkotrwały w ocenie biegłego, jednak sąd ustalając zakres oddziaływania skutków wypadku na małoletniego powoda, kierował się twierdzeniami matki dziecka - według niej małoletni przejawiał zachowania lękowe przez długi okres po wypadku i dopiero po około 2 latach chłopiec zaczął prawidłowo reagować i odnajdywać się w grupie rówieśników i w życiu codziennym.

Obecnie u dziecka ślady pamięciowe zdarzenia zatarły się i rezydują one głównie poprzez pryzmat wspomnień członków rodziny. U chłopca nie rozwinęły się symptomy Zespołu (...), ani innego rodzaju zaburzenia natury psychicznej. Stan psychiczny powoda nie zmienił się w sposób trwały i aktualny stan emocjonalny chłopca jest prawidłowy.

Wobec powyższego, za odpowiednią sumę zadośćuczynienia należy uznać kwotę 5.000 złotych, jednakże mając na uwadze, iż w postępowaniu likwidacyjnym pozwany wypłacił na rzecz powoda kwotę 1.000 zł, do zasądzenia pozostała kwota 4.000 zł.

Podkreślenia wymaga, czego zdaje się nie dostrzegać strona pozwana, że krzywda wymagająca zadośćuczynienia nie objawia się wyłącznie trwałym lub długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu ujętym w formie procentowej. Naprawieniu podlegają również niewidzialne i nienamacalne skutki wypadku, zwłaszcza te powstałe w sferze psychicznej. Okres po wypadku był dla powodów czasem bólu i cierpienia psychicznego, co w przypadku powódki zakończyło się ustaleniem długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Sąd Okręgowy w niniejszym składzie stoi na stanowisku, że nie można pomijać nawet jedynie czasowych następstw wypadku w kwestii określenia zasadności i wysokości zadośćuczynienia. Każde, nawet niedługotrwałe wystąpienie krzywdy zasługuje na jej wynagrodzenie. Udział w wypadku samochodowym miał ogromny wpływ na funkcjonowanie rodziny, zdrowie psychiczne powodów, wywoływało poczucie strachu i bezsilności. Takich następstw nie można bagatelizować, sprowadzając kwestie zadośćuczynienia do wynagrodzenia za procentowy uszczerbek na zdrowiu, który przecież w świetle utrwalonego w tym przedmiocie orzecznictwa, stanowi jedynie pomocnicze kryterium dla ustalania wysokości zadośćuczynienia za krzywdę.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż wywiedziona przez pozwaną apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego i w konsekwencji podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 i pkt 5 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U. 2023 r. poz. 1964), zasądzając od pozwanej na rzecz powoda R. K. i powódki S. K. kwoty po 1.800 zł, a na rzecz powoda A. K. kwotę 450 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w apelacji. Odsetki ustawowe za opóźnienie naliczane od kosztów procesu zostały zasądzone od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty stosownie do dyspozycji art. 98 § 1 ¹ k.p.c.