Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 września 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa Związku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. przeciwko Bankowi (...) Spółce akcyjnej z siedzibą w W., o zapłatę:

zasądził od Banku (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Związku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwotę 10.751,69 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

od kwoty 805,75 zł od dnia 24 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 699,56 zł od dnia 16 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 206,88 zł od dnia 19 lutego 2019 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 699,56 zł od dnia 16 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 206,88 zł od dnia 19 lutego 2019 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 764,10 zł od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 751,79 zł od dnia 07 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 560,31 zł od dnia 29 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 899,38 zł od dnia 02 listopada 2016 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 346,79 zł od dnia 22 maja 2016 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 2840,01 zł (od dnia 14 marca 2018 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 487,73 zł od dnia 24 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 530,13 zł od dnia 17 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

od kwoty 952,81 zł od dnia 31 maja 2018 roku do dnia zapłaty;

zasądził od Banku (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Związku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwotę 4.367 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona pozwana, zaskarżając go w całości.

Skarżąca zarzuciła rozstrzygnięciu:

naruszenie prawa procesowego tj. art.235 ²§ 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art.227 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż przeprowadzenie zgłoszonego przez pozwanego dowodu w postaci zeznań świadków M. M., I. M., H. R. i B. P. (1) na fakt naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego poprzez zatajenie przed w/w konsumentami rzeczywistej wartości cedowanej wierzytelności oraz braku ekwiwalentności świadczeń w przedmiotowych umowach cesji jest nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierza jedynie do przedłużenia postępowania, a uchybienie to miało istotny wpływ na zapadłe orzeczenie;

naruszenie prawa materialnego tj. art. 58 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż zawarta przez konsumenta J. L. z powodem umowy cesji wierzytelności jest ważna i nie narusza zasad współżycia społecznego pomimo tego, iż jak wynika z zeznań w/w świadka strona powodowa zataiła przed cedentem rzeczywistą wartość cedowanej wierzytelności (brak ekwiwalentności świadczeń);

naruszenie art. 49 ust. 1 w związku z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r., o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w związku z art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady nr 87/102/EWG (Dz. U. L.133 z 22 maja 2008 r., s. 66-92) poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego przez kredytobiorcę przysługuje mu roszczenie o obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, składających się na całkowity koszt kredytu, niezależnie od ich charakteru i tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, podczas gdy językowa (gramatyczna) oraz proeuropejska wykładnia tego przepisu prowadzi do jednoznacznego wniosku, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta obniżeniu ulegają jedynie te koszty składające się na całkowity koszt kredytu, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą, a w konsekwencji niewłaściwe jego zastosowanie skutkujące uwzględnieniem powództwa i uwzględnienie w zasądzonej kwocie zarówno kosztów prowizji, jak i opłaty przygotowawczej;

naruszenie prawa materialnego tj. art. 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo zarzutu pozwanego o przedawnieniu roszczenia odsetkowego obejmującego okres 3 lat wstecz od daty wniesienia pozwu;

naruszanie przepisów postępowania tj. art.327 ¹§ 1 pkt 1 w zw. z art.118 k.c. przez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn dlaczego Sąd nie uwzględnił zarzutu przedawnienia odsetek za okres 3 lat wstecz od dnia wniesienia pozwu.

W ocenie skarżącego przestawione powyżej uchybienia proceduralne Sądu
I instancji miały istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy, na co pozwany (zgodnie z art.162 k.p.c.) zwrócił uwagę w/w Sądowi Rejonowemu na rozprawie w dniu 23.08.2022 r. (00:55:26- protokół ).

W konkluzji apelująca wniosła o zmianę zaskarżanego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, ewentualnie zmianę zaskarżanego wyroku i zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda jedynie kwot dotyczących prowizji z pominięciem opłat przygotowawczych uiszczonych przez pożyczkobiorców (konsumentów) przy zaciąganiu kredytów konsumenckich objętych pozwem oraz zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów procesu (w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych) za obie instancje, lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzanie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego postepowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna

Apelacja pozwanej tylko w niewielkiej części – w odniesieniu do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych za opóźnienie – okazała się zasadna z uwagi na skuteczność zarzutu niezastosowania art. 118 k.c. W pozostałym przeważającym zakresie jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych i przydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Poprzedził je również prawidłową oceną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, która nie przekroczyła granic określonych w art. 233 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je zarazem podstawą własnego orzekania.

Zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 235 ²§ 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art.227 k.p.c. należało uznać za chybiony. Sąd I instancji zasadnie pominął dowód z zeznań świadków I. M., M. M., H. R. i B. P. (2) na podstawie art. 253 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., ponieważ nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś prowadzenie postępowania dowodowego co do ewentualnego stwierdzenia pokrzywdzenia kredytobiorców wskutek zawarcia umów cesji byłoby bezcelowe w świetle oceny prawnej zgłoszonego roszczenia i zarzutów pozwanego, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Nie znajduje żadnego uzasadnienia zarzut naruszenia art. 58 § 2 k.c. Zgodzić należy się pełni z Sądem I instancji, że uprawnienie powoda do dochodzenia roszczeń objętych pozwem wynika z art. 509 i nast. k.c. Całkowicie bezzasadny jest poodnoszony przez pozwanego zarzut nieważności umowy przelewu zawartej z kredytobiorcą.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez Sąd I instancji, że dysproporcja ceny za zbywaną wierzytelność w stosunku do kwoty obecnie dochodzonej należności nie jest wystarczająca do stwierdzenia, że badana umowa przelewu wierzytelności narusza zasady współżycia społecznego. Porównanie wysokości ceny z kwotą wierzytelności nie jest wystarczające dla wywodzenia tak daleko idących wniosków. Dla takiej oceny należałoby dowieść także innych okoliczności zwarcia spornej umowy cesji, których całokształt wskazywałby na nieuczciwą praktykę powiązaną z rażącym naruszeniem interesów konsumenta.

Charakter wierzytelności miał istotne znaczenie dla ukształtowania warunków umowy przelewu. Sprzedaż wierzytelności następuje za pewien ułamek jej wartości, a ekwiwalentność świadczeń stanowi element autonomii woli stron. Tego rodzaju mechanizm w praktyce obrotu nie jest sytuacją odosobnioną i mieści się w granicach określonych art. 353 ¹ k.c.. Nie można też pomijać, że sama perspektywa prowadzenia przez konsumenta procesu sądowego z bankiem, mogłaby zniechęcać go do egzekwowania uprawnienia wynikającego z art. 49 powoływanej ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może powoływać się podmiot, który sam tych zasad w pełni nie przestrzega. Gdyby pozwany zwrócił konsumentowi proporcjonalną część prowizji i opłat objętych niniejszym postępowaniem w określonym terminie w ogóle nie doszłoby do sprzedaży wierzytelności.

Rację ma Sąd I instancji i w tym zakresie, że nie ma podstaw, by kwestionować skuteczność spornej umowy przelewu z uwagi na przeniesienie wierzytelności na rzecz podmiotu, który nie jest konsumentem. Jest oczywiste, że powód, będący przedsiębiorcą, jako taki nie posiadałby statusu konsumenta w relacji z profesjonalistą. Niemniej powód dochodzi roszczenia jako uprawniony na mocy przelewu wierzytelności, a stroną pierwotnej umowy o kredyt był konsument. Na podstawie art. 509 k.c., cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona cedentowi.

Ograniczenia co przelewu spornej wierzytelności służącej konsumentowi nie wynikają z przepisów prawa, w szczególności nie ma podstaw od uznania, by powołana w pozwie umowa miała na celu obejście regulacji ustawy o kredycie konsumenckim. Przeciwnie, obejmuje ona realizację przez konsumenta swego uprawnienia wynikającego z art. 49 wskazanej ustawy poprzez rozporządzenie wierzytelnością z tego tytułu. Pozwany nie zdołał podważyć uprawnienia konsumenta do rozporządzenia tym prawem w świetle art. 509 § 1 k.c. Z tych względów nie ma podstaw, by przypisywać powodowi nadużycie prawa podmiotowego w związku z dochodzeniem rozpatrywanego roszczenia w świetle art. 5 k.c.

Całkowicie chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 49 ust. 1 w związku z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r., o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w związku z art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady nr 87/102/EWG (Dz. U. L.133 z 22 maja 2008 r., s. 66-92).

Jak trafnie zauważył Sąd I instancji w wyroku z dnia 11 września 2019r. (...) stwierdził, że art. 16 ust. 1 dyrektywy (...) w sprawie umów o kredyt konsumencki należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Trybunał uznał, że prawo do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty tego kredytu obejmuje również koszty, których wysokość nie jest zależna od okresu obowiązywania umowy.

W świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019r., wydanego w sprawie C – 383/18 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019r. wydanej w sprawie III CZP 45/19 przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, w tym także prowizję za udzielenie kredytu. Redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania, a wskazane stanowisko znajduje oparcie także w art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim.

Zasadny w okolicznościach sprawy okazał się jedynie zarzut przedawnienia obejmujący okres 3 lat wstecz od daty wniesienia pozwu, w odniesieniu do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty, wskazanych w nakazie zapłaty w pkt 1-14, z wyłączeniem pkt. 3 i 5 (odpowiednio litery c i e zaskarżonego wyroku). Należy podkreślić, iż przewidziany w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń okresowych należy stosować także do roszczeń o odsetki za opóźnienie. Okresowy charakter świadczenia dłużnika zobowiązanego do zapłaty odsetek przejawia się w tym, iż z każdym dniem opóźnienia powstaje wobec dłużnika odrębne roszczenie o odsetki, które jest od tego dnia wymagalne i od tego dnia zaczyna się przedawniać. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego (uchwała Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005 r. III CZP 42/04, OSNC 2005/9/149). Co więcej, odsetki (tak jak świadczenie główne) zgodnie z art. 118 zd. 2 k.c. przedawniają się na koniec roku kalendarzowego. W niniejszej sprawie przedawniły się wyłącznie odsetki za okres obejmujący 3 lata wstecz od daty wniesienia pozwu i w tym zakresie żądanie powoda podlegało oddaleniu. Natomiast odsetki za 2019 rok i 2018 (od dnia 4 listopada 2018r.), nie uległy przedawnieniu, gdyż pozew wniesiony w dniu 4 listopada 2021 r. przerwał bieg terminu przedawnienia. Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot wskazanych w pkt. 1. ppkt. a. – n. , z wyłączeniem ppkt. c. i e. należało zatem zasadzić od dnia 4 listopada 2018 do dnia zapłaty.

Również rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem I instancji było prawidłowe. Modyfikacja orzeczenia dokonana przez Sąd odwoławczy dotyczyła wyłącznie odsetek, a więc roszczenia ubocznego. Z punktu widzenia rozstrzygnięcia o kosztach procesu należało przyjąć, że powód wygrał sprawę we wskazanej przez Sąd a quo części i nie było podstaw do innego ich rozliczenia. Sąd Okręgowy nie znalazł też żadnych podstaw do zastosowania - mającej charakter wyjątkowy - instytucji z art. 102 k.p.c. W sprawie nie zachodziły jakiekolwiek szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami postępowania należnymi stronie powodowej.

Reasumując, apelacja pozwanego okazała się częściowo zasadna i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku w odniesieniu do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych za opóźnienie, o czym Sąd Okręgowy orzekł punkcie I. (pierwszym) sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Natomiast w pozostałym zakresie podlegała ona oddaleniu jako pozbawiona słuszności, o czym orzeczono w punkcie II. (drugim) sentencji zgodnie z art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.. Koszty te stanowi wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 1800 zł ( stosownie do § 2 pkt 5 w zw. § 10 pkt 1 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).