Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2021 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie o sygn. akt I C 396/21 z powództwa (...) Spółki z o.o. przeciwko (...) S.A. w S. o zapłatę:

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od powoda (...) Sp. z o.o. na rzecz pozwanego (...) Towarzystwa (...) kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając orzeczenie w całości.

Skarżący wydanemu orzeczeniu zarzucił:

■ naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

a) naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 243 ¹ k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie oceny dowodu z dokumentów w postaci:

- kalkulacji naprawy nr (...) z dnia 07.01.2021 roku przesłanej do ubezpieczyciela i jej weryfikacji dokonanej przez pozwanego ubezpieczyciela w dniu 12.01.2021 r.

- faktury VAT za naprawę nr FV/ (...)/8/21/D/ (...) z dnia 27.01. 2020r. na kwotę 7984,59 zł brutto poprzez nieuprawnione przyjęcie, iż dokumenty te nie świadczą o tym, że między warsztatem (...) Sp. z o.o. sp. k. w D. a pozwanym (...) S.A. z s. w S. doszło do uzgodnienia kosztów naprawy przed jej rozpoczęciem; tymczasem powyższe działania w pełni wyczerpały procedurę uzgodnienia kosztów naprawy (co miało miejsce przed realizacją przedmiotowej naprawy - warsztat wysłał do pozwanego kalkulację naprawy z dnia 07.01.2021 roku uwzględniającą zgłoszone dodatkowe uszkodzenia i oczekiwał na jej akceptację ze strony (...) S.A., która nastąpiła w dniu 12.01.2021 r. po czym przystąpił do naprawy zakończonej wystawieniem faktury za wykonaną usługę w dniu 27.01. 2020r.); natomiast w spornym zakresie (tj.: co do cen robocizny) sprawa musiała zostać skierowana na drogę postępowania sądowego celem weryfikacji prawidłowości redukcji stawek rbg przez pozwany zakład ubezpieczeń, zatem prawidłowa ocena powyższych dokumentów wskazujących na bezsporne w sprawie fakty (pozwany zweryfikował kalkulację wystawioną przez warsztat naprawczy, obniżając wysokość stawki za roboczogodzinę prac blacharsko-lakiemiczych ostatecznie do kwoty 110,00 złotych netto) prowadzi do jednoznacznego wniosku, że warsztat dokonał uzgodnienia z pozwanym kosztów i sposobu naprawy zgodnie z § 40 ust. 1 pkt 1 OWU Ogólnych Warunków Ubezpieczeń Komunikacyjnych E. (...) o symbolu C-E7-K-01/19 (zwane dalej: OWU AC);

b) naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie dowodu z dokumentu w postaci umowy ubezpieczenia autocasco łączącej poszkodowanego A. H. z pozwanym (...) S.A., a zwłaszcza jej części tj. wzorca umownego w postaci Ogólnych Warunków Ubezpieczeń Komunikacyjnych E. (...) o symbolu C-E7-K-01/19 poprzez przyjęcie, iż redakcja OWU (§ 40 ust. 1 pkt 1 ) jest precyzyjna i jednoznaczna, podczas gdy w treści tychże OWU pozwany ubezpieczyciel (autor OWU) nie określił procedury, sposobu ani terminu uzgadniania kosztów naprawy, a także nie przewidział żadnej możliwości weryfikacji stanowiska ubezpieczyciela, który nie aprobuje przedstawianych mu kosztów naprawy, w szczególności OWU nie formułuje definicji „uzgodnienia kosztów naprawy".

c/ naruszenie przepisu art. 233 § 1 w zw. z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 6 kc i 232 kpc poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów przy ocenie dowodu z dokumentu prywatnego w postaci umowy ubezpieczenia autocasco- polisy (...)-K. (...), a w szczególności stanowiących jej integralną część i mających zastosowanie w niniejszej sprawie OWU AC o symbolu C-E7-K-01/19 i uznanie na ich podstawie, że odszkodowanie w niniejszej sprawie ustalone być powinno wedle średniej stawki, podczas gdy zgodnie z treścią postanowienia § 40 ust 1 pkt 1 oraz § 41 ust. 3 OWU AC w zw. z art. 15 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1170) wobec nie doprecyzowania pojęcia „średniej arytmetycznej stawki" i „średnich arytmetycznych cen usług naprawczych" i braku wskazania metodologii ich obliczania- pod pojęciem stawki średniej, którym pozwany posługuje się w treści OWU AC, rozumieć należy stawkę występującą na rynku lokalnym (stawkę rynkową) za usługi napraw powypadkowych i znajdującą się w przedziale tychże cen. Wobec tego, że pozwany nie doprecyzował w OWU AC pojęcia „średniej stawki", a tym samym pozostawia ubezpieczonego w niepewności, czy w sposób prawidłowy - w stosunku do postanowień umowy - wybrał warsztat naprawczy stosujący daną stawkę i czy uzyska zwrot kosztów naprawy,

d/ naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 235 ze zn. 2 pkt 2 poprzez niezasadne oddalenie istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy wniosku o dopuszczenie dowodu z informacji z dnia 01.07.2019 r. o stawkach netto za 1 rbg prac blacharskich i lakierniczych stosowanych przez innych uczestników rynku lokalnego załączonych do pozwu (cennika), z którego jednoznacznie wynika, iż serwis (...) Sp. z o.o. sp. K. w D. zastosował stawkę mieszczącą się w przedziale stawek rynkowych.

■ naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:

- przepisu art. 15 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 895), w świetle którego umowa ubezpieczenia, ogólne warunki ubezpieczenia oraz inne wzorce umowy są formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały; postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia poprzez jego niezastosowanie i tym samym niezasadne przyjęcie, iż uzgodnienie kosztów naprawy oznacza konieczność akceptacji wszystkich kosztów naprawy przez ubezpieczyciela, któremu tym samym przyznaje się uprawnienie do wiążącego wpływu na treść i realizację łączącej poszkodowanego z ubezpieczycielem umowy,

- przepisu art. 28 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (DZ.U. z 2020 r. poz. 895), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu poprzez jego niezastosowanie i skutkiem powyższego uznanie, iż na ostateczną wysokość odszkodowania musi zgodzić się zakład ubezpieczeń, zaś poszkodowany pozbawiony jest prawa do weryfikacji decyzji ubezpieczyciela na drodze postępowania sądowego,

- przepisu art. 805 k.c w zw. z postanowieniem § 40 ust. 1 pkt 1 OWU AC poprzez błędną wykładnię prowadzącą do ich niezastosowania i w konsekwencji, odmowę przyznania przez Sąd Rejonowy świadczenia ubezpieczeniowego przysługującego w świetle postanowień umowy ubezpieczenia autocasco łączącej poszkodowanego z pozwanym na skutek błędnego przyjęcia, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do uzgodnienia kosztów naprawy,

- przepisu art. 805 k.c w zw. z postanowieniami § 41 ust. 3 OWU AC poprzez jego błędnie zastosowanie i uznanie, że prawidłową stawką w niniejszej sprawie jest maksymalnie 100 zł brutto za 1 roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych mająca zastosowanie w razie braku uzgodnienia kosztów naprawy z ubezpieczycielem w przypadku, gdy pojazd jest przedmiotem leasingu, podczas gdy w stanie faktycznym sprawy warsztat dokonał uzgodnienia z pozwanym kosztów i sposobu naprawy;

- przepisu art. 807 § 1 k.c w zw. z art. 805 k.c. i z art. 353(1) k.c. poprzez niezastosowanie i uznanie, iż postanowienia OWU AC mogą być podstawą do dokonywania przez ubezpieczyciela jednostronnych ustaleń na niekorzyść ubezpieczonego, podczas gdy nadanie ubezpieczycielowi prawa do arbitralnej interpretacji i realizacji umowy ubezpieczenia, co — gdyby zostało literalnie wyrażone w treści OWU AC — musiałoby zostać uznane za niedozwoloną klauzulę umowną (min. art. 385(3) pkt 9 kc) i stałoby w sprzeczności z naturą zobowiązania.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 1.155,68 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 lutego 2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego za I instancję wedle norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, wedle norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszym rzędzie, jeszcze przed wyjaśnieniem motywów, jakie legły u podstaw konstatacji Sądu Okręgowego o tym, że zaskarżone wywiedzioną przez powoda apelacją orzeczenie wymagało zreformowania, wskazać należało, że art. 382 k.p.c., nakłada na sąd II instancji obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998r., II CKN 704/97, L.). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli orzeczenia Sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed Sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo. Trzeba też pamiętać, że kognicja sądu odwoławczego obejmuje "rozpoznanie sprawy" (a nie tylko środka odwoławczego) i to w taki sposób, w jaki mógł i powinien uczynić to sąd pierwszej instancji (vide: uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna – z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, Lex nr 341125).

Sąd Okręgowy podzielił niekwestionowane ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjął je za własne.

Wbrew wywodom apelacji, Sąd I instancji nie dopuścił się uchybień w zakresie stosowania przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 243 ¹ k.p.c. i art. 227 k.p.c. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. reguluje bowiem jedynie problematykę oceny wiarygodności i mocy (wartości) dowodowej przeprowadzonych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych czy wyprowadzonych z materiału dowodowego wniosków. Nie stanowi więc o naruszeniu powyższego przepisu zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, czy pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok SN z dnia 22 października 2018 r. w sprawie I CSK 361/17, Lex nr 2482576).

W badanej sprawie skarżący zaś nie kwestionował wiarygodności i mocy dowodów – gdyż wiarygodność takich dowodów jak korespondencja pomiędzy warsztatem a pozwanym ubezpieczycielem, treść Ogólnych Warunków Umownych do umowy AC zawartej przez pozwanego z A. H. czy też informacja o stawkach roboczogodzin kalkulowanych w A., które zostały przywołane w zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie była ani przez Sąd I instancji ani przez strony kwestionowana. Wyprowadzane zaś z w/w materiału dowodowego wnioski w zakresie dopełnienia przez warsztat obowiązku przeprowadzenia uzgodnień z zakładem ubezpieczeń, oceny przyjętej stawki roboczogodziny za naprawę pojazdu w warsztacie w kontekście danych zawartych w systemie A. czy też interpretacja postanowień umownych w § 40 ust. 1 pkt. 1, § 41 ust. 3 OWU z pewnością nie naruszają zasady swobodnej oceny dowodów, dokonywane są bowiem w oparciu o treść postanowień umownych OWU i przepisy prawa materialnego. Nadanie zaś określonego znaczenia tym faktom, dokonanie oceny tych okoliczności bądź pominięcie ich jako nieistotnych na etapie rozstrzygania sprawy odnosi się już do przyporządkowania (podciągnięcia) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną czyli subsumpcji określonej normy prawnej tj. stosowania prawa materialnego i nie ma żadnego związku ze stosowaniem do oceny wiarygodności i mocy dowodów (w kontekście dokonywanych ustaleń faktycznych) w/w przepisów. Wnioski wyciągnięte ze wskazanych ustaleń, kwestionowane przez skarżącego, podlegają więc ocenie w kontekście zgłoszonych zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, nie świadczą zaś o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 243 ¹ k.p.c. i art. 227 k.p.c.

Rację ma skarżący, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 235 ² pkt 2 k.p.c. przez pominięcie informacji z dnia 01.07.2019 r. o stawkach netto za 1 rbg prac blacharskich i lakierniczych stosowanych przez innych uczestników rynku lokalnego załączonych do pozwu (cennika), z którego jednoznacznie wynika, iż serwis (...) Sp. z o.o. sp. K. w D. zastosował stawkę mieszczącą się w przedziale stawek rynkowych. Informacja, przy braku innego materiału dowodowego, stanowiłaby materiał wzmacniający tezę powoda na gruncie zapisów OWU AC.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 805 k.c., art. 807 k.c. w związku z regulacjami § 40, § 41 zawartymi w Ogólnych Warunkach Ubezpieczeń AC należy uznać za uzasadnione.

Zarzuty te sprowadzały się w istocie do zakwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji wadliwej interpretacji zapisów OWU AC, skutkujących przyjęciem stawki za roboczogodzinę naprawy, wskazanej przez pozwanego na 110 zł, na skutek, zdaniem Sądu Rejonowego, nieuzgodnienia z ubezpieczycielem kosztów i sposobu naprawy, do czego obligował § 40 pkt 1 OWU AC. W konsekwencji Sąd Rejonowy bezrefleksyjnie przyjął, iż zakładowi ubezpieczeń w ramach uzgodnień przysługuje uprawnienie do weryfikacji kosztów naprawy pojazdu, w tym i obniżenia stawki netto za 1 roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych do kwoty 110 zł, bez odniesienia do jakichkolwiek metod tak dokonanej wyceny, aczkolwiek dostrzegł, że z OWU wynika, iż ubezpieczyciel weryfikuje odszkodowanie do średnich arytmetycznych cen usług naprawczych, stosowanych na trenie powiatu właściwego dla miejsca zamieszkania ubezpieczonego.

Jednakże pozwany nie zaoferował dowodów, uzasadniających przyjęcie postulowanej stawki 110 zł za roboczogodzinę usług naprawczych, którą Sąd Rejonowy przyjął jako wykazaną, sprzecznie z zapisami OWU AC. Tymczasem taka stawka ma odniesienie wyłącznie do samochodów będących przedmiotem leasingu, i będących przedmiotem zabezpieczenia, której to okoliczności z kolei w niniejszej sprawie nie ustalono. Należy zatem uznać, że przyjęcie przez Sąd stawki 110 zł oznaczałoby w ramach OWU AC przyznanie ubezpieczycielowi uprawnienia do arbitralnego i wiążącego dla stron umowy ustalania wysokości odszkodowania bez prawa jakiejkolwiek weryfikacji takich ustaleń.

Podkreślenia wymaga, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z umową dobrowolnego ubezpieczenia autocasco, w której ogólne warunki ubezpieczenia stanowią integralną część umowy zawartej pomiędzy stronami i określają w sposób wyraźny zakres ubezpieczenia oraz sposób wyliczenia odszkodowania.

Tym samym dla oceny zasadności żądania powoda w przedmiocie ustalenia wysokości stawki za roboczogodzinę prac blacharskich, lakierniczych i mechanicznych podlegającej restytucji w ramach umowy AC, w ujawnionych okolicznościach faktycznych, znaczenie ma treść § 41 ust. 3. zd. 1.OWU, który stanowi: „ jeśli klient udokumentuje fakturami naprawę pojazdu bez uprzedniego uzgodnienia z E. Hestia, to koszty naprawy będą podlegały weryfikacji do średnich arytmetycznych cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego do miejsca zamieszkania Ubezpieczonego. Jeśli pojazd jest przedmiotem leasingu lub stanowi zabezpieczenie kredytu Klienta, nie więcej niż 110 zł (brutto) za roboczogodzinę prac blacharskich”.

Skoro pojazd nie był przedmiotem leasingu, natomiast pozwany kwestionując stawkę 200 zł za 1 roboczogodzinę, nie przedstawił żadnych dowodów, które uzasadniałyby przyjęcie stawki 110 zł za 1 roboczogodzinę, nie wykazał też średniej arytmetycznej cen usług naprawczych stosowanych na terenie powiatu właściwego do miejsca zamieszkania ubezpieczonego, należy w konsekwencji przyjąć, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy tj. kalkulacja naprawy nr (...) przedłożona przez powoda, faktura VAT za naprawę nr FV/ (...)/8/21/D/ (...) z dnia 27.01.2020 r., uzasadnia stanowisko, iż stawka 200 zł za 1 roboczogodzinę stosowana przez warsztat w D. jest średnią stawką za roboczogodzinę ustaloną w oparciu o ceny usług stosowane przez warsztaty porównywalnej kategorii.

Dodać nadto wypada, że posłużenie się w § 41 terminem „uzgodnienie” wyklucza możliwość arbitralnego podejmowania decyzji, gdyż termin ten należy rozumieć jako „wspólne ustalenie”, a nie arbitralnie podjęcie decyzji. Inna interpretacja tych niewątpliwie niejasnych postanowień umownych byłaby zresztą niekorzystna dla ubezpieczonego i naruszałaby słusznie podnoszony przez skarżącego art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 895 z późn. zm.), który wskazuje, że postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia. Szanując więc dyrektywę zawartą w w/w przepisie nie ulega wątpliwości, iż interpretacja postanowień umownych zawartych w § 40 i § 41 winna być dokonana w sposób przedstawiony powyżej tj. na korzyść „słabszej strony” stosunku ubezpieczeniowego, jaką z pewnością jest ubezpieczony, uposażony lub uprawniony z umowy ubezpieczenia.

Z tych wszystkich względów na gruncie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok należało zmodyfikować w kierunku postulowanym przez skarżącego i uznać, że dochodzona przez powoda kwota różnicy pomiędzy oszacowanymi kosztami naprawy, a wypłaconym przez pozwanego świadczeniem jest w pełni uzasadniona. Dlatego też zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 1 155,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 lutego 2021 r. do dnia zapłaty.

Zmiana orzeczenia Sądu I instancji w zakresie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Ostateczne rozstrzygnięcie oznacza bowiem, że to powód wygrał proces w całości, zatem to na pozwanym – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) – ciąży obowiązek poniesienia kosztów procesu. W związku z tym, zmieniając zaskarżony wyrok zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 387,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które to składają się koszty zastępstwa prawnego w I instancji (270 zł) wraz z opłatą od pełnomocnictwa (17 zł) oraz wniesiona przez powoda opłata od pozwu (100 zł).

Z uwagi na fakt, że apelacja strony powodowej okazała się w pełni zasadna, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. w punkcie II. wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 235 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym, na które to składa się opłata od apelacji – 100 zł oraz koszty zastępstwa prawnego powoda za II instancję – 135 zł. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego profesjonalnego pełnomocnika ustalono w oparciu o § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).