Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 września 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 432/22 z powództwa P. N. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w S. o zapłatę w punkcie pierwszym oddalił powództwo, a w punkcie drugim zasądził od powoda P. N. na rzecz pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 3 617 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód zaskarżając go w całości. Powyższemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania tj.:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd nie swobodnej ale całkowicie dowolnej oceny dowodów w sprawie, wbrew zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia poprzez błędne uznanie, że:

a)  powód nie wykazał wysokości kosztów najmu oraz, że były uzasadnione, pomimo że:

- przedstawił na tą okoliczność zaakceptowany poprzez poszkodowanego cennik, umowę najmu oraz FV za wynajem wskazujące na poniesiony koszt najmu,

- pozwany nie zarzucał zawyżenia stawki w stosunku do cen rynkowych,

- pozwany nie kwestionował rynkowości zastosowanej stawki,

- pozwany obniżenia stawki domagał się z uwagi na nieskorzystanie z oferty pozwanego przy czym sam przyznał, że poszkodowanemu ubezpieczyciel zabrał auto,

- pozwany mimo zobowiązania o złożenie umów o współpracę tego nie uczynił,

- powód przedstawił cenniki firm wynajmujących potwierdzający rynkowy charakter stawki dobowej,

b)  powód nie wykazał jaki był uzasadniony czas naprawy podczas gdy:

- powód wykazał ile trwała naprawa a pozwany nie zaprzeczył samej długości naprawy,

- okresem uzasadnionym jest okres naprawy pojazdu,

- sama wypłata odszkodowania za szkodę nastąpiła 18.12.2021 na podstawie decyzji z dnia 17.12.2021 r.,

c)  powodowi nie należy się zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości dochodzonej pozwem,

2)  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. poprzez ich błędna wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym uznaniu, że niniejsze postępowanie wymagało ze strony powoda zainicjowania postępowania dowodowego na okoliczność kosztów najmu pojgazdu zastępczego i czasu naprawy, pomimo iż:

a)  koszty te przedstawiała faktura, umowa najmu wraz z zaakceptowanym cennikiem przez poszkodowaną,

b)  koszty ekonomicznie uzasadnione to koszty wynajmu pojazdu klasy nie wyższej niż uszkodzony obowiązujące na rynku, a powód tworzy ten rynek,

c)  powód wykazał, ile faktycznie trwała naprawa czego pozwany nie kwestionował, co zostało potwierdzone w ustaleniach faktycznych sądu;

II.  naruszenie przepisu prawa materialnego:

1)  art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 362 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na błędnym przyjęciu, że powodowi nie należy się uzasadniony zwrot kosztów wynajmu pojazdu zastępczego tj. za 44 dni najmu po stawce 250 zł netto,

2)  art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że na powodzie spoczywał ciężar wykazania, że:

a)  stawka powoda nie była zawyżona, skoro ciężar udowodnienia tej okoliczności obciąża pozwanego, a w przedmiotowej sprawie pozwany nie kwestionował rynkowości stawki,

b)  okres naprawy w jakim została ona przeprowadzona wymagał dowodu ze strony powoda, że jest to okres niezbędny, skoro pozwany wskazywał, że okres ten poza okres niezbędny, więc to pozwany opierał swoje stanowisko na twierdzeniach i wywodził z nich korzystne skutki prawne.

W związku z powyższym powód wniósł:

1)  o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 12 855 zł wraz z należnymi odsetkami w wysokości jak w pozwie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

2)  zasądzenie kosztów procesu w obu instancjach od pozwanego na rzecz powoda wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Pomimo tego Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, jak i ocenę tych dowodów, na których te ustalenia oparł, przyjmując je za własne i czyniąc je podstawą wydanego rozstrzygnięcia.

Za nietrafny należy uznać podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w sytuacji, gdy podnoszone w tym zarzucie kwestie w rzeczywistości nie tyle zmierzały do zmiany ustaleń faktycznych lecz do dokonania zmiany oceny prawnej tych ustaleń. Zarzut ten, choć ujęty od strony proceduralnej, zdaniem Sądu Okręgowego dotyczył przede wszystkim prawidłowości zastosowania prawa materialnego. W przedmiotowej sprawie ustalony przez Sąd I instancji czas naprawy pojazdu poszkodowanego pokrywał się z twierdzeniami skarżącego, powyższe dotyczyło również wysokości kosztów najmu pojazdu poniesionych przez poszkodowanego czy też faktu przyznania poszkodowanemu odszkodowania decyzją z dnia 17 grudnia 2021 roku. Powód twierdził, iż powyższe ustalenia, przy stanowisku procesowym pozwanego zgłoszonym w sprawie, pozwalają na konstatację, że poniesione przez poszkodowanego koszty najmu pojazdu należało uznać za zasadne i celowe, tj. mieszczące się w zakresie obowiązku odszkodowawczego pozwanego. Skarżący nie kwestionował więc dowodów na których Sąd a quo się oparł, ustaleń, które dokonał, lecz wnioski, jakie wyprowadził w kontekście zakresu odpowiedzialności pozwanego za poniesione przez poszkodowanego koszty na najem pojazdu zastępczego. Nadanie zaś określonego znaczenia ustalonym faktom, dokonanie oceny tych okoliczności bądź ich pominięcie jako nieistotnych na etapie rozstrzygania sprawy odnosi się już do przyporządkowania (podciągnięcia) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną czyli subsumpcji określonej normy prawnej tj. stosowania prawa materialnego i nie ma żadnego związku ze stosowaniem do oceny wiarygodności i mocy dowodów (w kontekście dokonywanych ustaleń faktycznych) w/w przepisu art. 233 k.p.c.

Powyższa konstatacja nie dotyczyła jednak podniesionego przez skarżącego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w kontekście nieustalenia wysokości kosztów bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego stosowanego przez inne firmy na rynku za pomocą przedłożonych wydruków cenników tych firm, choć i w tym zakresie zarzut ów był nietrafny. Należy bowiem podkreślić, iż powyższa kwestia nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż udowodnienie wskazanej okoliczności było zbyteczne – pozwany nie kwestionował bowiem rynkowości tej stawki, lecz zasadność najmu pojazdu po stawkach rynkowych, gdy oferował bezgotówkowy najem pojazdu ponosząc za najem cenę znacznie niższą. Uważna lektura złożonego w sprawie sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w sposób jednoznaczny pozwala stwierdzić, iż ekonomiczność wskazanej w fakturze VAT nr (...) stawki najmu pojazdu zastępczego nie była przez pozwanego kwestionowana w kontekście jej nierynkowości, lecz wyłącznie w kontekście niezasadności jej poniesienia „w sytuacji możliwości zorganizowania najmu za cenę 135 zł brutto” (k. 46v) wynegocjowanych przez pozwanego i zaproponowanych poszkodowanemu po stawce 135 zł brutto (k. 47). Tym samym, mając na względzie treść art. 227 k.p.c., nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia dowodu na okoliczność związaną z rynkowością stawki stosowanej przez powoda przy najmie pojazdu poszkodowanemu, także w oparciu o przedłożone przez powoda wydruki cenników za najem pojazdów opublikowane na stronach internetowych wypożyczalni pojazdów. Jednakże dla porządku należy wskazać, iż pozwany w toku postępowania nie kwestionował tych wydruków – niezrozumiała więc jest konstatacja Sądu I instancji o mało przekonującej mocy takiego dowodu w tej sytuacji procesowej. Co prawda niepoświadczone kserokopie, czy też wydruki ze stron internetowych, nie stanowią dowodów z dokumentów, o których mowa w art. 244 i art. 245 k.p.c., nie są jednak pozbawione mocy dowodowej, w rozumieniu art. 232 w zw. z art. 308 k.p.c. Dopóki sąd ani strona przeciwna nie zakwestionuje ich i nie zażąda złożenia oryginałów dokumentów, a taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie, stanowią one jeden ze środków dowodowych, przy pomocy których strona może udowodnić fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody te, jak każde inne, podlegają ocenie sądu na podstawie art. 233 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., II PK 135/18, LEX nr 2805058), a w przedmiotowej sprawie z uwagi na brak kwestionowania ich przez stronę przeciwną, a nadto z uwagi na podane źródło ich uzyskania (podany adres strony internetowej) weryfikacja ich wiarygodności przez Sąd I instancji, jeśli miał wątpliwości, była przecież możliwa.

Pomimo prawidłowo ustalonego stanu faktycznego należy jednak zgodzić się ze skarżącym w zakresie naruszenia przez Sąd I instancji art. 361 k.c. w zw. z art. 362 k.c. przy rozstrzyganiu sprawy. Sąd I instancji w swoich rozważaniach pominął bowiem całkowicie ustalony wątek, iż to na skutek działań strony pozwanej, która w dniu 7 grudnia 2021 roku zabrała poszkodowanemu wynajmowany bezgotówkowo pojazd w trakcie trwania postępowania likwidacyjnego, poszkodowany zdecydował się na najem pojazdu zastępczego na rynku. Trudno w takiej sytuacji, gdy zakład ubezpieczeń odmawia dalszego najmu pojazdu zastępczego poszkodowanemu, obciążać poszkodowanego różnicą w koszcie najmu pojazdu powyżej stawki ponoszonej przez zakład ubezpieczeń, jeśli ten poszkodowanemu odmówił udostępnienia pojazdu. Z tych też względów działania poszkodowanego, który od dnia 8 grudnia 2021 roku zdecydował się na najem pojazdu zastępczego po stawce rynkowej, tj. w kwocie 250 zł netto za każdy dzień najmu pojazdu, należało uznać za normalne, adekwatne następstwo braku możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu A. (...). Nie można przy tym mówić, iż decyzja poszkodowanego o najmie pojazdu z segmentu (...) naruszała zasadę pełnego odszkodowania, iż przewyższała faktycznie poniesioną szkodą, gdyż pojazd pokrzywdzonego, z którego nie mógł on korzystać na skutek przeciągającego się postępowania likwidacyjnego, jest zaliczany do wyższej klasy pojazdów tj. do segmentu (...), co mając na względzie stanowisko procesowe pozwanego (sprzeciw k. 46), było bezsporne. Już tylko więc i tym działaniem poszkodowany najmując pojazd w niższej klasie przyczyniał się do zmniejszenia skutków szkody, które niewątpliwie mogłyby być jeszcze niższe, gdyby pozwany zakład ubezpieczeń sprawniej przeprowadził postępowanie likwidacyjne.

Trudno też czynić poszkodowanemu zarzut, iż z naprawą pojazdu powstrzymywał się do chwili uzyskania środków pieniężnych na jego naprawę oraz z okresu, w którym oczekiwał na jego naprawę, jeśli pozwany w procesie nie kwestionował prawidłowości podejmowanych czynności w toku tej naprawy. Sąd I instancji uzasadniając swoje stanowisko uznał, iż na skutek podjęcia przez poszkodowanego decyzji o naprawie pojazdu, mimo braku uzyskania odszkodowania, uzasadniony czas niezbędny do jego naprawy nie został wykazany z uwagi na brak wiadomości specjalnych. Wnioskowanie Sądu I instancji pomijało jednakże takie fakty, jak to, że poszkodowany przekazał już pojazd do warsztatu przez uzyskaniem środków na jego naprawę (choć decyzja o jego naprawie mogła zostać podjęta dopiero po uzyskaniu środków na jego naprawę), iż ocena czasu oczekiwania na naprawę pojazdu w kolejce (szczególnie w okresie świątecznym) z reguły nie wymaga wiadomości specjalnych oraz, iż naprawa pojazdu zakończyła się w dniu 20 stycznia 2022 roku – co było bezsporne. Z powyższych ustaleń jednoznacznie wynika, iż poszkodowany nie miał możliwości korzystania z własnego pojazdu, korzystał w tym czasie z pojazdu zastępczego, tak więc rzeczywiście został obciążony kosztami jego najmu w wysokości wskazanej na fakturze wystawionej przez powoda. Pozwany zaś nie kwestionował przedłożonej faktury pod względem autentyczności. Jeśli zaś utrzymywał, że poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego przez okres nieuzasadniony procesem likwidacji szkody, w który to przecież wchodzi naprawa pojazdu, to pozwany, a nie powód, winien zawnioskować o odpowiednie dowody, by okoliczność tę wykazać, swoimi wnioskami zmierzał bowiem do ograniczenia należnego powodowi odszkodowania. Skarżący, także zdaniem Sądu Okręgowego, zasadnie dopatruje się w tym miejscu naruszenia art. 6 k.c. w rozstrzygnięciu Sądu I instancji. Stosując ten przepis, zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, należało bowiem uwzględnić szczególne rozwiązania przewidziane w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych … (tekst jedn. - Dz. U. z 2023 r., poz. 2500). Treść przepisu art. 17 przywołanej ustawy przewiduje bowiem, że ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot zakładowi ubezpieczeń części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na zakładzie ubezpieczeń. Powód winien więc udowodnić zaistnienie wypadku przewidzianego umową ubezpieczenia obowiązkowego OC, szkodę i jej wysokość oraz związek przyczynowy pomiędzy tymi elementami (por. uzasadnienie wyroku SN z 8 października 2003 r., III CK 22/02 czy postanowienie SN z 22 lipca 2005 r., III CZP 49/05), co w przedmiotowej sprawie zostało zdaniem Sądu Okręgowego uczynione, pozwany zaś, iż koszty poniesione na najem pojazdu mogły zostać ograniczone np. przez wybranie innego warsztatu, w którym czas oczekiwania jest krótszy, czy też z uwagi na zbyt długi, nieuzasadniony w konkretnych okolicznościach czas naprawy. Podsumowując, to pozwany powinien udowodnić, że poszkodowany przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody, wynajmując samochód przez zbyt długi czas (nie uzasadniony technologicznym czasem naprawy pojazdu), co uzasadniałoby ograniczenie wysokości odszkodowania, przerzucanie zaś tego obowiązku na powoda jest niczym nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z Sądem I instancji, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17.11.2011r III CZP 5/11). Jednakże takimi uzasadnionymi wydatkami są również poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego w okresie przedłużającej się naprawy, chyba że są one następstwem okoliczności za które odpowiedzialność ponosi poszkodowany lub osoba trzecia (vide uchwała SN z 15 lutego 2019 roku w sprawie III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), a takie okoliczności w przedmiotowej sprawie nie zostały przez pozwanego wykazane. Nie ulega więc wątpliwości, że do dnia naprawy pojazdu poszkodowanego marki A. (...), tj. do dnia 20 stycznia 2022 roku, koszty poniesione przez poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego były uzasadnione i celowe. W przedmiotowej sprawie powód więc wykazał zasadność najmu pojazdu zastępczego za okres 44 dni.

Mając powyższe na uwadze, uwzględniając apelację powoda, zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy w punkcie I. zmienił punkt 1. wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zasądzając od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz P. N. kwotę 12 855 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 lutego 2022 roku do dnia zapłaty. Podstawą niniejszego rozstrzygnięcia były, przywołane już przez Sąd I instancji, przepisy art. 822 k.c. i art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. i art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przywołanej wyżej, zaś w zakresie ustawowych odsetek za opóźnienie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c. mając na względzie, iż pozwany został wezwany do uiszczenia należności w dniu 26.01.2022 r.

Stosownie do zmiany rozstrzygnięcia w zakresie żądania głównego zmianie podlegało orzeczenie o kosztach procesu przed Sądem I instancji. Sąd o tych kosztach rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i zasądził od przegrywającego spór pozwanego na rzecz powoda kwotę 4 367 zł. Na kwotę tą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda, ustalone stosownie do § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) w kwocie 3 600 zł, opłata sądowa od pozwu w kwocie 750 zł oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wyrażoną
w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu i zasądził od przegrywającego spór pozwanego na rzecz powoda kwotę 2 550 zł. Na tę kwotę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda, ustalone stosownie do § 2 pkt 5) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych w kwocie 1 800 zł, oraz opłata sądowa od apelacji w kwocie 750 zł.