Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 września 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa Związku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., o zapłatę:

zasądził od Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Związku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. następujące kwoty:

5.775,99 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 14 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty;

2.217 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona pozwana, zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt. 1 a i b.

Pozwany zarzucił rozstrzygnięciu:

naruszenie prawa procesowego tj. art.235 ¹ k.p.c. w zw. z art.227 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż wniosek dowodowy pozwanego o przesłuchanie w charakterze świadków D. H., M. M., A. i Ł. K. na fakt naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego poprzez zatajenie przez konsumentami rzeczywistej wartości cedowanych wierzytelności oraz braku ekwiwalentności świadczeń w przedmiotowych umowach cesji nie zawiera ustawowych elementów o których mowa w art.235 ¹ k.p.c.;

niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie, czy zawarte przez konsumentów D. H., M. M., A. i Ł. K. umowy cesji wierzytelności są ważne i nie naruszają zasad współżycia społecznego ze względu na m.in., iż zatajenie przez cesjonariusza przed cedentami rzeczywistej wartości cedowanej wierzytelności a także brak ekwiwalentności świadczeń przy w/w umowach;

naruszenie art. 49 ust. 1 w związku z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r., o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w związku z art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady nr 87/102/EWG (Dz. U. L.133 z 22 maja 2008 r., s. 66-92) poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na przyjęciu, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego przez kredytobiorcę przysługuje mu roszczenie o obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, składających się na całkowity koszt kredytu, niezależnie od ich charakteru i tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, podczas gdy językowa (gramatyczna) oraz proeuropejska wykładnia tego przepisu prowadzi do jednoznacznego wniosku, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta obniżeniu ulegają jedynie te koszty składające się na całkowity koszt kredytu, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą, a w konsekwencji niewłaściwe jego zastosowanie skutkujące uwzględnieniem powództwa i uwzględnienie w zasądzonej kwocie zarówno kosztów prowizji, jak i opłaty przygotowawczej;

naruszenie prawa materialnego tj. art. 52 ustawy z dn. 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim ( (...)) poprzez jego błędne zastosowanie przy orzekaniu o odsetkach ustawowych za opóźnienie zamiast oparcia przedmiotowego rozstrzygnięcia na art. 6 ustawy z dn. 05.08.15 r.
o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego
i o Rzeczniku Finansowym.

W ocenie pozwanego przestawione powyżej uchybienia proceduralne Sądu I instancji (pkt 1.) miały istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy, na co pozwany nie mógł, zgodnie z art.162 k.p.c., zwrócić uwagę w/w Sądowi Rejonowemu w trakcie postępowania, albowiem Sąd Rejonowy w zakresie pominięcia dowodów z zeznań zawnioskowanych świadków nie wydał żadnego postanowienia do czego byt zobligowany treścią art.235 ² § 2 k.p.c.

W konkluzji pozwany wniósł o zmianę zaskarżanego wyroku i:

oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu;

ewentualnie o zmianę zaskarżanego wyroku i zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda jedynie kwot dotyczących prowizji z pominięciem opłat przygotowawczych w kwocie 100,00 zł uiszczonych przez konsumentów przy zaciąganiu pożyczek/kredytów objętych i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda ustawowych odsetek za opóźnienie liczonych od poszczególnych kwot wskazanych w pozwie dopiero po upływie terminu do zapłaty wskazanym w wezwaniach do zapłaty oraz zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów procesu (w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych) za obie instancje;

lub o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Ponadto pozwana wniosła o uzupełnienie postępowania dowodowego przez przeprowadzenie dowodu z zeznań w/w świadków D. H., M. M., A. i Ł. K. na fakt zawarcia z nimi umów przelewu wierzytelności z naruszeniem zasad współżycia społecznego polegającym na zatajeniu przed konsumentami rzeczywistej wartości cedowanych wierzytelności i w związku z tym wniósł też o przeprowadzenie rozprawy.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzanie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego postepowaniu apelacyjnym. Powód wniósł także o pominięcie dowodu z zeznań świadków konsumentów na podstawie art. 381 oraz 382 k.p.c. w zw. z art. 368 § l ² k.p.c. (pozwany nie wykazał okoliczności uzasadniających odstąpienie od prekluzji dowodowej postępowania II-instancyjnego) oraz art. 235 ² § 1 pkt 2, 5, 6 jako zmierzającego do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania i powołanego na wykazanie okoliczności bezspornych, wykazanych, a także przyznanych przez strony oraz nieistotnych względem przedmiotu postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych i przydatnych dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych. Poprzedził je również prawidłową oceną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, która nie przekroczyła granic określonych w art. 233 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, czyniąc je zarazem podstawą własnego orzekania.

Bezzasadne są zarzuty sformułowane w pkt. 1) i 2) apelacji.Sąd Rejonowy zasadnie uznał wniosek dowodowy pozwanego o przesłuchanie w charakterze świadków D. H., M. M., A. i Ł. K., ponieważ nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś prowadzenie postępowania dowodowego co do ewentualnego stwierdzenia pokrzywdzenia kredytobiorców wskutek zawarcia umów cesji byłoby bezcelowe w świetle oceny prawnej zgłoszonego roszczenia i zarzutów pozwanego, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia. W niniejszej sprawie uprawnienie powoda do dochodzenia roszczeń objętych pozwem wynika z art. 509 i nast. k.c. Dysproporcja ceny za zbywaną wierzytelność w stosunku do kwoty obecnie dochodzonej należności nie jest wystarczająca do stwierdzenia, że badana umowa przelewu wierzytelności narusza zasady współżycia społecznego. Porównanie wysokości ceny z kwotą wierzytelności nie jest wystarczające dla wywodzenia tak daleko idących wniosków. Dla takiej oceny należałoby dowieść także innych okoliczności zwarcia spornej umowy cesji, których całokształt wskazywałby na nieuczciwą praktykę powiązaną z rażącym naruszeniem interesów konsumenta. Charakter wierzytelności miał istotne znaczenie dla ukształtowania warunków umowy przelewu. Sprzedaż wierzytelności następuje za pewien ułamek jej wartości, a ekwiwalentność świadczeń stanowi element autonomii woli stron. Tego rodzaju mechanizm w praktyce obrotu nie jest sytuacją odosobnioną i mieści się w granicach określonych art. 353 ¹ k.c.. Nie można też pomijać, że sama perspektywa prowadzenia przez konsumenta procesu sądowego z bankiem, mogłaby zniechęcać go do egzekwowania uprawnienia wynikającego z art. 49 powoływanej ustawy. Sąd Rejonowy nie dopuścił się zatem naruszenia art.235 ¹ k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego, na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może powoływać się podmiot, który sam tych zasad w pełni nie przestrzega. Gdyby pozwany zwrócił konsumentowi proporcjonalną część prowizji i opłat objętych niniejszym postępowaniem w określonym terminie w ogóle nie doszłoby do sprzedaży wierzytelności.

W niniejszej sprawie brak jest podstaw, by kwestionować skuteczność spornej umowy przelewu, z uwagi na przeniesienie wierzytelności na rzecz podmiotu, który nie jest konsumentem. Jest oczywiste, że powód, będący przedsiębiorcą, jako taki nie posiadałby statusu konsumenta w relacji z profesjonalistą. Niemniej powód dochodzi roszczenia jako uprawniony na mocy przelewu wierzytelności, a stroną pierwotnej umowy o kredyt był konsument. Na podstawie art. 509 k.c., cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona cedentowi.

Ograniczenia co przelewu spornej wierzytelności służącej konsumentowi nie wynikają z przepisów prawa, w szczególności nie ma podstaw od uznania, by powołana w pozwie umowa miała na celu obejście regulacji ustawy o kredycie konsumenckim. Przeciwnie, obejmuje ona realizację przez konsumenta swego uprawnienia wynikającego z art. 49 wskazanej ustawy poprzez rozporządzenie wierzytelnością z tego tytułu. Pozwany nie zdołał podważyć uprawnienia konsumenta do rozporządzenia tym prawem w świetle art. 509 § 1 k.c. Z tych względów nie ma podstaw, by przypisywać powodowi nadużycie prawa podmiotowego w związku z dochodzeniem rozpatrywanego roszczenia w świetle art. 5 k.c.

Całkowicie chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 49 ust.1 w związku z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r., o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083) w związku z art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady nr 87/102/EWG (Dz. U. L.133 z 22 maja 2008 r., s. 66-92). W wyroku z dnia 11 września 2019r. (...) stwierdził, że art. 16 ust. 1 dyrektywy (...) w sprawie umów o kredyt konsumencki należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Trybunał uznał, że prawo do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty tego kredytu obejmuje również koszty, których wysokość nie jest zależna od okresu obowiązywania umowy. W świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019r., wydanego w sprawie C – 383/18 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019r. wydanej w sprawie III CZP 45/19 przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta, w tym także prowizję za udzielenie kredytu. Redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania, a wskazane stanowisko znajduje oparcie także w art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim.

Nietrafny okazał się również zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 52 u.k.k. poprzez jego błędne zastosowanie przy orzekaniu o odsetkach W ocenie apelującego w sytuacji, gdyby nawet pozytywnie rozstrzygnąć kwestię istnienia ewentualnego roszczenia strony powodowej, odsetki od tego roszczenia winny być naliczane nie od terminu wskazanego przez stronę powodową, ale od terminu w którym strona powodowa wezwała stronę pozwaną do wykonania zobowiązania. Zgodnie z art. 52 u.k.k. kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości. Ustawodawca jasno i wyraźnie uregulował kwestie rozliczeń pomiędzy stronami, a także terminu w jakim ma to nastąpić. Według tego unormowania kredytodawca jest „zobowiązany” do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości. Przepis ten określa zatem termin wymagalności wierzytelności z tytułu rozliczenia z konsumentem kredytu. Po upływie tego terminu roszczenie konsumenta staje się wymagalne, natomiast kredytodawca pozostaje w opóźnieniu w wykonaniu zobowiązania. Natomiast zgodnie z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 24 maja 2021 r. w sprawie VII AGa 822/20 ). Analizowany przepis art. 52 u k.k. został wprowadzony do polskiego systemu prawnego wskutek implementacji dyrektywy 2008/48/WE. W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki, jak słuszne wskazała strona pozwana, nie zamieszczono przepisu, który nakładałby na kredytodawcę obowiązek dokonania rozliczenia z konsumentem spłacającym kredyt konsumencki przed terminem. Nie stanowi to jednak uzasadnienia dla pominięcie przy orzekaniu przepisu art. 52 u.k.k. Jest to bowiem regulacja wpisująca się w przyjęty system ochrony praw konsumenta. Ponadto sama umowa zawarta pomiędzy stronami jasno uregulowała kwestię rozliczenia całkowicie spłaconego kredytu, w tym, co do terminu rozliczenia i co istotne, sposobu rozliczenia. W umowie pożyczki postanowiono, iż pożyczkobiorca ma prawo do wcześniejszej spłaty całości lub części pożyczki, z którego to uprawnienia w realiach sprawy pierwotni pożyczkobiorcy skorzystali. Z kolei w przypadku całkowitej spłaty pożyczki, w tym spłaty pożyczki przed terminem, zgodnie z postanowieniami umowy bank dokona rozliczenia pożyczki w terminie 14 dni od dnia spłaty pożyczki w całości. Wobec powyższego strona pozwana miała obowiązek rozliczenia kredytu w terminie 14 dni, który wynikał zarówno z art. 52 u.k.k. oraz z samej umowy kredytowej. Podniesione w tym zakresie zarzuty są całkowicie chybione, gdyż ani przepis art. 52 u.k.k. ani też sama umowa nie uzależniły rozliczenia kredytu od uprzedniego wezwania strony pozwanej do zapłaty.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy uznając apelację za bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji (pkt 1.).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.. Koszty te stanowi wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 900 zł (stosownie do § 2 pkt 4 w zw. § 10 pkt 1 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).