Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

punktu 1. wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 24 kwietnia 2024 r.

Wyrokiem z dnia 30 września 2022 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa M. S. przeciwko J. P. (1) i (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli oddalił powództwo i nie obciążył powódki kosztami procesu.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka, zaskarżając je w części, tj. w zakresie punktu 1., oraz zarzucając skarżonemu orzeczeniu:

1.  niezastosowanie art. 64 k.c. w zw. z art. 357 ¹ k.c. w zw. z art. 5 k.c. w zw. z art. 415 k.c. - na skutek czego nie został stwierdzony obowiązek pozwanych do złożenia oświadczenia woli o treści żądanej w pozwie;

2.  niewłaściwe zastosowanie art. 519 k.c. - na skutek czego pozwany J. P. (1) został uznany za osobę trzecią, zewnętrzną w stosunku do długu - podczas gdy jest on współdłużnikiem razem z powódką w stosunku do banku - ich zobowiązanie kredytowe ma bowiem charakter solidarny.

W konkluzji powódka wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części
i uwzględnienie powództwa w całości, zasadzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania - w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Natomiast, w wypadku nieuwzględnienia apelacji powódka wniosła o nieobciążanie jej kosztami postępowania za II instancję - na podstawie art. 102 k.p.c.

W uzasadnieniu zarzutów podniesionych w apelacji powódka wskazała, że wbrew temu, co twierdzi strona pozwana, za aprobatą Sądu I instancji - istnieje obowiązek złożenia przez pozwanych oświadczenia o treści żądanej w pozwie i wynika on z ustawy: dla Pozwanego J. P. (1) wynika on z art. 357(1) KC w zw. z art. 5 KC w zw. z art. 415 KC, zaś dla Pozwanego Banku z art. 357(1) KC w zw. z art. 5 KC. Podtrzymując te wszelkie okoliczności przytoczone przez Powódkę w pozwie i podnoszone na rozprawie wskazuję, że Sąd 1 instancji nie zwrócił uwagi, że z winy Pozwanego J. P. (1) doszło do nadzwyczajnej zmiany stosunków: nastąpił rozwód między stronami orzeczony wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 05 października 2015r., Sygn. akt: XII C 13/15, Pozwany J. P. (1) przejął wspólne mieszkanie stron, którego wartości nie pomniejszono o ciążącą na nim hipotekę - jak to wynika z postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z dnia 30 października 2017r., Sygn. akt: 111 Ns 2050/15, Powódka wyprowadziła się z tego mieszkania, zaś następnie Pozwany doprowadził do tego, że syn stron P. S. musiał opuścić w/w mieszkanie i przeprowadził się do Powódki, która przejęła nad nim opiekę. W zaistniałej sytuacji każdy z Pozwanych ma obowiązek złożyć oświadczenie żądane w pozwie - przy czym w niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 519 KC dotyczący przejęcia długu. Z treści tegoż przepisu wynika, że przejąć dług może osoba trzecia, zaś J. P. (1) nie jest w niniejszej sprawie osobą trzecią - bowiem wraz z M. S. jest już zobowiązany solidarnie względem Banku z tytułu tego kredytu, zaś postulowane oświadczenie dotyczy tegoż kredytu - i to zobowiązane solidarne jest właśnie clou całej sprawy oraz kością niezgody. W takiej zaś sytuacji nie obowiązują rygory ustawowe stypizowane w art. 519 & 2 KC. Powyższe oznacza, że zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem art. 64 KC w zw. z art. 357(1) KC w zw. z art. 5 KC w zw. z art. 415 KC oraz art. 519 KC.

W odpowiedzi na apelację pozwany J. P. (1) wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego J. P. (2) kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego.

Z kolei pozwany (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., w swej odpowiedzi na apelację wnosił o jej oddalenie jako całkowicie bezzasadnej i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego (...) SA kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Zaskarżony wyrok należało uznać za prawidłowy, stanowiący wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia i w konsekwencji przyjmuje za swoje, uznając za zbędne powielanie ich w treści uzasadnienia.

W rozpoznawanej sprawie skarżąca domaga się zobowiązania pozwanego J. P. (1) do złożenia oświadczenia woli o przejęciu w całości długu wynikającego z kredytu hipotecznego zaciągniętego przez nich wspólnie na zakup lokalu mieszkalnego oraz zobowiązania pozwanej (...) SA do złożenia oświadczenia woli o wyrażeniu zgody na przejęcie długu w całości przez J. P. (1).

Za bezzasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 64 k.c. w zw. z art. 357 ¹ k.c. w zw. z art. 5 k.c. w zw. z art. 415 k.c. - na skutek czego nie został stwierdzony obowiązek pozwanych do złożenia oświadczenia woli o treści żądanej w pozwie. Sąd pierwszej instancji, słusznie uznał, że sam fakt przyznania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na wyłączną własność pozwanego J. P. (1) nie zwalnia powódki z obowiązku spłaty wierzytelności wynikającej z zaciągniętego kredytu hipotecznego. Mimo dokonanego podziału majątku powódka pozostaje stroną umowy kredytowej oraz dłużnikiem osobistym pozwanej (...) SA.

Przypomnieć należy, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd bierze pod uwagę jedynie aktywa znajdujące się w tym majątku, z pominięciem m.in. obciążeń hipotecznych. Z tego też względu, pozwany J. P. (1) został obowiązany do dokonania spłaty na rzecz skarżącej, mimo stwierdzenia przez Sąd, iż mieszkanie jest obciążone długiem. Sąd w postępowaniu działowym nie zajmuje się kwestią ewentualnego zwolnienia z długu małżonka, który w wyniku podziału nie uzyskuje praw do nieruchomości obciążonej hipoteką. Co więcej, Sąd w zakresie wysokości ewentualnej spłaty drugiego małżonka również nie bierze pod uwagę tej kwestii - traktuje mieszkanie tak, jak gdyby długu nie było.

Podstawę prawną żądania powódki stanowił art. 64 k.c., zgodnie z którym prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. Jednakże art. 64 k.c. pozwala na zastąpienie oświadczenia woli określonej osoby prawomocnym orzeczeniem Sądu tylko wówczas, gdy treść tego oświadczenia wynika z zobowiązania do jego złożenia, lub ustawy, co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

Zarzut naruszenia art. 519 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie również okazał się całkowicie chybiony, a poczynione w tym przedmiocie rozważania Sądu Rejonowego zasługują na uznanie. Nie budzi wątpliwości, że zgodnie z art. 519 § 1 k.c. osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony. Przejęcie długu następuje w drodze umowy pomiędzy przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem, w obu wypadkach do zawarcia umowy przejęcia długu potrzebna jest również zgoda tej strony zobowiązania, która nie uczestniczy w umowie przejęcia długu – w tym wypadku wymagana była zgoda obu pozwanych, tj. wierzyciela i współdłużnika solidarnego (art. 519 § 2 k.c.). Przejęcie długu jest czynnością prawną dwuczłonową. Pierwszym członem jest umowa między przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem, drugim – oświadczenie zawierające zgodę na zmianę dłużnika. Umowa o przejęcie długu staje się skuteczna dopiero po oświadczeniu zgody przez osobę, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia długu (vide: H. Ciepła (w:) Komentarz..., s. 601; W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania..., s. 367).

Wbrew zastrzeżeniom powódki w rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji dokonał trafnej interpretacji art. 519 §1 k.c. Jak wskazał Sąd Rejonowy, przesłanką wydania orzeczenia zastępującego oświadczenie woli jest istnienie prawnego obowiązku złożenia takiego oświadczenia przez zobowiązanego w chwili zamknięcia rozprawy. Źródłem obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia może być zarówno umowa, jak i ustawa. Natomiast w niniejszej sprawie, brak było możliwości nakazania pozwanym złożenia oznaczonych oświadczeń woli, ponieważ ani z umowy, ani z ustawy nie wynika taki obowiązek. Podkreślić należy, iż art. 519 k.c. jest przepisem bezwzględnie obowiązującym i zmiana dłużnika jest możliwa tylko przy spełnieniu przesłanek w nim zawartych i w zakresie przesłanki w postaci zgody wierzyciela na przejęcie długu i tym samym złożenie stosownego oświadczenia, która w przedmiotowej sprawie nie została spełniona. Nie ulega bowiem wątpliwości, że żaden z pozwanych nie wyraża zgody na przejęcie długu powódki przez pozwanego J. P. (1).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.