Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 listopada 2022 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 1280/20 z Miasta Ł. przeciwko A. Z., K. M., M. M. (1) o opróżnienie lokalu mieszkalnego:

1.  nakazał A. Z. aby opróżniła z należących do niej rzeczy, opuściła i wydała Miastu Ł. lokal mieszkalny numer (...) w Ł. przy ulicy (...),

2.  orzekł, że A. Z. nie przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego,

3.  oddalił powództwo przeciwko K. M. i M. M. (1),

4.  nadał wyrokowi w zakresie punktu pierwszego rygor natychmiastowej wykonalności,

5.  nie obciążył A. Z. kosztami procesu należnymi Miastu Ł.,

6.  nie obciążył Miasta Ł. kosztami procesu należnymi K. M. i M. M. (1).

Sąd Rejonowy ustalił , że K. M. mieszka wraz z M. M. - jego małoletnią córką, urodzoną w (...) roku, której jest jedynym przedstawicielem ustawowym, albowiem jej matka - A. Z. została pozbawiona praw rodzicielskich, w lokalu mieszkalnym numer (...) w Ł. przy ulicy (...). Lokal ten stanowi przedmiot własności Gminy M. Ł..

A. Z. nie mieszka w wyżej wskazanym lokalu mieszkalnym, ale są tam jej rzeczy. Mieszka ona wraz ze swoim partnerem życiowym w lokalu mieszkalnym, do którego to prawa jako najemcy przysługują temu partnerowi.

W przeszłości A. Z. mieszkała w wyżej oznaczonym lokalu mieszkalnym wraz z K. M. i ich córką M. M., dla której to M. M. (1) od urodzenia do dziś to dom rodzinny.

K. M. i A. Z. zaczęli mieszkać w wyżej oznaczonym lokalu mieszkalnym w 2015 roku, po śmierci wuja A. Z., który był najemcą wyżej wskazanego lokalu mieszkalnego. W chwili śmierci owego wuja A. Z. lokal wyżej oznaczony był zdewastowany, zagrzybiony, zapluskwiony, pełen robactwa, albowiem dotychczasowy najemca nie dbał o stan tego lokalu, traktując go jak miejsce spotkań z osobami, z którymi spożywał tam alkohol, z których to osób część była bezdomnymi, uzależnionymi od alkoholu.

K. M. przeprowadził remont tego mieszkania, odrobaczył go, odpluskwił i zamieszkał w nim wraz z A. Z., z którą wówczas pozostawał w związku partnerskim. Wówczas to zakończyły się także wizyty znajomych od alkoholu zmarłego dotychczasowego najemcy tego lokalu, ku uldze sąsiadów, dla których dotychczasowe sąsiedztwo było uciążliwe.

Nowi mieszkańcy wyżej wskazanego lokalu mieszkalnego - K. M. i A. Z. ponosili koszty związane z korzystaniem z niego, a Miasto Ł. przyjmowało te świadczenia. Jednakże, należne opłaty wnoszone były niesystematycznie, nie odpowiadały one należnościom związanym z korzystaniem z tego lokalu mieszkalnego.

K. M. rozstał się z A. Z.. Zaczął czynić starania spłaty narosłego zadłużenia. Skutkiem tego K. M. płaci bieżące opłaty związane z lokalem mieszkalnym wskazanym powyżej i z tego tytułu za 2022 rok nie ma zaległości. Nadal jednak nie uregulowane zostało zadłużenie z czasu, gdy K. M. mieszkał z A. Z..

K. M. samodzielnie wychowuje małoletnią córkę, pięcioletnią M. M. (1). A. Z. nie interesuje się dzieckiem, nie łoży na jej utrzymanie.

K. M. nie ma możliwości zamieszkania w innym lokalu mieszkalnym niż zajmowany oznaczony powyżej.

K. M. utrzymuje siebie i małoletnią córkę, pięcioletnią M. M. (1) ze świadczonej przez siebie pracy jako stolarz. Z tego tytułu uzyskuje średnio miesięcznie cztery tysiące złotych „do ręki”, jednakże w związku z prowadzoną działalnością jako stolarz musi z uzyskiwanych przez siebie sum wydawać pieniądze na narzędzia do pracy, materiały. Nie ma innych dochodów, nie ma majątku o wartości przewyższającej dziesięć tysięcy złotych. Miasto Ł. wezwało tak A. Z., jak i K. M. do wydania wyżej oznaczonego lokalu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo w stosunku do pozwanej A. Z. zostało uwzględnione, jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku z przyczyn i na podstawie przepisów, jak niżej.

Stosownie do przepisu art. 222 § 1 k.c., właściciel rzeczy może żądać wydania mu tej rzeczy od osoby, która nią faktycznie włada bez podstawy prawnej. Taka sytuacja miała miejsce w realiach przedmiotowego przypadku. A. Z. nie ma tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego oznaczonego powyżej, a korzysta z tego lokalu w ten sposób, że ma tam swoje rzeczy. A. Z. uznała powództwo, co implikuje ocenę o zasadności żądania skierowanego przeciwko tej osobie, niezależnie od oceny jurydycznej opartej na poczynionych ustaleniach co do faktów jak wyżej.

Sąd orzekł, jak w punkcie drugim sentencji wyroku, albowiem przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. t.j. 05.31.266 ze zm.), wskazywanej dalej jako „ustawa”, mają zastosowanie do „lokatorów”, tak, jak rozumie to pojęcie ustawa w przepisie art. 2 ust. 1 pkt. 1 ustawy w związku z art. 1 ustawy. A. Z. nie przysługuje przymiot bycia lokatorem w rozumieniu ustawy. Osoba ta nigdy nie miała praw do lokalu mieszkalnego oznaczonego powyżej, korzystała i korzysta zeń bez tytułu prawnego. Przez to przepisy ustawy o uprawnieniu do lokalu socjalnego nie mają zastosowania w przedmiotowym przypadku. Niezależnie od powyższego, A. Z. ma gdzie mieszkać.

Sąd orzekł, jak w punkcie czwartym sentencji wyroku, na podstawie art. 333 § 1 pkt. 2 k.p.c. A. Z. uznała żądanie jej eksmisji z lokalu mieszkalnego oznaczonego powyżej, co implikuje konieczność nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Powództwo przeciwko K. M. i M. M. (1) zostało oddalone z wykorzystaniem przy tym zasad objętych normą art. 5 k.c., jak w punkcie trzecim sentencji wyroku. Powodowi przysługiwało roszczenie przeciwko tym pozwanym oparte o wyżej wskazany przepis art. 222 § 1 k.c. Jednakże w okolicznościach przypadku K. M. i M. M. (1) uwzględnienie przeciwko nim żądania objętego pozwem stałoby w sprzeczności z zasadami wyrażonymi normą art. 5 k.c. Żądanie powoda, pomimo spełnienia przesłanek do eksmisji w stosunku do tych pozwanych, jest sprzeczne z zasadą solidarności społecznej, ochrony najsłabszych jednostek w społeczeństwie, w szczególności w zakresie zabezpieczenia ich podstawowych potrzeb jakimi są potrzeby mieszkaniowe. Zgodnie z przepisem art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Jak stwierdził Sąd Apelacyjnego w Katowicach w wyroku z dnia 28 października 2004 r., w sprawie o sygnaturze akt I ACa 628/04, przepis art. 5 k.c. wskazuje na normy społeczne ogólne, odnoszące się do wszystkich możliwych przypadków, gdy powoływanie się na prawo podmiotowe nie stanowi jego wykonywania, lecz jego nadużywanie, które nie jest społecznie aprobowane i jako takie nie korzysta z ochrony. Ma on zastosowanie, gdy w innej drodze nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonywaniem prawa podmiotowego drugiej osoby. Klauzule generalne z art. 5 k.c. należy traktować jako normy społeczne niezawierające ściśle sprecyzowanych elementów wskazujących, co należy rozumieć przez zasady współżycia społecznego, czy też społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawa pozwalające na korektę oceny prawnej przypadków wyjątkowych. Istotą i funkcją ich jest możliwość uwzględnienia w ocenie różnego rodzaju, lecz o charakterze wyjątkowym, okoliczności faktycznych. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że przy stosowaniu art. 5 k.c. należy mieć na względzie jego szczególny charakter, a w związku z tym konieczne jest uwzględnienie całokształtu okoliczności rozpoznawanej sprawy, w tym i charakteru oraz przedmiotu roszczenia. Sąd orzekający winien dokonać zatem szczegółowych ustaleń, które elementy stanu faktycznego sprawy stanowiły podstawę do zastosowania art. 5 k.c. W ten sposób zostaną zrealizowane oba cele, oddziałujące na ukształtowanie się przed laty stanowiska o potrzebie sprecyzowania naruszonej zasady współżycia społecznego, tzn. możliwości weryfikacji trafności oceny dokonanej przez Sąd meriti i zapewnienia spójności orzecznictwa w sferze stosowania klauzul generalnych. Kluczowe zatem znaczenie miało w sprawie niniejszej nie wskazanie konkretnej zasady współżycia społecznego, ale okoliczności sprawy przemawiających za stwierdzeniem, że uwzględnienie żądania eksmisji stanowiło naruszenie aprobowanych społecznie wartości, wobec czego powinno spotkać się z odmową udzielenia ochrony sądowej.

K. M. mieszka wraz z M. M. - jego pięcioletnią córką, dla której jest jedynym przedstawicielem ustawowym, w tym lokalu mieszkalnym objętym żądaniem pozwu. K. M. jest jedynym de facto żywicielem rodziny jaką tworzy z pięcioletnią córką - pozwaną M. M.. Lokal mieszkalny, w którym oboje mieszkają jest dla nich miejscem stanowiące centrum ich spraw życiowych, dającym dach nad głową, poczucie bezpieczeństwa. Dla M. M. (1) ten lokal do emocjonalnie dom rodzinny, jedyny jaki miała. Pozwani ci nie mają możliwości zamieszkania w jakimś innym lokalu mieszkalnym. K. M. wyremontował ów lokal mieszkalnym tak, że z miejsca będącego siedliskiem robactwa, ów lokal stał się tym, czemu winien służyć zgodnie z celem, dla jakiego powstał. Zamieszkiwanie w tym lokalu przez K. M. i jego pięcioletnią córkę stało się wybawieniem dla pozostałych mieszkańców budynku zajmujących lokale mieszkalne w sąsiedztwie. Wcześniej bowiem sąsiedzi mieli problemy z tymi, którzy przebywali w lokalu mieszkalnym zajmowanym obecnie przez K. M. i jego córkę. Mieszkanie, w którym mieszka K. M. z M. M. było w takim stanie sanitarnym, do czasu zamieszkania w nim właśnie K. M., że ów stan stanowił zagrożenie o takim właśnie charakterze dla pozostałych mieszkańców budynku zajmujących lokale mieszkalne w sąsiedztwie. To wszystko uległo zmianie na lepsze z chwilą, gdy lokal ów znalazł się w posiadaniu K. M.. K. M. stara się płacić za korzystanie z tego lokalu mieszkalnego, choć obciążają go długi z tego tytułu. Są one następstwem sytuacji materialnej, a szerzej życiowej, w jakiej jest K. M.. Nie stać go na zapłatę wszystkich finansowych potrzeb, powinności. Wyrazem tego starania się jest to, że K. M. płaci bieżące opłaty związane z lokalem mieszkalnym wskazanym powyżej i z tego tytułu za 2022 rok nie ma zaległości. Oczywiście, nie oznacza to, nie należy interpretować tego, co Sąd pisze powyżej w tym uzasadnieniu, że K. M. jest zwolniony z obowiązku zapłaty zadłużenia związanego z korzystaniem przez lata z tego lokalu mieszkalnego. Jednakże, w świetle tego, że K. M. płaci na bieżąco, przynajmniej w 2022 roku, za korzystanie z lokalu mieszkalnego, który zajmuje, przeto konsekwencją uwzględnienia powództwa przeciwko wyżej wskazanym pozwanym K. M. i M. M. (1) byłaby utrata przez powoda płatnika, którego aktualnie powód ma w osobie pozwanego K. M., w związku z opłacaniem przez pozwanego lokalu aktualnie przezeń zajmowanego. Doszłoby więc do powstania szkody majątkowej w majątku powoda. Z drugiej strony, uwzględnienie powództwa przeciwko K. M. i M. M. (1) byłoby źródłem negatywnych dla tych osób zdarzeń, które implikowałyby negatywne następstwa o szerokim spektrum życiowym. 

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu w oparciu o możliwość przewidzianą normą art. 102 k.p.c., jak w punkcie piątym i szóstym sentencji wyroku.

Norma art. 102 k.p.c. daje możliwość nieobciążania przegrywającego proces kosztami postępowania w wypadkach szczególnych. Sytuacja życiowa pozwanej A. Z. skutkuje oceną, że zasadnym jest skorzystanie z normy art. 102 k.p.c. Oceniając tak, Sąd doszedł do wniosku, że obciążenie tej pozwanej kosztami procesu w tej sprawie skutkowałoby tym, że pozwana ta najpewniej i tak nie byłaby w stanie zapłacić tych kosztów procesu, które powódce jako wygrywającej należą się w związku z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wynikającą z normy art. 98 k.p.c., a więc, powódka nie odzyskałaby tych kosztów procesu. Rozstrzygnięcie zaś o kosztach procesu z wykorzystaniem wyżej wskazanej zasady z przepisu art. 98 k.p.c., byłoby źródłem negatywnych dla pozwanej A. M. zdarzeń o charakterze nie tylko majątkowym, ale które mogłyby implikować negatywne następstwa dla tej pozwanej o szerszym spektrum życiowym.

Jeśli zaś chodzi o nie obciążanie Miasta Ł. kosztami procesu, to pamiętać trzeba, że żądanie powódki nie zostało uwzględnione tylko i wyłącznie dlatego, że Sąd skorzystał przy rozstrzyganiu sprawy co do istoty ze szczególnej możliwości przewidzianej normą art. 5 k.c. Gdyby nie to, to żądanie przeciwko wszystkim pozwanym było zasadne. Stąd, skoro z tak szczególnych przyczyn, na podstawie szczególnej normy Sąd nie zadośćuczynił żądaniu pozwu, to nie powinien w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wywodzić z wyniku rozstrzygnięcia co do istoty niekorzystnych dla powoda skutków dalej idących niż samo to rozstrzygnięcie o żądaniu głównym.

Powyższy wyrok w części, tj. w zakresie pkt 3 i 5 zaskarżył powód. Wydanemu orzeczeniu zarzucił:

naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

•

art. 233 § 1 k.p.c. - przez wadliwą ocenę materiału dowodowego, tj.: pominięcie okoliczności wynikających z zeznań pozwanego K. M. złożonych na rozprawie w dniu 10 października 2022 r. (00:05:00 - 00:36:05) oraz w dniu 21 listopada 2022 r. (00:22:17 - 00:34:45), z których wynika, że pozwany prowadzi niezarejestrowaną działalność gospodarczą jako stolarz i uzyskuje z tego tytułu stały i stosunkowy wysoki dochód, co skutkowało poczynieniem błędnych ustaleń dotyczących sytuacji finansowej pozwanych K. M. i M. M. (1);

•

art. 102 k.p.c. - przez odstąpienie od obciążania pozwanej A. Z. kosztami procesu należnymi Miastu Ł., podczas gdy w sprawie nie zaszły szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasady odpowiedzialności za wynik procesu;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

•

art. 5 k.c. - przez jego zastosowanie i oddalenie powództwa o eksmisję w stosunku do pozwanych K. M. i M. M. (1) pomimo tego, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie było podstaw do uznania, że żądanie pozwu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

•

art. 222 § 1 k.c. - przez jego niezastosowanie, tj. oddalenie powództwa o eksmisję w stosunku do pozwanych K. M. i M. M. (1) pomimo tego, że pozwanym nie przysługuje tytuł prawny do lokalu, a dalsze zamieszkiwanie w lokalu przez pozwanych w lokalu godzi w prawo własności powoda.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez nakazanie pozwanym K. M. i M. M. (1), aby opróżnili z należących do nich rzeczy, opuścili i wydali powodowi lokal mieszkalny numer (...) położony w Ł. przy ul. (...) oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, a także o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, według norm prawem przepisanych.

Pozwani K. M. i M. M. (1) w odpowiedzi na apelację wniesioną przez powoda, wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od skarżącej na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy należycie ustalił stan faktyczny oraz dokonał wnikliwej i prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w oparciu o którą wyprowadził również trafne wnioski jurydyczne. Jednocześnie swoje stanowisko wyczerpująco i przekonująco uzasadnił, dlatego też dokonane ustalenia faktyczne i przedstawioną argumentację dotyczącą zastosowania przepisów prawa materialnego Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własną.

Podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie zasługuje na uwzględnienie. Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że – co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy opierając się na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach, uznał, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Podniesione przez apelującą zarzuty dotyczą rzekomo posiadania przez K. M. stałego i stosunkowo wysokiego dochodu. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż posiada dochód wynoszący średnio cztery tysiące netto miesięcznie, jednak pozwany cały dochód przeznacza na bieżące potrzeby swoje oraz córki M. M. (1) jak również regulowanie opłat za przedmiotowy lokal, nadto jako stolarz musi stale ponosić koszty związane z eksploatacją niezbędnych w jego pracy narzędzi.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 5 k.c. należy stwierdzić, iż był on nietrafny. Na wstępie rozważań należy wskazać, iż stosowanie art. 5 k.c. powinno następować w drodze wyjątku, co znalazło potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie sądów powszechnych i Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Domniemywa się, że korzystający ze swego prawa czyni to w sposób zgodny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i dopiero istnienie szczególnych okoliczności może obalić to domniemanie i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania jako nadużycia prawa. Stosowanie klauzuli generalnej wyrażonej w art. 5 k.c. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowalnej ze względów aksjologicznych i teleologicznych. Oczywiste jest również, że odmowa udzielenia prawu podmiotowemu ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. powinna być ograniczona do sytuacji wyjątkowych, skoro niewątpliwe jest, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych (pogląd utrwalony, zob. np. uzasadnienie wyroków SN z: z 27 września 1994 r., II CRN 127/94 i z 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/11). Podkreślona w judykaturze wyjątkowość oddalenia powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. nie oznacza jednak braku możliwości wydania takiego orzeczenia w ogóle, a judykatura dostarcza przykładów wyjątkowych sytuacji, w których dochodzi do oddalenia powództwa (zob. np. wyrok SN z 10 grudnia 1993 r., I CRN 200/93, niepubl., powołany za K. Pietrzykowskim w: Kodeks cywilny. Komentarz, Nb 31 do art. 5, por. też w innym kontekście uzasadnienie postanowienia z 4 kwietnia 2012 r., I CSK 534/11). Także w powszechnie aprobowanym orzeczeniu Sądu Najwyższego w sprawie II CRN 127/94, które powołano wyżej, nie wykluczono oddalenia powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c., chociaż zastrzeżono, że powinno to następować wyjątkowo. Pogląd o tym, że art. 5 k.c. może stanowić podstawę oceny wykonywania każdego prawa podmiotowego został też wyraźnie zaakceptowany w uchwale SN z 24 stycznia 2007 r., III CZP 117/06 (OSNC 2007 nr 11 poz. 165) i postanowieniu SN z 22 stycznia 2009 r. (III CSK 251/08). Sąd Okręgowy podziela ten nurt orzecznictwa, który dopuszcza w wyjątkowych sytuacjach oddalenie powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c.

Za dopuszczeniem oceny powództwa o eksmisję z lokalu mieszkalnego w świetle art. 5 k.c. silnie przemawia też wzgląd na art. 8 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Nie ulega wątpliwości, że mieszkanie pozwanych stanowi dom w rozumieniu art. 8 Konwencji, gdyż nie jest kwestionowane, że stanowi ono od wielu lat stałe miejsce zamieszkania. Ze względu na splot występujących kilku okoliczności, występuje w niej na tyle szczególna sytuacja, która przemawia za uznaniem żądania pozwu za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Dla małoletniej M. M. (1) lokal to emocjonalne miejsce, jedyne jakie miała i w którym czuje się bezpiecznie. Pozwany jest samotnym rodzicem, stara się poprawić warunki życia rodziny, wyremontował lokal mieszkalny, pozbył się z niego robactwa, dzięki czemu lokal zaczął spełniać cel, dla jakiego powstał. Również sąsiedzi nie mają teraz żadnych problemów, gdyż takich pozwani nie sprawiają. Pozwany, choć posiada długi z tytułu korzystania z lokalu, to w miarę możliwości stara się płacić bieżące opłaty dzięki czemu za rok 2022 nie posiada zaległości. Ponadto Miasto Ł. jako jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest do pomocy osobom starszym, słabszym, schorowanym i niewydolnym życiowo. Trzeba też pamiętać, że jednym z podstawowych zadań gminy jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jej mieszkańców, jeśli sami nie są w stanie uzyskać zaspokojenia tych potrzeb inaczej, niż przez najem mieszkania komunalnego. Eksmisja z dotychczasowego lokum pociągnęłaby dla pozwanych bardzo poważne skutki o charakterze życiowym, bowiem zostaliby pozbawieni dachu nad głową, a uzyskiwane dochody przez pozwanego nie pozwoliłby na wynajęcie lokalu mieszkalnego na wolnym rynku. Miasto Ł. powinno pomagać samotnym rodzicom i ich wspierać, tym bardziej, że pozwany wyremontował przedmiotowy lokal, dba o niego i płaci na bieżąco czynsz.

Z tych wszystkich powodów Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zarzut sprzeczności żądania pozwu z zasadami współżycia społecznego jest zasadny i zachodzą podstawy do oddalenia powództwa na podstawie art. 5 k.c. Oznacza to, że również zarzut naruszenia art. 222 § 1 k.c. nie jest zasadny, a wyrok Sądu Rejonowego w pełni odpowiada prawu. Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. Co do zasady rozstrzygniecie o kosztach postepowania cywilnego winno być oparte na regule odpowiedzialności za wynik procesu. Zasada wysłowiona w przepisie art. 98 § 1 k.p.c. odnosi się do kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia prawa i celowej obrony, co ogranicza ryzyko zwrotu opłat za czynności adwokata (radcy prawnego) reprezentującego stronę wygrywającą sprawę tylko do kosztów racjonalnie uzasadnionych, a Sąd może skontrolować wysokość tych kosztów, mając na względzie charakter i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany nakład pracy pełnomocnika w tej sprawie. Żądanie refundacji kosztów procesu pozostaje w ścisłym powiązaniu z głównym roszczeniem procesowym strony. Natomiast zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo dopatrzył się szczególnych okoliczności w rozumieniu tego przepisu, uzasadniających odstąpienie od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy i nieobciążanie A. Z. obowiązkiem zwrotu poniesionych przez powoda kosztów. Pozwana A. Z. pozostaje w trudnej sytuacji życiowej i można zakładać, że nie ma możliwości zapłaty kosztów procesu, co stanowi przypadek szczególny uzasadniający odstąpienie od orzeczenia o kosztach na zasadach ogólnych i zastosowanie art. 102 k.p.c. Uznanie, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego przepisu, jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu. Zgodnie z ugruntowanym poglądem Sądu Najwyższego do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sprawy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację jako niezasadną na postawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia powódki kosztami postępowania. Fakt, iż powódka działała w procesie w przeświadczeniu słuszności swych żądań, co miało miejsce w okolicznościach przedmiotowej sprawy, świadczy o możliwości zastosowania art. 102 k.p.c. (tak: SN w wyroku z dnia 15 marca 1982r. I CZ 30/82; w wyroku z dnia 1 października 1974r. II PR 207/74; postanowieniu z dnia 11 września 1973r. sygn. akt I CZ 122/73 OSNC 1974/5/98). Ponadto należy za Sądem Rejonowym wskazać, że żądanie powódki nie zostało uwzględnione tylko i wyłącznie dlatego, że Sąd skorzystał przy rozstrzyganiu sprawy co do istoty ze szczególnej możliwości przewidzianej normą art. 5 k.c. Gdyby nie to, to żądanie przeciwko wszystkim pozwanym było zasadne. Stąd, skoro z tak szczególnych przyczyn, na podstawie szczególnej normy Sąd nie zadośćuczynił żądaniu pozwu, to nie powinien w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wywodzić z wyniku rozstrzygnięcia co do istoty niekorzystnych dla powoda skutków dalej idących niż samo to rozstrzygnięcie o żądaniu głównym.