Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 września 2022 r. wydanym w sprawie VIII C 99/22, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie z powództwa T. B., przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W., o zapłatę:

1.  zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.329,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia 15 marca 2019 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 387 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty, od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając rozstrzygnięcie w części, tj. co do punktu 1. w zakresie kwoty 1.139,97 zł (tj. ponad kwotę 190 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 marca 2019 r. oraz w zakresie punktu 2. w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz nienadanie odpowiedniej rangi ustaleniom, iż uszkodzony pojazd był pojazdem ponad 20 letnim (I rejestracja 1999r.) i nie posiadał AC, zatem posiadacz nie był zwolniony od tzw. udziału własnego, który następnie zagwarantował sobie w umowie najmu.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 822 § 1 k.c. w zw. (...) § 1 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie za uzasadnione nadmiernych w istocie kosztów najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego tj. dobową stawkę najmu w wysokości 150 zł – która wynikała wyłączenie z zagwarantowania poszkodowanemu lepszych warunków korzystania z pojazdu niż te, które miał przy korzystaniu własnego samochodu – zwolnienie z odpowiedzialności za uszkodzenia przez niego wywołane, w zakresie użytkowanego samochodu,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że okoliczność polegająca na możliwości wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego za kwotę niższą, bowiem ok. 70-90 zł nie ma znaczenia w niniejszej sprawie, podczas gdy wynajęcie pojazdu za stawkę wyższą, znacznie odbiegająca od zaproponowanej stanowi brak współpracy z ubezpieczycielem w procesie likwidacji szkody oraz niedopełnienie ciążących na nim obowiązków, w szczególności polegających na zapobieżeniu zwiększaniu się szkody;

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego, ti. art. 361 kc, poprzez błędną wykładnię i uznanie, że w granicach normalnego następstwa szkody mieści się najem pojazdu za dobową stawkę 150 zł netto podczas gdy uzasadniona potrzeba najmu mogła zostać zrealizowana za stawkę do 90 zł. tj stawkę niższą a przy tym rynkową.

W związku z tak postawionymi zarzutami skarżący wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa, a także o rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej, a także o zasądzenie od skarżącego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy. Podniesione przez apelującego zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne, jak i dokonaną ocenę prawną.

Przede wszystkim podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie mógł zostać uznany za skuteczny. Należy wskazać, że zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że – co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Takiego działania skarżącego zabrakło w rozpoznawanej sprawie, niezasadne są zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.. Apelujący podniósł, że poszkodowany nie posiadał AC, a zatem, jako posiadacz nie był zwolniony od tzw. udziału własnego, który następnie zagwarantował sobie w umowie najmu. Pozwany zdaje się całkowicie zapominać, że likwidacja szkody nie następowała z dobrowolnego ubezpieczenia posiadacza pojazdu, jakim jest ubezpieczenie AC, ale z OC sprawcy szkody. Poszkodowany jest uprawniony do uzyskania pełnej rekompensaty poniesionej szkody w związku z kolizją do jakiej doszło w dniu 16 marca 2018 roku. Nie ma przy tym również znaczenia wiek uszkodzonego pojazdu, ważna jest bowiem wyłącznie utrata możliwości korzystania z posiadanej rzeczy. Normalnym następstwem kolizji samochodowej, w wyniku której doszło do uszkodzenia samochodu, jest utrata możliwości korzystania z samochodu. Pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu uszkodzonego w trakcie kolizji skutkuje tym, że ma on prawo wynająć pojazd zastępczy i pozostaje to w związku przyczynowym z kolizją.

Idąc dalej należy wskazać, że niezasadnymi jawią się również podniesione zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 822 k.c. w zw. z art. 824 ¹ k.c.. Stosownie do treści art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (art. 824 § 1 k.c.). Wysokość odszkodowania powinna jednocześnie odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym skutkom zdarzenia, z którego wyniknęła szkoda. Zgodnie bowiem z art. 824 ¹ § 1 k.c., o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody.

Skarżący argumentował, że przyjęta przez Sąd I instancji dobowa stawka najmu w wysokości 150 zł netto była wygórowana, czym poszkodowany miał zagwarantować sobie lepsze warunki korzystania z pojazdu niż te, które miał przy korzystaniu własnego samochodu. Ponadto skarżący podniósł, że poszkodowany za pośrednictwem apelującego miał możliwość wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego za kwotę niższą, bowiem ok. 70-90 zł. Jednakże pozwany zdaje się zapominać, że bezpośrednio po zawarciu umowy najmu powód zwrócił się do pozwanego z prośbą o wskazanie podmiotu, który w imieniu ubezpieczyciela zorganizowałby najem auta zastępczego oraz o przesłanie regulaminu wypożyczalni, a następnie, wobec braku reakcji ze strony ubezpieczyciela, w dniu 18 marca 2018 r. powiadomił o kontynuowaniu najmu samochodu zastępczego na własnych zasadach. Dopiero ta wiadomość skłoniła pozwanego do przesłania informacji na temat najmu auta zastępczego, która jednak ograniczała się do wskazania, że poszkodowany winien skontaktować się z Centrum (...) (bez podania danych kontaktowych) oraz akceptowalnych stawek za najem, przy czym te ostatnie zostały podane w sposób orientacyjny. Pozwany poinformował bowiem, że stawki nie powinny odbiegać od stawek rynkowych i mieścić się w granicach ok. 70 zł brutto. Tak podana kwota nie poddaje się jednak jakiejkolwiek weryfikacji, ani nie stanowi realnej oferty.

W orzecznictwie nie ulega wątpliwości, że koszty poniesione przez poszkodowanego z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego są normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z uwagi na niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poniesione zostały koszty związane z wynajmem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Postulat pełnego odszkodowania przemawia bowiem za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek uszkodzenia lub zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r. III CZP 14/97 OSNC 1997/8/103).

Niezasadnymi jawią się pozostałe podniesione zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. 352 § 2 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Obowiązek minimalizacji szkody przez poszkodowanego rozumiany jest jako zapobieżenie, w miarę możliwości zwiększeniu się szkody. Zarzut naruszenia zasady minimalizacji szkody jest całkowicie nietrafiony, bowiem poszkodowany nie ma bowiem obowiązku wykazywania się ponadprzeciętną aktywnością w procesie likwidacji, przy bierności pozwanego ubezpieczyciela. Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność, aby jego oferta była taka sama, jak oferta powoda. Co więcej, przedstawiona przez ubezpieczyciela informacja o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego nie zawierała jakichkolwiek szczegółów dotyczących warunków tegoż najmu, za wyjątkiem lakonicznej informacji o jego możliwości i akceptowalnej stawce. Większa część informacji przedstawionej przez ubezpieczyciela, w odpowiedzi na e-mail powoda, dotyczyła zasad refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego, w przypadku skorzystania z usług zewnętrznej wypożyczalni. Trudno zatem uznać, aby powyższa informacja była dla poszkodowanego M. W. w jakikolwiek sposób miarodajna i pozwoliła porównać ofertę ubezpieczyciela z ofertami innych podmiotów występujących na rynku – a następnie dokonania wyboru podmiotu, od którego pojazd zostanie wynajęty. Swoja drogą, w ocenie Sądu Okręgowego, była to nie tyle oferta, co właśnie informacja o kosztach refundacji najmu pojazdu zastępczego.

Na końcu należy jeszcze raz podkreślić, że strona pozwana wykazała się całkowitą biernością co do wykazania, że w przypadku, gdyby poszkodowany skorzystał z oferty wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem, to koszt takiego najmu wynosiłby dla strony zamknąłby się w przedziale 70-90 zł, samo zaś oświadczenie strony pozwanej co do wysokości tych kosztów jest niewystarczające. Pozwany również wykazał się biernością w toku postępowania likwidacyjnego, albowiem informacja udzielona przez niego powodowi, w przedmiocie zasad refundacji najmu pojazdu zastępczego, była dopiero odpowiedzią na drugą wiadomość powoda, bowiem pierwsza została całkowicie zignorowana.

W tym stanie rzeczy Sąd Odwoławczy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2) oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935) zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 135 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.