Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 października 2021 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie z powództwa (...) Państwowych Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. przeciwko O. W. o zapłatę

1.  zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.602,52 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 12 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  umarzył postępowanie w zakresie kwoty 470,09 zł;

3.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

4.  płatność kwoty zasądzonej w punkcie 1 (pierwszym) wyroku rozłożył na miesięczne raty, płatne do 15 (piętnastego) dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po miesiącu, w którym uprawomocni się niniejsze orzeczenie, w kwotach po 100,00 zł (sto złotych) miesięcznie, z tym zastrzeżeniem, że niezapłacenie którejkolwiek z rat w terminie, spowoduje natychmiastową wymagalność całej zasądzonej w punkcie 1 (pierwszym) wyroku należności;

5.  nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiodła strona powodowa, zaskarżając go w części, w jakiej powództwo podlegało oddaleniu, tj. w zakresie pkt III., zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, tj.

1) art. 505(4) § 1 k.p.c. w zw. z art. 193 § 1 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, iż kwotowe wskazanie wartości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wyliczonych wobec dokonanej częściowej spłaty należności głównej stanowi niedopuszczalną w postępowaniu upominawczym zmianę powództwa, podczas gdy żądanie zasądzenia na rzecz strony powodowej odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od poszczególnych dat wymagalności do dnia zapłaty zawarte było już w pozwie, a wskazanie w piśmie z dnia 24 czerwca 2021 r. aktualnej wartości żądania nie może być rozumiane jako zmiana powództwa w trybie art. 193 § 1 k.p.c., a jedynie jako doprecyzowanie żądania pozwu;

2) art. 316 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie faktu, iż po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, który określony został w stanowisku wyrażonym przez stronę powodową pismem z dnia 24 czerwca 2021 r., co skutkowało błędnym ustaleniem wartości dokonanych wpłat i korekt podlegających rozliczeniu na poczet roszczenia objętego niniejszym postępowaniem.

3) art. 230 k.p.c. w zw. art. 233 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie faktu, iż pozwana nie zaprzeczyła samej zasadności wystawienia not odsetkowych objętych żądaniem pozwu wskazanym w pkt. 3.
i 4., nie negując tym samym pozostawania w opóźnieniu z terminowym regulowaniem zobowiązań, a kwestionując wyłącznie rodzaj naliczonych odsetek, co uzasadnia przyjęcie, iż w braku wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach sąd, mając na uwadze wynik całej rozprawy, może uznać dane fakty za przyznane.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I. poprzez orzeczenie, że pozwana ma zapłacić S. Powodowej kwotę:

1. 6,32 zł,

2. 4.688,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 12 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

3. 613,01 zł,

4. 47,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

5. 32,67 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

2) zasądzenie na rzecz strony powodowej od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Apelujący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z faktury Vat nr (...) z dnia 2 grudnia 2019 r. na fakt wykazania należności objęty wystawionymi przez (...) S.A. notami odsetkowymi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Tytułem wstępu podkreślić należy, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje jako własne, opierając na nich swe rozważania. W konsekwencji brak jest przesłanek uzasadniających przytoczenie tych ustaleń ponownie.

Ponadto zauważyć trzeba, że przedmiotowa sprawa podlegała rozpoznaniu w trybie uproszczonym.

Wobec faktu, że ani w apelacji nie złożyno wniosku o przeprowadzenie rozprawy, Sąd Okręgowy uznając, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, rozpoznał apelację na posiedzeniu niejawnym (art. 374 k.p.c.).

Idąc dalej wskazać trzeba, że w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wreszcie zaznaczyć trzeba, że apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 11 i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Zważywszy na treść zarzutów należy wskazać na wstępie, że apelacja strony powodowej sprowadza się do twierdzenia, że kwotowe określenie wartości odsetek ustawowych za opóźnienie
w transakcjach handlowych wyliczonych wobec dokonanej częściowej spłaty należności głównej, a więc żądanie zasądzenia na rzecz strony powodowej odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od poszczególnych dat wymagalności do dnia zapłaty, które zostało wskazanie w piśmie z dnia 24 czerwca 2021 r. jako aktualna wartość żądania w stosunku do żądania sformułowanego w pozwie, nie może być rozumiane, w ocenie apelującego jako zmiana powództwa w trybie art. 193 § 1 k.p.c., a jedynie jako doprecyzowanie żądania pozwu.

Powództwo w przedmiotowej sprawie bezspornie było rozpoznawane w ramach postępowania uproszczonego, zgodnie z art. 505 ¹ § 1 k.p.c.. Prawidłowo zaznaczył Sąd pierwszej instancji, że w postępowaniu tym obowiązuje zakaz zmiany powództwa (art. 505 ⁴ § 1 zd. 1 k.p.c.). Tym samym przedmiotowa zmiana powództwa będzie bezskuteczna, nawet jeśli zgłoszone nowe roszczenie mogą być rozpoznane w postępowaniu uproszczonym. Niedopuszczalność zmiany powództwa, w rozumieniu art. 193 k.p.c. oznacza zakaz zmiany przedmiotowej, tj. zmiany polegającej na zmianie żądania lub podstawy faktycznej.

Kodeks postępowania cywilnego, w spawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym, nie przewiduje możliwości zmiany zgłoszonego żądania nawet w przypadku, gdy w wyniku zmiany okoliczności faktycznych (także niezawinionych lub niezależnych od strony powodowej) nie jest możliwe uwzględnienie pierwotnie zgłoszonego żądania bądź świadczenie utraciło dla powoda znaczenie. W takich przypadkach, powód może złożyć wniosek o zastosowanie przez sąd art. 505 ¹ §3 k.p.c. i rozpoznania sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym (M. M., Postępowania odrębne, s. 296). Powód nie powinien zatem pozostać biernym w takich przypadkach, lecz bezzwłocznie reagować na zmieniające się okoliczności. W doktrynie prezentowane jest również stanowisko odmienne, iż powód "musi oczekiwać na rozstrzygnięcie sprawy według postępowania uproszczonego" (vide: M. O., Postępowanie uproszczone przed sądem pierwszej instancji w znowelizowanym Kodeksie postępowania cywilnego, (...) 2001, Nr 1, s. 57).

Powyższe uwagi natury ogólnej uzasadniają stanowisko Sądu pierwszej instancji, że niedopuszczalna była zmiana powództwa w sprawie dokonana przez powódkę pismem z dnia 24 czerwca 2021 r. , a w konsekwencji Sąd Rejonowy zobowiązany był rozpoznać ją w postaci określonej w pozwie. Tym samym Sąd trafnie nie rozważał zasadności zgłoszonych, przywołanym pismem, nowych roszczeń o zasądzenie kwoty 6,32 zł tytułem odsetek ustawowych w transakcjach handlowych od kwoty 65,06 zł za okres od dnia 16 stycznia 2029 roku do dnia 8 grudnia 2020 roku oraz kwoty 615,64 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wyliczoną od wpłaty dokonanej przez pozwaną na poczet faktury o numerze (...).

Choć w piśmie z dnia 24 czerwca 2021 r. powódka określiła swoje roszczenia o zapłatę: kwoty 6,32 zł tytułem odsetek ustawowych w transakcjach handlowych wyliczoną od kwoty 65,06 zł od dnia 16 stycznia 2020 roku do dnia 8 grudnia 2020 roku za fakturę VAT nr (...), oraz kwoty 615,64 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wyliczoną od wpłaty dokonanej przez pozwanego na poczet faktury Vat nr (...). używając sformułowania, że podtrzymuje żądanie pozwu w zakresie zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda wyżej wymienionych kwot, to porównując tak sformułowane żądanie z żądaniem określonym w pozwie jako żądanie zasądzenia kwoty 5.061,87 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwot: 90,87 zł od dnia 16 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty, 4.890,87 zł od dnia 16 lutego 2020 roku do dnia zapłaty, 47,46 zł od dnia 10 marca 2020 roku do dnia zapłaty, 32,67 zł od dnia 24 marca 2020 roku do dnia zapłaty, zauważyć trzeba, że w roszczeniu określonym w pozwie nie żądano zasądzenia kwot stanowiących skapitalizowane odsetek ustawowych w transakcjach handlowych, a takowe sformułowanie żądania nastąpiło w piśmie strony powodowej z dnia 24 czerwca 2021 r.. Zasadnie, w ocenie Sadu Okręgowego, tak sformułowane roszczenie Sąd pierwszej instancji uznał jako nowe, zgłoszone w toku postępowania.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego bezzasadnie apelujący zarzucił w tej sytuacji naruszenie art. 505(4) § 1 k.p.c. w zw. z art. 193 § 1 k.p.c..

Za chybiony należało również uznać zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. W istocie, co do zasady, po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Jednakże przedmiotowa sprawa rozpoznawana była według przepisów o postępowaniu uproszczonym, w którym obowiązuje zakaz zmiany powództwa (art. 505 ⁴ § 1 zd. 1 k.p.c.). Stanowisko wyrażone przez stronę powodową pismem z dnia 24 czerwca 2021 r., stanowiło takową zmianę, co było przedmiotem rozważań powyżej. Sąd pierwszej instancji zobowiązany był zatem rozpoznać roszczenie w postaci określonej w pozwie jako stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

Bezzasadny okazał się także zarzut apelacji naruszenia art. 230 k.p.c. w zw. art. 233 k.p.c.. Według apelującego naruszenie tych przepisów nastąpiło poprzez nieuwzględnienie faktu, iż pozwana nie zaprzeczyła samej zasadności wystawienia not odsetkowych objętych żądaniem pozwu wskazanym w pkt. 3. i 4., nie negując tym samym pozostawania w opóźnieniu z terminowym regulowaniem zobowiązań, a kwestionując wyłącznie rodzaj naliczonych odsetek, co uzasadnia przyjęcie, iż w braku wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach sąd mając na uwadze wynik całej rozprawy może uznać dane fakty za przyznane.

Sąd Rejonowy trafnie podniósł, że według ogólnej reguły rozkładu ciężaru dowodu określonego w art. 6 k. c., zgodnie z którą kto w procesie powołuje się na przysługujące mu prawo – czegoś żąda od innej osoby - musi wykazać poprzez dowody, fakty, na których opiera to żądanie. Tymczasem do akt sprawy nie zostały złożone żadne dokumenty księgowe, to jest faktury, czy też noty księgowe, na które powoływano się w pozwie w zakresie roszczeń, których dotyczy powyższy zarzut apelacji. Pełnomocnik strony powodowej powoływał się na określone dokumenty, indywidualizujące je przez wskazanie daty. Dokumentów tych nie złożono do akt sprawy, wobec czego Sąd pierwszej instancji nie miał możliwości kontroli zasadności powództwa w tym zakresie. Tym samym powództwo w tej części zasadnie zostało oddalone. Brak odniesienia się przez pozwaną do not odsetkowych, niezałączonych przez stronę powodową, nie mógł zostać uznany zatem przez Sąd za fakty przyznane.

Wnioskowany w apelacji dowód z faktury Vat nr (...) z dnia 2 grudnia 2019 r. na fakt wykazania należności objęty wystawionymi przez (...) S.A. notami odsetkowymi podlegał pominięciu jako spóźniony na podstawie art.381 k.p.c..

Wobec bezzasadności zarzutów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda.