Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 8 września 2022 r., wydanym w sprawie z wniosku J. S. z udziałem G. S. o wpis w dziale I-Sp księgi wieczystej Nr (...) na skutek skargi wnioskodawczyni na postanowienie referendarza sądowego z dnia 19 kwietnia 2022 r., Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek.

Apelację od tego orzeczenia złożyła wnioskodawczyni, zaskarżając je w całości, wnosząc o jego zmianę poprzez sprostowanie wpisu udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej związanego z prawem własności należącego do niej lokalu, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania i zarzucając przy tym:

⚫

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przyjętych za podstawę ustaleń w sprawie, nierozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny zebranych dokumentów, a w szczególności poprzez uznanie, że istnieje związek pomiędzy art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1984) i art. 3 ust. 7 zd. II ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1048) oraz przyjęcie, że zmiana/prostowanie wartości udziału może nastąpić, gdy wszyscy właściciele lokali wyodrębnionych i dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonają w drodze umowy nowego ustalenia wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej;

⚫

naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1984) poprzez odmowę sprostowania wartości udziału w nieruchomości wspólnej, podczas gdy Sąd powinien dokonać sprostowania na podstawie dokumentów przedstawionych przez skarżącą, w szczególności na podstawie wypisu z rejestru gruntów;

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych będący wynikiem naruszeń prawa procesowego i polegający na błędnej ocenie okoliczności faktycznych sprawy, a w konsekwencji uznanie, że wniosek o sprostowanie wpisu w dziale I-Sp księgi wieczystej Nr (...) stanowi w istocie wniosek o zmianę wpisu w księdze wieczystej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest oczywiście bezzasadna.

Skarżąca nie zgadza się z w pełni trafnym stanowiskiem Sądu I instancji, z którego klarownie wynika, że jeśli osoba składająca wniosek do Sądu wieczystoksięgowego domaga się zmodyfikowania treści księgi wieczystej, to może posłużyć się trybem sprostowania jedynie wówczas, gdy niezgodność dotyczy oznaczenia nieruchomości [art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1984), zwanej dalej u.k.w.h.] albo gdy chodzi o sprostowania usterek wpisu, które nie mogą wywołać niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 626 ¹² § 2 k.p.c.). W swym wniosku J. S. powołuje się na pierwszy z tych przepisów, więc warto przypomnieć, że dane składające się na oznaczenie nieruchomości są – jak to wynika z § 15-24 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz. U. z 2016 r., poz. 312 ze zm.) – zawarte jedynie w dziale I-O księgi wieczystej, natomiast wnioskodawczyni żąda zmodyfikowania w trybie sprostowania wpisu w dziale I-Sp księgi, gdzie – jak wynika z kolei z § 25-29 tego samego rozporządzenia – zamieszczone są dane o prawach związanych z prawem własności nieruchomości, dla której księga jest prowadzona. Już z tej przyczyny sprostowanie nie mogłoby zostać dokonane, ponieważ hipoteza art. 27 ust. 1 u.k.w.h. obejmuje swym zakresem nie każdy przypadek niezgodności pomiędzy danymi zawartymi w ewidencji gruntów i treścią księgi wieczystej, ale jedynie sytuacje, w których niezgodność ta zachodzi pomiędzy danymi ewidencyjnymi i zapisami widniejącymi w dziale I-O księgi. W tym wypadku taka sytuacja nie zachodzi, a więc dokonanie sprostowania w tym trybie nie jest dopuszczalna w świetle ustawy; zarzut naruszenia art. 27 ust. 1 u.k.w.h. jest więc nietrafny. Apelująca wskazuje na zapis w dziale I-Sp przedmiotowej księgi wieczystej, dotyczący wielkości związanego z prawem własności objętego księgą lokalu udziału w prawie własności nieruchomości wspólnej i podnosi niezgodność treści tego zapisu z wielkością tego udziału, wynikającą z przedłożonych przez nią dokumentów, która, jej zdaniem, odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu – a zatem wskazuje na istniejącą, w jej ocenie, niezgodność treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Z treści apelacji wynika, że jej autorka uważa, iż wpis do księgi wieczystej udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej w ewentualnie nieprawidłowej wysokości z przyczyn natury pierwotnej – jak np. z powodu błędów rachunkowych popełnionych przy jego wyliczeniu czy niewłaściwego ustalenia powierzchni lokalu stanowiącej jedną z danych będącą podstawą takiego wyliczenia – podlegać winien sprostowaniu, podczas gdy w przypadku niezgodności spowodowanej przyczynami następczymi – jak np. przebudowa, nadbudowa czy odłączenie części lokalu – właściwym trybem byłoby złożenie wniosku o dokonanie wpisu prawa w zmienionej wysokości udziału.

Rozumowanie takie opiera się jednak na błędnej przesłance, gdyż wprawdzie w przypadku, gdy prawa związane z prawem własności lokalu zostały w księdze ujawnione w sposób nieprawidłowy z przyczyny natury pierwotnej, nie dochodzi do zmiany rzeczywistego stanu prawnego, to jednak skarżąca traci z pola widzenia fakt, że ustawa dopuszcza możność sprostowania wpisu nie wtedy, gdy nie zaszła zmiana rzeczywistego stanu prawnego, ale wtedy, gdy nie łączy się to ze zmianą stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej, choćby był on niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym (usterka wpisu wywołująca niezgodność treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym). Prowadzi to do wniosku, że sprostowanie treści księgi we wnioskowany sposób nie mogłoby nastąpić także w drodze zastosowania art. 626 ¹³ § 2 k.p.c., gdyż bezsporne jest, że takiemu sprostowaniu nie podlega ewentualny błąd merytoryczny, który wskazuje na niezgodność stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Postulowane rozstrzygnięcie zmierzałoby w istocie do ujawnienia odmiennego zakresu praw przysługujących osobom wpisanym do działu II księgi w celu uzyskania zgodności pomiędzy stanem prawnym wynikającym z wpisu a rzeczywistym stanem prawnym, do czego jednak niezbędny jest wpis regulujący kwestie materialnoprawne. W trybie art. 626 ¹³ § 2 k.p.c. mogą być prostowane niedokładności, błędy pisarskie, rachunkowe albo inne oczywiste omyłki wpisów, ale jedynie wtedy, gdy dokonanie sprostowania nie doprowadzi do tego, że po jego dokonaniu w księdze nie zostałby ujawniony stan prawny inny od tego, który widniał tam przed sprostowaniem. W przypadku uwzględnienia wniosku J. S. właśnie taka sytuacja by zaistniała, skoro jego skutkiem byłoby ujawnienie w księdze odmiennego zakresu praw związanych z prawem własności lokalu od tego, który dotychczas wpisany był w dziale I-Sp księgi. W konsekwencji tego nie można zgodzić się z postawionym w apelacji zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., w ramach którego autorka apelacji wywodzi, że bezpodstawnie odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej przedłożonym dokumentom, a w szczególności nie wzięto pod uwagę faktu, że w wypisie z rejestru lokali podano wysokość związanego z lokalem udziału w nieruchomości wspólnej jako (...). Ewentualne ustalenie tej okoliczności pozostawało bez znaczenia dla możności uwzględnienia wniosku o sprostowanie wpisu, gdyż – jak powiedziano wyżej – sprostowanie może dotyczyć jedynie oznaczenia nieruchomości, nie zaś stanu prawnego ujawnionego w księdze; z kolei w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd I instancji poczynił ustalenia w pełni prawidłowe, które Sąd odwoławczy w całości podziela.

Nie można zgodzić się z autorką apelacji, że jej żądanie zostało oddalone dlatego, że Sąd Rejonowy błędnie odczytał jego treść i zamiast wniosku o sprostowanie istniejącego wpisu rozpoznał wniosek o dokonanie nowego wpisu w miejsce istniejącego. Wprawdzie w komparycji zaskarżonego orzeczenia przedmiot sprawy określony jest na tyle ogólnikowo („o wpis w dziale I-Sp”), że na podstawie jego brzmienia nie sposób przesądzić jednoznacznie, czy chodzi tu o „sprostowanie wpisu w dziale I-Sp” czy o „dokonanie wpisu w dziale I-Sp”, ale w takim wypadku przy wyjaśnieniu tej kwestii z powodzeniem można posiłkować się treścią uzasadnienia postanowienia. Z zawartych tam wywodów wynika, że Sąd ten z całą pewnością ustalił stan faktyczny w zakresie odnoszącym się do spełnienia w okolicznościach rozważanej sprawy przesłanek sprostowania wpisu i na jego podstawie poczynił rozważania prawne w tej materii, odwołując się do przepisów prawa normujących tę problematykę i ostatecznie zaznaczając jasno, iż „(…) w rozpoznawanej sprawie wniosek o sprostowanie udziału w nieruchomości nie zasługiwał na uwzględnienie (…)”. W ocenie Sądu odwoławczego, nie budzi więc wątpliwości, że Sąd niższej instancji nie zaniedbał rozpoznania istoty sprawy w granicach wynikających z treści i zakresu wniosku złożonego przez J. S.. Odnotować wprawdzie należy, że w dalszej części uzasadnienia postanowienia Sąd meriti – zapewne uznając, iż wnioskodawczyni, decydując się wprawdzie na skorzystanie z drogi żądania sprostowania wpisu, domagała się de facto w warstwie merytorycznej swego wniosku takiego skorygowania treści księgi, które prowadziło do modyfikacji ujawnionego w niej stanu prawnego nieruchomości – wdał się, po jednoznacznym stwierdzeniu bezzasadności wniosku o przeprowadzenie takiej korekty w żądanym trybie, także w rozważania dotyczące ewentualnej możności osiągnięcia zamierzonego celu w drodze dokonania w dziale I-Sp nowego wpisu o postulowanej treści w miejsce obecnie ujawnionego. Rozważania te doprowadziły Sąd do przekonania o istnieniu przeszkody do dokonania takiego wpisu na podstawie dokumentów załączonych do wniosku, ze wskazaniem na wynikającą z art. 3 ust. 7 zd. II ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1048) konieczność przedstawienia umowy, w której wszyscy właściciele lokali wyodrębnionych i dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonają nowego ustalenia wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej; opisywane wywody zakończyły się raczej zaskakującą konkluzją o związku pomiędzy treścią przywołanego przepisu i art. 27 ust. 1 u.k.w.h.

Nie jest jasne, na czym taki związek polegał w przekonaniu Sądu I instancji, skoro jeden z tych przepisów dotyczy kwestii sprostowania istniejącego wpisu, a drugi potencjalnie może odnosić się do problematyki zaistnienia podstaw do dokonania nowego wpisu w miejsce istniejącego – zatem dotyczą one zagadnień o zupełnie rozłącznym zakresie. Można też przyznać rację apelującej, że z uwagi na treść wniosku określającą przedmiot niniejszego postępowania wywody dotyczące treści art. 3 ust. 7 zd. II ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1048) były zbędne, jako odnoszące się do kwestii nieobjętych petitum wniosku, niemniej jednak z faktu ich obecności w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia nie wynika ani to, że Sąd niższej instancji nie rozpoznał istoty sprawy – zważywszy, że uprzednio obszernie i trafnie uzasadnił, dlaczego nie było możliwe uwzględnienie wniosku o sprostowanie wpisu w dziale I-Sp na gruncie art. 27 ust. 1 u.k.w.h. i art. 626 ¹³ § 2 k.p.c. – ani też to, że miały one wpływ na wynik postępowania – skoro o oddaleniu wniosku zadecydował już brak przesłanek do zastosowania powyższych przepisów. Wobec powyższego, mając na uwadze dobitnie zaakcentowane w apelacji stanowisko skarżącej, która podkreślała obszernie, że jej żądanie nie dotyczy dokonania nowego wpisu praw związanych z prawem własności lokalu w miejsce wpisu istniejącego, należy uznać za zbędne szczegółowe rozważanie przez Sąd odwoławczy zasadności tych jej zastrzeżeń, które zawarła w treści zarzutu apelacyjnego dotyczącego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a które odnoszą się w rzeczywistości do prawidłowości zastosowania w sprawie art. 3 ust. 7 zd. II ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1048). Prawdą jest, że nietrafne jest stwierdzenie Sądu meriti, iż sprostowanie wpisu wartości udziału może nastąpić w przypadku zaistnienia przesłanek wskazanych w treści tego przepisu – zważywszy, że potencjalnie warunek ten mógłby być rozważany jedynie w kontekście dokonania nowego wpisu w miejsce istniejącego – jednak wniosek o sprostowanie podlegał oddaleniu z innych, wyżej już omówionych przyczyn, a z kolei – z uwagi na przedmiot sprawy, którym jest sprostowanie wpisu – bez znaczenia dla jej rozstrzygnięcia jest to, czy rzeczywiście nieprzedstawienie umowy, w której wszyscy właściciele lokali wyodrębnionych i dotychczasowy właściciel nieruchomości dokonają nowego ustalenia wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej, stanowiłoby przeszkodę do dokonania wpisu odmiennej wysokości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu, a apelacja podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.