Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 września 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi:

1.  nakazał pozwanemu K. C. opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wraz z mieniem;

2.  ustalił, że pozwanemu K. C. nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

3.  zasądził od K. C. na rzecz Miasta Ł. - Zarządu Lokali Miejskich w Ł. kwotę 440 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

4.  oddalił powództwo w stosunku do E. L..

Powyższy wyrok, w zakresie punktu trzeciego zawierającego postanowienie w przedmiocie kosztów procesu, w części tj. co do niezasądzonej od pozwanych na rzecz powoda kwoty 240 złotych stanowiącej wynagrodzenie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego oraz w zakresie punktu czwartego, zaskarżył apelacją powód.

Skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 233 § 1 k.c. poprzez dowolną, a nie swobodną, w świetle zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, ocenę materiału dowodowego, co skutkowało błędnym uznaniem przez Sąd, iż pozwana w przypadku zakończenia pracy będzie otrzymywała emeryturę w wysokości 1.500 złotych netto, która nie pozwoli jej na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na wolnym rynku, w sytuacji, gdy pracujący emeryt raz w roku może wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury, w przypadku wystąpienia wyższego wskaźnika wysokości podstawy jej wymiaru, a ponadto świadczenia emerytalne są corocznie waloryzowane;

b) art. 98 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię, skutkującą uznaniem, że wydatki na wynagrodzenie kuratora nie stanowią wydatków niezbędnych dla celowej obrony praw powoda;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 5 k.c. poprzez jego błędną, co skutkowało błędnym uznaniem przez Sąd, że wystąpienie przez powoda z żądaniem opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego, zajmowanego bez tytułu prawnego przez pozwaną jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co skutkowało oddaleniem powództwa w stosunku do pozwanej;

b) art. 222 § 1 k.c. oraz art. 675 § 1 i 2 k.c. poprzez ich błędne niezastosowanie, prowadzące do bezzasadnego oddalenia powództwa o opróżnienie i wydanie powodowi lokalu mieszkalnego, w sytuacji, gdy pozwana nie posiada tytułu prawnego do lokalu nr (...), przy ul. (...) w Ł..

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia zawartego w punkcie 3. wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 680 złotych tytułem kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych przed Sądem I instancji;

2) zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 4. poprzez nakazanie pozwanej E. L. opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...), przy ul. (...) w Ł. wraz z mieniem;

3) zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w przeważającej części niezasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w ocenie Sądu odwoławczego zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, a dokonane przez Sąd niższej instancji ustalenia Sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

O niezasadności zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przesądza sam sposób jego sformułowania przez skarżącego.

Kwestia oceny czy sytuacja majątkowa pozwanej pozwala jej na wynajęcie mieszkania na wolnym rynku nie należy do sfery ustaleń faktycznych. Ocena taka stanowi proces subsumpcji, czyli zastosowania prawa materialnego do ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych, nie stanowi zaś elementu ustaleń faktycznych i związanych z tymi ustaleniami domniemań bądź oceny mocy i wiarygodności dowodów. W związku z tym ocena taka nie może być kwestionowana poprzez postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c..

Czyni to stawiany w apelacji zarzut naruszenia prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c. niezasadnym.

Na marginesie należy jednak wskazać, że stawianie tego typu zarzutu wskazuje na oderwanie autora apelacji od realiów życia. Emerytura pozwanej stanowi co do swej wysokości ok. 50 % płacy minimalnej. Twierdzenie, że kwota taka pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych na wolnym rynku i zaspokojenie innych niezbędnych potrzeb, świadczy o nieznajomości realiów ekonomicznych i społecznych istniejących w kraju.

Bez znaczenia jest przy tym, że w przyszłości emerytura może podlegać waloryzacji, czy na skutek dalszej pracy pozwanej przeliczeniu. Sąd orzekając kieruje się stanem sprawy na dzień zamknięcia rozprawy (art. 316 k.p.c.), a nie zdarzeniami przyszłymi i niepewnymi. Dodatkowo wskazać należy, że waloryzacja emerytur, jak wynika z dotychczasowej praktyki działań organów państwa, co najwyżej łagodzi spadek siły nabywczej pieniądza, a w żadnym razie nie prowadzi do widocznej poprawy sytuacji majątkowej emerytów.

Przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym sprawy, nie naruszył również Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego.

Ustosunkowanie się do zarzutów apelacji w tym zakresie, wymagało rozstrzygnięcia kwestii, czy żądanie eksmisji pozwanej zajmującej bez tytułu prawnego lokal należący do powoda stanowi w okolicznościach niniejszej sprawy nadużycie prawa i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a tym samym uzasadnia oddalenie powództwa.

W ocenie Sądu Okręgowego na to pytanie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.

Dla uzasadnienia tego poglądu w pierwszej kolejności trzeba podkreślić, iż jakkolwiek istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, wśród których na czoło wysuwa się prawo własności korzystające przy tym z ochrony konstytucyjnej, gwarancja ta nie oznacza bynajmniej, że prawo to jest nienaruszalne. Mogą bowiem zaistnieć sytuacje, w których niezbędne jest czasowe ograniczenie uprawnień właściciela. Ochrona własności jest zasadą konstytucyjną z tym, że prawo własności nie jest nieograniczone i w pewnych okolicznościach dopuszczalne jest jego limitowanie. Akcentowana zatem przez skarżącego reguła ochrony praw właściciela, której ogólnej trafności nie można kwestionować, nie może być jednak stosowana mechanicznie, ani nie może prowadzić do uproszczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach rozpoznawanej sprawy trzeba przyznać pierwszeństwo zasadom współżycia społecznego nad indywidualnym interesem powoda, sprzecznym z ustanowionymi w art. 5 k.c. kryteriami oceny.

Choć przepis ten nie stanowi podstawy dla skonstruowania prawa podmiotowego, w oparciu o które można dochodzić powództwa, może on uzasadniać oddalenie powództwa sprzecznego z zasadami współżycia społecznego albo sprzecznego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, na podstawie którego roszczenie jest dochodzone przez powoda. Samo wystąpienie z roszczeniem eksmisyjnym stanowi wykonywanie uprawnień przez właściciela, a zatem już choćby dlatego podlega ocenie z punktu widzenia zgodności z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Zatem co do zasady nie budzi wątpliwości możliwość oddalenia żądania eksmisji na podstawie art. 5 k.c.

Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę tej konkretnej sprawy, powtórzyć należy w ślad za Sądem I instancji, że dokonując oceny zasadności roszczenia skarżącego w świetle art. 5 k.c. trzeba mieć na względzie przede wszystkim trudną sytuację materialną i osobistą pozwanej.

Sytuacja ta nie pozwala na przyjęcie, że po ewentualnym wyeksmitowaniu jej z lokalu będzie mogła wynająć mieszkanie lub pokój na wolnym rynku, Zajmowany przez nią od wielu lat lokal stanowi centrum życiowe i nie może ona w żaden inny sposób zaspokoić swoich potrzeb mieszkalnych. Godzi się jednocześnie dostrzec, iż pozwana spłaciła istniejące w przeszłości zadłużenie czynszowe i na bieżąco uiszcza opłaty za lokal. Brak jest również podstaw aby stwierdzić, że pozwana korzysta z lokalu w sposób niewłaściwy czy uciążliwy dla innych mieszkańców.

Nie sposób zatem zgodzić się z powodem, iż sytuacja majątkowa i osobista pozwanej nie jest szczególna. Te wszystkie okoliczności, zwłaszcza w powiązaniu z zasadą współżycia społecznego, polegającą na pomocy osobom starszym, w ocenie Sądu Okręgowego przemawiają za oddaleniem żądania eksmisji pozwanej z zajmowanego lokalu.

Prawidłowa jest zatem konkluzja Sądu Rejonowego, że wystąpienie w opisanej sytuacji przez powoda z żądania opróżnienia lokalu przez pozwaną stanowi nadużycie prawa pociągające za sobą złamanie zasad współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż oddalenie powództwa na zasadzie art. 5 k.c. wbrew zarzutom powoda nie sankcjonuje stanu sprzecznego z prawem, gdyż zapewnia pozwanej tylko przejściową ochronę, a powoda nie pozbawia prawa własności spornego lokalu.

W ocenie Sądu Okręgowego skarżący nie zważa na sytuację osobistą pozwanej, pomijając nie tylko jej własne potrzeby, ale również okoliczność, iż na powodzie jako na gminie spoczywa ustawowy obowiązek zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych jej mieszkańców. Z tych względów uwzględnienie niniejszego roszczenia budziłoby powszechną dezaprobatę w społeczeństwie. Byłoby bowiem niezgodne z szeroko rozumianym obowiązkiem jednostki samorządu terytorialnego ochrony jej mieszkańców, a także poszanowaniem ich interesów.

Biorąc powyższe apelacja w tym zakresie podlegała oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c..

Apelacja była zasadna jedynie w zakresie, w jakim strona powodowa kwestionowała wysokość zwrotu kosztów procesu ustaloną przez Sąd Rejonowy. Sąd Rejonowy w sposób oczywisty pominął bowiem poniesiony przez powoda koszt wynagrodzenia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego. Skutkowała to koniecznością zmiany wysokości zasądzonych kosztów z kwoty 440 złotych do kwoty 680 złotych na podstawie art. 386 § 1 k.p.c..

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Okręgowy nie obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów postępowania apelacyjnego od uwzględnionej części apelacji.

Pozwany w żaden sposób nie przyczynił się bowiem do konieczności wystąpienia przez powoda z apelacją w tym zakresie, a konieczność taka była wynikiem wyłącznie błędu Sądu Rejonowego.