Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łowiczu z 19 października 2022 roku w sprawie I C 471/22 z powództwa J. S. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w Ł. o zadośćuczynienie i odszkodowanie:

–

w punkcie 1 oddalono powództwo;

–

w punkcie 2 nie obciążono powoda kosztami procesu na rzecz pozwanego;

–

w punkcie 3 przyznano koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi;

–

w punkcie 4 orzeczono o ponoszeniu nieuiszczonych kosztów sądowych przez Skarb Państwa.

W świetle uzasadnienia wskazanego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że powód odbywał długotrwałą karę pozbawienia wolności, której zakończenie przypada na początek roku 2023 roku. Przebywał miedzy innymi w Zakładzie Karnym w Ł., gdzie był zatrudniony na podstawie skierowania przez Dyrektora Zakładu Karnego w Ł. do pracy nieodpłatnej na rzecz jednostki penitencjarnej. W okresie od 23 grudnia 2016 roku do 4 kwietnia 2017 roku powód pracował nieodpłatnie w wymiarze 2/8 etatu na stanowisku wydającego posiłki oraz w okresie od 5 kwietnia 2017 roku do 1 lipca 2017 roku w wymiarze 4/8 etatu na stanowisku pomoc kucharza. Powód zatrudniony był i wykonywał pracę odpłatną w okresie od 1 sierpnia 2017 roku do 17 maja 2019 roku w wymiarze 4/8 etatu na stanowisku kucharza. Skierowanie powoda do pracy nieodpłatnej w wymiarze przekraczającym 90 godzin miesięcznie, zgodnie z treścią art. 123a § 2 k.k.w.1, nastąpiło za uprzednią pisemną zgodą powoda. Tak w okresie zatrudnienia, jak i po jego zakończeniu, powód nie składał skarg dotyczących bezprawnego zmuszania go do pracy ponad wymiar zatrudnienia.

Państwowa Inspekcja Pracy – Okręgowy Inspektorat Pracy w Ł. dokonał w 2019 roku kontroli dokumentacji zatrudnienia nieodpłatnego i odpłatnego powoda, w tym także czasu pracy powoda. Kontrola oparta została również o obszerne zeznania powoda, w których potwierdził on po okazaniu mu kart pracy zawierających wpisy o czasie jego pracy, że zapisy zgodne są ze stanem rzeczywistym. Zgodnie z protokołem kontroli z dnia 30 października 2019 roku nie stwierdzono, by powód pracował w warunkach zmuszania go do pracy ponad wymiar zatrudnienia. Powód nigdy na przestrzeni lat, kiedy pozostawał w zatrudnieniu nie składał żadnych skarg, wniosków, ani jakichkolwiek pism, z których wynikałoby, że był zmuszany do pracy ponad wymiar wynikający z czasu pracy.

Powód posiada orzeczenie (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności lekkiego na okres do 31 stycznia 2021 roku. Powód nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, jest zdolny do pracy zgodnie z możliwościami psychofizycznymi, nie wymaga opieki ani pomocy innej osoby. Powód cierpiał na choroby oczu. Powód korzystał od 2016 roku za zgodą Dyrektora Zakładu Karnego z lampki do czytania. Powodowi została cofnięta w sierpniu 2019 roku zgoda na posiadanie lampki ze względu na niewłaściwe jej użytkowanie. Powód nie wyłączał lampki wychodząc z celi, na co wielokrotnie zwracano mu uwagę. Powód miał dostęp do światła dziennego, bowiem jego łóżko usytuowane było pod oknem, a mimo to i niezależnie od dostępu do światła dziennego korzystał z lampki, co też było przedmiotem uwag mu przekazywanych. Powód w związku z cofnięciem mu zgody na posiadanie lampki składał skargi, kwestionując fakt cofnięcia mu zgody, składając skargi nie podnosił, że niedowidzi i że lampka jest mu niezbędna. Także w rozmowach z wychowawcą powód nie komunikował, że lampka jest mu niezbędna z uwagi na to, że niedowidzi,

Na potrzeby ubiegania się przez powoda o warunkowe zwolnienie została sporządzona opinia dotycząca powoda. Opinia sporządzana była na wniosek Sądu Okręgowego w Łodzi na podstawie danych zawartych Centralnej Bazie Osób Pozbawionych Wolności. W opinii znalazły się uwagi dotyczące funkcjonowania powoda przed osadzeniem w zakładzie karnym, po popełnieniu przestępstwa i w trakcie odbywania kary, informacja na temat uzależnień, na temat miejsca pobytu skazanego w trakcie warunkowego zwolnienia, przerwy lub przepustki. W opinii znalazła się informacja o tym, że powód – zgodnie z jego deklaracją – po opuszczeniu zakładu karnego przebywałby w miejscu zamieszkania żony, w bloku, który jest w kręgu zainteresowań organów ścigania, gdzie mieszka dużo osób ze środowiska patologicznego. Powód składał skargę 16 sierpnia 2019 roku do Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej. W kwestii zgłaszanych przez powoda zarzutów naruszenia ochrony danych osobowych w związku ze sporządzoną opinią przeprowadzone zostało postępowanie wyjaśniające, które nie potwierdziło zasadności skargi.

Powód po 17 maja 2019 roku przebywał w Zakładzie Karnym w Ł., posiadając grupę R2 – recydywista penitencjarny i pozostawał bez zatrudnienia. Był konsultowany okulistycznie w związku z chorobami oczu, oczekiwał na wyznaczenie terminu planowego zabiegu okulistycznego (leczenie zaćmy). Został wytransportowany z Zakładu Karnego w Ł. 27 listopada 2019 roku i przewieziony do Zakładu Karnego w K.. Decyzję w tym przedmiocie podjął Dyrektor Generalny Służby Więziennej w związku z pełnym stanem zaludnienia jednostki. Na dzień transportu powód nie miał wyznaczonych terminów czynności procesowych i także ze względu na stan zdrowia był zdolny do transportu. Wychowawca sporządził przed wykonaniem transportu powoda notatkę z zaleceniem, by prowiant na drogę nie został powodowi udostępniony przed śniadaniem, co miało zapobiec powzięciu przez powoda wiedzy o tym, że będzie w tym dniu transportowany. Ze względów bezpieczeństwa osadzeni nie są i nie mogą być przedwcześnie informowani o tym, kiedy i jak będą transportowani. Powód nie został zatem uprzedzony, że będzie transportowany. Powód otrzymał prowiant na czas transportu, jednakże miał zastrzeżenia co do czasu, w jakim udostępniono mu prowiant oraz co do czasu oczekiwania w pojeździe na wyjazd, w konsekwencji wyznaczenia transportu powodowi nie mogła zostać doręczona paczka od rodziny, której termin dostarczenia przypadł w dniu transportu. Równowartość niedostarczonej powodowi paczki została zwrócona jego żonie. Zalecenia co do dalszego leczenia powoda z powodu schorzeń, na które cierpiał zostały odnotowane w książce zdrowia powoda i udostępnione jednostce penitencjarnej w K., do której powód został przetransportowany.

Przed wytransportowaniem w Zakładzie Karnym w Ł. okulista badał powoda 17 października 2019 roku i wydał zalecone krople oraz zalecenie kontroli po 3 miesiącach. Powód podpisał 23 października 2019 roku zobowiązanie, że w celu kontynuacji leczenia będzie się zgłaszał do lekarza, w związku z tym zaopatrzenie w krople było realizowane po zgłoszeniu takiej potrzeby przez powoda. Powód po opuszczeniu Zakładu Karnego w Ł. i przetransportowaniu do K. był konsultowany okulistycznie w Areszcie Śledczym w G., gdzie wystawione zostało skierowanie na zabieg operacyjny zaćmy starczej oka prawego. Skierowanie nie wymagało nadania trybu pilnego, kwalifikacja do zabiegu odbyła się 22 stycznia 2020 roku w Oddziale Okulistycznym Szpitala (...) w G., gdzie zaplanowano termin zabiegu na 28 kwietnia 2020 roku. Zabieg na lewe oko odbył się 12 marca 2021 roku, zaś na prawe oko – 28 września 2021 roku. W grudniu 2020 roku przeprowadzone zostało w (...) Szpitalu (...) badanie kolonoskopii u powoda, wskutek którego specjalista chorób wewnętrznych i gastroenterologii wnioskował o istnieniu u powoda zmian takich jak: polipy jelita grubego, zapalenie odbytnicy i guzki krwawnicze.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważono, że powód zgłosił cztery roszczenia: o 20.000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez zmuszanie do pracy ponad obowiązujący wymiar; 20.000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez sformułowania zawarte w opinii o powodzie jako osadzonym; 20.000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez pozbawienie możliwości korzystania z lampki nocnej; wreszcie 10.000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych przez niewłaściwą opiekę medyczną, w szczególności wytransportowanie do innej jednostki penitencjarnej.

Roszczenia te poddano analizie przez pryzmat przesłanek z art. 24 k.c.2 i art. 448 k.c. w związku z art. 417 k.c. W wyniku dokonanej analizy Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że roszczenia zostały sformułowane przez powoda wyłącznie w oparciu o jego subiektywne odczucia i wynikają z nieakceptowania działań, decyzji i czynności podejmowanych na podstawie i w granicach obowiązującego prawa przez Zakład Karny w Ł. w związku z potrzebą zapewnienia w sposób zgodny z przepisami prawa wykonania kary pozbawienia wolności.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, w przedmiocie kosztów orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c.3.

Apelację od omówionego wyżej wyroku w zakresie oddalającym powództwo wywiódł zarówno powód osobiście, jak i jego pełnomocnik z urzędu w osobie radcy prawnego. Oba dokumenty należy zatem potraktować jako jeden środek zaskarżenia skoro, w przeciwieństwie do obrońcy w postępowaniu karnym, pełnomocnikowi w postępowaniu cywilnym nie przysługuje własne prawo zaskarżania orzeczeń niekorzystnych dla reprezentowanego. W apelacji zarzucono naruszenie zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

W zakresie prawa procesowego zdaniem apelujących doszło do naruszenia, jak da się wywnioskować z obu dokumentów apelacji:

–

art. 227 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. przez niewystarczające i wadliwe wyprowadzenie wniosków z przeprowadzonego dowodu z przesłuchania strony powodowej na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku, którego przeprowadzenie zrealizowane zostało poprzez doprowadzenie powoda na rozprawę i jego osobisty udział w procesie w sytuacji, gdy poprzez ten dowód powód w pełny i wyczerpujący sposób wykazał zestaw wad, błędów i uchybień popełnionych wobec niego w trakcie pobytu w (...) zakładzie karnym, co wystarczająco dokładnie wskazywało na zasadność roszczenia dochodzonego w pozwie (zarzut I);

–

art. 235 ¹ k.p.c. oraz art. 235 ² § 1 pkt. 5 i § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. i art. 231 k.p.c., a także art. 278 § 1 k.p.c. przez ich błędne zastosowanie przez wadliwe uznanie części dowodów, o przeprowadzenie których powód wnosił na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku za zbędne i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania podczas, gdy były one ważne i powinny zostać dopuszczone do przeprowadzenia, w szczególności co do dokumentacji medycznej i przesłuchania lekarzy badających powoda (zarzut II);

–

art. 233 § 1 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów w postaci bezzasadnego pominięcia dużej części dodatkowych zeznań z przesłuchania powoda oraz w konsekwencji brakiem wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego bądź dokonania ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym jakim w tym przypadku były zeznania powoda złożone przed Sądem na rozprawie (zarzut III).

W zakresie prawa materialnego zarzucono naruszenie:

–

art. 448 k.c. w związku z art. 23 i 24 k.c., a także art. 417 § 1 i 417 ² k.c. poprzez błędne uznanie, że do naruszenia dóbr osobistych powoda nie doszło, a z pewnością działanie pozwanego Zakładu Karnego nie miało cech bezprawności (zarzut IV);

–

art. 24 ust. 1 i 2 u.SW4 poprzez uznanie, że przetwarzanie informacji na potrzeby wydania opinii o osadzonym nie miało cech bezprawności, podczas gdy naruszało ono dobra osobiste powoda (zarzut V).

Złożono nadto wnioski dowodowe:

–

o przesłuchanie lekarzy zajmujących się diagnozowaniem i leczeniem powoda;

–

o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy;

–

o dopuszczenie dowodów z dokumentów szczegółowo wymienionych w dokumentach obu apelacji, w tym z dokumentu opinii mającej być bezpośrednią przyczyną jednego z naruszeń;

Z tych względów wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie dochodzonych roszczeń w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, występującego również w I instancji, wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Do zamknięcia rozprawy apelacyjnej nie zmieniono stanowisk w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się bezzasadną.

Pominięto znaczną część zgłoszonych w apelacji dowodów jako spóźnione (art. 381 k.p.c.). W pierwszej kolejności dotyczy to dokumentów na okoliczność stanu zdrowia powoda oraz z opinii biegłych na takąż okoliczność. Trafnie zauważył Sąd I instancji, że nie zgłoszono przed nim takiego wniosku. Sąd Okręgowy zapoznał się z protokołem elektronicznym rozprawy w postępowaniu pierwszoinstancyjnym i brak jest w nim zgłoszenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lekarzy. Zgłoszony został jedynie wniosek o przesłuchanie lekarzy badających powoda, a więc jako świadków, a także wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentacji medycznej powoda. Prawidłowo jednak Sąd Rejonowy owe wnioski oddalił wobec braku wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Rzecz w tym, że dokumentacja medyczna, jak również depozycje świadków w osobach lekarzy na okoliczność podejmowanych działań leczniczych, dla wykorzystania w procesie wymagają wiadomości specjalnych. Niezależnie od orzeczniczego doświadczenia składu orzekającego czy to w I, czy w II instancji, jedynym dopuszczalnym sposobem wprowadzenia do materiału procesowego wiadomości specjalnych jest zasięgnięcie opinii biegłego, bądź biegłych (art. 278 § 1 k.p.c.). Bez takiego wniosku analiza materiału dowodowego wymagającego wiadomości specjalnych w ogóle nie jest możliwa. Nie ma zatem potrzeby dopuszczania tego rodzaju dowodów w sytuacji, gdy brak wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. W sytuacji zaś, gdy powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wyręczanie powoda z ciężaru dowodzenia i wskazywania dowodów (art. 6 i art. 232 zd. I k.p.c.) przez Sąd Rejonowy (art. 323 zd. II k.p.c.), stanowiłoby nieuprawnione wykroczenie przez tamtejszy Sąd poza granice bezstronności.

Odmiennie oceniono jedynie kwestię dowodu z opinii sporządzonej na potrzeby karnego postępowania wykonawczego. W tym zakresie przeprowadzenie owego dowodu nie okazało się nadmiernie obciążające prawidłowy tok postępowania.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzuty w zakresie prawa procesowego, jako determinujące prawidłowość ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.

W zakresie zarzutu I należy zauważyć, że nie jest wystarczającym przedstawienie przez stronę apelującą własnej wersji faktów, jakie – zdaniem skarżącego – da się wywieść z przeprowadzonych dowodów. Konieczne jest jeszcze wskazanie, jakie dokładnie reguły logicznego rozumowania, wskazania wiedzy czy też życiowego doświadczenia, zostały przez Sąd I instancji naruszone. Rzecz w tym, że dokonywanie wyboru wersji wydarzeń spośród sprzecznych twierdzeń stron i zeznań świadków, czasem także dokumentów, jest istotą sądzenia w jego aspekcie faktycznym. Nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. tylko przez to, że przy wyrokowaniu ustalono odmiennie, aniżeli uważa strona. Aby skutecznie podważyć ustalenia faktyczne, konieczne jest w istocie wykazanie, że poczynienie ustalenia co do wystąpienia danego faktu mogło nastąpić wyłącznie dlatego, że skład orzekający działał w tym zakresie z naruszeniem wymienionych na wstępie reguł. W niniejszej sprawie nie sposób wykazać, a z całą pewnością nie wykazują tego skutecznie skarżący, iżby Sąd Rejonowy dopuścił się jakiegokolwiek tego rodzaju naruszenia. Próżno szukać w dokumentach obu apelacji wskazania, jaki fakt winien być ustalony odmiennie z racji naruszenia skonkretyzowanej reguły rachunku logicznego zdań, wskazania wiedzy albo życiowego doświadczenia. Należy też z całą mocą podkreślić, co wskazano już przy analizie wniosków dowodowych zawartych w apelacji, że art. 227 k.p.c. nie stanowi podstawy do wywodzenia obowiązku działania Sądu I instancji za nieaktywną stronę. Przepis ten stanowi zakreślenie granic postępowania dowodowego w tym sensie, że dowody przeprowadzać należy wyłącznie na okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia, a nie na wszelkie okoliczności związane ze zdarzeniami przytaczanymi w stanowiskach stron. Nie oznacza on, że Sąd Rejonowy miał obowiązek dopuszczać z urzędu dowód na okoliczności wprawdzie istotne dla rozstrzygnięcia, ale co do których inicjatywy dowodowej stron brakło. Rozwiązaniem w tym zakresie jest nie przeprowadzanie dowodu z urzędu, lecz uwzględnienie reguł decydujących o rozkładzie ciężaru dowodu i związanym z owym ciężarem ryzykiem przegrania procesu. Tak też uczyniono wyrokując jak w zaskarżonym orzeczeniu. Zarzut I nie jest zasadny.

Odnośnie zarzutu II stwierdzić należy, jak już wskazano wyżej, że oddalenie wniosków dowodowych mieściło się w granicach prawidłowego prowadzenia postępowania dowodowego z tej przyczyny, że wyciągnięcie jakichkolwiek wniosków dla ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o wnioskowane a pominięte dowody, wymagało w pierwszej kolejności dysponowaniem wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu medycyny. Nie dysponując tego rodzaju wnioskiem, Sąd I instancji nie miał obowiązku gromadzić dowodów, co do których i tak niemiałby możliwości ich wykorzystania. W tej sytuacji oddalenie wniosków dowodowych i zamknięcie rozprawy jawi się jako efektywne zmierzanie do sprawnego rozpoznania sprawy (art. 6 § 1 k.p.c.). Nie naruszało to uprawnień powoda, który był wszak reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. Zarzut II nie jest zasadny.

Zarzut III jest w istocie zarzutem co do tego, że Sąd Rejonowy przy ustalaniu faktów oparł się na odmiennych dowodach, aniżeli twierdzenia powoda. Należy zatem w pierwszej kolejności zauważyć, że – jakkolwiek brak w polskim prawie legalnej teorii dowodowej – to jednak ustawa określa, że dowód z przesłuchania stron jest dowodem o charakterze subsydiarnym. Ten jego status bierze się oczywiście stąd, że źródłem dowodowym jest w tej sytuacji podmiot bezpośrednio zainteresowany wynikiem postępowania, co choćby nieświadomie może mieć wpływ na treść relacji o faktach istotnych dla rozstrzygnięcia. Nadto, niezależnie od takiej oceny tego dowodu, nie może on oczywiście zastąpić dowodu z opinii biegłego. A taka zdaje się być zasadnicza teza owego zarzutu: że oto Sąd I instancji winien był poczynić ustalenia faktyczne na jego podstawie, nawet gdyby przyjąć – z czym zdają się skarżący nie zgadzać – że ustalenie kwestii dotyczących zdrowia powoda wymagało bezwzględnie wiadomości specjalnych. Tymczasem już sama wersja zeznań powoda co do rzekomo nieotrzymanego prowiantu, co następnie w toku jednego przesłuchania zmieniał, świadczy o tym że ocena dokonana przez Sąd Rejonowy jest trafna. Zarzut III nie jest zasadny.

Uzupełniono natomiast materiał dowodowy o treść dwóch opinii o powodzie, sporządzonych w marcu 2019 roku (k. 568 – 571, 575 – 578). Złożone wydruki (k. 568 – 571) nie wzbudziły zastrzeżeń stron ani Sądu Okręgowego co do autentyczności ani zgodności z opiniami kwestionowanymi przez powoda jako powodujące naruszenie dóbr osobistych, zwłaszcza w związku z objaśnieniem kwestii daty zamieszczonej na wydrukach (k. 567). W tej sytuacji wydruki uznano za w pełni wiarygodne. Na ich podstawie ustalono treść obu opinii. W żadnej z opinii nie zawarto sformułowań niedających pogodzić się – rozsądnie oceniając – z celem ich sporządzenia. Treść obu opinii jest rzeczowa, uargumentowana, bez zbędnie emocjonalnych zwrotów. W pełni odpowiada celowi, do jakiego zostały sporządzone. Nie wykraczają poza informacje niezbędne do podjęcia decyzji co do warunkowego przedterminowego zwolnienia powoda z odbywania kary 25 lat pozbawienia wolności, wymierzonej za popełnienie przestępstwa z art. 148 § 1 k.k.5. Nie ma w opiniach zawartej informacji, jakoby miejsce zamieszkania powoda w przypadku warunkowego zwolnienia to blok, który jest w kręgu zainteresowań organów ścigania, gdzie mieszka dużo osób ze środowiska patologicznego. W tym kontekście w opinii znajduje się wyłącznie informacja o adresie.

W świetle powyższych uwag ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe, ze wskazanym wyżej uzupełnieniem i modyfikacją co do oceny miejsca zamieszkania w przypadku warunkowego przedterminowego zwolnienia w zakresie treści przedmiotowych opinii, ponieważ mieszczą się w granicach swobodnej – w przeciwieństwie do dowolnej – oceny przeprowadzonych dowodów jako spójne, logicznie powiązane z materiałem dowodowym, niebudzące wątpliwości w świetle życiowego doświadczenia oraz zupełne z punktu widzenia zakresu ustaleń niezbędnego do prawidłowego rozstrzygnięcia. Jako takie nie mogą być skutecznie zwalczane polemicznymi twierdzeniami apelującego. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjmuje owe ustalenia Sądu Rejonowego, ze wskazanym wyżej uzupełnieniem i modyfikacją, za własne.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych, przystąpić należało do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Zarzut IV nie jest trafny co do kwestii bezprawności. Przytoczone przez powoda działania administracji wskazanej w pozwie jednostki organizacyjnej pozwanego Skarbu Państwa, mieściły się w granicach uprawnień związanych z realizacją kary pozbawienia wolności. W tej mierze rozważania Sądu I instancji są trafne i ich powtórne przytaczanie w całej rozciągłości jest najzupełniej zbędne. Pozostawanie w zakładzie karnym, w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności, nie jest okolicznością niezależną od powoda. Ze swej istoty, kara pozbawienia wolności obejmuje niedogodności związane z izolacją od społeczeństwa. Dokładnie taki jest sens tej kary. Oznacza to w szczególności, oraz w zależności od okoliczności, że powód nie jest władny samodzielnie określać miejsca swojego pobytu, nie jest władny samodzielnie decydować o sposobie korzystania z urządzeń, ani o tym, z jakich urządzeń w ogóle wolno mu korzystać, nie decyduje samodzielnie co, kiedy i w czyim towarzystwie robi. Niewątpliwie już samo pozbawienie wolności jest naruszeniem dóbr osobistych (art. 23 k.c.). Jednakże pozbawienie wolności mieszczące się w graniach wykonywania kary pozbawienia wolności, w tym kary 25 lat pozbawienia wolności, prawidłowo wymierzonej w ramach postępowania karnego, nie jest bezprawne, nie stanowi zatem źródła odpowiedzialności Skarbu Państwa (art. 24 § 1 zd. I k.c.). Powód nie wykazał przymuszania go do pracy ponad obowiązujący wymiar. Opinie o powodzie, sporządzone do celów rozpoznania wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania kary, nie zawierają sformułowań, które można byłoby uznać za naruszające dobra osobiste powoda, a ich sporządzenie z całą pewnością nie było bezprawne. Pozbawienie możliwości korzystania z lampki nocnej, motywowane względami konieczności zachowania porządku odbywania kary pozbawienia wolności, mieściło się w ramach uprawnień dyrektora jednostki penitencjarnej (art. 73 oraz art. 110a § 2 pkt 1 k.k.w.). Nie można wszak nie dostrzegać, że korzystanie przez skazanego, a więc również przez powoda, z przysługujących mu praw powinno następować w sposób nienaruszający praw innych osób oraz niezakłócający ustalonego w zakładzie karnym porządku (art. 104 k.k.w.). Organem uprawnionym do rozstrzygania w tym zakresie jest w pierwszej kolejności właśnie dyrektor jednostki penitencjarnej, będący dla powoda jako osadzonego, w zakresie wykonywanych czynności – przełożonym (art. 72 § 2 k.k.w.). Nie sposób również wywodzić, że przetransportowanie powoda stanowiło bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych. Kompetencja Dyrektora Generalnego Służby Więziennej nie budzi wątpliwości i jest wynikiem konieczności bieżącego reagowania na dynamicznie zmieniającą się sytuację co do liczby osadzonych w skali kraju oraz wyników postępowania klasyfikacyjnego (art. 82 § 1 k.k.w.), prowadzonego względem nich.

Zarzut V również nie doprowadził do zmiany zaskarżonego wyroku. Nie sposób przekonująco wywodzić, że doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda przy przetwarzaniu danych osobowych na potrzeby wydania opinii. Sporządzenie opinii mieściło się w zakresie dozwolonego użytku na potrzeby postępowania w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia powoda z odbywania reszty kary 25 lat pozbawienia wolności, a więc dla potrzeb postępowania sądowego (art. 24a ust. 1 pkt 1 u.SW). Żadna ze wskazywanych opinii nie spowodowała nadmiernego, to jest zbędnego z punktu widzenia przewidzianego prawem celu, przetworzenia tych danych. Zarzut V nie jest zasadny.

Brak bezprawności działań pozwanego Skarbu Państwa, a dokładniej: funkcjonariuszy jego jednostki organizacyjnej w postaci Zakładu Karnego w Ł., skutkuje brakiem odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 24 § 1, art. 417 § 1 oraz art. 448 § 1 k.c.).

W konsekwencji prawidłowym okazało się również rozstrzygnięcie końcowe. Powództwo podlegało oddaleniu, co też prawidłowo uczyniono zaskarżonym orzeczeniem.

Z tych wszystkich względów, a nadto wobec braku okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, które winny być brane pod uwagę z urzędu, uznając zaskarżone orzeczenie za prawidłowe, apelację powoda oddalono jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 w związku z art. 391 § 1 zd. I k.p.c. Na koszty postępowania apelacyjnego pozwanego złożyło się 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego według stawki minimalnej w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem Okręgowym (§ 8 ust. 1 pkt 26, § 10 ust. 1 pkt 1 r.o.r.6). Powód obowiązany jest zwrócić te koszty w całości pozwanemu. Nie dopatrzono się podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. Powód korzystał z pomocy zawodowego pełnomocnika, zatem po zapoznaniu się z uzasadnieniem zaskarżonego ostatecznie wyroku, miał możliwość zbadania jego merytorycznej poprawności. Osadzenie powoda w zakładzie karnym jest wynikiem jego zawinionego działania i samo w sobie w tej sytuacji nie może być uznane za wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., uzasadniający odstąpienie od obciążenia kosztami postępowania apelacyjnego.

Powód korzystał z pomocy pełnomocnika ustanowionego z urzędu. O wysokości opłaty orzeczono na podstawie § 4 ust. 3 r.o.r.SP7, uwzględniając 23 % stawki podatku od towarów i usług w odniesieniu do opłaty, przy czym jako podstawę ustalenia jej wysokości uwzględniono stawki przewidziane w § 8 ust. 1 pkt 26 r.o.r., z uwzględnieniem § 10 ust. 1 pkt 1 r.o.r. Przyznano również zwrot wydatków w części dotyczącej postępowania apelacyjnego; pominąć należało jedynie 6,50 zł wydatku sprzed wydania zaskarżonego wyroku, jako wydatek niedotyczący postępowania apelacyjnego (k. 555). Łącznie zasądzono zatem 495 zł zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu.

1 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 127 z późn. zm.).

2 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).

3 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.).

4 Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1683 z późn. zm.).

5 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (j.t. – Dz. U. z 2024 r. poz. 17).

6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).

7 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (j.t. – Dz. U. z 2023 r. poz. 2437).