Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

Formularz (...)

Sygnatura akt

IV K 154/20

Jeżeli został złożony wniosek o uzasadnienie wyroku jedynie co do rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych, wypełnić część 3–8 formularza

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Wyroki wydane wobec skazanego

Lp.

Sąd, który wydał wyrok albo wyrok łączny

Data wyroku albo wyroku łącznego

Sygnatura akt sprawy

1.1.1.

Sąd Rejonowy w Końskich

12 kwietnia 2012

II K 1166/10

1.1.2.

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi

4 sierpnia 2016

IV K 436/16

1.1.3.

Sąd Okręgowy w Białymstoku

31 maja 2017

(prawomocny od dnia 02 sierpnia 2017 r.)

II K 122/16

1.1.4.

Sąd Okręgowy w Łodzi

28 listopada 2019

(prawomocny od dnia 05 sierpnia 2020 r.)

IV K 121/19

1.2.  Inne fakty

1.1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.2.1.1.

A. K. jest skazany prawomocnie czterema wyrokami różnych sądów za czyny i na kary szczegółowo opisane w sentencji wyroku łącznego. Wykonano już kary z trzech pierwszych orzeczeń. Po odbyciu w całości z dniem 03 marca 2021 r. kary łącznej z wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie sygn. akt. III K 122/16 (prawomocny od dnia 02 sierpnia 2017 r.), skazany aktualnie odbywa ostatnią karę - karę łączną pozbawienia wolności orzeczoną na podstawie wyroku SO w Łodzi z dnia 28 listopada 2019 r. (prawomocny od dnia 05 sierpnia 2020 r.).

Ostatnie dwa skazania: wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku w sprawie sygn. akt III K 122/16 i wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie sygn. akt IV K 121/19 dotyczyły udziału w tej samej zorganizowanej grupie przestępczej i tego samego procederu wyłudzeń "na policjanta", w okresie od 01 września 2015 r. do 01 października 2015 r. Przestępstwa osądzone przez SO w Łodzi czasowo bezpośrednio poprzedzają czyny objęte wyrokiem w sprawie SO w Białymstoku.

(szczegóły w treści: kart karnych, akt załączonych spraw i wyroków)

odpis wyroku

14 - 19

27 - 29

51

53 - 96

karta karna

22 - 24

47 - 49

notatka urzędowa

99

informacja o pobytach i orzeczeniach

34 - 35

pismo

52

informacje o wyroku

30 - 31

akta IV K 121/19

całość

akta III K 122/16

całość

1.2.1.2.

Skazany A. K. ma ogólnie bardzo pozytywną opinię z ZK. Był m.in. nagradzany regulaminowo 23 razy, nie otrzymując w ogóle kar dyscyplinarnych. Deklaruje krytyczny stosunek do popełnionych przestępstw. Ukończył w ZK kurs zawodowy fryzjera, aktualnie jest słuchaczem kursu zawodowego elektryka, nie sprawia problemów wychowawczych.

(pozostałe szczegóły w treści opinii o skazanym z ZK W.).

W toku postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego wnosił o zastosowanie pełnej absorpcji.

opinia o skazanym

33

ocena okresowa

5

opinia

4

wniosek

3 – 3 v.

1.2.1.3.

Posiada dwie promesy zatrudnienia na stanowisku magazyniera lub pracownika biurowego po opuszczeniu ZK.

zaświadczenie

7

oświadczenie

6

1.2.1.4.

W przeszłości pracował jako cieśla - zbrojarz, a w ostatnim okresie przed zatrzymaniem dorabiał bez rejestracji pracami wykończeniowymi. Posiada troje dzieci z różnych związków, dwoje na utrzymaniu (zasądzone na dwoje z nich alimenty sięgają łącznie kwoty 1070 zł). Dodatkowo ma orzeczone obowiązki naprawienia szkody (wynikające z wyroków SO w Białymstoku i SO w Łodzi) oraz przepadek korzyści majątkowych w kwocie łącznej 2.000 zł (z wyroku SO w Łodzi). Na koncie w ZK ma 0,30 zł. W warunkach wolnościowych nie był widywany pod wpływem alkoholu.

opinia o skazanym

32 - 33

19 - 19 v.

29 - 29 v.

1.1.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.2.2.1.

___________________________________________

___________

___________

2.  Ocena Dowodów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.2.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.2.1.1

poszczególne dokumenty z akt

Zebrane w sprawie dokumenty nie wzbudzały żadnych wątpliwości co do ich autentyczności oraz prawdziwości potwierdzanych nimi danych. Nie były zresztą kwestionowane przez strony. Zaznaczyć należy, że z racji tożsamości oceny nie było potrzeby aby osobno oceniać każdy z dokumentów, na jakim Sąd oparł się w treści końcowego wyroku.

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.2.1 albo 1.2.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

_________

_______________

____________________________________________________

3.  PODSTAWa KARY ŁĄCZNEJ

Lp.

Sąd, który wydał wyrok albo wyrok łączny, data wydania wyroku albo wyroku łącznego i sygnatura akt sprawy

Kary lub środki karne podlegające łączeniu

3.1.1.

SO w Białymstoku, sygn. akt. III K 122/16, wyrok z dnia 31 maja 2017 r.

kara 6 miesięcy pozbawienia wolności

3.1.2.

SO w Białymstoku, sygn. akt. III K 122/16, wyrok z dnia 31 maja 2017 r.

kara 3 lat pozbawienia wolności

3.1.3.

SO w Łodzi, sygn. akt. IV K 121/19, wyrok z dnia 28 listopada 2019 r.

kara 8 miesięcy pozbawienia wolności

3.1.4.

SO w Łodzi, sygn. akt. IV K 121/19, wyrok z dnia 28 listopada 2019 r.

kara 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

Zwięźle o powodach połączenia kar lub środków karnych z wyjaśnieniem podstawy prawnej

W niniejszej sprawie zachodziła sytuacja o tyle nietypowa, że Sąd rozstrzygał w przedmiocie kary łącznej w warunkach luki prawnej, wynikającej z niedopatrzenia ustawodawcy.

Z dniem 24 czerwca 2020 r. doszło do zmian w przepisach o karze łącznej. Stanowią one w dużej mierze powrót w tym zakresie do rozwiązań obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r. Na mocy aktualnie obowiązujących przepisów, jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł wyrok chociażby nieprawomocny co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, Sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa (art. 85 §1 k.k.). Wydaniu wyroku łącznego nie stoi przy tym na przeszkodzenie, że poszczególne kary wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części wykonane (art. 91a k.k.).

Zgodnie z utrwalonym wcześniejszym orzecznictwem, jeszcze z okresu do dnia 30 czerwca 2015 r., w takim układzie łączeniu podlegać będą przy tym kary jednostkowe, a nie kary łączne. Gdy bowiem wyrok łączny obejmuje wyrok, w którym wymierzono karę łączną lub dochodzi do wydania kolejnego wyroku łącznego obejmującego wyrok, w którym orzeczono karę jednostkową z wcześniej wydanym wyrokiem łącznym, to granic nowej kary łącznej w wyroku łącznym nie wyznaczają - przy tym rozwiązaniu - poprzednie kary łączne, a tylko kary jednostkowe wymierzone za poszczególne przestępstwa (post. SN z 22 lipca 2010 r., IV KK 162/10, Biul. PK z 2010 r., nr 4, poz. 14). Przepis art. 86 §1 k.k. wyraźnie bowiem nakazuje przy wymiarze kary łącznej brać pod uwagę kary jednostkowe wymierzone za poszczególne przestępstwa pozostające w zbiegu realnym, nie zaś uprzednio orzeczone kary łączne. Również art. 85 k.k. przy oznaczaniu kary łącznej nakazuje wzięcie "za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa". W związku z tym normatywne podstawy orzekania kary łącznej, a w szczególności ramy zakreślone dyspozycją art. 85 k.k. i art. 86 §1 k.k., nie przewidują dalszych reguł, które pozwalałyby na modyfikację jej granic, chociażby poprzez respektowanie uprzednio orzeczonych kar łącznych. Nie znajduje tu również zastosowania tzw. teoria śladu pozostawionego przez uprzednio orzeczoną karę łączną orzeczoną w wyroku łącznym, który stracił moc, uznająca pośredni wpływ tej kary na wymiar nowej kary łącznej (por. post. SN z 27 października 2014 r., V KK 263/14, Legalis nr 1182710; podobnie: por. wyrok SA w Białymstoku, II AKa 51/14, LEX nr 1455526).

Jest to rozwiązane z zasady odmienne od tego jakie obowiązywało do dnia 24 czerwca 2020 r. - gdzie łączeniu podlegały wyłącznie kary podlegające nadal efektywnemu wykonaniu, a nierozerwalna pozostawała wcześniej orzeczona kara łączna, do której na zasadzie – jak to opisywano w literaturze - kuli śnieżnej miały być „dolepiane” kary z następnych wyroków. .

Nietrudno zauważyć, że na gruncie nowych zasad podlegałyby łączeniu kary jednostkowe orzeczone w wyroku SO w Białymstoku z dnia 31 maja 2017 r. w sprawie o sygn. akt III K 122/16 oraz w wyroku SO w Łodzi z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie o sygn. akt IV K 121/19 - bo obejmowały czyny z tego samego okresu, popełnione zanim zapadł wyrok w sprawie o sygn. akt III K 122/16.

Nadmienić należy, że wcześniejsze skazania (w sprawach: Sądu Rejonowego w Końskich, sygn. akt II K 1166/10 oraz Sądu Rejonowego dla Łodzi - Widzewa w Łodzi, sygn. IV K 36/16) nie podlegały łączeniu zarówno na zasadach obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r. (z uwzględnieniem wtedy art. 4 §1 k.k.) jak i reguł obowiązujących od 1 lipca 2015 r. Kary za te przestępstwa zostały efektywnie wykonane, a czyn osądzony w sprawie "widzewskiej" został popełniony już po tym jak doszło do skazania w sprawie o sygn. akt. II K 1166/10. Jednocześnie wyrok w sprawie o sygn. akt. IV K 36/16 poprzedzał popełnienie czynów objętych późniejszymi wyrokami obu sądów okręgowych.

W ustawie nowelizującej, tj. w ustawie z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...) 19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzeniu układu w związku z wystąpieniem (...) 19 (Dz. U. z 2020 r., poz. 1086) przewidziano przepisy intertemporalne (art. 81). Dotyczą one jednak tylko dwóch sytuacji: gdy kary zostały prawomocnie orzeczone przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed dniem 24 czerwca 2020 r. (ust. 1) oraz takiej, gdy kary zostały prawomocnie orzeczone po dniu wejścia w życie tej ustawy (ust. 2). W odniesieniu tylko i wyłącznie do tych dwóch unormowań wyłączone jest stosowanie art. 4 §1 k.k.

Przepisy intertemporalne zawarte w art. 81 ust. 1 i 2 przywołanej wyżej ustawy nowelizacyjnej z dnia 19 czerwca 2020 r., nie zawierają rozwiązania analogicznego do art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 396 – tzw. „ustawy lutowej”). Oznacza to, że ustawodawca w ustawie nowelizacyjnej z dnia 19 czerwca 2020 r. nie dostrzegł, że możliwa jest sytuacja, w której część skazań nastąpiła przed dniem 24 czerwca 2020 r., a część po tej dacie, a pomimo to w dalszym ciągu zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego w oparciu o przepisy nowe lub dotychczasowe (lub jedne i drugie jednocześnie). Sytuacja tego rodzaju w ogóle nie została objęta dyspozycją art. 81 ust. 1 i 2 ustawy nowelizacyjnej. Literalne odczytanie art. 81 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. sugerowałoby, że kar orzeczonych prawomocnie przed wejściem w życie tej ustawy (tj. przed dniem 24 czerwca 2020 r.) w ogóle nie można połączyć z karami orzeczonymi prawomocnie po jej wejściu w życie, a to ze względu na brak analogicznego jak w ustawie lutowej z dnia 20 lutego 2015 r. rozwiązania, odnoszącego się do zbiegu wyroków skazujących.

Sąd w składzie rozpoznającym sprawę podobnego poglądu nie aprobuje, zgadzając się tu w pełni z odmiennym, wyrażonym w postanowieniu SA w Rzeszowie z dnia 25 listopada 2020 r., II AKz 346/20, Legalis nr 2503708). Podzielić należy stanowisko, że "przyjęcie takiej jak zaproponowana powyżej, wykładni art. 81 ust. 1 i 2 ustawy nowelizacyjnej byłoby nie do zaakceptowania z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, wynikającej z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Z zasady tej płynie nakaz równego traktowania podmiotów podobnych, co w tym konkretnym przypadku sprzeciwia się różnicowaniu sprawców przestępstw w dostępie do zasady lex mitior w oparciu o kryterium w postaci daty uprawomocnienia się wyroków skazujących. Odwołanie się do prokonstytucyjnej wykładni art. 81 ust. 1 i 2 ustawy nowelizacyjnej musi zatem prowadzić do odtworzenia normy wynikającej z tego przepisu, zgodnie z którą w omawianym przypadku znajdzie zastosowanie ustawa względniejsza dla sprawcy na podstawie art. 4 §1 k.k. (zob. M. Zacharski: Reguły intertemporalne, a instytucja kary łącznej w tarczy 4.0, LEX/el. 2020, komentarz praktyczny)".

Opisany pogląd skorygować należy li tylko w ten sposób, że przepis art. 4 §1 k.k. w części wstępnej zawiera jasną regułę aby co do zasady stosować ustawę nową, a kwestię stosowania starego brzmienia kodeksu uzależnia wyłącznie od tego czy byłoby względniejsze dla sprawcy. Pochodną tego jest powoływanie owego przepisu tylko w sytuacji odwołania się do stanu prawnego obowiązującego poprzednio. Gdy korzystniejsze dla sprawcy rozwiązania prawne przewiduje akurat nowy stan prawny, w ocenie Sądu działa automatycznie reguła zawarta w początkowej części wspomnianego przepisu - bez konieczności jego powoływania w podstawie prawnej czynu.

Odnosząc powyższe rozważania prawne do realiów niniejszej sprawy: kary zapadłe w wyroku w sprawie o sygn. akt III K 122/16 uprawomocniły się jeszcze przed wejściem w życie ustawy nowelizacyjnej z dnia 19 czerwca 2020 r. podczas gdy kary orzeczone w sprawie o sygn. akt. IV K 121/19 zyskały walor prawomocności dopiero po dacie jej wejścia w życie. Jest to zatem właśnie opisana powyżej sytuacja, nie uregulowana wprost przez ustawodawcę w obu normach intertemporalnych zawartych w art. 81 ust. 1 i 2 ustawy nowelizacyjnej.

Patrząc przez pryzmat art. 4 §1 k.k., aktualny stan prawny jest bardziej korzystnym dla skazanego A. K.. Pozwala na połączenie mu kar orzeczonych w wyrokach: Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 listopada 2019 r. i Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 31 maja 2017 r. Na gruncie reguł obowiązujących do dnia 24 czerwca 2020 r. musiałoby dojść tymczasem do umorzenia postępowania z racji całkowitego wykonania już kary orzeczonej w sprawie o sygn. akt. III K 122/16. Uwzględniając powyższe, Sąd połączył skazanemu kary w oparciu o reguły wynikające z aktualnego stanu prawnego - kierując się tu brzmieniem początkowym art. 4 §1 k.k. w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Z przyczyn opisanych powyżej nie wymagało to już osobnego odzwierciedlenia w podstawie skazania, w szczególności - powołania art. 4 §1 k.k. (inaczej byłoby tylko gdyby to poprzednio obowiązujące uregulowanie zasad wymiaru kary łącznej było względniejsze dla skazanego - wtedy należałoby uczynić tak jak to zrobił Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w przywołanym postanowieniu wydanym w sprawie o sygn. akt. II AKz 346/20).

4.  WYMIAR KARY

Przytoczyć okoliczności, które sąd uwzględnił przy wymiarze kary łącznej

Sąd wymierza karę łączną powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając 20 lat pozbawienia wolności (art. 86 §1 k.k.).

Uwzględniając też treść art. 91 §2 k.k., Sąd miał możliwość wymierzenia kary łącznej od dolnej granicy 3 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności (tj. powyżej najsurowszej kary orzeczonej w punkcie II 2/ wyroku z dnia 31 maja 2017 r.) do sumy zbiegających się w tym wypadku kar (tj. do kary 6 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności).

Nie znajdował uzasadnienia wniosek prokuratora o zastosowanie pełnej kumulacji (czy nawet systemu mieszanego, zbliżonego do pełnej kumulacji).

Z drugiej strony, wielość i waga czynów czyniły całkowicie bezzasadnym wniosek skazanego o zastosowanie zasady pełnej absorpcji, pozostawiając już na uboczu okoliczność, że całkowita absorpcja jest i tak wykluczona z uwagi na obecne literalne brzmienie art. 86 §1 k.k.

Skazania w sprawie o sygn. akt III K 122/16 i o sygn. akt. IV K 121/19 pozostawały w nadzwyczaj bliskim związku faktycznym. Chodziło w istocie o ten sam proceder: tożsamą zorganizowaną grupę oraz usiłowanie dokonywania i dokonywanie w jej strukturze takich samych rodzajów czynów (tzw. oszustw „na policjanta”, popełnianych na szkodę osób starszych), Były one osądzone tylko z powodów technicznych w dwóch osobnych postępowaniach. Czyny ze "sprawy (...)" stanowiły chronologicznie dalszą kontynuacją tych zachowań, które później osądzono w sprawie o sygn. akt. IV K 121/19. W istocie, trudno sobie nawet wyobrazić bliższy związek między dwoma wyrokami skazującymi, które mają być potem podstawą do orzekania kary łącznej w wyroku łącznym. Skłaniało to w bardzo istotnym stopniu właśnie do absorpcji wymierzonych kar.

Za absorpcją przemawiało również pozytywne zachowanie skazanego w ZK, znajdujące odzwierciedlenie w treści wydanych tamże opinii, zarówno samej administracji ZK w W. jak i z prowadzonej tam szkoły. Wskazują one na to, że oskarżony funkcjonuje w warunkach więziennych prawidłowo, poszerza kwalifikacje zawodowe i deklaruje niezbędny krytycyzm odnośnie popełnionych przestępstw. Z załączonych promes zatrudnienia wynika przy tym prawdopodobieństwo, że w warunkach wolnościowych rzeczywiście podejmie pracę zarobkową.

Za uwzględnieniem w większym stopniu kumulacji przemawiała z kolei wielość i waga tych czynów oraz wynikająca z nich suma kar jednostkowych. Sąd dostrzegał wyjątkową naganność procederu - z tym, że było to już uwzględniane na etapie kształtowania kar jednostkowych w poszczególnych wyrokach.

Ostatecznie Sąd uznał, że celowe jest w sytuacji skazanego sięgnięcie po zasadę mieszaną ale jednak w dużo bliższym stopniu respektującą zasadę absorpcji. Kara łączna w orzeczonym ostatecznie rozmiarze (4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności) jest na tyle wysoka, że żadną miarą nie nosi cech pobłażliwości, zarazem trudno ją uznać za nadmiernie represyjną (mając na uwadze rozmiary całej analizowanej działalności przestępczej skazanego w rozpatrywanym przedziale czasowym). W dostatecznym zakresie spełni wszystkie cele stawiane karze, w tym zarówno w zakresie prewencji indywidualnej jak i kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

5.  Wymiar Środka karnego

Przytoczyć okoliczności, które sąd uwzględnił przy łącznym wymiarze środka karnego

_________________________________________________________________________________

6.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU łĄCZNym

Zwięźle o powodach uzasadniających inne rozstrzygnięcia z wyroku łącznego, w tym umorzenie postępowania, zaliczenie okresów na poczet kary łącznej

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Z uwagi na opisaną wcześniej niedopuszczalność połączenia kar w pozostałej części, na podstawie art. 572 k.p.k. Sąd umorzył w tym zakresie postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego.

IV

Na podstawie art. 577 k.p.k. w zw. z art. 63 §1 k.k. Sąd zaliczył na poczet orzeczonej wobec skazanego kary łącznej właściwe okresy rzeczywistego pozbawienia wolności - do czego był zobligowany treścią wspomnianych norm.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

V

W kontekście obiektywnie trudnej sytuacji rodzinnej i majątkowej skazanego, zasadnym było na podstawie art. 624 §1 k.p.k. zwolnienie go w całości od ponoszenia kosztów procesu. Kumulacja obowiązków naprawienia szkody, zwrotu korzyści majątkowych oraz obowiązków alimentacyjnych wobec dwojga dzieci jest w sytuacji skazanego oczywiście zbyt duża aby realnie był on w stanie - bez uszczerbku dla powyższych obowiązków - pokryć choćby w części koszty niniejszego postępowania.

8.  PODPIS