Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

A. N. został oskarżony o to, że:

w dniu 07 marca 2016 roku w Ł. kierował pojazdem mechanicznym marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) oraz naczepą marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w ruchu lądowym, znajdując się w stanie nietrzeźwości ustalonym na poziomie 0,28 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu,

tj. o czyn z art. 178a § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt VI K 649/16, Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi:

1.  uznał oskarżonego A. N. za winnego popełnienia zarzucanego czynu, wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 k.k. i za to na podstawie art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 34 § 1a pkt 1 k.k. w zw. z art. 35 § 1 k.k. orzekł wobec niego karę 4 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym,

2.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat,

3.  na podstawie art. 63 § 4 k.k. na poczet orzeczonego w punkcie 3 środka karnego zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy, tj. od dnia 07 marca 2016 roku,

4.  na podstawie art. 43a § 2 k.k. zobowiązał oskarżonego do zapłaty kwoty 5.000 złotych, tytułem świadczenia pieniężnego, na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej,

5.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 190 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł obrońca oskarżonego A. N. , zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu w oparciu o art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, przez nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy, a szczególnie tych przemawiających na korzyść oskarżonego, nieprawidłową ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego – co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych o braku takich okoliczności sprawy, które przemawiały za warunkowym umorzeniem postępowania, w sytuacji kiedy okoliczności sprawy, tj. okoliczności popełnienia czynu, postawa sprawcy, właściwości i warunki osobiste oskarżonego oraz jego dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

W związku z powyższym skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego A. N., ustalenie 3-letniego okresu próby, orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku, zaliczenie na poczet orzeczonego w ten sposób środka karnego okresu zatrzymania oskarżonemu prawa jazdy od dnia 7 marca 2016 r. oraz zobowiązanie go do zapłaty kwoty 5.000 złotych tytułem świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

W razie nieuwzględnienia powyższego wniosku skarżący zarzucił wyrokowi w oparciu o art. 438 pkt 4 k.p.k. rażącą niewspółmierność orzeczonej oskarżonemu kary 4 miesięcy ograniczenia wolności i środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat, w przypadku gdy okoliczności sprawy przemawiały za wymierzeniem kary łagodniejszej – kary grzywny i środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdu określonego rodzaju – tj. samochodów ciężarowych i motocykli – na okres 3 lat.

Wobec powyższego skarżący wniósł ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku przez złagodzenie kary, środka karnego i orzeczenie wobec oskarżonego:

- kary grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 10 złotych każda;

- środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, to jest samochodów ciężarowych i motocykli w ruchu lądowym na okres 3 lat z wyłączeniem samochodów osobowych i z zaliczeniem na poczet orzeczonego w ten sposób środka karnego okresu zatrzymania oskarżonemu prawa jazdy od dnia 7 marca 2016 r.;

- zobowiązanie oskarżonego do zapłaty kwoty 5.000 złotych tytułem świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

- obciążenie oskarżonego kosztami procesu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego A. N. okazała się zasadna i jako taka skutkowała postulowaną pierwotnie zmianą zaskarżonego wyroku.

Wskazania wymaga, iż skarżący nie kwestionował poczynionych przez sąd meriti ustaleń faktycznych w zakresie sprawstwa oskarżonego oraz dokonanej subsumpcji tychże ustaleń pod normy art. 178a § 1 k.k. Stąd też jedynie nadmienić wypada, że ustalenia w sprawie poczynione zostały w oparciu o korespondujące się ze sobą dowody w postaci wyjaśnień oskarżonego, przyznającego się do popełnienia inkryminowanego czynu, zeznań świadka T. P. oraz protokołów badania stanu trzeźwości. Mieszczą się one w ramach swobodnej oceny dowodów i pozostają pod ochroną art. 7 k.p.k., zostały bowiem poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy, stanowiły wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz były logicznie i wyczerpująco, z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, uargumentowane w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku pozwoliła w dalszej kolejności na stwierdzenie, iż w analizowanej sprawie istotnie sąd nienależycie ocenił wszystkie towarzyszące jej okoliczności, świadczące o tym, że spełnione zostały przesłanki uzasadniające skorzystanie z instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego w stosunku do oskarżonego A. N.. W konsekwencji sąd doszedł do błędnej konkluzji, iż jedynie wyrok skazujący będzie adekwatną i prawidłową reakcją na czyn oskarżonego i wywoła pożądaną zmianę w jego zachowaniu. Tymczasem zdaniem sądu odwoławczego zarówno okoliczności przedmiotowej sprawy jak i postawa oskarżonego, wyrażającego skruchę z powodu zaistniałego zdarzenia, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia przemawiały za uznaniem, że zachodzą podstawy do warunkowego umorzenia postępowania.

Przesłanki zastosowania tego środka probacyjnego wymienione zostały w art. 66 § 1 i 2 k.k. i zaliczyć do nich należy nieznaczny stopień winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, uprzednią niekaralność sprawcy za przestępstwo umyślne, zagrożenie czynu karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, brak wątpliwości co do okoliczności popełnia czynu oraz tzw. pozytywną prognozę kryminologiczną, wyrażającą się w przypuszczeniu, że sprawca mimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Prognozę tę opiera się na ocenie właściwości i warunków osobistych sprawcy oraz jego dotychczasowym sposobie życia. Formułując ją sąd przede wszystkim uwzględnia okoliczności, w jakich sprawca wszedł w kolizję z prawem ustalając, czy przestępstwo jest w jego życiu zdarzeniem o charakterze epizodycznym, czy też wyrazem lekceważącego stosunku oskarżonego do porządku prawnego. Pewne znaczenie ma także postawa sprawcy po popełnieniu przestępstwa, jak ewentualne naprawienie szkody nim wyrządzonej czy też gotowość do pojednania się z pokrzywdzonym. Nadto oceniając warunki osobiste sprawcy należy wziąć pod uwagę jego cechy osobowościowe oraz okoliczności związane z jego życiem, takie jak warunki materialne, rodzinne i środowiskowe (Piotr Hofmański, Lech Krzysztof Paprzycki, Komentarz do art. 66 Kodeksu karnego; LEX).

Stopień społecznej szkodliwości czynu jakiego dopuścił się oskarżony oraz stopień jego winy ocenić należało jako nie będący znacznym, co w zasadzie dostrzegł również sąd rejonowy wskazując w uzasadnieniu, iż szkodliwość analizowanego występku osiągnęła stopień większy niż znikomy. W istocie należało zwrócić uwagę na podnoszone przez skarżącego kwestie, a mianowicie wysokość stwierdzonego u oskarżonego stopnia nietrzeźwości, kształtującą się na poziomie wartości granicznych, decydujących o pociągnięciu do odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., nie zaś za wykroczenie opisane w art. 87 § 1 k.w., a także fakt, iż oskarżony nie zdołał wyjechać ciągnikiem na drogę publiczną, gdyż rutynowej kontroli na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu poddany został przy wyjeździe z zakładu pracy, a zatem poruszał się ciągnikiem z naczepą na obszarze drogi wewnętrznej, gdzie dodatkowo nie odbywał się wówczas ruch innych pojazdów. Co więcej, oskarżony miał świadomość tego, że w firmie rutynowo prowadzone są kontrole trzeźwości kierowców wyjeżdżających w trasę, a zatem spodziewał się takowej będąc jednocześnie przekonanym, że wynik kontroli nie wykaże jego nietrzeźwości. Jego zachowanie, polegające na podjęciu świadomej decyzji o prowadzeniu ciężkiego pojazdu mechanicznego mimo spożycia alkoholu w godzinach porannych było zatem niezwykle lekkomyślne, oskarżony powinien bowiem przed przystąpieniem do wykonywania czynności pracowniczych upewnić się, że faktycznie nie znajduje się pod wpływem alkoholu, nie zaś polegać w tym zakresie jedynie na własnej, ułomnej ocenie, natomiast nie można w tym wypadku mówić o nim w kategoriach rażącej naganności. Niewątpliwie zatem przy tak stwierdzonych okolicznościach faktycznych sprawy podzielić należy stanowisko obrońcy, że oskarżony swoim zachowaniem nie stworzył realnego zagrożenia dla pozostałych uczestników ruchu, aczkolwiek z tym zastrzeżeniem, że zasługi na tym polu przypisać należy nie oskarżonemu, lecz zatrudniającej go firmie, dokonującej rzetelnych kontroli kierowców pod kątem ich trzeźwości.

W ocenie sądu odwoławczego nie budzi również wątpliwości, iż wobec A. N. można sformułować pozytywną prognozę kryminologiczną. Przede wszystkim zauważyć należy, iż nie był on uprzednio karany. Ponadto, jak wynika z dokumentów zawartych w aktach sprawy, cieszy się on dobrą opinią u dotychczasowych pracodawców oraz w miejscu zamieszkania, prowadzi ustabilizowany tryb życia, dba o ciągłość zatrudnienia i przejawia dbałość o dobro małoletnich dzieci. Nic nie wskazuje na to, by zmagał się z uzależnieniem od alkoholu, zaś czyn którego się dopuścił miał charakter wybitnie incydentalny. Oskarżony przyznał się do jego popełnienia, wyrażając jednocześnie skruchę z powodu zaistniałego zdarzenia. Wprawdzie tak zaprezentowanej postawy procesowej nie można przeceniać, zwłaszcza wobec tego, że sprawstwo oskarżonego było niewątpliwe z uwagi na okoliczności jego ujawnienia, niemniej jednak dowodzi to, że A. N. ma krytyczny stosunek do swojego postępowania i zarazem pozwala na przyjęcie, iż oskarżony ponownie nie popełni tego samego błędu w przyszłości.

Uznać należy w pewnym stopniu racje sądu meriti, iż nagminność przestępstw polegających na prowadzeniu pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości jest od wielu lat znaczącym problemem, przekładającym się negatywnie na poziom bezpieczeństwa wszystkich użytkowników dróg. Ów fakt nie oznacza jednak, że oceny każdego czynu tego rodzaju należy dokonywać przede wszystkim kierując się zasadą prewencji ogólnej. Owszem, jest to jedna z zasad wymiaru kary i środków karnych, wymienionych w art. 53 § 1 i 2 k.k., jednakże nie naczelna. Kara ma przede wszystkim uwzględniać stopień winy i społecznej szkodliwości czynu sprawcy, pełnić funkcje zapobiegawcze i wychowawcze, a wreszcie także uwzględniać potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Podstawą jest zatem jej indywidualizacja, co nakazuje rozpatrywanie każdej sprawy z odwołaniem się do konkretnych okoliczności jej dotyczących.

Mając na uwadze powyższe sąd odwoławczy doszedł do przekonania, iż w sprawie spełnione zostały kumulatywnie wszystkie przesłanki wymienione w art. 66 § 1 i 2 k.k.

W związku z powyższym, w oparciu o podstawę ujętą w art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k., uchylił rozstrzygnięcia zawarte w punktach od 2 do 5 zaskarżonego wyroku, zaś na podstawie art. 66 k.k. i art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec A. N. warunkowo umorzył na maksymalny okres 3 lat próby uznając, iż będzie on odpowiedni dla zweryfikowania pozytywnej prognozy kryminologicznej postawionej wobec oskarżonego.

Ponadto na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzeczono wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres jednego roku. Zakaz ten może być orzeczony wobec osoby uczestniczącej w ruchu drogowym, która dopuściła się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd określając okres obowiązywania zakazu miał na uwadze zarówno to, że analizowany czyn miał charakter incydentalny, jak i fakt, iż oskarżony wykazał się brakiem odpowiedzialności i wyobraźni, to zaś, że konsekwencje jego zachowania nie były znaczące spowodowane było przede wszystkim polityką zatrudniającej go firmy, przeprowadzającej rutynowe badania kontrolne kierowców. Sąd nie widział podstaw do różnicowania rodzaju pojazdów mechanicznych, których miałby dotyczyć ów zakaz uznając, iż należało czasowo wyeliminować sprawcę czynu z art. 178a § 1 k.k. z uczestnictwa w ruchu drogowym z uwagi na bezpieczeństwo jego uczestników. Orzeczony zakaz pełnić ma funkcję prewencyjną, wychowawczą i pośrednio represyjną, uświadamiając oskarżonemu naganność jego postępowania. Stosownie zaś do treści art. 63 § 4 k.k. na poczet tego zakazu zaliczono okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 7 marca 2016 roku.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. zobowiązano oskarżonego do zapłaty na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej kwotę 5.000 złotych tytułem świadczenia pieniężnego. Przeciwko rozstrzygnięciu w tym kształcie nie oponował skarżący, nadto będzie ono stanowiło realną dolegliwość dla oskarżonego, oddziałując na niego wychowawczo. Orzeczone świadczenie pieniężne jest adekwatne do stopnia winy oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu, którego A. N. się dopuścił, uwzględnia nadto potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. sąd odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 170 złotych tytułem kosztów sądowych za obie instancje. Na owe koszty złożyły się następujące sumy:

⚫

80 złotych – opłata w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego, naliczona na podstawie art. 7 w zw. z art. 10 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.);

⚫

60 zł – ryczałt za doręczenie wezwań i pism naliczony na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 663);

⚫

30 złotych – opłata za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego według § 3 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2014 r. w sprawie opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 861)