Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

POSTANOWIENIE

27 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi V Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Michał Błoński

Protokolant: Sylwia Kurek

pod nieobecność prokuratora

po rozpoznaniu w sprawie B. W. i innych

oskarżonych o czyn z art. 229 § 1 i 3 k.k. i inne

wniosku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 3 marca 2025 roku
o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi i Sądem Rejonowym w Białymstoku

w przedmiocie właściwości miejscowej

na podstawie art. 38 § 1 k.p.k.

postanawia:

rozstrzygnąć spór o właściwość wskazując, że właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy jest Sąd Rejonowy w Cieszynie i przekazać sprawę IV K 1010/24 temu sądowi do merytorycznego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Do Sądu Rejonowego w Białymstoku wpłynął akt oskarżenia przeciwko B. W. i 35 innym oskarżonym o czyny m.in. z art. 229 § 1 i 3 k.k., który został następnie przekazany do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi.

W akcie oskarżenia, jako podstawę prawną ustalenia właściwości miejscowej sądu wskazano art. 24 § 1 k.p.k. i art. 31 § 3 k.p.k. przyjmując jako takową miejsce ujawnienia przestępstw popełnionych przez oskarżonego B. W. oraz siedzibę firmy (...), która go zatrudniała.

Postanowieniem z 3 marca 2025 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia
w Łodzi na mocy art. 38 § 1 k.p.k. wszczął spór o właściwość miejscową z Sądem Rejonowym w Białymstoku domagając się ustalenia, że sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Rejonowy w Cieszynie. Swoje stanowisko sąd wszczynający spór uzasadnił tym, że z aktu oskarżenia wynika, iż czyn popełniony
w W. był chronologicznie pierwszy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wystąpienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi o stwierdzenie jego niewłaściwości miejscowej i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Cieszynie jest zasadne.

Wskazać należy, że sądem właściwym miejscowo – stosownie do treści art. 31 § 1 k.p.k. jest sąd, w okręgu którego popełniono przestępstwo, zaś zgodnie z treścią art. 6 § 2 k.k. czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

W realiach niniejszej sprawy nie da się wprost ustalić właściwości miejscowej sądu na podstawie art. 31 § 1 k.p.k., gdyż w przedmiotowej sprawie jest więcej niż jedno miejsce, w których popełniono przestępstwa. Zastosowanie kryterium pomocniczego
z art. 31 § 3 k.p.k. również nie prowadzi do jednoznacznych wniosków, albowiem wprawdzie jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, to właściwy jest ten sąd, w okręgu którego wszczęto postępowanie przygotowawcze, ale w niniejszej sprawie postępowanie przygotowawcze wszczęto w B., ale tam nie popełniono żadnego z przestępstw, będących przedmiotem niniejszego postępowania. Jednocześnie nie można przejść do kryteriów pomocniczych z art. 32 k.p.k., gdyż warunkiem jego zastosowania jest zaistnienie sytuacji, w której nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, a taki przypadek nie zachodzi, bo miejsca popełnienia przestępstwa są ustalone, a problem dotyczy właściwości miejscowej sądu. Reguły
z art. 31 § 3 k.p.k. jak i z art. 32 § 1 k.p.k. nie będą mogły być tu wprost zastosowane.

We wskazanej sytuacji możliwe są do przyjęcia różne koncepcje.

Po pierwsze, prokurator kieruje akt oskarżenia do jednego z sądów właściwych miejscowo dla któregokolwiek z zarzucanych przestępstw. Koncepcja ta zakłada swoistą uznaniowość oskarżyciela, który poprzez wniesienie skargi wywołuje stan utrwalenia właściwości sądu.

Po drugie, sądem właściwym do rozpoznania sprawy powinien być ten sąd,
w okręgu którego popełniono chronologicznie pierwsze przestępstwo spośród zarzuconych sprawcy.

Po trzecie, o właściwości miejscowej powinna decydować waga czynów zarzucanych oskarżonemu. Oznacza to, że sprawa powinna być wniesiona do tego sądu, w którego okręgu popełniono czyn zagrożony karą najsurowszą, a w przypadku gdyby sprawca popełnił kilka czynów zagrożonych taką sama karą albo kilka tożsamych czynów, wówczas wniesienie skargi do któregokolwiek z tych sądów powodowałoby utrwalenie właściwości sądu. Można dodatkowo założyć, że w niniejszej sytuacji kryterium uzupełniającym powinno być ustalenie, który z tych czynów został popełniony najwcześniej, i wówczas do tego sądu należałoby skierować akt oskarżenia.

Po czwarte, o właściwości miejscowej sądu powinna przesądzać liczba osób, które należy wezwać na rozprawę w związku z poszczególnymi czynami zarzucanymi sprawcy. Jeżeli w zakresie określonego czynu należy wezwać najwięcej osób, to skarga powinna być skierowana do tegoż sądu, gdyż uzasadnione to jest względami ekonomiki procesowej.

Po piąte, sąd, do którego skierowano akt oskarżenia w sprawie sprawcy oskarżonego o kilka przestępstw, w zakresie, w którym nie jest właściwy miejscowo, może wyłączyć sprawę co do tych czynów i przekazać je do rozpoznania sądom właściwym miejscowo. Koncepcji tej sprzeciwia się jednak dyspozycja art. 33 § 1 k.p.k. w zw. z art. 34 § 2 k.p.k. nakazująca rozpoznanie tych czynów w jednym postępowaniu, choć nie jest to reguła bezwzględna. Można bowiem stanąć na stanowisku, że we wskazanym przypadku zaistnieć mogą okoliczności utrudniające łączne rozpoznanie sprawy, co będzie uzasadniało jednak wyłączenie sprawy o poszczególne czyny
i przekazanie ich według właściwości ogólnej (art. 34 § 3 k.p.k.). Może to być zasadne w szczególności, gdy sprawca został oskarżony o popełnienie kilku czynów, które nie pozostają ze sobą w związku, a świadkowie, którzy mają zostać wezwani na rozprawę, zamieszkujący w miejscowościach, gdzie sprawca popełniał przestępstwa, mają składać zeznania co do czynów, dokonanych w tych miejscowościach, i nie posiadają żadnej wiedzy w zakresie pozostałych czynów

Wydaje się, że oprócz piątej koncepcji, która w wyjątkowych przypadkach może znajdować uzasadnienie, należałoby opowiedzieć się za drugim rozwiązaniem. Charakteryzuje się ono przejrzystością, obiektywizmem, brakiem uznaniowości po stronie organów postępowania przygotowawczego i ogranicza możliwość wszczynania sporów kompetencyjnych, które oddalają w czasie merytoryczne rozpoznanie sprawy, koncentrując się na aspektach dla stron w istocie drugorzędnych i utrudniających realizację postulatu rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki. Nie oznacza to, że sąd, do którego sprawa została skierowana, nie może wystąpić do sądu wyższego rzędu, jeżeli stwierdzi zaistnienie np. przesłanek z art. 36 k.p.k. Zaletą drugiej koncepcji jest też i to, że pozostaje ona w zgodzie z rozwiązaniem przewidzianym przez ustawodawcę, który nakazuje brać pod uwagę w pierwszej kolejności miejsce popełnienia przestępstwa,
z tym że kryterium uzupełniającym jest czas popełnienia przestępstwa. Znaczenie kryterium temporalnego znajduje swoje odzwierciedlenie w treści art. 6 § 1 k.k., dlatego przyjęcie tego wyznacznika należy uznać za słuszne i dlatego orzeczono jak w sentencji.