Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

POSTANOWIENIE

Dnia 7 października 2020 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Damian Krakowiak

Protokolant: sekr. sąd. Paulina Dzika

przy udziale Prokuratora Tomasza Makowskiego

po rozpoznaniu w sprawie J. S. (1) , syna J. i W. z domu O., urodzonego dnia (...) w G.,

podejrzanego o czyny z art. 190a § 1 k.k. i in.

z zażalenia podejrzanego i obrońcy

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia
2 września 2020 roku

w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 2 k.p.k., art. 275 § 1 i § 2 k.p.k.

postanawia

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  uchylić stosowany wobec podejrzanego J. S. (1) środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania;

2.  zastosować wobec podejrzanego J. S. (1) środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji z obowiązkiem stawiennictwa podejrzanego w właściwej jednostce policji 1 (jeden) raz w tygodniu (niedziela) i zakazem kontaktowania się z pokrzywdzoną B. B..

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 12 listopada 2019 roku (k. 162) Prokurator dopuścił dowód z opinii dwóch biegłych lekarzy psychiatrów w osobach G.
T.-K. i M. O. celem ustalenia stanu poczytalności podejrzanego.

Z uwagi m.in. na niestawiennictwo podejrzanego zastosowano wobec niego tymczasowe aresztowanie.

J. S. (1) został zatrzymany w dniu 17 kwietnia 2020 roku (k. 721).

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2020 roku dopuszczono dowód z opinii biegłego psychologa (k. 717).

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2020 roku zmieniono postanowienie
z dnia 12 listopada 2019 roku wskazując, że opinię psychiatryczną winni wydać biegli J. D. i Z. W. w miejsce M. O. i G. K. (k. 716).

Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2020 roku wyłączono od dalszego prowadzenia sprawy dotychczasowego prokuratora, wyznaczono nowego prokuratora referenta (k. 720).

Dnia 28 kwietnia Prokurator przesłuchał podejrzanego (k. 728).

Dnia 30 maja 2020 roku przeprowadzono badanie psychologiczne (k. 759) zakończone wydaniem opinii przez biegłą psycholog.

Pismem z dnia 9 czerwca 2020 roku Prokurator zwróciła się do A. (...) „o umożliwienie w okresie 19-30 czerwca br. wykonania badania sądowo-psychiatrycznego przez biegłych psychiatrów dr J. S.-D. i dr M. S.” (k. 777).

W dniu 24 czerwca 2020 roku lekarz psychiatra J. D. odstąpiła od badania podejrzanego z uwagi na „odmowę podejrzanego” (k. 806).

W dniu 29 czerwca 2020 roku biegli psychiatrzy M. O.
i G. K. odstąpili od badania podejrzanego z uwagi na jego oświadczenie, że nie podda się badaniom (k. 807).

Postanowieniem z dnia 15 lipca 2020 roku Prokurator zmienił postanowienie w przedmiocie dowodu z opinii biegłych psychiatrów z dnia 23 kwietnia 2020 roku przez wskazanie, że badanie zostanie wykonane przez biegłych psychiatrów J. D. i M. S. (2) (k. 877).

W dniu 19 lipca 2020 roku psychiatrzy M. S. (2) i J. D. przeprowadzili badanie podejrzanego. Odnotowali, że J. S. (1) „nie wyraził zgody na przeprowadzenie badania”. Wnieśli o poddanie podejrzanego obserwacji psychiatrycznej (k. 896).

Postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2020 roku Prokurator przedłużył dochodzenie do dnia 18 listopada 2020 roku (k. 897).

Dnia 18 sierpnia 2020 roku Prokurator sporządził wniosek o orzeczenie wobec podejrzanego obserwacji psychiatrycznej (k. 898).

Dnia 31 sierpnia 2020 roku Prokurator wniósł o przedłużenie tymczasowego aresztowania do dnia 13 grudnia 2020 roku.

Postanowieniem z dnia 2 września 2020 roku Sad Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia
w Łodzi na podstawie art. 263 § 2 k.p.k., przedłużył stosowanie wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania do dnia 13 grudnia 2020 roku.

Na postanowienie zażalenie wywiódł obrońca, zarzucając relewantne naruszenie przepisów postępowania, to jest:

- art. 249 § 1 k.p.k. i art. 258 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. polegającą na niezasadnym przyjęciu, iż w stosunku do podejrzanego, który złożył w sprawie szczegółowe wyjaśnienia, zachodzi nadal konieczność stosowania tymczasowego aresztowania oraz, ze zachodzą przesłanki szczególne, podczas gdy w istocie jak wynika z lakonicznego uzasadnienia Sądu w istocie główną przesłanką przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania jest fakt, iż oskarżony odmawia oddaniu się badaniu sądowo-psychiatrycznemu przez co uniemożliwia przeprowadzenie stosownych czynności i domniemania przyjętego przez Sąd, że bezskuteczne okazałyby się próby wezwania go na badania z wolności, podczas gdy długość trwającego postępowania przygotowawczego wszczętego jeszcze w 2019 roku wskazuje, iż podejrzany po postawieniu mu zarzutów i przebywając przez bardzo długi czas na wolności w żaden sposób nie usiłował nawet wpływać w bezprawny sposób na działania i postawę świadków, a nadto podczas już trwającego przez ponad 4 miesiące czasu trwania tymczasowego aresztowania podejrzany był de facto badany przez biegłych lekarzy psychiatrów;

- art. 251 § 1 i § 3 k.p.k. poprzez nieskazanie w zaskarżonym postanowieniu podstawy prawnej przedłużenia tymczasowego aresztowania;

a nadto błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na bezzasadnym przyjęciu, że podejrzany na wolności wpływałby na osobowe źródła dowodowe.

W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie postanowienia bądź o zmianę postanowienia i zastosowanie w miejsce tymczasowego aresztowania wolnościowego środka zapobiegawczego.

Na postanowienie zażalenie wywiódł również podejrzany, kwestionując podstawy tymczasowego aresztowania i wnosząc o jego uchylenie.

Sąd zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy i podejrzanego jest zasadne.

Przepis art. 118 § 1 k.p.k. ma zastosowanie także do podmiotów profesjonalnych, co implikuje konieczność rozpoznania wszystkich zarzutów wskazanych wyraźnie przez obrońcę, niezależnie do tego, w jakim miejscu środka odwoławczego zostały wyrażone. W przypadku pism procesowych określonych mianem środków odwoławczych ustalenie ich rzeczywistego znaczenia oznacza konieczność uwzględnienia całej ich treści, a nie tylko części dyspozytywnej czy samego ich nazwania ( postanowienie SN z 17.09.2014r., V KK 187/14).

Lektura zażaleń obrońcy i podejrzanego prowadzi do stwierdzenia, iż przede wszystkim zarzucili oni Sądowi a quo naruszenie przepisu art. 263 § 2 k.p.k.

Zarzut ten zasługiwał na uwzględnienie. Obraza art. 263 § 2 k.p.k. miała niewątpliwie wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Aby Sąd mógł przedłużyć tymczasowe aresztowanie, muszą nadal nie tylko istnieć podstawy do jego stosowania z art. 249 § 1 i art. 258 k.p.k., lecz także nie może zachodzić żadna ujemna przesłanka uzasadniająca odstąpienie od jego stosowania z art. 259 i art. 257 § 1 k.p.k., a ponadto wnioskodawca (prokurator) powinien wykazać, że z przyczyn obiektywnych ( niezależnych od organów ścigania) nie zdołano zakończyć postępowania przygotowawczego w terminie 3 miesięcy
( K. Eichstaedt, w: D. Świecki (red.) Kodeks postępowania karnego. Komentarz do at. 263, WKP 2020, Lex/el.).

Standardu tego w realiach postępowania nie dopełniono.

Nie sposób uznać, by niezakończenie postępowania przygotowawczego już uprzednio przedłużanego nastąpiło „ze względu na szczególne okoliczności sprawy”.

Bezpodstawnie Sąd Rejonowy uznał, iż podejrzany „odmawiając się poddania badaniu sądowo-psychiatrycznemu uniemożliwia przeprowadzenie stosownych czynności procesowych”.

Już samo stwierdzenie, że J. S. (1) odmówił poddania się badaniu psychiatrycznemu jest nieprawdziwe.

Podczas pierwszego badania z dnia 29 czerwca 2020 roku podejrzany niewątpliwie ujawnił nieufność wobec G. K. i M. O. („ od chwili wprowadzenia do gabinetu napięty, wielomówny, aperswazyjny, utrudnia rozpoczęcie badania (…) kwestionuje decyzję prokuratora o poddaniu badaniu (…) negatywnie nastawiony do pracy biegłych” k. 807).

W czasie kolejnego badania z dnia 19 lipca 2020 roku podejrzany ponownie
w warstwie deklaratywnej nie wyraził zgody na badanie psychiatryczne. Tym niemniej nawiązał kontakt werbalny z M. S. (2) i J. D. („ potwierdził swoje personalia, w pełni zorientowany auto- i allopsychicznie (…) spontanicznie wypowiadał liczne skargi i pretensje pod adresem ex-żony, innych osób oraz prokuratury, sądów
i różnych instytucji. Wypowiedzi te zawierały treści przedstawiane już wcześniej przez niego,
a dostępne w aktach sprawy. Był przy tym wyraźnie poruszony emocjonalnie” k. 895).

Przypomnieć należy, iż ambulatoryjne badanie psychiatryczne na potrzeby procesu karnego nie powinno w swej strukturze odbiegać od standardowego schematu badania psychiatrycznego. Na przedmiotowe badanie składa się przede wszystkim zebranie wywiadu, obserwacja i ocena stanu fizycznego oraz neurologicznego ( P. Gałecki, w: K. Eichstaedt, P. Gałecki, A. Depko, Metodyka biegłego psychiatry, psychologa oraz seksuologa w sprawach karnych, Warszawa 2012, s. 203-204).

Tym samym uzasadniona jest konstatacja, iż podejrzany – wbrew deklaratywnej odmowie – przystąpił do badania, nawiązując kontakt werbalny
i intelektualny z psychiatrami. Badanie to odbiegało wprawdzie od standardowego schematu badania, co jednak nie zwalniało biegłych z powinności wydania ostatecznej opinii (dotyczy to zwłaszcza zespołów w składzie
J. D., Z. W.; G. K., M. O.). Tym bardziej, że biegłe dysponowały opinią z badania psychologicznego podejrzanego i wstępną opinią psychiatryczną z badania, do którego doszło w listopadzie 2019 roku na potrzeby równoległej sprawy karnej.

Wszak do wyobrażenia jest sytuacja, że biegli psychiatrzy stanęliby przed koniecznością opiniowania badanego dotkniętego mutyzmem (zahamowanie mowy aż do zamilknięcia) czy też stuporem (osłupienie, stan znacznie ograniczonej lub zahamowanej aktywności psychomotorycznej występujący w depresji czy schizofrenii). Wówczas biegli nie mogliby oczekiwać współpracy od opiniowanego, podstawą badania byłaby obserwacja zachowania (por. R. Pudlo (red.), Stany nagłe
w psychiatrii, Warszawa 2013, s. 12).

Powinnością organu postępowania przygotowawczego było wyegzekwowanie obowiązku wydania opinii przez poszczególne zespoły biegłych, nie zaś „kaskadowa” zmiana składów osobowych opiniujących w sprawie.

Efektem tego jest to, iż od dnia 17 kwietnia 2020 roku (osadzenie podejrzanego) Prokurator nie uzyskał opinii o stanie zdrowia psychicznego J. S. (1) mimo trzykrotnego jego kontaktu z biegłymi psychiatrami.

Alternatywą dla procedowania w niniejszej sprawie mogło być dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatrów, pracujących w zakładzie karnym. Takie postępowanie niewątpliwie przyspieszyłoby bieg sprawy. Podejrzany zostałby przewieziony na oddział szpitalny zakładu karnego, w którym zatrudnieni są biegli.

W przypadku orzeczenia obserwacji psychiatrycznej wystarczającym będzie zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie podejrzanego, o ile J. S. (1) nie stawi się na miejsce obserwacji.

Uwagę zwracają także odstępy czasu dzielące kluczowe czynności dowodowe w sprawie (30 maja – badanie psychologiczne, 24, 29 czerwca, 19 lipca – badanie psychiatryczne, 18 sierpnia sporządzenie wniosku o orzeczenie obserwacji).

Już na marginesie dostrzec wypada, iż Sąd I instancji przedłużył czas izolacyjnego środka przymusu przekraczając czas przedłużonego dochodzenia.

Reasumując, lektura akt sprawy nie potwierdza ustaleń Sądu Rejonowego, jakoby postępowanie przygotowawcze przebiegało sprawnie. Podejrzany nie może ponosić negatywnych skutków wad organizacyjnych postępowania i ma prawo do osądzenia bez zbędnej zwłoki (art. 45 Konstytucji RP). Nie zaszły szczególne okoliczności, z powodu których nie można było uzyskać opinii o stanie zdrowia psychicznego podejrzanego w terminie prawie 6 miesięcy od jego zatrzymania.

„Przedłużenie aresztowania, nie może wynikać z niewydolności organizacyjnej organów wymiaru sprawiedliwości, a oskarżeni nie mogą ponosić skutków złej organizacji postępowania, zaś przedłużanie aresztu nie może następować w sytuacji, gdy prowadzący śledztwo, nie ma jasnych planów jego zakończenia” ( postanowienie SN z 24.10.2018r., VII KZ 15/18, Lex 2573006).

Okres trwania tymczasowego aresztowania w sprawie kończy się z dniem ogłoszenia niniejszego postanowienia, które zmieniając zaskarżone postanowienie jednocześnie rozstrzyga odmiennie co do wniosku prokuratora o przedłużenie tymczasowego aresztowania.

Wbrew stanowisku skarżących aktywność pozaprocesowa podejrzanego (kontaktowanie się z byłą żoną i jej otoczeniem) uzasadniała przyjęcie spełnienia przesłanki z art. 258 § 1 k.p.k.

W związku z rozstrzygnięciem zawartym w punkcie 1. Sąd Okręgowy nie odnosi się do pozostałych zarzutów zawartych w zażaleniach (art. 436 k.p.k.).

Mając jednak na uwadze fakt, że materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazuje na duże - w rozumieniu art. 249 § 1 k.p.k. prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzucanych mu czynów - Sąd ad quem celem zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania zastosował wobec J. S. (1) środek zapobiegawczy w postaci dozoru policji połączony z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzoną.