Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 22 maja 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych stwierdził swoją niewłaściwość miejscową w sprawie z powództwa J. K. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w W. o ustalenie istnienia stosunku pracy i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, VII Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jako Sądowi właściwemu.

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd podniósł, iż zgodnie z art. 46 § 1 k.p.c. strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Jednocześnie Sąd zważył, iż art. 46 k.p.c. dotyczy wyłącznie właściwości miejscowej sądu, ogólnej lub przemiennej. Nie ma możliwości zmiany w drodze umowy właściwości rzeczowej lub funkcyjnej (funkcjonalnej). Natomiast właściwość miejscowa sądu w sprawach zakresu prawa pracy nie jest właściwością wyłączną, a zatem zawarcie umowy o właściwość sądu jest dopuszczalne.

W konsekwencji, wobec wskazania przez strony w treści § 12 pkt 2 umów zlecenia z dnia 9.11.2012 r. i 1.07.2013 r., iż sądem właściwym do rozstrzygania sporów wynikających z umowy i jej wykonania będzie sąd w Warszawie, zgodnie z brzmieniem art. 46 § 1 k.p.c. Sąd przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, VII Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jako wyłącznie właściwemu.

Sąd podkreślił, iż wskazaną okoliczność uwzględniono na zarzut pozwanego zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniósł pełnomocnik powoda.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego mającego wpływ na treść wydanego postanowienia tj:

1. art. 46 § 1 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że klauzula prorogacyjna zamieszczona w umowie zlecenia, na podstawie której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych stwierdził swoją niewłaściwość jest ważna pomimo jej sprzeczności z bezwzględnie wiążącą regulacją art. 461 par 1 k.p.c., a strony nie złożyły wniosku, o którym mowa w art. 461 par 3 kpc,

2. art. 461 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przekazanie sprawy do sądu wynikającego z klauzuli prorogacyjnej, podczas gdy norma wynikająca z tego przepisu jest bezwzględnie wiążąca.

W uzasadnieniu swego stanowiska skarżący powołał postanowienie SN z dnia 13 lutego 2014 r., II PZP 1/13 oraz wyrok SN z dnia 20 maja 2014 r. I PK 285/13.

Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozpatrzenie sprawy Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie zażalenia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotowa sprawa dotyczy roszczenia o ustalenie istnienia stosunku pracy, a zatem zawarta jest w katalogu spraw z zakresu prawa pracy, wymienionym w art. 476 § 1 k.p.c. Oznacza to, że do sprawy tej stosuje się przepisy o postępowaniu odrębnym Działu III kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 461 § 1 k.p.c. regulującym właściwość miejscową Sądu w postępowaniu odrębnym, strona powodowa w sprawach z zakresu prawa pracy może wytoczyć powództwo:

1. przed sądem właściwości ogólnej (zgodnie z art. 27 i 30 k.p.c. w przypadku gdy pozwany jest pracodawcą – wg miejsca jego siedziby),

2. przed sądem, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana,

3. przed sądem, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.

W myśl § 3 tego artykułu Sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, rozpoznającemu sprawy z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem sądu przekazującego.

W świetle zaś art. 46 § 1 k.p.c. strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów.

Niemniej jednak podnieść należy, iż przy zawieraniu umowy o pracę nie jest dopuszczalne zawarcie między stronami umowy prorogacyjnej, o której mowa w art. 46 § 1 k.p.c. Z poglądów utrwalonych w orzecznictwie Sądu Najwyższego wynika bowiem wprost, że w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy szczególna i wyczerpująca regulacja właściwości miejscowej sądu (art. 461 k.p.c.) wyłącza każdą właściwość ustalaną zgodnie z przepisami o postępowaniu zwykłym, tj. w szczególności właściwość wyłączną. Jest to właściwość przemienna (konkurencyjna) w stosunku do właściwości ogólnej i można ją określić jako szczególny przypadek właściwości wyłącznej, do której art. 46 § 1 k.p.c. (dopuszczający zawieranie umów prorogacyjnych) nie ma zastosowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2014 r. I PK 285/13 LEX nr 1493913)

Za niedopuszczalnością zawierania w stosunkach pracy umowy o właściwość sądu przemawia także uregulowana w sposób odmienny niż w zwykłym postępowaniu cywilnym możliwość modyfikacji właściwości miejscowej w sprawach pracowniczych. Zgodnie z art. 461 § 3 k.p.c., sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Takie rozwiązanie ustawowe oznacza bowiem możliwość zawarcia swoistej umowy o właściwość sądu dopiero po powstaniu sporu i to pod kontrolą sądu, wyłączając tym samym dopuszczalność uprzedniej modyfikacji tej właściwości w trybie art. 46 § 1 k.p.c. Tego rodzaju regulacja, będąca wyrazem ochronnej funkcji prawa procesowego w sprawach z zakresu prawa pracy, jest przy tym spójna systemowo, albowiem w sprawach z zakresu prawa pracy, co do zasady, dopuszczalne jest zawieranie umów procesowych dopiero po powstaniu sporu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014 r. II PZP 1/13 LEX nr 1438647).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy uznać należy, iż Sąd I instancji, rozstrzygając w przedmiocie właściwości miejscowej błędnie przyjął, iż wiążąca dla sądu jest umowa prorogacyjna, w której strony dokonały wyboru sądu, któremu poddają pod rozstrzygniecie spór. Zgodnie bowiem z poglądami doktryny, w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy, właściwy do rozstrzygania sporu jest sąd wyznaczony bezpośrednio przepisami ustawy tj. sąd właściwości ogólnej (miejsca siedziby pracodawcy), sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana lub w którego okręgu znajduje się zakład pracy. Tym samym fakt, iż powód świadczył pracę na terenie Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno – Konsultacyjnego w Ł. przy ul. (...) przesądza o właściwości Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi. Wskazane kryterium determinuje bowiem właściwość miejscową Sądu Rejonowego w sprawach z zakresu prawa pracy i znosi umowne ustalenia stron w tym przedmiocie. Wobec powyższego, zastrzeżenie dokonane przez strony w umowach zlecenia, iż spory wynikające z łączącego je stosunku prawnego będą rozstrzygane przez sąd właściwy dla siedziby zleceniodawcy tj. sąd powszechny w Warszawie, nie może rodzić jakiekolwiek skutków procesowych w zakresie określenia właściwości sądu.

W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego przekazanie przez Sąd I instancji przedmiotowej sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie było całkowicie bezpodstawne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Przewodnicząca: Sędziowie:

Z. Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda i stronie pozwanej.